Woensdag 9 October idol
An tire vo ti on a
22sle Jaargang IV'. 1&83,
Orgaan
IN HOC SIGN O VINCES
Het Kiesrecht.
Juist,
Uit de Pers.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER j
T. BOEKHOVEN, j
Teleioon IntercoMiw. io. 2.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanvrageu en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- ei Vrijdagmorgen 10 uur.
%ïïe «(likken voos* üedactie besfeoMl, Advertenjiën esi verdere Administratie franco toe te «enden aan den Uitgever.
12de Ij IJST
van de 29ste Jaar- Collecte voor de Scholen
met den Bijbel.
Transport
Uniegift van D. y. V. V. te 's Gra-
venbage
Godlinze
Seheemda met Nieuw-Scheemda en
Echta (per lijst)
Praneker met Zweins, Kied, Boer,
Scbalsum, Dongjum, Herbayum
en Peins
Warns met Seharl (G. K.)
Beilen o. a.
Buinerwold met Dijkhuizen, Weer-
wilie, Haakswold, Ruinen en An-
sen (G. K
Vries met Donderen, Bunne, IJde,
Rhee, Taarlo, Tinaarlo, Zeegse,
Winde en Oldemeule
Kerkwijk met Delwijnen
Oldebroek
Schaarsbergen
Scherpenzeel met Woudenberg en
Leusden
Wageningen
Kamerik met Oud- Kamerik en
Teekop
De Meern (Kerkel. Gemeente) en
Vleuten wijk A
Mijdrecht met Den Hoef, Bozenho
yen en Waverveen
Purmerend met Beemster (H. en
G. K.)
Bodegraven met De Meije
Gouda met Broek
Hendrik-Ido-Ambacht met Oos-
tendam
Leerdam
Moercapelle (per lijst)
Oudshoorn met Ridderbuurt
Rozenburg
Zuidland met Simonshaven, Biert
en Hekelingen (H. en G. K.)
Kattendijke (giften)
NAQIFTEN.
Lage-Vuursehe
Roden
Ransdorp
Broek op Langendijk
Heusden met Oud-Heusden (ge
collecteerd)
Hattem
Monnikendam
Schraard
f29.092 38'/,
2.50
39.-
142.76
165 65
23.06
120.—
24.50
81.80
33.83
334.18'/,
96.81
148.30
282.—
222.25
209.20
62.50
51.13
301 53
192.87
230.96
179.27
107.30
164 83
106.39
108.38
4.50
5.—
5.—
2 50
2.50
15.28
25.—
1.—
li-
Totaal van 300 Locale Comités f 32.585.06
Waar niets staat aangegeven is de Collecte aan
de huizen gehouden.
De Unie-collecte te Praneker c. a. is t6hooger
dan het vorige jaar, ondanks de weigering van
den Burgemeester vfln Pranekeradeel, om aldaar
het houden der Unie-collecte aan de huizen toe
te staan. ZEdel.Achtb. heeft zeker nog niet ge
weten, dat onze correspondenten zich door tegen
stand, hoe fel dan ook, niet laten ontmoedigen.
De Unie-collecte bedroeg te Purmerend f24,10,
de Unie-collecte in de Geref. Kerk aldaar f 5.93
en in den Beemster f21.10.
Het is een ware verrassing, dat de opbrengst
der Unie collecte bij de 300 reeds gepubliceerde
Locale Comités f250 hooger is dan de Unie-col
lecte bij die zelfde Locale Comités in het Vorige
jaar. Hoop doet leven.
R. DERKSEN,
Secretaris der Unie.
Het ligt in den aard der zaak, dat
hoe ouder een kind wordt, des te
zelfstandiger het optreedt. Heerscht
en regeert de huisvader in den beginne
over de kleinen met bijna absoluut,
volstrekt gezag (natuurlijk als vader,
die aan God verantwoording schuldig
is, hoe hij jegens zijn kinderen op
treedt), hoe ouder ze wordenhoe
meer ze eigen inzicht krijgenhoe
meer dat ze gaan meeleven met en
deelen in de lusten en lasten van
't gezindes te meer treedt dat
absolute gezag op den achtergrond
en komt eindelijk de tijd, dat de vader
met zijn oudste jongens, en de moeder
met haar oudste dochters de gezins-
belangen bespreekt en die van het
leven, waarin ze dagelijks reilen en
zeilen. Vanzelf, als er verschil van
meening blijkt, moet ten laatste de
vader of de moeder beslissen en dan
eischt de zedelijke wet: onvoorwaar-
delijke gehoorzaamheid aan het eind
oordeel en de. beslissing der ouders.
too eenigermate is het ook met
oen Volk. Is dit Volk nog in zijn
Mndschheid, dan kan het niet spreken;
(*o arts moge raadplegen, hoe 't met
Z1J0 gestel staat, maar er volgt geen
antwoord. Maar ontwikkelt een Volk
zich, dan gaat dat anders. »Ons
Program« zegt dit aldus, als het over
Volksinvloed spreekt
Staat een arts tegenover volwassen
personen, dan zou bet alleronver-
antwoordelijkst zijn, indien hij hen niet
ondervroeg en geen rekening hield
met wat zijn patiënt hem te zeggen
weet èn over zijn gewaarwordingen èn
over de ziekteverschijnselen èn over
de waargenomen werking der medica
menten.
En trof het zoo, dat hij met een
kranke te doen had, die niet slechts
volwassen was, maar ook eenige kennis
van het menschelijk lichaam, kennis
van ziekten en kennis van medicatie
had, dan spreekt het wel vanzelf, dat
hij zijn zieke niet alleen uithooren,
maar ten deele zelfs aan zijn gesprek
den vorm zou geven van een consul-
teeren.
Welnu, ons Nederlandsche volk is
de kinderschoenen ontwassen, en nu
heeft het een orgaan noodig om aan
de Overheid, den Arts mee te deelen,
waar 't em hapert. Die mond, dat
sprekende orgaan is de Staten-Gene
raal, ook wel Eerste en Tweede Kamer
genoemd.
Maar nu begrijpt ieder, dat die
mond, dat orgaan, waardoor ons Volk
spreekt over zijn behoeften, nooden
en toestanden, ook spreken moet over
alles, wat 't aan den lijve voelt. De
Staten-Generaal moeten dus vertolken
wat er in de Natie denkt, gelooft,
leeft op 't terrein van het maatschap
pelijk levenhet geloofsleven, het
godsdienstig levenwat de burgerij
poodig heeft; wat de arbeidende
standwat het Kapitaalwat de
Landbouw noodig heeft of de Scheep
vaart, of de Handel of de Nijverheid.
In één woord de mond des Volks
of de Staten-Generaal moet opkomen
voor de belangen van het Volk in al
zijn publieke uitingen.
Maar dit punt nu vaststaande, dat
er een Staten-Generaal moet zijn, die
heel het leven, het organisch leven
van den Staat bestrijktdie daar
iets van bepleit bij de Koningin die
over het volle leven, zooals het zich
naar buiten openbaart, als een waker
toezicht had komt een tweede vraag
aan de orde hoe en door wie worden
die Kamers gekozen. Wie schept of
formeert die sprekende mond? Ant
woord de kiezers.
Om de vier jaar gaan een 600,000
kiezers ter stembus en kiezen ze de
Tweede ICamerterwijl de Eerste
Kamer gekozen wordt door Provinciale
Staten, die een 400 personen tellen.
De Tweede Kamer telt 100 leden
de Eerste Kamer 50.
En op 't oogenblik is nu de strijd
aanhangigmoeten er bij de 600,000
kiezers nog bijkomen, ja of neen En
ook deze vraagwie mag en moet
kiezer zijn*. De laatste strijdvraag
staat thans 't meest op den voorgrond
Mag ieder kiezer wezen èn op welken
grond geeft de Overheid 't hem.
f Wordt vervolgd.
Te Utrecht werd kort geleden een
Congres gehouden ter bespreking van
de afschaffing van den nachtarbeid
der bakkers. Allerlei man van allerlei
beginsel bepleitte, ieder op andere
gronden, de noodzakelijkheid daarvan.
De een zag op den werkman zelf en
zijn nachtrust; een tweede op het
huisgezin, waaruit de vader 's nachts
weg waseen derde op het drank
gebruik in zoo'n werknachtenz. maar
allen waren de sprekers het erover
eens, dat de nachtarbeid een kwaad
was, dat diende uitgeroeid te worden
door den wetgever, waar het parti
culier initiatief onmachtig was geble
ken om het volkomen te doen ver
dwijnen.
Het was juist, wat ook Min. Veegens
sprak «Ongetwijfeld is de nachtarbeid
de donkere zijde van de industrie
in dien arbeid toch schuilen zoo
veelvuldige nadeelen voor huisgezin,
Zondagsrust en hygiene (gezondheid),
dat het geen verwondering behoefde
te baren, dat deze met klem en kracht
op dit Congres zouden worden aan
getoond.®
En toen sprak hij, dit voor de bak
kers goede woord Waar hiervoor de
hulp van den wetgever wordt inge
roepen, is er alle redenen voor een
zeer nauwkeurig onderzoek.
Laten we* hopen, dat dit onderzoek
niet al te lang dure en de bakkers
verlost worden van den nachtarbeid,
zooals die in de steden vooral zich
openbaart.
Schrikkelijke taal.
Dezer dagen is een brochure verschenen,
getiteld Sociaal democratie en propaganda
tegen de Kerk«.
Schrijver is de Duitscher Herman Wendel,
en vertaler de heer W. v. Ravesteijn Jr,
een der voormannen van de Rotterdamsche
sociaal- democratie.
Ziehier een passage uit dit geschrift
In tegenstelling tot alle andere klassen
iüHbetreeclt het moderne proletariaat zonder
god en godsdienst het wereldtooneel-.
Voor de eerste maal in de wereldge
schiedenis treedt met de arbeidersklasse
de godsdienstloosheid op als een massa
verschijnsel. Want bij het proletariaat
ontbreken alle grondslagen, waaruit reli
gieuze ideologiën kunnen opgroeien.
De arbeidersklasse heeft het geloof niet
noodig, wijl zij het weten bezit.
Haar geschiedenis-filosofie leert haar met
onweerstaanbare bewijskracht, dat de over
winning van de arbeidersklasse en van het
socialisme het gevolg is van eene ont
wikkeling volgens vaste wetten.
En daarom kan alle ellende, en alle
onderdrukking, kunnen alle kwellingen en
zelfs oogenbliks-nederlagen haar niet ver
leiden, bij bovenzinnelijke spoken of grollen
troost te zoeken, doch lachend laat zij nog
in de diepste ellende den hemel over aan
de engelen en de musschen.
Ge wordt er koud van.
In de diepste ellende, spot deze socialist,
laten we den hemel nog over aan de engelen
en de musschen
De maatschappij der toekomst door hen
begeerd niet alleen, maar die ook zzeker
komen zal«, zal »noch religie, noch kerk,
noch bovenaardsche verheffing meer kennen
Ja, dat zou zoo zijn, indien de sociaal
democraten bij machte waren het werk Gods
in deze wereld te verh'nderen. Dat zou zoo
zijn, indien de Geest des Heeren, die weder-
baart, die hier op aarde een Gemeente van
Christus vergadert, niet onwederstandelijk
werkte! Dat zou zoo zijn, indien de ^poorten
der helles ooit de Gemeente des Zoons
konden overweldigen!
lntusschen blijkt uit dit geschrift weer
voor de zooveelste maal, hoe volstrekt
cnvereenigbaar het Christendom met de
sociaal-democratie is.
Moge het ods bij vernieuwing aansporen
om toch niet door zondig conservatisme
deze macht des ongeloofs indirect te ver
sterken Vrije Westfriesch.)
Beschamend voorbeeld.
In y>Onze Westa, een Surinaamsch blad,
kwam een beschrijving voor van de wijze,
waarop den 31 en Augustus in de hoofstad
Paramaribo, Koninginnedag wsrd gevierd.
We ontleenen er het volgende aan, waarin
we de vrijheid nemen, enkele zinnen te on
derstrepen
„De receptie ten Gouvornementshuize die zeer
druk bezocht was, begon om half acht, eindig
de met het oog op den Zondag om middernacht
on ook op dat uur werd aan de feestvreugde
daarbuiten stop gezet.
Het vuurwerk, dat om 9 uur werd afgestoken
en dat door de burgerij als een hoofdsohotel op
hot menu der feestvreugde wordt besohouwd,
was ditmaal een magere spijs, die met om het
uur een lepel der vuurbegeerige menigte werd
toegediend. Door gebrek aan de noodige fondsen
had de Yereeniging voor Nationale feesten geen
grootecb vuurwerk als vorige jaren kunnen be
stellen en had daarom iets eenvoudiger alhier
laten klaarmaken. De noodige tijd om dit vuur
werk naar behooren te bereiden, sohjjnt te heb
ben ontbrokeu.
De sluiting van het feest om 12 uur was iets
nieuws. In vorige jaren duwde het immer tot
half twee. Feestvierende menigten laten zich wat
zij op den duur als haar reobt zjjn gaan besehou-
wen gewoonljjk niet zoo gemakkeljjk ontnemen
en elders is in zulke gevallen het feestvieren
wel eens overgegaan in manifesteeren.
Wie echter met ons heeft gezien hoe kalm
onze bevolking dit heeft opgenomenhoe vredig
ieder naar buis is gegaan, hoe geen ruwe, onte
vreden toon de feestvreugde heeft gestoord, die
zal met ons eou woord van hulde brengen aan
den zin van orde van onze bevolking.
Ieder begrijpt, hoe onze landvoogd Iden-
burg den Dag des Heeren heeft geheiligd,
door te middernacht aan alles een einde
te laten maken.
Ieder weet ook, hoe de maatschappij
daar in de West in veel minder mate chris
telijk heeten mag, dan bij ons.
Het groote contingent Joden en het over-
groote contingent kleurlingen voelt vanzelf
voor den christelijken rustdag al heel weinig.
De Zondagsviering is hier tienmaal meer
volkszede dan ginds.
Toch was 't ginds om 12 uur sluiten en
hier werd op menige plaats een deel van
den nacht doorgedold onder officieel ge-
doogen, als de doorblazende muziek bewees
Eere voor onzen Idenburg
Beschamend voorbeeld voor onze Ne
derlandsche, christelijke maatschappij
Onze Ccurant.J
Tuin- eü Landixniw.
'T WORDT NU WEER TIJD.
„Gras eischt veel kali." Ziedaar één uitspraak
van den heer Ten Rodengate Marissen, leeraar
aan de Rijkalandbouwschool te WageniDgen in
zijn boekje over „grasland
„Gras eischt veel kali." Dit dienen onze vee
houders, onze weideboeren te onthouden. En ze
dienen bovendien te bedenken, dat veengronden
zeer weinig kali bevatten. In zandgronden zit
ook maar een klein beetje. Klei-en zavelgronden
bevatten er wat meer van. Waar echter op deze
laatste voortdurend wordt gehooid, of nu en dan
gewassen worden verbouwd, die heel veel kali
noodig hebben, daar is het de vraag, of het
bodem-kali op den duur toereikend is voor een
weligen plantengroei.
Graslanden en in 't bijzonder de hooilanden
op zaad- en veengrond moet men dus met veel
kalihoudende meststoffen bemesten. 600—1200
K.G. kaïniet per H.A. worde gerust gebruikt.
Men strooie deze meststof liefst in den herfst.
Zoo zulks onmogelijk blijkt, dan kan 't ook nog
wel in den winter of heel vroeg in het voorjaar.
Waar men zijne hooilanden op klei heeft lig
gen, daar neme men proeven met kali. Probeer
b.v. 3 of 4 baaltjes op een gemet of wel twee
maal zooveel op een bunder. Met de weegschaal
in de hand kan men dan het volgende jaar uit
maken of de bemesting heeft gerendeerd. Men
vergelijke dan eenvoudig de opbrengst van een
perceel dat kaïniet kreeg, met die van een stuk,
dat zonder kalimest gelaten werd. Op lichten
zavelgrond zal men ongetwijfeld in vee] gevallen
tevreden zijn over de resultaten. En ook op
zware klei deed kaïniet op hooiland al vaak
goed werk.
't Wordt nu weer tijd om kaïniet te strooien.
M.
EENE PROEF.
Zooals verleden jaar, zijn ook weer nu onder
toezicht van den heer G. van der Molen, land-
bouwonderwijzer, te Vlaardingen, een achttal
proeven genomen met Chilisalpeter op hooiland.
Wij kunnen er al vast dit van meedeelen, dat
overal de bekende stikstofmest zich goed deed
voelen. Bij de meeste proefnemers werd 160K.G.
per H.A. gestrooid. De heer W. Moerman Cz., te
Vlaardingen-Ambacht oogstte van onbemest
4,920 K.G. per bunder, van bemest met Chili
salpeter 5,660 K.G. Meeropbrengst dus 740 K.G.
Bij de heer N. Barendregt, op Rozenburg, waren
de getallen 5,666 K.G., 6,733 K.G. en 1,067 K.G.
bij den heer C. Stehouwer, op Rozenburg, 6,400
K.G., 8,200 K.G. en 1,800 K.G.; bij den heer D.
van der Linde, te Spijkenisse, 5,700 K.G7,550
K.G. en 1,850 K.G bij den heer W. van der
Linde, te Spijkenisse, 4,260 Ijt.G., 5,160 K.G. en
900 K.G.bij den heer C. D. Hoorwey, te Spijke
nisse, 6,400 K.G., 8,200 K.G. en 1,800 K G.
Bij de heeren D. van der Knoop, te Vlaar
dingen, en A. de Valois, te Spijkenisse, werd
slechts p]m. 120 K.G. Chilisalpeter gestrooid. Hier
beliep de meeropbrengst achtereenvolgens 780
K.G. en 600 K G. Gemiddeld werd bij genoemde
acht proefnemers door wat Chilisalpeter byna
1,200 K.G. hooi per H.A. meer gewonnen.
Iraa^ba^k.
Vragen en Antwoorden worden kosteloos geplaatst
Antwoorden of mededeelingen
zjjn met hetzelfde nummer gemerkt als de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen.
104. Hoeveel Thomasslakkenmeel op weiland
105. Ademen de planten koolzuur in
Antwoorden en mededeelingen.
101. In verband met de vraag inzake „Kaïniet
op weide" verwijzen we ook naar 't opstel ,,'t
Wordt nu weer tijd."
102. Veel stikstof in eiwit? Eiwit bevat onge
veer 15 percent stikstof.
103. Of carnallit ook een soort meststof is
Ja. 't Is een kalizout, dat vooral cbloormagnesi-
um en chloorkalium bevat.
officieel €iïedeelte.
Gemeenteraadsvergadering.
De BURGEMEESTER der Gemeente Soiiiniels-
dljk maakt bekend, dat eene openbare ver
gadering van den Raad is belegd tegen Don
derdag, den 10 October 1907, des voormiddags
ten 11'/, ure.
Sommelsdijk, den 8 October 1907.
De Burgemeester,
DE GRAAFT.
Plaatselijk Aieisws.
Soinmelsdijk. Door den heer Burge
meester dezer Gemeente is aan den heer
Westrik Jr. alhier, toestemming verleend
om met een inteekenlijst te mogen rond
gaan teneinde gelden in te zamelen, om
het 11-jarig zoontje van Abraham Vroeg-
indeweij Hz. welke aan luppus lijdende is,
in een luppusgesticht geplaatst te krijgen.
Door de Rijkspolitie is proces-verbaal
opgemaakt tegen D. B.A. H. F. K.
en L. J. alhier, wegens overtreding der
ijkwet.
De heer K, de Graall heeft zijne
benoeming als raadslid aangenomen.
Rliddelharnis. Zaterdagmorgen had de
vrouw van Jan Verweij het ongeluk daar
zij eenige werkzaamheden op den zolder
had te verrichten, daar af te vallen het
welk gelukkig nog goed afliep, daar zij het
er met den schrik en eenige lichte kwetsuren
afbracht.
Stad aan 't Haringvliet. De Burg.
waarschuwt bij publicatie den ingezetenen zich
niet te laten verlokken door schoone be
loften om zich als werkman naar Duiischland,
alvorens zich bij hem eerst daartoe infor-
matiën te hebben aangemeld.
Burg. en Weth. maken bekend dat
eene opgave van de uitkomsten der schatting
en meting van gebouwde en ongebouwde
eigendommen, in deze gemeente vanaf 3
October gedurende 30 dagen ter secretarie
ter inzage ligt.
De dorschmachine der Landbouwver-
eeniging die eënigen tijd buiten werking is
gesteld, is na de noodige reparatiën onder
gaan te hebben door den monteur dhr.
De Vos uit Goes, weder tin gerieve der
landbouwers in gebruik genomen,
Maandagmorgen vertrokken uit deze
gemeente 21 werklieden naar Rotterdam
om al daar ais bootwerker te worden aan
genomen.
Zaterdag 1.1. slikte het zoontje van
F. C. Snijder bij ongeluk een halven
stuiver in. Geneeskundige hulp werd inge
roepen en 't gevolg was dat hij den na
tuurlijken weg passeerde, en het jongentje
er een letsel van heeft gehad.
