voor ile XuidliollandNclie en KeenwscSie Eilanden.
Woensdag 18 December JW?
?Wsle Jaargang ïV. 1303.
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
ji. n tirevol
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
ifzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
Ad verten tien 10 cent per regel en maal. Reclames 20 per regel.
;'t v r tt> I Boekaankondiging 5 Cent per regel en */s maal.
T. BOE K H O VEN. |Dienstaan vragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nnr.
Telefoon Intercoms". Mo. 2.
slukkeia v«n»r elf SiftlacSif .^ilvert.egitiêga en ventere .■%fjsgglt»Istriafie franco tof ff sgfwlftfg saai» aiw» fjiljg-^ypr.
25ste UIJST
van de 29ste Jaar-Collecte voor de Scholen
met den Bijbel.
Transport f 83,497,26'/i
Onstwedder-Mussel (gift) 2,—
Beetgum niet Beetgumermolen,
Engelum, Marssuni, Dijkstrahui-
zen, Menaldum, Slappeterp en
Schingen155,60
Donkerbroek met Makkinga en ged.
Haule80,
Ee met Oostrum (O. ged.) Jouswier
en Westergeest (Wouddijk) 106,95
Halluui200,—
Haulerwijk niet ged Haule, Ooster-
wolde, Een (ür.) Veenhuizen en
Westwolde 102,47 '/i
Hijum met Finkuni 37,55
Hemeluni met Bakhuizen, Mirns
en Rijs23,
Wouterswoude met Driesum en
Dantumawoude (H. en G. K.) 151,18
Nieuw-Buinen88,20
Coevorden40,—
Nieuw-Aiusterdam100,
Enter met IJpelo14,50
Hasselt112,37
Kamperveen48,61
Ellecom met Middachtersteeg 70,57'/i
Breukelen79,68'/»
Maartensdijk met Groeuekan en
Blauwkapel (G. K.) 4,84
Heer-Hugowaard melObdani.Oter-
leek en Hensbroek 52,50
Bolnes75,60
Slikkerveer40,16
■Spui (geni. Axel)73,63
"sGravenmoer niet Dongenschê-
vaart en Oosterbrut 49,92'/,
's-Hertogenbosch (per lijst) 87,55
Tilburg54,
Totaal van 625 Locale Comités 1' 85,348,17
Waar niets staal aangegeven is de Collecte aan
de huizen gehouden.
De Unie-collecte bedroeg te Beetgum f 29,60,
te Beetgumernioleu f 88,50, te Engelum f 18,
te Marssum f 9,50 en te Menaldum f 10.
De Unie collecte bedropg te Wouterswoude
aan de huizen f 45,43, te Dantumawoude aan de
huizen f 10,50, te Driesum in de Herv. Kerk
f 41,25 en in de Geref. Kerk van Driesum c. a.
f 54,—.
Te Breukelen is in het laatste jaar in de Geref.
Kerk aan schoolcollecten nog ontvangen f 400.
R. DERKSEN,
Secretaris der Unie.
Geen blanco meer.
De Liberale Unie is op weg naar
't Algemeen Kiesrecht. Voor de man
nen wenscht het dit met uitsluiting der
bedeelden in 't armhuis en uitbeste
den; van jongeren dan 23 jaar en
veroordeelden, landloopers, bedelaars,
herhaalde dronkaards, gevangenen on
krankzinnigen. De lagere militairen
zullen tot 't kiesrecht toegelaten wor
den. Vrouwen worden kiezer als ze
ongehuwd zijn en dertig jaar Voorts
wil het stemplicht en evenredige ver
tegenwoordiging.
Wat dit laatste betreft, daarvoor is
onze partij ook te vinden. Maar of ze
voor stemplicht zal zijn, staat nog te
bezien. Er is veel voor te zeggen,
maar dat men een dwang met ver
beurte van stemrecht wil toepassen,
schijnt ons een ernstige bedenking.
En toch stemplicht moetopstemdwang
met verlies van stemrecht noodzakelijk
uitloopen. In 't particuliere, niet-poli
tieke leven staat toch ook op niet-
vervulling van zijn plicht nietdiestraf,
dat men aanstonds uit zijn werk ge-
stooten wordt. Veel beter was het dan
ook om dat stemrecht te onthouden,
indien binnen bv. 15 jaren van volko
men onverschilligheid gebleken was. Daar
komt nog bij Hoe zal men de onrecht
matigheid van het verzuim van stem
plicht controleeren. Is ziekte een wet
tige verhindering? Sterfgeval in de
familie? Noodzakelijke reisgelegenheid?
Tegenzin in een candidaat? Weer en
wegen F Ouderdom Hulpbehoevend
heid
De praktijk zal onzes inziens spotten
met de theorie en heel die stemplicht
wordt een paskwil, een aanfluiting,
omdat er geen kontrole kan zijn en
rechtvaardige onderscheiding. Alleen
geconstateerde volkomen onverschilligheid
binnen een zeker ruim tijdvak -voor het
kiesrecht voor RaadStaten en Kamers
kan misschien hier raad schaffen.
Er zijn kiezers, die wel altijd voor
Staten en Kamers kiezen, maar voor
den Gemeenteread thuis blijven. Ver
liezen deze kiezers nu ook het stem
recht
Ook vrouwen (ongetrouwde wel te
verstaan) van 30 jaar kunnen kiezer
wordenniet de getrouwde vrouw
Hier verschilt de Unie met onze partij.
Wij willen geen ongetrouwde vrouwen
van dertig jaar wel weduwvrouwen,
als ze hoold des gezins zijn. Wel is
er sprake van geweest om de onge
huwde vrouwen toe te laten als capa
citeitskiezers dat is als ze een exa
men hadden afgelegd, maar op de
Deputatenvergadering is dat afgeketst;
zoodat nu volgens haar besluit alleen
mannen en vrouwen kiezers zijn, mits
hoofden van gezinnen en ook mannen,
die als pastoors enz. alleen wonen met
een dienstbode in een zoogenaamd
onvolledig gezin.
De Unie staat hier dicht bij ons
door haar motiveering,haar verklaring,
dat de man niet alleen zichzelf, maar
ook zijn gezin vertegenwoordigt en
zoo werkt dus ons beginsel, dat we
al van '78 af in Ons program hebben
neergelegd onder onze tegenstanders
door.
Geen echtgenoote mag dus kiezer
zijn, volgens de Uniemaar wel de
jonge maagd van dertig jaar. Eersttijds
was de Unie tegen toelating van vrou
wen maar ze is zeker gezwicht voor
die leden, welke toelating van alle
vrouwen wilden en ze koos nu den
middelweg nl. maagden van 30 jaar,
het zoogenaamde dames-kiesrecht;
want de proletarische vrouwen zijn
op 30 jarigen leeftijd meest getrouwd.
Waarom de leeltijd voor den man
op 23 jaar gesteld wordt, is ons niet
duidelijk. Als de Staat toelaat, dat
iemand op 17 jarigen leeftijd trouwt
en een gezin vertegenwoordigt, waarom
laat dan de Unie zoo'n getrouwd man
neke nog 6 jaar wachten eer hij kiezer
mag zijn. Aan een huwelijk zit meer
vast dan aan een stembiljet ééns in
de zooveel jaar.
In elk gevalhet blanco is vervan
gen door een positieve verklaring van
wat men voor kiesrecht wil. Algemeen
kiesrecht is het nog nietmaar 't is
er dicht bij Ons bezwaar er tegen is
dit, dat we tegen alle individueele
kiesrecht hebben de organische ge
dachte is er uit. Wie 23 jaar is, wordt
kiezer. En van de gezinsgedachte is
weinig te bespeuren.
Zoo gaan dus de Linksche groepen
al aardig samen en de democratische
strooming noopt ze daartoe zoo goed
als dat de Rechtsche partijen ook daar
door verplicht worden kleur te beken
nen.
Zoo krijgt men duidelijker getee-
kende politieke toestanden Ook ver
warder
Maaltijden in het gezin.
Den 9den Decb. is door de heeren
Duimor van Twist, Van Vliet, Pas
toors en Hugenholz de volgende motie
ingediend
»De Kamer, van oordeel, dat,
voor zoover dit niet strijdt met
de eischen van den dienst, aan
sehuwde schepelingen gelegen
heid behoort gegeven te worden,
om de maaltijden in bet gezin te
gebruiken en dat in die gevallen
de toelage behoort uitbetaald te
worden, gaat over tot de orde
van den dag
Een nuchter toekijker zou zeggen:
wat is daar nu op tegen. Laten de
schepelingen toch zooveel mogelijk in
hun gezin vertoeven en laat het
militairistisch karakter, als het maar
eenigszins kan, toch geheel los
Hooren en zien vergaat je tegen
woordig over het Volksleger en aan
passing van het leger aan de burger
lijke maatschappijhet leger moet
verburgerlijkt worden en de burgerij
moet meer met het leger zich vrij en
frank gaan gevoelende eigen sol-
datenpositie moet losser worden van
de kazerne en den militairen dienst;
in één woordhoe langer zoo meer
hoor je ervan praten, dat de soldaten-
klasse niet meer mag staan naast de
burgerklasseze moeten in mekaar
opgaan.
Vanzelf is voor dat denkbeeld zeer
veel te zeggen we gaan er volkomen
accoord meemaar 't kabaal m >est
men dan in de Kamer nagelaten heb
ben, dat bij de behandeling der motie
gehoord werd.
De Minister wou van de motie niets
weten notabeue hij niet, die wel aan
de jongelui nacbtpermissie's geeft;
nachtpermissie's, die in een gezin tot
de buitensporigheden behooren.
En als nu schepelingen thuis willen
eten, op klaarlichten dag, wordt dat
geweigerd.
Ja. zei de Ministerals ik er geld
voor geef, wordt het op de Spaarbank
gebracht en daar geef ik het niet
voorde schepelingen moeten er eten
voor koopen.
Maar wat gaat dat den Minister
aan, of de toelage op de Spaarbank
gebracht wordt of opgegeten.
Maar, zegt de Minister, het fysiek
zal verminderen d. w z. als de soldaat
thuis eet, heeft hij het niet zoo goed
als in de kazerne, en daar moet ik
voor zorgenhet aantal alkeuringen
en pensioneeringen zal toenemen en
het verloop eveneens.
We achten dit drogredenenLijdt
een gehuwd soldaat, die thuis eet,
in plaats van aan boord, dan honger
En is die toelage dan zoo klein, dat
er niet behoorlijk spijs en drank van
gekocht kan worden Maar dan moet
dat bedrag flink verhoogd worden;
dan zal de soldatenvrouw wel zorgen
dat er wat goeds op tafel komt en
dan zal het fysiek, de lichaamskracht
van den schepeling er volstrekt niet
onder lijden.
En dan dat brengen op de Spaar
bank De soldatenmoeder zal dus
volgens den Minister eer 't geld, de
toelage op de Bank brengen, dan haar
gezin behoorlijke van voedsel te voor
zien. Wie 't gelooft, die geloove het,
maar wij twijfelen er aan.
Het gezinsleven van den soldaat
gaat boven alles en wil men het
militairisme eenigszins te lijf, dan
moest men alle gehuwde matrozen
thuis laten eten De dienst zal daar
volstrekt niet onder lijden en het ide
aal verburgerlijking van het leger
komt men dan nader bij.
Lohman zag er een motie in tegen
den Minister. Maar men kan, als men
kwaad denkt, altijd wel in een pittige
motie, een actie zien tegen den Minis
ter. Dat gaat toch te ver.
En bij de Landmacht wordt het
thuis eten toch ook toegelaten, waarom
dan niet bij de zeemacht? Juist dat
men het bij de Zeemacht weigert zou
een oorzaak van »verloop« kunnen zijn
en we geven onze Jantjes gelijk. Ge
lijke monniken, gelijke kappen.
Met 41 tegen 38 stemmen werd de
motie, helaas verworpen. En eigenaar
dig de Vrijz Democraten, die altijd
den mond vol hebben van dat Volks
leger enz, stemden tegen, Van Kol
ook tegen, 't Is onbegrijpelijk! Om
den Minister te redden Dan moet
men voortaan een toontje lager zingen
over de democratiseering van ons
Leger En een toontje lager over het
militairistisehe ondingWant hier
vloekte de stemming tegen het ideaal,
dat de Vrijz. Democr. zeggen na te
Leergeld betaald.
't Is met een nieuwe, ingrijpende
sociale wet net als met de kinderen,
men moet leergeld betalen. De wetge
ver staat in het begin voor allerlei
onzekerheden en alleen een praktijk
van eenige jaren is noodig eer de toe
standen ordentlijk geregeld zijn en het
aantal klachten langzaam doch af
doende kunnen worden verminderd en
de Wet voldoen kan aan de eischen
die ze zelf stelde.
Elk verstandig wetgever grijpt dan
in 't begin ook zoo weinig mogelijk
in, in de bestaande toestanden maar
allengs breidt hij zijn bevoegdheden
uit, al naar mate de praktijk zich
langzaam, doch geleidelijk gaat ombui
gen naar wat de wet wil. Zoo komt
er vanzelf een goede verstandhouding
tusschen wet en praktijk.
Zoo ook is 't met de Ongevallenwet
gegaan. Er is nu een leergeld betaald
van over de 4 millioen tekort hij de
Rijksverzekeringsbank als gevolg van
het te laag geraamde bedrag der admi
nistratiekosten plus bet renteverlies,
dat de Bank lijdt, doordat de werkge
vers en de risico-dragende maatschap
pijen en vereenigingen eerst na gerui-
men tijd het door hen verschuldigde
aan de Bank betalen; plus de te gun
stige indeeling van het bedrijl van
laden en lossen van schepen.
Wat de administratiekosten betreft,
die de eigen risico dragende maat
schappijen en werkgevers moeten
betalen, is gebleken, dat de Bank per
maand 26000 gld. te weinig ontvangt.
Vanzelf moet daarin verandering
komen.
Wat het renteverlies aangaat, blijkt,
dat tusschen den dag, waarop de pre-
m'ën behoorden te zijn ontvangen om
de door de Bank gedane uitgaven te
dekken en den dag, waarop de
premiën gemiddeld worden betaald
220 dagen liggen. Gerekend
tegen een interest van 3'/2 percent
wordt dus over die dagen door de
Bank een renteverlies geleden van
ruim 2 percent. En wat de gevaren-
klasse van het laden en lossen van
schepen betreft, ook die bracht duizen
den tekort. De bank heeft uitgerekend,
dat de schade 50000 gld per maand
bedroeg, zoo een met ander is de
schade ruim 4 millioen
Wel mag hier vau duur leergeld
gesproken worden. Doch 't zal nu wel
verbeteren.
Tuin- ee HaradSiouw.
Vit een zeer beSsend boekje.
Bedoeld wordt „Onze meststoffen," naar het
Duitsch van Prof. Dr. A. Stutzer, bewerkt door
G. J. Bielenian. Op blz. 20 en 21 vertelt de schrij
ver een en ander over de in den bodem voorko
mende stikstofverbindingen. Ik acht bet niet van
belang ontbloot, dat de lezers van dit blad eens
hooren, wat daaromtrent door Schrijver wordt
meegedeeld. Te meer, wijl nog al eens heel hooge
verwachtingen worden gekoesterd van de in den
grond aanwezige stikstof, welke per H.A. tot op
een diepte van M- soms wel eens van 3000—
4000 K.G. bedraagt. Het grootste gedeelte van
dezen natuurlijken voorraad stikstof is nu jnist
afkomstig van die plantaardige zelfstandigheden,
welke voor verrotting zoo goed als onvatbaar
zijn. Jaar op jaar stapelt zich die voorraad meer
en meer op. Als planteuvoedsel mag ze zoogoed
als waardeloos genoemd worden.
Zóó zegt het deze schrijver. En ter illustratie
beschrijft hij nu een proef, genomen door den
grooten Wagner, genomen met het doel, beter te
kunnen oordeelen over de waarde van bedoelde
stikstof.
We lezen er dit van:
„In den bodem was zonder mest 2800 KG. stik
stof per H.A. voorhanden. Eén vak van het
proefveld werd niet gemest, een tweede ontving
80 KG. kali en 100 KG.] phosphorzuur, een derde
hetzelfde benevens nog 40 KG. salpeterstikstof.
Bij den oogst verkreeg men
Op vak 1 (zonder mest) per H.A. 2600 KG. (gerst.)
Op vak 2 (kali- en phosphorzuur) per H.A. 3400
KG.
Op vak 3 (kali, phosphorzuur en stikstof) per
H.A. 4800 KG.
In de geoogste massa werd gevonden
Van de 100 deelen der in den bodem reeds
voorbanden stikstof bij proef no. 1 1,6 deel.
Van de 100 deelen der in den bodem reeds
voorhanden stikstof bij proef no. 2, 2 deelen.
Van de 100 deelen der door bemesting aange
brachte stikstof bij proef no. 3 60 deelen."
„Gemakkelijk is hieruit te zien," aldus besluit
de schrijver, „welke geringe waarde de stikstof uit
den bodem werkelijk heeft."
Mijnsinziens blijkt er even klaar uit, welke
hooge waarde de salpeterstikstof voor den landman
bezit.
Vraiigtiaah,
Vragen en Antwoorden worden kosteloos geplaatst.
Antwoorden of mededeeliugen
zijn met hetzelfde nummer gemerkt als de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen.
126. Wat bedoelt men met ensileeren van
groenvoer?
127. 1 H.L tarwe weegt plm. 80 K.G. en 1 H.L.
water 100 K G. Tarwe is dus lichter dan water.
En toch zinken tarwekorrels. Hoe moet ik zulks
begrijpen.
Antwoorden en mededeelingen.
124. Keukenzout geen plantenvoedsel en toch
deed een bemesting er mee de opbrengst bij
suikerbieten mooi toenemen. Hoe zulks mogelijk
is? Met zekerheid is dit niet te zeggen, doch
naar alle waarschijnlijkheid heeft het bedoelde
zout sommige bodembestanddeelen meer of ge
makkelijker opneembaar gemaakt.
125. Kalksalpeter Waar te koop Onder meer
bij het „Centraal Bureau" te Enschede. Vraagt
het den secretaris uwer landbouwvereeniging:
Ge zijt immers lid van deze of gene boerencor-
poratie Niet? Dan u dadelijk aangesloten I
Uil de ÉPers.
Onder het hoofdje:
Wat de Huic? kiezers te wachten
staat
zegt de r>Graafschapper«.
Hoe het hoofdbestuur van de Liberale
Unie over het kierecht-vraagstuk denkt.
Men wil onder meer ook stemdwang voor
de kiezers ingevoerd zien.
Wij dus in ons vrijheid-lievend Nederland
niet ter stembus komt, zal worden gestraft.
Bij eerste overtreding zal zijn naam wor
den aangeplakt, precies alsof hij een stoute
jongen is, wiens naam door »meester« op
het bord wordt geschreven.
Als dat niet helpt, met andeie woorden,
als de kiezer voor de tweede maal thuis
blijft, dan moet boete volgen en bij niet
betaling: de gevangenis.
De »luie« kiezers weten dan nu, wat zij
van de j>Liberale Unie« te wachten hebben,
wanneer haar haan victorie weet te kraaien.
Misschien willen de heeren er een zoet
winstje mêe behalen voor de van lieverlede
weg slinkende liberale partij.
Telkens toch blijkt, dat het getal liberale
kiezers bij de stembus niet stijgende is,
terwijl de Christelijke en socialistische voort
durend vooruitgaan.
Daarom moeten de Uuiez, onverschillige
partijgenooten, de thuisblijvers gedwongen
worden, tot uitoefening van een hunner
belangrijkste burgerplichten, het uitbrengen
van hun stem,
Het is bepaald een merkwaardig voorstel,
van de vrijzinnige Unie! Dwingen, dwingen
moet je maar!
