Zaterdag 15 Februari 1908.
22s,e Jaargang N°. 1320.
A ii tirevo lu tionair
voor tie %iii«l!io!laii<l*€*Iie rn Zeeuwsclie Eilanden.
EERSTE BUUX
IN HOC SIGNO VINCES
lellevoetsluis.
1,uur.
uur.
't sluis.
i. 2,uur.
i. 2,uur.
larnie.
3,— uur.
I,uur.
ndam.
dam.
T. BOEKHOVEN,
SOMMELSDIJK.
Kiukkr» voor «is* nvst-a* f»«*<»iei#»d
w-rsesslipss v«*rdrre %«l*§ii?iislrali«* f anco lot» te %esiden aan den tiijpever.
Hei JïaniJ'e*1 van AM arac
Kent iemand onzer lezers andere
Ovsrfiakkee.
1907.
larsdag is als
irmph."
jl907.
Maandag en
6,— uur.
eljjks nm.1,30
>p Zondag.
pmmel".
1907.
Maandag en
jjdag en Zater-
laandag, Dins-
nm. 1,30 uur
soke tijd.(
n.
7.28
9.30
7.53
9.54
10.07
7.20
7.36
7.89
10.05
8.10
10.40
8.23
10.53
8.45
11.16
23
7.17
Us
7.39
03
7.57
L48
8.45
.36
7.28
.20
8.20
L38
8.34
L
8.50
.25
7.30
.38
7.42
.50
7.52
.05
8.05
i.48
8.45
.05
7.28
1.43
8.10
1.57
8.23
[.07
8.31
[.18
8.40
6.50 9.16
7.04 9.30
7.16 9.42
7.39 10.05
7.50 10.16
8.45 11.16
9.30
1 7.55
10.23
8.05
10.33
4.36
6.05
6.20
7.35
6.30
7.45
3.42
7.05
3.52
7.15
5.48
8.45
B.20
7.35
i.35
7.50
3.55
7.—
4.10
7.15
1.—
5.30
2.45
7.15
7.40
7.52
8.22
8.45
9.23
9.35
10.12
10.35
11.—
11.10
11.35
11.58
12.22
8.—
8.22
9.10
9.25
9.50
10.14
10.42
10.56
11.10
11.36
12.29
12.35
12.58
1.14
1.44
1.56
bal ten.
1.18
.53
.10
.23
[38
7.51
[.59
S.03
8.52
9.23
9.37
9 49
10.05
10.18
10.26
10.30
6.34
9.—
6.39
9.05
6.46
9.11
7.—
9.25
7.20
9.45
7.28
9.52
7.40
10.03
8.10
10.35
1.23
9.49
'.37
10.—
7.41
10.05
7.50
10.12
3.04
10 23
3.15
10.33
6.25
8.55
6.37
9.06
6.50
9.17
16.58
9.25
7.03
9.29
|7.15
9.40
en van vee zijn
Inde Christelijke
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per poet 50 Cent.
Buitenland bij voornitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent
UITGEVER
TrJefoon Ialerromm. Ho. 2.
Advertentiën 10 Cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/s maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën Worden ingewacht ^of Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
l
KAR Hund
t'r lettei'
ij die zich nu abonneeren, ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers g'fil-
tis
Marx en Engels s! ng -rden in Febr.
1818 hun Manifest n ie wereld een
Manifest, dat de bri n meende aan te
wijzen van de sociale ellende op aarde
en de middelen meende aan te geven
om aller geluk te bevorderen de socia
listische strijdkreet eindigde met het
Proletariërs van alle Landen, veree-
nigt u.
Zestig jaar is het nu geleden en de
Socialistische bladen herinn ren in
klinkende en schallende artikelen aan
dat. feit; puren er den voor 1) >n nuudi
gen honing uit, om daartegenover uit
't Kapitalisme al 't gif 'e zuigen, dat
er vermeend of met vermeend inzit
Maar wat is dan toch nu de vrucht
geweest van de 60 jarige beweging dei
Socialisten.
Ons zijn g°en andere vruchten be
kend dan dal de haat tegen de rijken
toegenomen en de ontevredenheid ont
zettend gestegen is. Ontevredenheid en
onrust en wangunst en mistrouwen
ziedaar de vruchten.
Andere vruchten zijn ons niet bekend
Zeer zeker! het Socialisme roert,
zich in de Vakvereeniging roert zich
op politiek terrein;roert zich op terrein
van Schouwburg, muziek en zang;
werpt zich geweldig op 't terrein van
onderwijsin één woord het zit overa!
in en bij. tracht uit alles munt te slaan;
bespioneert elke fout van werkgever
en kapitalist; beloert alle christelijke
organisatie en tracht het at te breken
smaadt als er maar eenige gelegenheid
is, de Kerk des Heeren en het positief
Christelijk geloof; spot en lacht met
den Christennaam en stelt zich overal
aan, alsof het Nederlandsche volk hen
toebehoort.
Ze propageeren. agiteeren bevorde
ren werkstakingen en drijven de arbei
ders tot het uiterste, maar laten deze
weggejaagd uit de fabri k
hongerig aan den dijk staan
waarvan dan brutaal genoeg, die
»gemeene,« die «uitzuigenden fabrikant
anderm.ial de schuld krijgt.
Ze zetten het werkvolk op. en uitge
bannen als tenslotte de socialistische
onruststokers worden, h- bben ze geen
middel om hun kameraden den honger
dood te doen ontgaan.
Onrust, ontevredenheid, wangunst,
haat, ondermijning van 't gezag van
werkgever en patroon wegzinking van
den eerbied voor zijn meerderen en
verlaging van het peil van onderge
schiktheid dat zijn de positieve
daden, die het Socialisme allerwege
openbaart.
Onrust stoken, menschen werkeloos
daardoor maker en dan weer de schuld
op den werkgever werpen.
De werkgevers uitschelden en den
arbeider hemelhoog prijzen
Nooit is 't loon hoog genoegnooit
zijn de werktijden matig genoeg nooit
is de verhouding bitter genoeg.
Stoken, opstoken, aanhitsen, maar de
werkman tegenover zijn patroon.
vruchten Zijn wij dus te zwart gallig
in ons oordeel Dat men ons dan eens
de positieve zegeningen van 't Socialis
me zegge
Zeer zekerhet Socialisme heeft
wonden, rotte plekken aan de maat
schappij bloot gelegd en is nog dage
lijks daarmee bezig; ja zelfs, daar
verkneukelt ze zich in daar vermeit
ze zich in dat is haar wellust en zie-
levrede. dat is haar religie Maar als
die rotte plekken open en bloot liggen,
wat doet ze dan om ze te heelen?
Dan krauwt ze nieuwe wonden open,
maar heelen doet ze ze niet.
liet Socialisme kan op niet één enkel
terrein op vruchten wijzen, die het
Sociale leven hebben gesierd die het
vooruit hebben gebracht, het verhoogd
en veredeld.
En wat is de oorzaak Zijn beginsel
de Klassenstrijd Die verpest alle actie.
Die vermoordt alle goede verstandhou
ding tusschen arbeiders onderling en
tusschen patroons en arbeiders. En
waar die goede verstandhouding, dat
noodzakelijke vertrouwen ontbreekt,
kunnen Zelfs hoogere loonen den socia
len vrede niet tot stand brengen.
En om sociale vrede alleen is het te
doen.
Die wordt alleen verkregen in den
weg van Gods geboden
Rijk en arm moeten naar dat Woord
terug: dan kan de Heere weer zegenen;
en Hij zal het dan ook doen
Het nieuwe Kabinet.
Het telt de volgende Ministers:
Mr. Th Heemskerk, Binnenl. Zaken.
Jhr. Mr. R. De Marees van Swin-
deren, Buite.nl. Zaken.
Mr A P. L Nelissen, Justitie.
J. Wentholt, Marine.
Mr M J. C M, Kolkman, Finantiën.
E H A. Sabron, Oorlog.
Mr J G S Bevers. Waterstaat.
A. S Talina LandbouwHandel en
Nijverheid
A W- F Idenburg, Koloniën
Het Kabinet bestaat dus uit 3 Anti
revolutionairen, 3 Roomsch Katho
lieken en 3 personen, wier politieke
belijdenis niet scherp belijnd is. Maar
dit staat vast't Is een negental, dat
met eere mag genoemd worden.
Namen als van Heemskerk, Talma
en Idenburg klinken als een klok;
niet minder dan die der heeren Ne
lissen, Kolkman en Bevers; terwijl
van den Minister van Oor og één roep
uitgaat over zijn groote talenten
werkkracht en ijver; en niet minder
over dit dat hij de man is die vol
komen vertrouwen geniet in 't Leger
en 't opgekomen wantrouwen in en
buiten het Leger ganschelijk kan
wegnemen.
Waar nu 6 heeren anti liberaal
of Rechts zijn. en de voornaamste
posten bekleeden, die gezegd worden
een zeker cachet te geven aan een
Kabinet, kan niet anders erkend, dan
dat hier is opgetreden een Rechtsch
Ministerie, waarin Buitenl Zaken,
Oorlog en Marine een meer kleurloos
karakter dragen
Uitstekend zelfs die kleurloosheid
van Oorlog en MarineHerhaalde
malen is duor Rechts en Links be
toogd, dat Oorlog en Marine vooral
buiten de politiek moesten blijven.
Die Departementen, zoo goed als Bui
tenl Zaken waken over het rustig
bestaan der Natiezij bestrijken het
geheele Vaderland en staan buiten
alle politieke belangen zij vooral
moeten nationale beseffen hebben
geen politieke tendenzen of strekkin
gen bezittendie Ministers moeten
aan 't werk kunnen blijven, al vallen
ook de andere heeren Want leger en
vloot staan buiten de politiek der
partijen.
Wat de actie van dit nieuwe Kabinet
baren zal is nog niet te zeggen, maar
de namen der mannen staan ons waar
borg voor een beider lichtende toe
komst. Wijsheid van Boven wenschen
we dit Kabinet toe om/net de Recht-
sche minderheid van 49 toch nog zulke
wetten tot stand te brengen, die den
werkman de »verzekering« geven, zijn
pensioen en ziekteuitljpering en voorts
aan alle standen een zoodanige wetge
ving, dat rust en vertrouwen in het
Regeeringsbeleid, door 't afgetreden
Kabinet zoo geschokt, weer volkomen
terugkeeren.
En mocht Links op onredelijke
gronden tegenwerken, dan zou ons niets
aangenamer zijn dan een Kameront
binding. Daar is voor ons zijde bij te
spinnen'.
De Komedie.
Met belangstelling lezen we steeds
de rubriek Letteren en Kunst. Deels
om te weten, wat het tooneel aanbiedt
en dus daardoor de richting der Kunst
na te gaan; deels om te weten, op
welke boogie de Nederlandsche Kunst,
althans de tooneelkunst staat.
Maar dan trekt, het onze aandacht,
van wat sober en somber gehalte vaak
onze Tooneelkunst is De kritieken van
Linksche zijde zelfs over de tegen
woordige theaters uitgebracht is zeer
ongunstig. Ongunstig en wat deinhoud
en wat de uitbeelding zeil betreft.
Ongunstig is het oordeel over den
inhoud: allerlei stukken worden opge
voerd, waar een beschaafd en fatsoen
lijk mensch een afkeer van heeft;
woorden worden den spelers in den
mond gelegd door den auteur, die het
zinnelijke leven prikkelen en het gees
telijk leven dooden; wat de lachspieren
in uitermate wellustige wijze kan op
wekken, vindt in de uitveikochte
Schouwburg de meeste toejuiching
Scherpe, vernietigende kritiek lezen
we herhaaldelijk op den inhoud der
drama's. Misselijke actie wordt er vaak
op de planken gevoerd, voor kiesche
ooren en deugdzame harten walgelijk.
En lees nu het volgende over het stuk
van Dr. van EedenHet beloofde
Land; 't is uit een verslag der N. R. Ot.:
»Om ons te bepalen bij Het be-
»loofde Land ook daarin wordt op
ergerlijke wijze de Christusfiguur ge
vprofaneerd, (het heilige geminacht.
«Red M en Schop ergerlijke wijze,
»niet omdat van Eedens voorstelling
»in botsing komt met onze religieuse
«tradities (godsdienst) maar om de
«stuitende oppervlakkigheid, waar
smede in domine Ilse die figuur
«wordt gechargeerd (uitgebeeld).
«Gevoelt de heer van Eeden niet,
«dat, ware Jezus inderdaad niet
«anders geweest dan dezeonnoozel
«dweepzieke predikant, of indien hij
«voor een legendarisch persoon moet
«worden gehouden, toch als ge-
«dachteschepping geen anderen in-
«vloed had geoefend op de mensch-
«heid dan deze blikken domine, er
«eenige kracht van hem zou hebben
«kunnen uitgaan hetzij dan met
«meer of minder gunstige uitkomst,
«al naar men het Christendom,
«waarvan hij de voorganger was,
«als een geslaagde of niet geslaagde
«schepping wil opvatten. De Na-
«zareener al staan we heden ten
«doge nog zoo heel ver van het door
«hem gepredikte ideaal kan niet
«anders dan een grootsche figuur
«zijn geweest, grootsch ook in zijn
«voor geen verwerkelijking vatbare
«illusies, eerbied en ontzagwek-
«kend zelfs voor de genen, die niet
«in hem gelooven-
«Wat is echter deze dominee Ilse,
»(op 't tooneel vertoond om Jezus
«voor te stellen) onder Van Eedens
«handen anders geworden dan een
»klu htspe1 figuur, die zich door iedereen
)->laat bedidten
Genoeg Jezus Christus werd hier
op de planken gebracht; geprofaneerd;
voorgesteld door een onbenullig men-
schelijk w ezen, een »biikken« dominee,
in stuitende oppervlakkigheid
Is het geen schande?
En hoezeer de verslaggever ook
toornt tegen de laagte waarop het
tooneel staattoornt tegen den Auteur,
die zulke prullen nog laat opvoeren
we hebben er nog van min
der allooi gelezen; nog scherper critiek
op nog minner stukken onder de oogen
gehad.
Waarlijk! we kunnen ons voorstel
len, dat liefhebbers van Schouwburgen
enz. nochtans zich ergeren, niet alleen
om het plat realisme en 't materialisme
in onze moderne kunst, maar ook om
de onware en onwaardige types, die
soms het schoonste, het ideeele, dat
er nog in kan zitten, er ganschelijk
uitbannen.
Het tooneel staat vaak, naar de ver
slagen en critieken te oordeelen. zeer
laag. 't Is menigmaal vulgair, vies, min.
■m» HESf UII ÜIJH,
De Koningsmoord in Portugal heeft de
gansche wereld, voorzoover men er meeleeft
met de dingen vaa den dag, de vorige
week opgeschrikt.
Ik ga over dien moord thans niet schrijven.
Want dit is het eigenaardige in ons
gejaagde, moderne leven De gebeurtenis,
die de eene week op aller tong ligt, is de
volgende reeds uitgedragen naar 't museum
der historie, waar ze alleen bekeken wordt
door hen die van »oudheden« houdt.
Toch ditmaal iets naar aanleiding van
dien moord
Over de beoordeeling van het feit zelf,
zijn we 't allen eens Moord is en blijft
moord, onder alle omstandigheden. Al ware
Koning Carlos een Nero van wreedheid
geweest, al zou zijn regeering ontaard zijn
in de meest onduldbare tyraunie, dan nóg
zou niemand, onderdaan of vreemde, het
recht hebben gehad, de karabijn op hem
aan te leggen tot het doodelijke schot.
Daarover zijn wij dus snel uitgeredeneerd.
Maar een feit is ook, dat de moord op
den Koning gevolgd werd door den val
b ranco, den dictator en dat zoodoende met
één slag viel het regeerstelsel, door den
Koning goedgekeurd en gesteund.
Men kent dat stelsel.
Portugal leeft onder een Grondwet en
en Kieswet, maar de Koning en zijn Minis
ters hadden ze beiden op zij geschoven en
regeerden met onbeperkte bevoegdheid.
De laatste Kamer was gewoon naar huis
gestuurd en de uitschrijving van nieuwe
verkiezingen werd van maand tot maand
uitgesteld.
Als tr.ea nu daarbij in aanmerking neemt
dat ook wijlen Koning Carlos met een eed
gezworen heeft, zich aan de Grondwet te
zullen houden, dan is het voor een ieder
duidelijk, dal. h" zich op gansch verteerd
terrein bevond, door Franco toe te staan,
het land met Koninklijke besluiten te
regeeren.
Met den moord heeft dit niets uit te
staan.
Die blijft er even verfoeilijk om.
Omdat de Koning zijn eed niet houdt,
mag niet de een of andere bandiet hem
neerschieten als een hond. Dat is duidelijk.
Maar dat kunnen we er uit leeren op
enkel geweldop machtsvertroon, op de
kracht der wapenen alléén kan op den duur
geen Regeering rusten, vroeg of laat móét
dat spaak loopen.
De Regeering moet niet slechts hebben
feitelijk de macht van hét land, maar er
moet ook zedelijke kracht van haar uit
gaan Zij moet zóó optredeD, dat de plicht
tot gehoorzaamheid spreke in de consciëntie
der onderdanen
Waar dit niet het geval is, daar móét
het verkeerd gaan.
't Is er mee als met een huisgezin.
Hier is een vader, die als hoofd des
gezins de Wet op zijne zijde heeft en zelfs
als uitersten maatregel een onwillig kind
door den Staat kan laten corrigeeren. 't Is
een woeste kerel, wiens vutst onbarmhartig
den weerspannige treffen kan. Maar hij
regeeri als een tyran, dwingt door vrees
gehoorzaamheid af, slaat bont en blauw
wie hem in huis wederstaat, is een schrik
kelijk heerscher en tóch houdt hij
't op den duur niet uit en zal, vroeg of
laat, door wat oorzaak ook, de heerschappij
in huis verliezen.
Waarom Omdat zijn gezag geen zede
lijken steun meer vindt in de consciëntie
der huisgenooten en hijzelf oorzaak is, dat
het hun te zwaar wordt, om het goddelijk
gebod van gehoorzaamheid te blijven op
volgen.
Ginds echter is een vader, die met be
slistheid zijn autoriteit handhaaft, maar ook
een oog heeft voor de rechten van vrouw
en kroosteen man bovendien, die in
woord en wandel toont te bukken voor den
wille Gods en die zichzelf óók durft plaat
sen onder de correctie van dat Woord,
ook wat betreft de uitoefening van het
gezag, waarmee hij is bekleed.
Toch is hij lichamelijk zwak, in 't minst
niet wat men noemt een imponeerende ver
schijning, maar zijn gezag heeft een sterken
invloed op de consciëntie zijner huisge
nooten en dat geeft hem eeu overwicht en
zeggenschap, waar menig huisvader jaloersch
op zijn kan.
Zooals 't nu is in het gezin, is het ook
in den Staat.
Vóór jaren is 't in ons land eens pittig
gezegd >Met bajonetten kan men veel doen,
maar men kan er niet op gaan zitten.Wie
dat wou wagen, zal zelf de kwade gevol
gen ondervinden.
Dat wil niet zeggenNu moet de Over
heid de teugels maar slap laten hangen
en voor Joris Goedbloed spelen
Zij draagt het zwaard niet tevergeefs,
zegt de Schrift.
1 ot schri* der boozen tot steun der
goeden.
Wij kunnen er onze Overheid niet dank
baar genoeg voor zijn, dat zij in 1903
ineens beslist, kras en met gewapende hand
optrad, gelijk het ons een roem is
wat de socialisten daar ook tegenin brullen
mogen dat het meê onze mannen waren,
die destijds de Koningin ter zijde stond.
Maar dat was geen volksonderdrukking I
Juist het tegenovergestelde.
Dat was de handhaving der goede orde
in de Maatschappij,
En wie zich die dagen nog herinnert, weet
heel goed, dat toen juist de Overheid haar
krachtigsten steun vond in de volkscons-
ciëntie, die vóór de Regeering getuigde,
zoodat de publieke meening van meet af
aan de zijde der Overheid stond, over
tuigd, dat deze haar plicht verzaken zou,
