Zaterdag 16 November 1907,
22ste Jaargang N". 1294.
EERSTE BUO.
IN HOC SIGN O VINCE S
ifltverzekering
TIEREN,
haar eigen
n der Goes.
BUM.
3dlen enz.
pertuuriers.
te Ton ge.
S i) li L
lATtEfA,
S0I1ELSDIJK.
A a l i r erofat llotiai.
Or sa,an
imt de en Zmwwtr FJIamlen.
Art. «Ier GronulweS.
i»P !»KS UIT HIJ 14.
1NIGDEN."
nwardon.
verzekert Del
uxe-, Landbouw -
•tieen in afzon-
gen een vaste
delijks vooruit
uitbetaling der
ninistrateur
UK,
voor het verzen-
ie Weekmarkten
ën naar Binnen-
billijkste prijzen.
n Collings patent-
DE RENSEL« uit
r in elke hoeveel-
alsook Russische
en Paardendorsch
lijke prijzen,
14 KR,
M1MELSDIJK
P
elmaker,
Haamtuigen met
rniturenHoofd-
Zweepen, Hal-
tet vak behoort.
qualiteit, lichte
iet eenig adres
nerk-
loon 8994,
II NES.
seonditiën.
in zijn eigen
i neer.
David>Ik koos
n het huis mijns
te wonen in de
of was er ook
spel Het laatste
e kerk overzag,
velen der >Groote
verlangend te
die »afgeschei-
ntbrak zelfs niet.
ike wijzen de leer
hun minderen in
rd van Damocles
ook zij hadden
itsjet gevraagd,
den zij het geroep
nden verscheuren
ons werpen* ge-
aren uit hun ver
schuilhoeken te
stofu en meege-
rts gegaan, om
odsdienstoefening
geven op de vele
en.
3men van den van
aar, voorafgegaan
rling en gevolgd
adsleden, stonden
op, als vreesden
zien. Er heerschte
l zelfs.
)e gereserveerde
r de in 't portaal
e kinderen onder
•rdt vervolgd.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER-:
T. BOEKHOVEN.
M'&MM EMJSMUJM
Teletoon IntercoBtB!. Sc. 2.
Advertentiën 10 oentper regel en 3/j maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/s maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alle sHafefeeBB v«or «ie Redactie Sseslessad, Advertenties en verdere Administratie franco toe te «enden aan den Uitgever.
In deze dagen van Algemeen Kies
recht-bepleiting tegenover ons Huis
manskiesrecht hoort men nog al eens
de stelling verkondigen, dat«de
Staten-Generaal vertegenwoordigen
het geheele Nederlandsche volk,« be-
teekentieder van dat volk moet
kiezer zijn. Uit is weerlegd geworden
in het onderstaande artikel, dat we
ontleen en aan De Rotterdammer van
25 Sept. 1905.
(Been steun in Art, 78.
Zeer beknopt willen wij daarom de
juiste beteekenis van dit artikel, voor
zoover onze ruimte dit gedoogt, toe
lichten.
Tijdens de Republiek, die na de
afzwering van Filips II van Spanje
hier te lande omstreeks twee eeuwen
bestond, kwamen de afgevaardigden
naar de Algemeene Staten bijeen,
voorzien van den lastbriefdie hun
door de provinciën waardoor zij waren
afgevaardigd voor de zaken van ge
wicht was meegegeven, gelijk bv ook
een lid van de toenmalige Provinciale
Staten gebonden was aan den last
brief van zijne stad.
Bleek dan ter vergadering, dat de
discussiën een zoodanig verloop had
den, dat de lastbrief van den afge
vaardigde niet genoegzaam daarin
voorzag, dan waren deze afgevaar
digden verplicht weer met het college
dat hen had afgevaardigd ruggespraak
te houden, ten einde op zulk eene
wijze den lastbrief aan te vullen, en
op de aanhangige zaak verder toe
passelijk te maken.
Reeds dit alleen is voldoende, om
aanstonds te doen begrijpen, dat bij
dergelijke behandeling de afdoening-
van zaken ten zeerste werd belem
merd, ja zelfs in vele eva Hen vrijwel
onmogelijk werd gemaakt.
In de revolutie-dagen op het eind
der achttiende eeuw werd met dezen
toestand gebroken.
Art 110 der Staatsregeling van 1798
bepaalde, dat «het Vertegenwoordi
gend Lichaam« het geheele Volk zou
vertegenwoordigen, en art. 31 voegde
er aan toe »Geen lid van dit Lichaam
vertegenwoordigt, immer, eenig afzon
derlijk gedeelte des Volks, noch ont
vangt eenen bijzonderen Lastbrief
Door Gijsbert Karei van Hogendorp
werd, na den beruchten Fransehen
tijd, iri zijne Schets van eene Grondwet
voor de Ver eenig de Nederlandenhet goede
dat onder veel jammer en ellende de
Revolutie definitief had gebracht, ook
te dezen opzichte behouden, en be
paald, dat »de Staten-Generaal® zou
den «vertegenwoordigen het geheele
Nederlandsche volk,« en de leden der
Staten-Generaal zouden stemmen
«voor zichzelven, en zonder last van
hunne committenten
Vandaar dat ook de Grondwet van
1814 denzelfden inhoud bevatte, welke,
naar tijdsomstandigheden gewijzigd,
in onze Grondwet-redactie van 1887
al'dus is geworden, dat art 78, pre
cies als in de Schets van Van Hogen
dorp luidt: «De Staten-Generaal ver
tegenwoordigen het geheele Neder
landsche volk,« en art. 86, nadat de
Provinciale Staten sinds 1848 niet
meer als kiescollege voor de Tweede
Kamer fungeeren, sedert dien aldus
18 geworden- «De leden stemmen
zonder last van of ruggespraak met
hen, die benoemen.®
Zoo wordt ons duidelijk, dat de be
paling van art. 78 onzer Grondwet
«De Staten Generaal vertegenwoor
digen het geheele Nederlandsche volk«
in haar historisch ontstaan volstrekt
niets te maken heeft met het kiesrecht,
maar integendeel deze beteekenis heeft,
dat in onderscheiding met de vroegere
Algemeene Staten tijdens de Repu
bliek, waarin de leden, van lastbrie
ven voorzien, alleen de belangen van
hunne Provinciën behartigden, op de
leden van de Staten-Generaal van
tegenwoordig de roeping rust, op te
komen niet voor de belangen van een
enkele provincie of een enkel district,
maar voor die van het gansche Neder
landsche volk.
Wenscht men getuigen, dat deze
beteekenis van art. 78, en deze af
snijding van alle verband met het
kiesrecht juist is, we willen er dan
twee aanvoeren.
Mr. de Savorninj Lohman zegt in
zijn werk Onze Constitutie, waarin hij
voor «den gewonen lezer® de Grond
wet eenigszins toelicht, bij den inhoud
van art. 86 «Tijdens de Republiek
waren in vele gevallen de afgevaar
digden gebonden aan hun lastbrief,
zoodat zij soms zich genoodzaakt
zagen hunne constituenten om nadere
instructies te vragen De onder
vinding heeft echter het belemmerende
van 'die staatsinrichting geleerd, en
doen inzien, dat het wijzer is zijn
gevoelen niet vast te stellen, voordat
zooveel mogelijk al het voor en tegen
is overwogen.En bij art. 78 schrijft
Mr. LohmanDe Staten-Generaal
vertegenwoordigen het geheele Neder
landsche volk De woorden
duiden eenvoudig de roeping of be
stemming van het staatslichaam aan,
en behelzen een voorschrift, de op
legging van een plicht Die
roeping is eene andere dan die van
de Generale Staten gedurende de
Republiek, vermits deze niet het
geheele Nederlandsche volk, maar de
souvereine provinciën vertegenwoor
digden
Doch, alzoo zou men allicht van
vrijzinnige zijde ons kunnen tegemoet
voeren, Mr. Lobman is een man van
vrij-antirevolutionaire richting, die als
zoodanig in vrijzinnige kringen niet
ten volle als gezaghebbend kan wor
den beschouwd.
Welnu, laat de grootmeester der
liberalen, Prol. Buys, de schrijver van
de drie lijvige deelen over onze Grond
wet, dan spreken.
Prof. Buys zegt bij den inhoud van
art. 86: «Zijn beteekenis is niet twijfel
achtig: de Grondwet wil dat de alge
vaardigden naar eigen overtuiging
stemmen en verbiedt daarom niet
alleen dat zij een lastbrief van hunne
kiezers met zich brengen, maar ook
dat zij, eenmaal gekozen, zich terug
wenden tot de achter hen staande
kiezers om met deze te overleggen hoe
zij behooren te handelen Het
voorschrift heeft vooral historische
beteekenis: het moet voor Europa in
het algemeen de grenslijn aanduiden
tusschen het middeneeuwsche recht
en het moderne, en voor Nederland
in het bijzonder het onderscheid tus
schen het staatsrecht van de oude
Republiek en dat hetelk in 1798
werd ingewijden, En bij art 78 zegt
Buys: «de leden van de Staten-Gene
raal zouden in vervolg van tijd eene
geheel andere roeping hebben dan in
de dagen van de oude Republiek, toen
diezelfde leden de afhankelijke ver
tegenwoordigers waren van souvereine
provinciën, aan de instructiën van
hunne committenten streng gebonden
en verplicht bij al hunne overwegingen
vóór alles de belangen van die com
mittenten te behartigen De
naam «Staten-Generaak, sedert 1798
uit ons staatsrecht gebannen, werd
hersteld en de samenstelling van die
hooge vergadering als voorheen aan
Provinciale Staten opgedragen. Tot
zoover trad men derhalve in den ouden
toestand terug, maar ook alleen tot
zoover de Staten-Generaal
zouden in vervolg van tijd geen pro
vinciën vertegenwoordigen, maar het
geheele nederlandsche volk, d. w. z.
optreden om de belangen van dat
geheele volk te behartigen
Ja, Prof. Buys ging bij zijne toe
lichting van art. 78 verder.
Ook in zijn tijd was reeds van de
zijde dergenen, die destijds uitbreiding-
van kiesrecht begeerden, het dwaze
beroep op art. 78 der Grondwet ver
nomen.
Daarom schreef Buys De Grondwet
legt hier oonvoudig aan de Staten-
Generaal een gebod op; het gebod om
de belangen van het geheele volk te
dienen. Of dat volk op de samenstelling
dezer Staten eenigen invloed kan uit
oefenen is daarbij eene geheel onver
schillige zaak, want het gebod geldt
in elk geval
Het staat hiermee, voegde Prof.
Buys hieraan toe, als op privaatrechte
lijk gebied met de voogdij. Een voogd
vertegenwoordigt den minderjarige,
geheel onafhankelijk van de vraag hoe
en door wie de voogd is gekozen, Zoo
ook vertegenwoordigen de Staten-
Generaal het geh ele Nederlandsche-
volk, geheel onafhankelijk van de
vraag op welke wijze deze Staten-
Generaal worden samengesteld. Ook de
Eerste Kamer, wier leden krachtens de
Grondwet van 1815 door den Koning
werden benoemd, vertegenwoordigde
dus met de Tweede Kamer het geheele
Nederlandsche volk.
En wil men ten slotte Mr' Buys
vonnis hooren strijken over aldegenen,
die gansch en al averechts art. 78 in
verband willen brengen met het kies
recht? Dan vermelden wij nog deze
woorden: «De interpretatie is werkelijk
ongerijmd Het kan geen oogen-
blik twijfelachtig zijn dat art 74
(thans 78) inderdaad niet anders be
doelt dan aan de Staten Generaal het
bovengenoemde zedelijk gebod op te
leggen om met ter zijdestelling van
alle bijzondere belangen altijd en overal
het algemeen belang te betrachten.
Maar waarom aan die verklaring zot
groote waarde toegekend Is
het in den grooten strijd onzer dagen
over hervorming van het kiesrecht
geen vaste gewoonte geworden om elk
pleidooi voor uitbreiding van de kies
bevoegdheid, voor algemeen stemrecht
zelfs, onder bescherming te stellen
van art. 74 (thans 78) Grondwet? De
Grondwet wil dus is de schering
en inslag van al de hier bedoelde
vertoogen dat de Staten-Generaal
eene getrouwe afbeelding zullen zijn
van de politieke denkbeelden, welke
onder al de schakeeringen van het
nederlandsche volk worden aangetrof
fen; ons kiesstelsel kan echter zulk
eene beeltenis onmogelijk scheppen en
daarom is dat stelsel niet met de
Grondwet te rijmen. Dat men dus
sprekende maar weinig eerbied aan
den dag legt voor de wetten van de
logica, schijnt in den regel niet te
worden opgemerkt
Wie dus met de wetten van de
logica verlangt rekening te houden,
en de juiste, historische, beteekenis
van art. 78 niet wenscht te miskennen,
zal moeten toegeven, dat het algemeen
kiesrecht van mannen en vrouwen
door art. 80 der Grondwet uitgesloten,
ook in art. 78 niet den minsten steun
vindt.
Voor eene verlangde omzetting van
art 80 in een dusgenaamd blanco
artikel, of in een artikel dat rectits-
streeks het revolutionaire algemeen
kiesrecht proclameert, is dus een be
roep op art. 78 niet gerechtvaardigd.
Of duidelijker gezegd, zulk een be
roep is dom en onverstandig.
Verre ook van «vooruitstrevend®.
Want het streeft niet vooruit, maar
terug, naar een dwaling, eene valsche
beschouwing, die reeds in de dagen
van Prof Buys was gehoord, maar
ook door dezen kundigen liberaal, voor
wiens werk over de Grond-wetook elk
antirevolutionair het hoold ontbloot,
glashelder is weerlegd.
j>De Kerk er buitens:zegt men.
Met name in den liberalen hoek.
De Kerk moet, volgens hen, »neutraal«
blijven in den grooten strijd onzer dagen.
Een dominé, die aan politiek doet als
het tenminste een »fijne« dominé is
wel, grooter gruwel is in hun oogen niet
denkbaar
Zij welen maar al te goed, welk een
invloed er van een gezond, kerkelijk leven
uitgaat en daarom, hoe duffer en muffer
ze dat leven maken kunnen, hoemeer heil
ze daarin zien voor hun liberale affaire.
En waarlijk, soms hebben ze succes
Daar zijn predikanten, orthodoxe predi
kanten, die zeer angstvallig vermijden al
wat een liberaal zou kunnen aanstoot
geven. Zij prediken stil yoor zich heen,
maar laten voorts den liberalen haan koning
kraaien.
Dat deed men vroeger anders.
Groen van Prinsterer b.v. sprak van
een staatkundig liberalisme en van een i
kerkelijk liberalisme en toonde glashelder
aan, dat dit neerkwam op tweeërlei werking
van eenzelfden vijand.
Ja, sterker nog.
Ook de mannen, die destijds al schrokken
van den naam »anti-revolutionair*, man
nen als Chantipie de la Saussaye, Doedes
e.a. zagen in dat kerkelijk liberalisme den
gemeenschappelijken vijand, allen bedrei
gende, die de verschijning van den Heere
Jezus liefhadden en voor Gods Woord
beefden.
Het was één strijd in tweeërlei vorm
staatkundig en kerkelijk.
Eén strijd tegen het liberalisme.
Destijds de meest konse'iwente open
baringsvorm van De Revolutie.
Het nauwe verband, de innige eenheid
van het staatkundig en het kerkelijk libe
ralisme wordt dan ook door de feiten
bewezen.
't Was tegen het midden der vorige
eeuw, dat het staatkundig liberalisme zijn
grootste triomfen vierde. En 't was ook-
juist in dien tijd, dat het kerkelijk libe
ralisme zijn stouter sprong deed naar de
opperheerschappij.
Tusschen de jaren '40 en '50.
Feitelijk was er, lang vóór dien tijd, al
geweest een bedenkelijk loslaten der oude
waarheid, een verzetten der oude palen,
een ondergraven der oude fondamenten.
De historie der Afscheiding is daar, om
het te bewijzen.
Maar een beslissende overwinning had
het kerkelijk liberalisme nog niet behaald.
Groen en de zijnen hadden wel meermalen
getracht de Synode in het nauw te drijven,
dat ze zou moeten kiezen of deelen, maar
met gladde gewikstheid, was zij telkens
dien dans ontsprongen.
Toen kwam op de Groninger School.
Onder prof. Hofstede de Groot.
Die de grondwaarheden van het chris
tendom losliet.
Door het liberalisme als de dageraad
der volksverlichting bewierookt. Maar door
alle orthodoxen om haar godonteerende
leerstellingen tegengestaan.
Dr. Vosgéén anti-revolutionair, getuigt
ervan: »Het kerkelijk liberahsme verkon
digde, bij monde van prof. Hofstede de
Groot, als hoogstö wijsheid, dat er in de
Christelijke Kerk geen kerkleer mag zijn
dat er in de Evangelische Kerk geen
kerkleer kan zijndat er in de Neder
landsche Kerk geen kerkleer is.«
De meest ongebonden leervrijheid dus.
Dat juichte het liberalisme toe.
Dat was zuher »liberaal.«
Niet wat den Christus van den mensch
zei, maar wat de mensch van den Christus
beliefde te denken, zou in de Kerk wor
den geleerd.
Een heete strijd ontbrandde, die zich
bewoog óm het beroep, de bevestiging
en de intrede van dr. Meijboom, te Am
sterdam.
»De Kerk tr buitens, zeggen de libe
ralen thans.
Maar dat geldt alleen, als zij hun zin
gekregen hebben in de Kerk.
Want toen konden zij de Kerk niet
met rust laten
De liberale bladen mengden zich vinnig
in den kerkelijken strijd. Het Tielsche
Weekblad dat Betuwsch stadje is alle
jaren door een bolwerk geweest van het
liberalismestelde zeer beminnelijk
voor »in naam des vredes* om zoowel
de >roomsche« als de >onroomsche«
Jezuïeten uit het vaderland te verdrijven.
De Kamper Couranttoen al even
Miberaak als thans, noemde de orthodoxen
van Amsterdam *nachtgespuis«, dat in zijn
vleermuizen-Destens een onhebbelijke
drukte maakte.
En zoo regenden de liefelijkheden voort.
Die orthodoxen echter hielden stand.
Zij begrepen, dat het niet aanging, het
staatkundig liberalisme met alle macht te
bestrijden en intusschen het kerkelijk libe
ralisme ongemoeid te laten.
Bij het Classikaal Bestuur dienden zij
een klacht in, met bewijzen stavende, dat
dr. Meijboom loochende ï-de godheid van
Christus, de Drieëenheid, het persoonlijk
bestaan van den H. Geest, de leer der
voldoening, de geheele verdorvenheid van
den mensch, de onfeilbaarheid der H.
Schrift en de Praedestinatie*, al hetwelk
toch in de Belijdenisschriften der Kerk
duidelijk werd geleerd.
Hoe ze tot in het hoogste ressort nul
kregen op 't rekest, is genoeg bekend.
Hel is er me ook niet om te doen, de
Kerkelijke geschiedenis dier dagen te fee-
schrijven. Wat me echter trof bij het
nalezen dier historiën is, hoe de orthodoxe
christenen in die dagen ervan overtuigd
waren, dat het 't iiberalisme om te doen
was, zoowel de Kerk als den Staat te
overheerschen.
Dat begreep Groen. Maar dat begrepen
ook Beets en Van Oosterzee.
Thans begint men het weer te begrijpen.
Ook, tot onze blijdschap, in de Her
vormde Kerk.
De taktie.k van het liberalisme is ver
anderd, maar het doel bleef gelijk. Ze
hebben het langs den Kerkelijken weg
moeten afleggen. De orthodoxie won steeds
meer terrein, al hoeft ze waarlijk niet in
te sluimeren, 't Is onverschilligheid voor
het Kerkelijk leven, die den vrijzinnigen
parten speelt. Maar nu zullen ze het pro-
beeren langs den politieken weg.
Mocht het hun ooit gelukken eeos voor
een tien of vijftiental jaren over een flinke
