Zaterdag 12 October two?
XII"
ST.
I81
al
I F
22sle Jaargang JV'. 1284.
voor de Xaidhollandsclie en SSeeuwsche Eilanden.
EERSTE BLAD.
Aiüirevo air
Orgaan
RDAM.
81.
IN HOC SIGN O VINCES
dam.
6,—
5,uur
6,30
2,uur.
45 Cent.
80
15
20
%teur.
prijzen.
s J
'IGD1872.
pgericht 1882.
1" S3 03
SP §3
.52, <v c
g N
<D T3
5
lx -r
E c
Tr>
cö -a
cd
c3
rr-t
O)
*e<2
i -
c€
fl J3
(D
O)
cS T3
g J
fl O
<d rfl <u
fl fl fl
<d <D
<D <D T3
ifl*
tn "g
g g>
2S S
A
SP-5
e S
H 03
4 .52 -2
S s*
<D ei
a
5
CS V!
5 .2
<d -a
bD
S3 tT
4-3 CD
O
^3 S3
r—t 03
g
.5
iJ
cJ
s
£-. S*
f
êgg?
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij TOOruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
T. BOEKHOVEN.
O ,?f .n KËJ Mi.
Teleloon Intcrcomn. So. 3.
Adyertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */s maal.
Dienstaanyragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij' beslaan.
Adyertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alïe Mitk'ken voor «Ie BS€i«iae§le Sie^teoid, idvertentiësi en verdere Administratie franco foe te «en«len aan den Uitgever.
13de LIJST
van de 29ste Jaar- Collecte voor de Scholen
met den Bijbel.
Transport 32,585,06
TJniegift van Mevr de Wed. de J. te G. 5,
Op de 10 Lijst, wegens vergissing,
te weinig geteld20,
Groningin922,961/,
De Leek met Midwolde en Tolbert 132,10
Niezijl met Grijpskerk, Kommerzijl,
Gaarkeuken en Westerhorn 202,90
Sappemeer met Hoogezand, Eoxhol,
Kleinemeer, Westerbroek, Krops-
wolde, Kolham en Muntendam 216,
Tbesinge213,50
Uithuizen met Bppenhuizen en Zan-
deweer890,15
Duurswoude met Wijnjeterp en Bak-
64,20
De Knijpe30,45
Gasselier-Nijeveen met Gasselte,
G.-Nieuwveenatermond, G.-Boer-
veenstermond, Drouwenerraoud,
Gieten, Bonnerveen en Gieterveen 161,15
Benkum met Heelsum en Doorwerth 145,'26'/,
Hoorn met Berkhout, Schellinkhout,
Baasdorpermeer en Bobeldijk 96,33
Uithoorn I met Kwakel en De
Mennonieten buurt125,59
Weesp met Weespercarspel 760,60'/,
Wormerveen met Krommenie, Krom-
meniedijk, West Knollendam en
Markenbinnen 86,85
Delft met Vrijenban en Hof van Delft538,44
Dordrecht met De Mijl 484,97
Hazerswoude (Dorp)318,45
Maassluis265,78
Moordrecht met Goudarak 88,2"'/,
Spijkenisse130,—
Vlaardingen265,82
Waddingsveen met Zuid-Gouwtkade
en Kruisweg178,18
Zevenhuizen (Z. H.)144,25
Zwijndrecht (G. K.)42,25
Eaamsdonk met Raamsdonkerveer en
Geertruidenberg (per lijst) 43,75
Totaal van 325 Locale Comités 39,158,11
Waar niets staat aangegeven is de Collecte aan
de huizen gehouden.
Door de zeer gewaardeerde opmerkzaamheid
van mej. J. te S. is ontdekt, dat het totaal der
10e Lijst 20,hooger moet zijn. Deze vergissing
wordt op de 13e Lijst hersteld.
Behalve de Unie Collecte is te Uithoorn in het
afgeloopen jaar nog aan maandelyksche keik-
collecten voor de Chr. School gecollecteerd: in
de Herv. Kerk ƒ117,61 en in de Ger. Kerk 95,80.
De Unie-Collecte bedroeg te Weesp 737,27'/,
en te Weespercarspel 23,33.
Te Waddingsveen werd behalve de Unie-Collecte
in het aigeloopen jaar nog voor de school gecol
lecteerd in de Herv. Kerk ƒ500,en in de Ger.
Kerk 200,—.
R. DERKSEN,
Secretaris der Unie
Hef Siiesreciif
ii.
De vraag, die zich thans aan de
partijen opdringt; die zich van 1848.
af steeds heeft laten hooren, is deze
moeten er kiezers bijkomen of zijn er
genoegen ten tweedeop welken
grond moeten ze tot de stembus wor
den toegelaten.
Blijkens den wensch aller partijen
moeten er kiezers bijkomenwant
hetzij men het huismanskiesrecht of
wel het Algemeen Kiesrecht in Grond
wet of gewone Wet zet, het aantal
zal niet onder de millioen blijven,
terwijl er nu nog slechts een groote
000,000 kiezers zijn. Tot millioen ko
men de Kiesstelsels van alle partijen.
Dat punt nl. moeten er bijkomen, is
dus niet meer een strijdpunt. Iedere
partij wenscht uitbreiding. Zelfs is er
overal een verlangen om het kiesrecht
finaal te regelen, dat is zóó te regelen,
dat er in jaren geen sprake meer be
hoeft te zijn van herziening.
Maar een andere zaak levert wel
meeningsverschil. Deze vraag nl. Als
er 600 000 kiezers zijn en als er nog
400.000 moeten bijkomen, op welken
grond geeft men ze dat kiesrecht. Geeft
de Overheid dat, omdat ze rijk zijn
en hooge belasting betalen geeft ze
dat, omdat er veel wijsheid en verstand
in deze ol die menschen woontomdat
ze in een keurig huis wonen omdat
ze geld op de spaarbank hebben
omdat ze examen hebben gedaan
omdat ze boer of baas of patroon of
chef of voorzitter of secretaris of pen
ningmeester zijn van dit of datomdat
ze onderdanen, bloot burgers zijn. In
één woorder is onder de partijen
nog verschil van inzicht, waarom men
iemand kiezer wil maken.
Onze antirev. partij beweert, dat
het huidig kiesstelsel niet deugt. Ze
beweert dat de kiezers, die er nu reeds
zijn op een valschen grond kiezer zijn.
En dat dus, eer er 460,000 kiezers
bijkomen, die valsche grond moet weg
genomen worden. We bedoelen dit:
Onze partij meent, dat de tegenwoor
dige kieswet, een verlengstuk van die
van 1848 uitgaat van de valsche, on
ware gedachte, dat alle menschen
gelijk zijn en dus alle maar één stem
mogen hebbenook, dat de wet van
1848 van de veronderstelling uitgaaf,
dat alle burgers naast elkaar staan,
in plaats van in groepen bij elkaar te
behooren.
Onze partij beschouwt ons volk als
een verzameling van groepenzoo
bv. de groep der Arbeiders, der bur
gers der rijkender visschersder
handelaars der nijveren der land
bouwers, der fabrikanten; der domi
nees, der schoolmeesters, enz. enz. Nu
willen wij, dat elke groep goed georga
niseerd zij en dan gelegenheid krijgt
om door 't stembiljet zich uit te spre
ken. Iedere groep komt dan voor haar
eigen belangen op en in de Tweede
Kamer zijn al die groepen door Kamer
leden vertegenwoordigd en die kun
nen dan pleiten, ieder voor hun eigen
groep, maar zoo, dat ze de algemeene
belangen niet uit 't oog verliezen.
De andere partijen laten de men
schen meer los naast elkaar staan,
wat ze noemen Algemeen Stemrecht,
ze verdeelen het volk niet in groepen
of organen, maar Jan is aan Piet gelijk
en ieder heeft met zijn stembiljet ge
lijke zeggenschap Ons kiesstelsel wordt
genoemdorganisch; dat van de andere
partijen individualistisch, omdat ze
slechts op individuen, op personen
letten omdat ze tellen één voor één,
terwijl wij de menschen in groepen
of organen bij elkaar zetten.
Behalve dit verschil is er nog een
ander. Wij antir. beweren, dat ons
kiesstelsel ook niet deugt, omdat het
bedoelt om aan de kiezers macht te
geven tegenover de Koningin zoo'n
macht, die Haar het regeeren bijna
uit de hand neemt, om 't in handen
te geven van de Kamerleden en de
kiezers. Wij zeggen, dat de kiezers
slechts mannen zijn of vrouwen, die
kiesrecht ontvangenom aan de Konin
gin te zeggen, wat ze graag tot stand
zouden zien komen in 't belang van
allen. Maar de liberale partijen bewe
ren, dat het volk, de kiezers recht
hebben om met de Koningin in het
gestoelte der eere te zitten, zóó, dat
de Koningin voor de eene helft baas
is en de kiezers met de Kamerleden
voor de andere helft. Wij zeggen de
Koningin regeertde tegenpartij zegt
ja ze regeert, maar ze heeft zich te
schikken naar wat de Kamerleden van
haar eischen, en als er 51 Kamerleden
van de 100 vóór iets zijn, moet de
Koningin er ook vóór zijn.
In één woord onze partij beweert,
dat het Kiesstelsel zelf niet deugt, en
dat er dus een ander moet komen op
anderen grondslag. Wij wenschen het
Huismanskiesrecht en de tegenstanders
het Blanco,
f Wordt vervolgd
Vergadering1
van Onderwijzers en Onderwijzeres
sen ln 't arrondiss. Middelharnis te
Middelbar nis op Woensdag 9 Octb.
Agenda
1. Het onderwijs in de nuttige
handwerken op de Lagere School door
Mej. A. M. Nater, onderwijzeres aan
de vormschool te Rotterdam.
2. Het Indische Schoolwezen, voor
namelijk de positie van den onderwij
zer bij 't Op. Lag. Onderwijs door
den heer J. C. van der Bie, onder
wijzer 2de klasse in O. Indië.
3. Voordrachten door den heer J.
Kleeuwens, onderwijzer, Den Bommel.
Behalve de heeren Districts- en
Arrond. Schoolopz.eenige leden der
Schoolcommissie van Middelh. waren
bijna alle onderwijzers en onderwij
zeressen van 't eiland aanwezig Na
een woord van welkom door den Arr.
Schoolop. kreeg Mej. Nater 't woord,
die op zulk een pikante, tot luisteren
dwingende wijze de stof, waarover zij
meesteres was, behandelde,- dat de
geheele vergadering van begin tot
eind met belangstelling haar referaat
aanhoorde. Natuurlijk de dames had
den er meer aan dan de onderwijzers,
maar voor deze laatsten was er veel
leerzaams. Er ontspon na haar inlei
ding eenig debat of lieverer werden
vragen gesteld, die vanzelf ook weer
tot nadere gedachtenwisseling aan
leiding gaven.
Het onderwerp van den tweeden
spreker boeide door onbekendheid met
feiten en toestanden minderen de
vele gegeven cijfers over de tracte-
menten enz. enz maakten de stol niét
erg verkwikkend, 't Was een nuttig
onderwerp, maar of er veel van is
blijven hangen bij de toehoorders, dat
betwijfelen wij.
Met grootere aandacht dan 't Indische
Schoolwezen werden aangehoord de
voordrachten den heer Kleeuwens.
Terecht merkte de Distr. Schoolopz.
op zóó leert men zelf nog lezen 1 Want
dat kan die onderwijzer
Een beschaafde uitspraak; een klem
toon, die onberispelijk was; een uit
drukking, die 't eenvoudigste leven
en ziel gaf; zie, het was alles een
lust om aan te hooren. God geeft
aan den eenen mensch deze, aan een
ander weer andere gaven, maar de
heer Kleeuwens kan een vergadering
door het lezen van eenvoudige stukken
proza en van »liedekens« boeien.
De vergadering is uitnemend geslaagd
en de Arr. Schoolopz. heeft eer van
zijn werk. Toch blijven we bij hetgeen
we vroeger schreveneen andere
organisatie voor die vergaderingen
achten we beter. Moge in een vol
gende vergadering weer degelijke
onderwerpen behandeld worden, opdat
j).lle scholen daarvan kunnen profi-
teeren tot heil der jeugd, want daarom
is 't toch alleen te doen.
Op denzelfden grondslag.
Toen de Lager-onderwijsnovelle van
3 Juni '05 behandeld werd in de
Tweede Kamer, werden er ernstige
bedenkingen ingebracht tegen de ver
houding tusschen de Rijks- en Ge-
meentefinantiën, welke door dat ont
werp zou in 't leven worden geroepen.
Zelfs werd daarom door eenigen tegen
gestemd. Door den huidigen Minister
is een wetsontwerp ingediend om in
de salarisregeling der onderwijzers
verandering te brengen; maar die
verandering geschiedt nu echter zon
der dat de Minister één poging heeft
gedaan om de in 1905 gewraakte ver
keerde houding ook maar eenigszins
te verbeteren. Hij bouwt voort op
dezelfden grondslag, waarop dr. Kuyper
zich plaatste.
Maar zeer waarschijnlijk zal nu geen
tegenstander opdoemen. J.Trouwens,
toen was 't dr. Kuyper en nu is 't
mr. Rink.
Een pluimpje.
Er zijn Gemeentebesturen, die het
wettelijk minimum van 500 gld. aan
den beginnenden onderwijzer geven.
Nu mag dat in sommige deelen van
ons Land een voldoend salaris zijn,
maar in Rotterdam b.v. is dat cijter
te laag. Merkwaardig echter, dat de
besturen der Bijz. Scholen op dat
punt beter voor hun onderwijzers
zorgen dan de Gemeentebesturen.
Door de Commissie van Rapporteurs,
waaronder de heeren Roodhuizen,
Ketelaar en dr. Bos, werd dit aldus
uitgedrukt
Zooals de zaak der aanvangssala
rissen thans geregeld is, staan de open
bare onderwijzers niet alleen verre ten
achter bij hun vakgenooten in het
buitenland, maar door de opvatting
van een groot aantal onzer gemeente
en provinciale besturen valt ook de
vergelijking met velen, die bij het
bijzonder onderwijs werkzaam zijn, nu
reeds te hunnen nadeele uit.
Zoo is het! De Best. der Bijz. Scho
len, nog niet eens in zoo geldelijken
rijkdom zich verheugend, salarieeren
vaak beter dan de Gemeentebesturen.
We meenen, dat 't op ïlakkee met
de traktementen der Openb. Onder
wijzers niet overal gunstig geschapen
staat.
4!
Wat is de mensch
Uit Middelharnis kwam in ons Blad
een groet van den naar Rotterdam
vertrokken postdirecteur, den heer
Kruithof. Zwakte maakte verlof voor
vele maanden noodzakelijk. Die groet
deed ons pijnlijk aan.
En nu weer komt uit Oude Tonge
bericht, dat de Burgemeester voor
een half jaar 't dorp gaat verlaten en 't
Secretariaat heeft overgegeven voor
die maanden.
't Was ook dat bericht, dat ons
schokte.
Beide heeren zijn onze politieke
tegenstanders maar zouden we daar
om te minder vuriger verlangen, dat
hun gezondheid weer keere en zij
weer met hun medeburgers in en uit
gaan.
Wat is de mensch't Geldt voor
henvoor onsen niemand weet de
dag zijns doods. Dat wij 't leven uit-
koopen mogen. Aan de vertrokken
heeren een Tot weerziens in hun oude
woning
«P DEN UITHUW.
Waar zal men, als goed antirevolutionair
op 't oogenblik anders over denken, spreken
en >uitkijken,« dan over de regeling van
't Kiesrecht.
Dat doende is men up to date.
Maar ik zal me wel wachten in deze
rubriek een volledige verhandeling over de
heele zaak op te zetten, meê uit vrees, dat
meer dan éen lezer me beleefd verzocht
och, kijk nu ook eens 'n anderen kant uit
Want wie wanen mocht, dat tienduizenden
van ons volk zitten te hunkeren naar het
kiesrecht, die kent z'n Pappenheimers niet.
Zóó brandend heet is die kwestie nietZoo
voor 'n oogenblikje kan het kiesrechtvuur
hóóg opvlammen, maar 't sintelt ook gauw
weer weg.
Waarbij het echter leelijke brandwonden
nalaat dat heeft 1894 geleerd!
Nu is er 'n spreekwoord Potgieter
placht dat nogal eens aan te halen,
dat zegtGebrande Kinders schromen 't
vuur,
Dat dacht ik ook, maar zoo af en toe
komt de gedachte bij me op, hoe het vuur
zulk een demonische aantrekkingskracht heb
ben kan, dat de eenmaal gebrande er voor
den tweeden keer zijn vingers aan waagt.
Met een kiesrechtkwestie moet men even
voorzichtig omgaan als met benzine, slaat
de vlam erin, dan is de ramp niet zoo gauw
vergeten.
En nu wil 't mij, zooals ik op den uitkijk
staan, voorkomen, dat die voorzichtigheid
wel wat uit het oog verloren is.
In meer dan één orgaan onzer pers zijn
zware woorden gezegd, harde uitdrukkingen
gebezigd. En, eerlijk gezegd, dat bedroefde
mij.
Dat zou nog niet zoo erg zijn, als het
ferminisme zóóver onder ons was doorge
drongen, dat onze kranten door vrouwen werd
geredigeerd. De zoogenaamd, zwakkere secte
heeft de benijdenswaardige gave den eenen
dag een duel met long en pen te kunnen
voeren, waarbij de schoten vallen als hagel-
steenen, terwijl de tegenstanders een dag
daarna weer als halsvriendinnen gecoaliseerd
zijn, alsof er niets gebeurd was.
Maar nu in onze pers en partij de mannen
nog baas zijn, is een eerste vereischte, dat
naast de broederlijke liefde die zich
uiten kan in een ferme afstraffing vooral
ook de onderlinge welwillendheid bewaard
blijve
Ik zal de laatste zijn om te beweren, dat
het Centraal Comité niet beter had kunnen
handelen 1 Of het Kiesrecht-rapport niet
vroeger had kunnen worden rondgedeeld,
of de tijd van 16 Sept.17 October niet
te kort isof de voorstellen van het C. C.
niet verbeterd kunnen worden zie,
daarover kan men redeneeren, van meening
verschillen, ernstig verschillen zelfs, zonder
dat het ook maar iemand kwetst.
Maar als er nu óf ronduit óf een weinig
omzwachteld, gezegd wordt, dat het Cen
traal Comité er eigenlijk de broeders wil
laten inloopen, dat het de Deputatenverga-
dering wil overrompelen er een »komedie-
vertooning« van wil maken de uitdrukking
is van 't Handelsblad, maar de zaak is ook
wel in onze pers genoemd dan wordt
me dat te bar.
Het C. C. kan zich vergissen, verkeerde
maatregelen nemen, eer min juiste defenctie
geven, ja zelfs van het ^organisch Kiesrechte
een uitwerking geven, dat het een 3>chaotische
warboele wordt .dat kan allemaal
ik zeg niet dat het gebeurd is; maar het
Centraal Comité kan niet. kan moreel niet
een onwaardig spel met de Kiesvereenigin-
gen drijven.
Wie zijn neus schendt, schendt zijn aan
gezicht en als ik zoo iets ga veronderstelllen,
of ook maar laat dooi schemeren van ons
eigen Centraal-Comité, dan geef ik mijn
eigen partij een leelijke jaap in 't gezicht 1
En daarom had ik graag de moties en
artikelen en uitspraken in een anderen toon
gehad en niet op de wijze van Ge zult
er ons niet laten inloopen. Toornevuur is
onder broeder* gauw ontstoken, maar min
der snel gebluscht.
Men kan daarom toch wel 'n kat een
kat noemen, niemand hoeft zich den mond
te laten smeeren, maar vooral bij zoo teere
