EERSTE SLAO. Zaterdag 18 Januari 1908. 22sU' Jaargang N°. 1312. A n tirevolu tionair voor «le %ui«lliollaii«lNclie en Zeemvselie Eilanden, IN HOC SIGNO VINCES r -r f Als. Democratie. fid.) 9.30 9.54 10.07 10.05 10.40 10.53 11.16 7.17 7.39 7.57 8.45 7.28 8.20 8.34 8.50 7.30 7.42 7.52 8.05 8.45 7.28 8.10 8.23 8.31 8.40 9.16 9.30 9.42 10.05 10.16 11.16 9.30 10.2o 10.3Q Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag. Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent. Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. UITGEVERAdvertentiën 10 Cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel. Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal. t -D vJ IS xV rl U V Üj In Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. SOMM ELiLSDIJK. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan. Telefoon Intercomm. So. 2. [f Advertentiën Worden ingewacht rot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur. 4ÏIe stukken voor «ie lte«ia«*fie lifKteiiifi, 4dverfenliën e» verdere Idmitiislrulie fs-anoo toe le zeilden aast den Ulyever. 6.05 7.35 7.45 7.05 7.15 8.45 7.35 7.50 7.— 7.15 5.30 7.15 11.— 11.10 11.35 11.58 12.22 11.10 11.36 12.29 12.35 12.58 1.14 1.44 1.56 8.52 9.23 9.37 9 49 10.05 10.18 10.26 10.30 9 9.05 9.11 9.25 9.45 9.52 10.03 10.35 9.49 10.— 10.05 10.12 10 23 10.33 8.55 9.06 9.17 9.25 9.29 9.40 P I *3.* Kiezersteelt. Denkt om de nieuwe kiezers, man nen! We gaan een onzekere politieke toekomst in en dus is 't noodzakelijk, dat we al onze mannen hebben, om in critieke dagen te helpen naar Rechts natuurlijk. Een ieder onzer doe zijn uiterste best om kiezers te werven. Laat men nu geen tijd en geld ontzien. Gaat 'Ir Bestuur eener Kiesvereeniging er zelf niet op uit, dan de Sectie-Commis sarissen, op wier weg dat werk ligt en kan dat ook niet, dan maar par ticulieren een goed daggeld gegeven en die kunnen binnen een week heel wat nieuwelingen op 't dorpshuis bren gen Wij op Flakkee moeten een flinke meederheid hebben; want dat Landje van Schouwen is een nagel aan de kist; was dat stuk er maar af. ja dan stond de zaak best; maar dat Eiland geeft ons 't grootste verdriet met z'n treurige cijfers voor Rechts. En daarbij komt nog, dat Stad. Bom mel en Plaat bij Brielle behooren, zoodat we daarmee ook al weer achter uit gaan. Doch winnen is mogelijk! 'tlsin 1901 gezien. Maar dan ook alle hens op de kiezerslijst. En als alles nauwkeurig wordt af- gevischt dan vreezen we niet. Den heer Patijn zagen we graag door een antirevolutionair vervangen. Laat ons werken en moed houden Was dat Landje van Schouwen er maar niet bij! Doch we zitten er nu eenmaal aan vast; en als we dus over winnen, is die victorie dubbel zoo mooi. Voorwaarts! kiezers zoeken! anti- Als er een Rechts Kabinet optreedt is er werk genoeg aan den winkel. De Verzekeringswetten alleen nemen reeds een vol jaar in beslag Ouder domspensioen ziekte ontwerp Onge vallenwet vi or de landarbeidersidem voor de visschersherziening der Ongevallenwet van 1901 waarlijk, als deze in één jaar in 't Staatsblad mogen komen, dan zou dat voor heel het nationale leven van enorme betee- kenis en waarde zijn. Nochtans we twijfelen of dat wel in één jaar zal verwerkt worden. Behalve dat, krijgen we het Admi nistratief Recht, een vijf- of zestal wetsontwerpen, waaraan mr Loef, de oud Minister van Justitie, de eerste hand heeft gelegd, en door Minister van Raalte overgenomen en uitgebreid; een ontzettend omvangrijk werk, wie het ook maar oppervlakkig heelt nage lezen en overdacht. Behalve dat, de reorganisatie van 't Onderwijs in verband met het rap port van de Ineenschakelingscommis- sie. Evenzoo een uitgebreide arbeid en waar men in de Kamers nog al graag over praat; wat dus beslist, adres aan vroegere ontwerpen, lang duren zal, eer zulk een omvorming en betere aaneensluiting enz enz. in 't Staatsblad zal staan. Laat nu nog eens rusten bet Defen sie vraagstukhet Kiesrecht en de Invoerrechten, die ook door Rechts aan de orde zullen en moeten gesteld 'worden. Idem het Wetboek van den Arbeid Laat staan de afwerking van allerlei kleinere ontwerpen door dit Kabinet nagelaten. Laat staan, dat er voor den Midden stand nog niets is gedaan, en er toch misstanden zijn, die om voorziening eischén oneerlijke concurrentiecre- dietwezen middelbaar technisch on derwijshandelsscholen. We zullen maar niet voortgaan, want er is geen eind aan de opsom ming, van wat er voor Rechts nog te doen is. En dat kan tot stand komen Nu is niets gewrocht dan 't Arbeids contract en een niet heel gelukkige verbetering van de Lager Onderwijs wet. De rest is van weinig beteekenis. Als Rechts weer eens optreedt en krachtig regeert, gaan we een mooie toekomst tegemoet. Voor den werkman zegenrijk Wie is door dit afgetreden Kabinet nu wijzer geworden over het idee Democratie. Toen het vorige Kabinet regeerde, was het woord «reactionair,® en «on democratisch® schering en inslag. De Speetwet was reactionair, zei men in, 1903. Maar minister Veegens liet de Speetwet voor-wat ze was. Ze werkte best, zei hij ergo, hij hield zich bij 't ouded.i. ook reactionair. Het arbeidscontract van mr. Loef was in de artikelen van staangeld en opzeggingstermijn reactionair, werd verteld. Minister van Raalte en de Ka mer hebben de artikelen aangenomen zonder wijziging, üok hier geen meer dere democratie ook dus reactionair. De Tariefwet-Harte was reactionair; maar over de finantieele ontwerpen van De Meester wordt nu gezegd, dat ze in hun progressie allesbehalve demo cratisch zijn, terwijl over de verhoo ging van den jeneveraccijns van 63 op 90 gld (of bij gewijzigd ontwerp 84 gld) al heel ongunstig wordt ge sproken als niet in 't belang des volks. Minister van Raalie wekt de Konin gin tot gratie op voor een paar fabri kanten, door wie de Arbeidswet aller- schromelijkst was overtreden, wat den dood van een labriekskihd tengevolge had De stakingswetten van 1963 wer den voor ultra reactionair uitgekreten, maar de gratieverleening was geen greintje minder. Minister Kuiper gaf hoogeré subsi die aan de Chr scholen 't was fameus reactionair, vertelde men. Maar Minis ter Rink vaart in 't zelfde schuitje en is dus dito reactionair Neen! wie van dit Kabinet demo cratie wil leeren, moet acht geven op de Defensie en de Grondwetsherziening. Een ötaalnacht, die de legerhervor- ming den doodsteek gaf; in 't leger kwaad bloed zette en allerlei wrevel uitloktetenslotte den ontwerper zijn Ministerszetel kostte. En een Grond wetherziening, waar alleen de Socialis ten wat mee ingenomen zijnmaar als die blij zijn meteen wetsontwerp, moet men voor democratie een omhei ning zetten met flink prikkeldraad; want hun democratie is bij Kiesrecht- ontwerpen wat al te bar. Dit Kabinet democratisch Dwaas, die het beweertEn waar het zich naar zijn inzicht democratisch ont plooit, daar wil maar één partij ervan gediend zijn de Socialistische Jenever op 't ijs. Het is uitnemend, dat door allerlei pen den verkoop der jenever op 't ijs, wordt tegengestaan. In Nieuwe Tonge lager er dronken op 'tijs; groot en klein. In Stellendam waren priksleerijders boven der theewater. En in Middelharnis en andere plaat sen zal het wel niet veel beter zijn er loopen, naar de geruchten gaan, ook te Middelharnis lui rond met de jeneverflesch onder de jas. «Lust je een beetjie?« 't Is jammer, dat ook op de ijsbaan de jenever een rol gaat spelen. Indien dat door de politie eens kon worden belet, zou zij zich zeer ver dienstelijk maken. En laat ieder toezien en zijn waar schuwende stem laten hooren Want door den drank wordt het ijsvermaak een schandalige preteen kermis nog gevaarlijker dan die in 't dorp en aanstootelijker. OP DES UIVH1JH. Tusschen Kerstmis en Nieuwjaar 'd paar dagen vrij hebbende, las ik »ln 's levens opgang,het boek van Seerp Anema. Een Calvinistisch Friesch-Hollandsche levensroman. ï- Dat het bock meer dan gewoon de aan dacht trok, is elk couranten-lezer bekend. Zelfs de ïOude Wereldzee« vermocht niet geheel, die aandacht af te leiden en onze bladen schreven kolommen vol over het Dieuwe boek. De Heraut, kort geleden, had,er een groot artikel over. 't Is mijn doel niet, op deze plaats nog eens over te doen, wat in dit blad reeds door zoo bekwame hand geschiedde, maar wel wensch ik even de aandacht te vestigen op een zinsnede m de Heraut, waarin de sstrekking« van Anema's' boek zoo juist wordt weergegeven. De Heraut schrijver dan zegt »Het is niet macr alleen geschreven voor de esthetische genieting, maar ook om te winnen voor en op te bouwen in het calvinistische geloof. In dat cal vinistische geloof onzer dagen, hetwelk de synthese is tusschen de onwrikbare zielsoverluigiug van Calvijn aangaande Gods souvereiniteit en het, door een ervaring van meer dan drie eeuwen, aan inhoud zooveel rijker bewustzijn van den hedendaagschen cuhuurmenscb.« Eu aan 't slot van de beoordeeling heet het nogmaals en het is moeilijk voor tegenspraak vatbaar dat dit boek ge schreven is, met het doel, om in dekrin gen der tegenstanders voor het heden- daagsch calvinisme sympathie te wekken. Volgens de Heraut heeft Anema dit doel gemist en, al onderschrijven we dit oordeel, zoo zonder meer, niet 't is thans niet m'n doel, daar verder op in te gaan. Er is iets anders, dat me ditmaal bezig houdt. Op het streven zelf wensch ik le wijzen. Het calvinisme toch delft zijn eigen graf, indien het niet alzóó zijn tijd en zijn taak verstaat, dat het ver over dien ringmuur van zijn eigen erf, het terrein overziet, ver kent en tracht te veroveren. Niet altóós is het tot die taak geroepen. Er is een tijd geweest en de mees ten onzer hebben hem gekend en beleefd dat het calvinisme te onzent zich moest beperken tot het eigen erf. Geheel zoek geraakt is het hier nooit. Maar van den schoonen boom, die in de ióe en 17e eeuw het gansche terrein'van ons vaderlandsch leven overschaduwde, waren tegen 't eind der achttiende de tak ken afgehouwen de kroon was allang verdord en de bemoste tronk was^door struikgewas en slingerplant geheel aan 't oog der wereld onttrokken. De wortel alleen leefde nog. Uit dien wortel groeiden toen, in de 19e eeuw, nieuwe scheuten. En met verwondering zagen de mannen dezer wereld, die een ganseh andere levens beschouwing deelden, dat het calvinisme niet dood was. Het had zich jarenlang staande gehou den in de kringen der vromen mannen en vrouwen, die niet meeteldenonaan zienlijk ongeletterd ongeacht Was 't wonder, dat die calvinisten, tol ver over de helft der 19e eeuw, schuchter zich op eigen erf terugtrokken Zij waren klein in aantalzij stonden zoo vreemd tegenover de vorderingen der menschelijke beschaving sinds vele jaren zij waren zoo geheel buiten het »leven« geraaktzij misten kennis, opleiding, bekwaamheid zij stonden nog zoo zwak op eigen beenen moesten zich nog ontdoen van het zand en stof der aarde, waarin het calvinisme zoolang was verscholen geweest ze waren achter, vele jaren, twee eeuwen achter met hun denken, met hun kunnenze gingen nog in het harrenas uit den tijd van pieke- niers en lansknechten ze kenden de hand grepen niet van den Mauser en het Krup- geschut Maar ongedeerd en onverminderd brach ten ze uit dien winterslaap meê de gouden schatten van het calvinisme, zijn wereld- overwinnend beginselHet was en bleef de zuiverste openbaringsvorm van de Waar heid, door God, die alle dingen werkt naar den raad Zijns welbehagens, in Zijn Woord geopenbaard. Zijn levens- en wereldbeschouwing, die het eenmaal gebracht had aan de spits onzer vaderlandsche cultuur, had het on gerept bewaard De historie herhaalt zich niet, wordt terecht gezegd. Dat ooit het Calvinisme in ons vader land dezelfde plaats der eere krijgen zou, die het vroeger had, is wel zeer onwaar schijnlijk we kunnen het veilig aan onzen God overlaten, wat Hij met de herleving van het Calvinisme voor heeft, Maar zijn taak en zijn tijd verstaat het dan eerst, als het, na zich op eigen erf te hebben gesterkt en gelouterd, zijn licht laat schijnen over alle terrein des levens, en het ook den geleerde en geletterde, den aan zienlijke en ontwikkelde, den man van kunde, kennis en beschaving, zegt en bewijst, dat de Calvinistische levens- en wereldbeschou wing in staat is, ook zijn bestaan in ware harmonie te brengen met zijn roeping en toekomstook zijn levensraadselen tot oplossing brengtook hém geeft in dezen verstand, en hart de mééste voldoening schenkenden vormden eenigen troost, beide in leven en in sterven. Of ik het niet wat hoog zoek Is er dan geen symetrie in de geschiedenis? Geen gelijkvormigheid in de historie 't Was in de dertiende en veertiende eeuw, dat er een adem des Geestes ging over de volkeren dezer landen. Had het heidendom reeds eeuwen afgedaan, toch was het Christendom niet veel verder gekomen nog dan de oppervlakte en het volk, dat neerknielde, om bij de Mis het lichaam Jesu« te ontvangen, gelijk het meendedat getrouwelijk de kralen van zijn rozekrans afbad en dat voorts den priester zorgen liet, voor de zaken, die bij God te doen zijn, kende al heel weinig van de ware verbrijzeling des harten. Toen begon de Geest des levens dezen hof te doorwaaien. En hij werk'.e in veler hart den »schrik des Heeren«vreeze voor de stad des verderfseen beven voor het nadeiend oordeel. Niet weinigen werden plotseling aange grepen, tiidens of tengevolge der prediking van vrome mannen, die God verwekte mannen als Groote en Brugman en anderen, die op eenvoudige wijze, niet in het onbe grijpelijk kerkslatijn, maar in de landstaal, den weg des Heeren uitlegden, naar het licht, dat hun geschonken was. Duizenden, mannen en vrouwen, keerden zich af van de ijdelheden der wereld. Zij hadden een »inslag« gekregen, als 't volk het naïef uitdrukte. Devoten werden ze geheetenvromen eeuwen later zou men zeggen fijnen. Het woord van Augustinus, wiens ziel geen rust kende, tot zij rust vond in God, was hun levensparool. De mystieke gemeen schap met den volzaligen God in Christus, werd naarstiglijk door hen gezocht, al dwaalden ze ook jammerlijk af op vele bijpaden der roomsclie kerk en al vervielen ze niet zelden in een ziekelijk mystieisme, dat bij bevindingen en openbaringen leefde, met verkleining van het eenvoudige Woord van God. Uit de wereld trokken ze zich terug. Op eigen terrein in eigen kring sticht'ten ze elkander. Ze waren iets aparts schuw den zooveel mogelijk de aanraking met de bezoedelde wereld. Van meet af stonden ze buiten het Heven.Wie zich onder de »devoten< schaarde, was voor de Maat schappij, derr Staat, de Kunst en de Weten schap zoo goed als verloren. Door de 15e eeuw heen ging de kring der devoten in de zestiende over. Toen de wereldschokkende Reformatie ook hen opriep tot kiezen. Sommigen gingen toen mis. Verliepen zich in anabaptistische buitensporigheden of vielen terug tot de roomsche kloosterge woonten Maar veler hunner volgden óók op de goddelijke roepstem, die uit Genève tot hen kwamhun geloofsleven verdiepte, verin nigde, verhelderde zich bij het licht dat de groote Leeraar der Kerk bezig was te ontsteken en als Calvinisten werden ze zich hun grootsche levensroeping bewust. En ze wist'ten niet, voor ze de cultuur dier dagen leid''den, in plaats van volgden. Nog eensDe historie herhaait zich niet. Toch is er symetrie in de geschiedenis. De geestelijke verwanten van de »devoten« der 14e eeuw, zijn bij de vromen» der 18e en 19e eeuw zeer goed aan te wijzen. En in beide tijdvakken heeft het calvi nisme zich uit die »vromen« ontwikkeld heeft het zich gedurig uit hun rijen versterkt heeft het uit hun geloof zijn geloofskracht opgezogen. Dat het dan nu gelijk toen ook verstaan moge, zijn taak en zijn tijd UITKIJK. Voor lisais era Hof. Menigeen denkt nu misschien aan den aanleg of verandering in den aanleg van zfin tuin. Misschien, dat hij daarbij zijn voordeel wit doen met de inzichten van hen, die het stijve en on natuurlijke in onze tuinen afkeuren en door het volgen van de natuurwetten meer natuur-, meer kunstschoon in den tuin willen brengen. „Geen lijnen in den tuiD, vreemd aan het natuurlandschap", wordt door die mannen ge predikt. Wü moeten afstand doen van de onna tuurlijke lijnen van paden, perken en gazons, zonder echter te gaan meenen, dat slordigheid en wildernis als synoniem moeten worden be schouwt met natuur en in een' natuurtuin alles in het wild behoort te groeien en het onkruid niet verwijderd mag worden. De vele geschoren gazons maken de Hollandsche tuinen stijf en dragen vooral in de stadstuinen er toe bij om van de beschikbare ruimte een vierkanten omheinden tuin te maken, slechts langs de muren en schuttingen met heestergewas. Het effect zal verhoogd worden, ais men door heestergroepeeringen niet op elk punt den gehee- len tuin kan overzien. Waarom de Rhododendrums en de Azalea's in perken geplaatst? Waarom niet in plaats van gras hier en daar andere plantjes genomen, die ook's winters groen blijven en des zomers bloeien en zooveel gele genheid schenken om vaste planten en bloemen

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1908 | | pagina 1