Zaterdag 9 Mei 1908.
tschappii,
CO.,
s.
u
Veiden.
^ndsm^
23sle Jaargang N°. 1344.
voor de Znidliollandsche en Keeuwsche Eilanden.
EERSTE BLAD.
toor,
Antirevolutionair
Orgaan
rzekering
TIEMAN.
1B0TER
IN HOC SIGNO VINCES
HE
te 's-Gravenhage,
iKERTS.
Milde Weiden
Men attesten
jn, is bestel-
Vry blijvend.
pi» Aanbod.
T. BOEKHOVEN,
SOMMELSDIJK.
Alle stukken voos- ile Ite«lactie hestesisd,
Advertentiën en verdere Administratie franco toe te Kende»» aan den Uitgever.
De strijd in onze partij.
v.
Nationale Bond van Antirev.
Gemeenteraadsleden
OP DEN UIT MIJ 94.
ge mededeeling gedaan
over deze Maatschappij
die verzekerden hoogst
salingen in de polissen,
verzekerden in groote
of niets viel te doen.
klachten over de ban-
eur is, zijn bekend ge-
irs van „Themis" eens
;en dezer Maatschappij
In hoofdzaak wil ik
;erecht te 's-Gravenhage,
zal maken, tk meen
•den- en veeverzekering-
aam en hoogst schadelijk
:r groot nadeel lijdt en
en, dat ik mij met een
f»pij, waarvan de heer
mijne klachten in elk
staven.
echtskundig Adviseur,
DEN HAAG.
ten op binnen- en
zen.
/an af f 25,
[tizen en Landerijen
ïkbanken.
IS.
sch.
men in zijn eigen
«dijk.
eponeeid handelsmerk
ij Joh v. Ballegooi/.
A. C. A. Foots.
A. van Eesteren.
If. W. Zaaijer
A. van Oostenhrugge
ïd
ak, met prijsopg33
Sommelsdijk.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
Telefoon Intercomm. Ho. 3.
Advertentiën 10 Cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/8 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 unr.
(CHRISTELIJK-HISTORISCH.)
Den 2 Maart '08 had de Rott. een
hoofdartikel »Grootheid van ziel,«
waarin ze erover klaagt, dat prof. F abius
nog niet in de Kamer zit en vervolgt
dan met 't oog op een mogelijke
Grondwetsherziening, (want »prof.
Fabius is doorkneed in de Grondwet
als geen andera voegde ze erbij),
Daarom wenschen wij dr. Kuyper,
mr. Lohman, prof. Fabius en mr.
Heemskerk enz. op de plaatsen, die
hun toekomen.
In den gemeenschappelijken publie-
ken strijd tegen ongeloof eD revolutie
zouden ze elkaar zeer stellig dikwijls
vinden.*
Is niet gezien, hoe ze'.fs sinds dr. de
Visser, als antipapist en anti Kuiperiaan
Kamerlid geworden, in de Kamer
bekeerd werdstraks het (rekken van
den Christelijken band gevoelde en
weldra in broederzin met de andere
leden der Christelijke groepen optrok
Zoo moet het zijn.
Deze aangehaalde woorden hebben
ons onaangenaam getrolfen, ze liggen
op de lijn der Christeiijk-Historische
beginselen en toonen eenige verwar
ring bij de redactie over den aard
onzer organisatie, welke verwarring
nog duidelijker in 't licht treedt als
ze zegt en vooraf laat gaan
Zeker, we weten, dat er verschil
van opvatting is onder onze voormannen
en dat, als lang genoeg d. t verschil
in engeren kring de gemoederen heeft
verdeeld en noodwendig de actie der
partij heeft verlamd, dat verschil ten
slotte ook naar buiten treedt.
Maar niets is beter en meer doel
treffend medicijn dan grootheid van
ziel te toonen tegenover elkeen, die
in gehoorzaamheid aan 's Heeren
ordinantiën het goede voor zijn volk
en vaderland tracht te zoeken.
Waarom moet prof. Fabius dus in
de Kamer Eerstens omdat hij door
kneed is in de Grondwet als geen
ander. Tweedensomdat dr. Kuyper
hem in de Kamer wel bekeeren zal
en dr. K. en prol. Fabius mekaar daar
zeker zullen vinden.üerdens omdat
prof. Fabius 't goede voor zijn volk
en vaderland zoekt.
En wij antirev. moeten nu grootheid
van ziel toonen en de Rott. in dat
plan van Fabius-candideering steunen
om zoodoende al de voormannen in de
Kamer te brengen.
Dat standpunt echter aanvaarden
we niet.
Een elkaar vinden is een gevolg van
elkaar zoekenelkaar zoeken is een
gevolg van elkaar kwijt zijn een elkaar
kwijt zijn is hier een gevolg van de
vrijheid, die men zich veroorloofd heeft
om van 't program van actie af te
wijken.
Die vrijheid zelfs is ontoelaatbaar en
«grootheid van ziel< in dat geval con
trabande, (te verwerpen).
De Christ. Hist, hebben zich van
ons afgescheiden óók om deze reden,
dat ze 't met de partijdiscipline niet
vinden konden daarom noemden zij
zich eerst Vrij-Antirevolutionairen en
in hun bekende verklaring van Novb.
1896 maakten zij den volke bekend,
dat zich te Utrecht gevestigd had een
Commissie van Advies, die op eiken
laatsten dag der maand, evenals de
ontvanger der Personeele Belasting,
haar zitdag hield, »teneinde«, zoo staat
er in dat stuk, in samenwerking met
ondergeteekenden en in overleg met
de geestverwante leden der Staten-
Generaal, die zich bereid hebben ver
klaard, hen in dezen bij te staan,
mondeling zoowel als schriftelijk raad
en ondersteuning te verschallen. Toen
werd op 19 Sept. '98 haar beginsel
verklaring in elkaar '.Jgezet, maar in
zoodanige algemeene jtermen, dat er
voor een eendrachtig optreden der
Vrij-Antirevolutionairen in de Kamer
geen sprake behoefde te zijnook in
dat program lag een vrijheid van Ka
meractie neergelegd, die wij steeds
met huivering hebben aangezienin
dat jprogram d.i. in haar algemeenheid
ligt onzes inziens op den duur een
zóó desorganiseerend optreden inge
weven, dat we niet graag reeds daarom
reeds ons bij die partij zouden aan
sluiten.
Tijdens het Kabinet Kuiper hebben
we dan ook meermalen »ons hart
vastgehouden als 't tot een gewichtige
stemming bv. de Hooger-Onderwijswet
komen zou. Wat zullen de Chr. Hist
doen zal mr. Lohman meegaan mr.
Idsinga enz.we vreesden soms, dat
advies en overleg niet tot eenheid van
optreden in de Kamer leiden zou. En
bij 't wetje Sabron, de 120 gulden,
waren de Chr. Hist, het niet eens en
werd 't Kabinet Heemskerk nota bene
gered door zijn geestverwanten
als mr. Lohman neen, door de
Oud-Liberale fractie. Voor zulke feiten
komt men dan helaas te staanDe
leider, mr. Lohman stond tegenover
zijn mede-voormannen, wat ons on
politiek voorkwam, desorganiseerend,
gevaarlijk voor 't volksleven en't ver
trouwen in Kamerleden. Eenheid bij de
stembus, eenheid in opvatting van 't door
de partij vastgelegde program, eenheid
van ac'ie in de Tweede Kamer onder
gewillig aanvaarde en geëischte leiding van
den Leider der partij, te voren in Kamer
club afgesproken, is voor ons 't ideaal
der organisatie. En dus bij stemmingen
een eenparig voor of een eenparig tegen.
Dat «vindena der Rott. moet zooveel
mogelijk voorkomen worden; de Ka
mer is ook geen »bekeeringsinstituut«;
en het criterium (maatstaf), dat de
Rott. aanbeveelt voor aanstaande Ka
merleden nl. dat ze in gehoorzaam
heid aan 's Heeren ordinantiën het
goede voor hun volk en vaderland
trachten te zoeken, is voor ons en
onze partij organisatie absoluut on
voldoende. Zoo, naar dien maatstaf,
kan men eiken patriot van Christe
lijken huize wel Kamerlid maken.
Is prof. Fabius eenmaal gekozen
en kan dr. K. hem niet »vinden«,
noch »bekeeren«, in de Kamer, welk
geluk aan dr. De Visser wel ten deele
viel, dan staat onze Partij voor bet
feit, dat de Kamerclub verdeeld op
treedt dat de voormannen het oneens
zijndat er verwarring in besef ge
kweekt Wordt; dat het begin van
afbrekend saamwerken een aanvang
neemten de leiding van dr, Kuyper,
die méér is. dan een »voorman« wordt
geknakt.
De Rott. noemt dr. Kuyper; mr.
Lohman mr. Fabius en mr. Heems
kerk onze voormannendie samenvoe
ging aanvaarden we nietvoor ons besef
staat het zóódr. Kuyper alleen leider
van de partij leider der Antirevolu
tionaire groepwaarvan mr. Fabius en
rfir. Heemskerk deel uitmaken, evenals
mr. De Vries, Talma enz.maar tus-
schen dr. Kuyper en mr. Lohman
moet het tot »vinden« komendie
twee leiders^ moeten elkaar opzoeken
die moeten elkaar bekeeren, omdat
ze niet op 't zelfde program van actie
steunenmaar overigens moeten de
Kamerleden Heemskerk, «Fabiusa,
Talma, Duimar van Twist, De Vries,
Brummelkamp, Van Asch van Wijk
enz. zich na afspraak voegen naar dr.
Kuyper. Dat is discipline op grond
van eenzelfde program van actie. En
dan staat nu al vast blijkens de oppo
sitie van prof. Fabius, dat in de Kamer
club (stel natuurlijk, dat prof. Fabius
Kamerlid was) van geen vinden en
bekeeren sprake kan zijn. De beginselen
verschillen.
Natuurlijk beweren we niet, dat prof.
Fabius niet in de Tweede Kamer moet
zitten «prof. Fabius zal dood« is onze
leuze nietmaar dat kan dan alleen,
wanneer hij met onze Deputaten be
sluiten accordeert, wat hij nu niet
doetot wanneer onze pattij gaat
wandelen op Christ Historische paden
van tuchtelooze organisatie; wanneer
dus onze programs van actie in vage
en zeer algemeene termen worden
neergeschrevenniet meer door de
partij worden beïnvloed en er dus
eigenlijk geen program van actie
meer is, waaraan de Dept. verg. mee
werkt en waarin ze haar wenschen
neerlegt.
Natuurlijk in zoo'n geval; als «alles
zweeft en zwemt« en ieder er het zijne
uit distilJeeren kanis er voor eiken
dissentieerenden broeder als eventueel
Kamerlid plaats te zoekendan is er
in de Kamer van »vinden« sprake
maar dan ook is het wezen onzer
geheele partij organisatie vernietigd
komt de chaos in de plaats van de
leiding en regelmaaten is 't antirev.
kiezersvolk bij alle stemming in on
ophoudelijke deiningdat achten we
absoluut een gevaar voor onze antirev.
partij en een afbraak van 't leider
schap van dr Kuyper.
Wanneer dus de Rotterd. in haar
artikel Grootheid van ziel spreekt over
voormannen, verliest ze het Leiderschap
van dr. Kuyper ook over mr. Fabius
en mr. Heemskerk uit 't oog, wat we
betreuren. Dat op één-lijn-stellen is
verkleinend en onwaar.
Wanneer ze hoopt op «vinden en
bekeeren,dan staat ze op het pad
der Christ.-Historischen en bereidt ze
een weg voor, die voor onze organisatie
op den duur verlammend zal werken
betreedt ze nu een weg, die in strijd
is met onze organisatie van 't heden,
welke voorschrijft een band aan het
program van actie en toestemming
bij de stembus reeds van dat program.
De Rott. is tweemaal met zeer wei
nig erg blij geweest. Eerst met den
brief van dr. Kuyper aan «zijn hoog
geachten ambtgenoot« prof. Fabius en
de daarin afgelegde verklaring dat de
methode van pensioneering niet deugde
(wat echter de strijd niet raakt, want
die gaat over het beginsel al of niet
van dwang én 't onderteekenen van
't program in '97) en ten tweeden male
blij over het laatste artikel van Partij-
organisatie, in de Std., waar staat en
de Rott. drukt het 25 April met vette
letters af
In verband hiermee is 'took zeer
de vraag of het program van actie
voortaan nog niet soberder zal in te
richten en zich niet uitsluitend zal
moeten bepalen tot het uitlokken van
zulke beslissingen, die de grens van
instinctieve wijsheid in niets overschrij
den.
En ze voegt erbij als onderschrift:
Ach, ware dit vroeqer betracht.
Wat is er niet een ellende gekomen
door de beweerde afwijking van het
program van Actie door prof. Fabius.
En nu erkent de Std., dat het zeer
de vraag is, of 't program van actie
voortaan nu nog soberder zal zijn in
te richten.
Wat de Std. erkent hebben we in
ons art. van 21 Maart «Is weinig
beloven Conservatief« en in onze
polemiek met de Christen-Democraat
ook als wenschelijk voorgesteld maar
daarmee is «het vindenen «bekeeren
niet uitgesproken en erkend en van
dat sobere program van actie moeten
geen afwijkingen zijnlaat de Rott.
daar goed op letten en de grens van de
instinctieve wijsheid houdt daar pas op,
waar de Dep. verg. de wenschen en
begeertens der partij heeft op papier
gesteld, en dat moeten geen 20 of 30
wenschen zijn, maar een of twee. Sober
beteekent hier niet vaagmaarniet
uitgebreid«mannen van vertrouwen«
staat er in 't zelfde Standaardartikel,
begeeren we niet; en we begeeren,
staat er bij «eenheid van actie.« Hoe
vager program (niethoe soberder
program), hoe minder eenheid, niet
waar en eenheid moet er zijnin
't Centraal Comité als 't naar buiten
optreedt; na de Dep. vergad. als ze
uiteen gegaan isin de Pers als de
besluiten gevallen zijn, die moeten
geëerbiedigd worden. Of de Rott.
aan die eenheid van actie al haar kracht
heeft gewijd in de dagen, toen men
van rondsom onze partij, ons Kabinet
bestookte en dr. Kuyper verguisde
of ze in 't de maand der Dep. verg.
en daarna heeft betracht, blijve aan
de eigen konscientie te verantwoorden,
maar ons dunkt, dat ze verkeerd is
opgetreden en nu maait, wat ze gezaaid
heeft.
Voegen we daar nu bij de verloopen
verkiezingen in Leiden, Schiedam,
Sneek en Sliedrechtde Eerste Kamer
vacature in Ede, toen dr. K. werd
gepasseerdde strijd der Chr. Hist,
in Amsterdam VII, hoe op de plaats
van mr. Heemskerk, de Chr. His
torische mr. Schoch werd gekozen
hoe nu onlangs voor den Statenzetel
in Ede weer alle contract tusschen
Anti's en Chr. Hist door deze laatsten
verbroken ishoe de Nederlander te
keer ging tegen dr. Kuyper in de
bekende drie artikelen over huismans
kiesrecht, verzekering, enz. en allerlei
speldeprikken toedient, dan is te ver
klaren, dat ook in dat licht beschouwd
de saamvallende actie van Nederl. en
Rotterdammer, waaraan de namen
Lohman en Fabius verbonden zijn,
tegen dr. K. en onze organisatie, zeer
onaangenaam aandoet.
SeinpostSeinpost is het wraakge
voel der Nederlander, die schoenma
kers- en metselaars- en kruideniers
organisatie hebben em dat gedaan.
Naar Seinpost gaat 't met prof.
Fabius Zoo echo't de Rotterdammer.
Onze eerste vraag is Waar wil men
met onze partij heenEn wat is de
weg, waarbeen men dr. Kuyper voeren
wil.
Om de eenheid van optreden in de
Raden te bevorderen, (we hebben
vroeger dien wensch voor de Flakkee-
sche antirev. raadsleden ook uitge
sproken) is niets wenschelijker dan
een krachtig op elkaar steunen elkaar
inlichten, elkaar geschriften toezenden
lezingen laten houden enz. enz.
Gelukkig, er is opgericht een Nati
onale Bond van antirev. raadsleden.
Voorzitter is de heer A. van Naamen,
te ZwijndrechtSecretaris mr.Fernhout
te Gorkum, beiden raadsleden.
De grondslag der vereenigingOns
Program van beginselen van 1 Jan. '78.
Doelvermeerdering van kennis
voorzoover die betrekking heeft op
gemeentepolitiek en het bevorderen van
eenheid van optreden harer leden in de
Gemeenteraden.
Middelen lezingen houden, geschrif
ten uitgeven enz.
Spoedig zal een Nationale vergad.
opgeroepen worden te Utrecht.
Onderwerpen, die aan de orde zijn
en genoemd worden
Het gebed in den Raad.
Reglementeering der prostitutie(hoe-
renhuizen.)
Kermissen
Herbergsl uiting.
Subsidie aan schouwburgen en ten
toonstelling.
Armenverzorging.
De positie van den Burgemeester.
De verhouding van Burgemeester
en Wethouders onderling.
Hun verhouding tot den Raad.
Diens verhouding tot Ged. Staten
en andere colleges
Uitvoering van Leerplichtwet, Wo
ningwet, Drankwet.
De gemeente tegenover 't openbaar
en 't bijz. onderwijs.
Schoolhygiene; schoolartsen, school-
voeding, schoolbaden.
Hygiene (gezondheid) in 't algemeen.
Begrooting, comptabiliteit (rekenen)
gemeentelijke boekhouding'
Gemeente exploitatie van gas, water
enz.
Werklieden-reglement, minimum
loon, maximum-arbeid.
Presentie-gelden.
Banken van leening.
Vrienden op Flakkeege wordt toch
ook lid. En dan eens een uitstapje
naar Utrecht aanstonds. Dat versterkt
zoo heerlijk den broederband I
'k Heb wat langs de grenzen gewand-ld.
Wel te verstaan, in figuurlijken zin
de tijd voor de groote vacanties is nog
niet aangebroken en daarvan krijgt een
journalist gewoonlijk slechts zijn zéér be
scheiden deel
Langs de grenzen, waar kerk en politiek
eikanker raken. Dat niet alleen, ook wei
eens over elkander schuiven. Want het
leven heeft zoo niets van een legkaart en
als ge b.v. de geschriften en redevoe
ringen leest van Groen van Prinsterer, dan
vraagt ge uzelf menigmaal afIs Groen
nu op kerkelijk erf of op politiek terrein
Langs die grenzen dan zijn eigenaardige
gebeurtenissen voorgevallen.
Ik noem het, als ^Uitkijk-*: een teeken
des tijds, dat een man als dr. Kromsigt
in de politiek, naar ik meen Friesch
Chr.-Historisch er openlijk voor uitge
komen is, dat niets de overheid belet, om
ook aan de gereformeerde kerken, ten be
hoeve hunner predikanten subsidiën te
geven.