Zaterdag 28 September s 907
22s!cJaargang iV'. 1280,
IN HOC SIGN O VINGES
voor «ie' Kuidhollandsehe en icenwscl
Ëllanden,
EERSTE BLAD.
A.nlir evolukimt air
Orgaan
SJH
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
ifzonderlijke nummers 5 Cent,
UITGEVER
T. BOEKHOVEN.
Teleloon Intcrcomm. So. 2.
Advertentie» 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en V3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beniaa--.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- ei Vrijdagmorgen 10 nar.
Alle stukken voor de Kledaclse bestemd, Advertentie» es» verdere Administratie franc» toe Ie zend en aan des» Uilg-ever.
Oe Tram.
Zonder ons te verdiepen in de kwes
tie, of de Rott. Trammaatschappij al
of niet redenen had tot zoo tragen
gang van werk als sinds lang zicht
baar is, wenschen we slechts weer te
geven, wat de heer Warnaer in de
Statenvergadering van 16 Juli sprak.
(Zie de Handel, van dien dag, pas
verschenen.)
„In een der afdeelingen, waartoe ik
de eer had te behooren, werd gespro
ken over den aanleg der tramlijnen
op Flakkee Met dankbaarheid nam
ik acto van de goede voornemens,
die bij Ged Staten bestaan, om hij
den betrokken Minister met het tot
stand komen van den aanlegsteiger
aan de haven te Ooltgensplaat spoed
te maken, maar niet voldaan,
omdat in de Memorie van Antwoord
niets wordt gezegd van de Rott.
Trammaatschappij en zij heeft nog
meer dan het Rijk eene aansporing
van spoed te maken noodigwant
reeds in 1906 kwam het Rijk met zijn
haven aan het Haringvliet gereed,
terwijl de Maatschappij dat jaar nog
geen begin gemaakt had met hare
lijnen. Zij maakte geen haast Dat
dagteekent reeds van 1895 aftoen
onderhandelde zij reeds met Gemeente
en Polderbesturen in Fiakkee over
subsidies en in 1896 legde zij haar
reeds plannen van aanleg voor, maar
eerst in 1907 zien wij het begin van
uitvoering.
En hoe staat het nu met die uit
voering? Aan de lijn Middelharnis
Ouddorp is men begonnen aan de
kunstwerken, meer nietVan eenig
begin aan de lijn Middelharnis
Ooltgensplaat is niets te zien. Ja, ik
meen van goed ingelichte zijde to
weten, dat de westelijke lijn eerst
einde 1908 in exploitatie kon zijn.
Maar dan" ligt het voor de hand,
dat bewoners van het oostelijk Flakkee
nog lang op een beter verkeer zullen
moeten wachten, en juist die oostelijke
lijn brengt ons in verbinding met de
lijnen in de Hoeksche Waard, met
de lijnen in Zeeland en Noord Brabant.
Ik stel mij de vraag, waarom nu
beide lijnen niet te gelijk in exploi
tatie gebracht? Het zijn toch lijnen,
die van uit het hoofdpunt Middelharnis
in tegenovergestelde richting gaan,
terwijl het met het al of niet gereed
zijn van den aanlegsteiger aan het
Volkerak voor hun aanleg niets te
maken heeft.
De ervaring, die het Rijk met zijn
haven aan 't Haringvliet heeft opge
daan, zal wel mede eender oorzaken
zijn, dat het niet zoolang vooral, met
zulke kostbare werken gereed wil zijn,
maar ik twijfel niet, dat, wanneer de
Maatschappij hare lijnen in exploitatie
heeft, het Rijk niet op lich zal laten
wachten. Het komt mij voor, dat een
aansporing tot meerderen spoed tot
de Maatschappij geen overtollige daad
is Dan zal men in ieder geval sterker
staan bij zijn verzoek tot den Minister,
Wat was dan in de door den heer
Warnaer bedoelde Afdeeling over die
tram gezegd
Lees het verslag van de Commissie
van Rapporteurs, blz. 10. Daar staat:
In eene afdeeling werd gevraagd
of aan Gedeputeerde Staten bekend
is, wanneer zal worden begonnen met
het maken van den aanlegsteiger aan
de haven te Ooltgensplaat, waarvoor
op de Staatsbegrooting een post is
uitgetrokken.
Overigens werd door eenige leden
aangedrongen op bespoediging van den
aanleg der tramlijnen over de eilanden
Goedereede en Overflakkee.
En wat antwoordden Gedeputeerde
Staten op die vragen? Lees de Me
morie van Beantwoording
Wanneer met het maken van den
aanlegsteiger aan de haven te Oolt
gensplaat een aanvang kan worden
gemaakt, valt niet te zeggen. De
diepte der geul is blijkens de opgave
van het Dep. van Marine van deze
maand, zeer voldoende, zoodat daarin
geen reden tot vertraging gelegen is.
Tot het verbeteren en ophoogen van
den toegangsweg naar den steiger is
evenwel, naar vernomen werd, be-
sch'kking over grond van particulieren
noodig. Tenzij die in der minne ver
kregen kan worden, zal een wet tot
onteigening noodig zijn, in welk geval
een begin van uitvoering van het werk
stellig niet in 1907 is te verwachten.
Gedep. Staten zullen den Minister
wijzen op het groote belang, dat dit
werk in verband met den tramaanleg
zoo spoedig mogelijk tot stand komt.
Uit al de bovengenoemde stukken
blijkt dus teu duidelijkste, dat de heer
Warnaer een goed werk deed, om de
Rott. Maatschappij er op te wijzen,
dat de langzame aanleg niet tot te
vredenheid strekt van de inwoners
van Flakkee en dat de wijze van
exploiteeren bevreemding heeftgewekt.
Sommelsdijk.
üp Maandag 26 Aug. 11. des voor
middags 12 uur was het plechtig uur
geslagen, dat de heer K. de Graaff
voor 't laatst aan de Groene Tafel
zataan dezelfde Tafel, waarop een
der Raadsleden eenige weken te voren
bij de stemming tusschen Dr. Knöps
en den heer De Graaffdenboordevollen
inktkoker per ongeluk had omgewor
pen over de uitgespreide stembiljetten
('t was kwart na 5) en een lijkkleed
daarover had gelegd als profetie
van wat den aftredenden Candidaat
te wachten stond de begrafenis van
zyn Lidmaatschap.
De profetie werd vervuld. De heer
De Graafl viel met groote minderheid.
En daarna, op 26 Augs. was de
afscheidsure aangebroken, klokke 12.
De Burgemeester nam het woord en
sprak (zie Verslag »Maas- en Sch.®
26 Aug.):
Mijne Heeren Een woord van
afscheid wensch ik te spreken tot den
heer De Graaff, daar het de laatste
vergadering is, die door
De heer De Graad zacht
Ja, de leste.
De Burg. vervolgt:
die door hem zal worden bijgewoond,
en ik spreek mijnen dank, al is het
ook niet door allen, dan toch door
velen, voor
De heer De Graat geprikkeld
Velen velen laten ze naar der
loopen.
Alle Raadsleden in agitatie:
StStde Burgemeester is nog
niet klaar
De Burgemeester
voor het vele goede, dat door hem
tijdeus zijn 25-jarig lidmaatschap
De heer De Graad zucht
vuf en twintig jear lief en leed met
mekaar gedeeld
De Burgemeester
omtrent de Gemeente is verricht
moge de rust hem verkwikken I
De heer De Graaff
Dankie Neef, van 's gelijke
Toen werd de vergadering gesloten.
En nu, op 3 October, zal beslist
worden, (jwie in1 den Raad zal zitting
nemen de heer D. Kievit of weer de
heer De Graaff, die op 26 Augs zijn
afscheidsure hoorde klinken.
Wij, antirevolutionairen, zullen al
ons best doen om er den heer KIEVIT
te brengenen komen onze kiezers
trouw op, dan wanhopen we niet
Want dat weet het heele dorp onze
candidaat is een manvan ongerept
antirev beginselen; zijn ja is ja;zijn
neen is neenhij komt voor zijn
meening, overal waar 't pas geelt,
ridderlijk uit en schaamt zich nergens
den Naam des Heeren. Volmaakt is
onze Candidaat nietwie dat onder
en in onze partij zoekt, zoekt tever
geefs maar als een eere en sieraad
zullen zelfs de-Liberale tegenstanders
moeten getuigen hij weet wat hij
wilen beleeft wat hij belijdt. Hij is
positief. En zulk een man hebben we
noodig, temeer, waar het thans nog
maar staat 4 Rechts tegen 3 Links.
Één van Rechts zwenkt ot je
meerderheid is weg.
En wat nu de heer De Graaff aan
gaat Hij heeft zijn 25 jarig jubeleum
gevierd als lid van den Raad waarom
zouden wij hem de rust nieUgunnen,
die zoovele kiezers in Juli voor hem
noodig oordeelden. Men begeerde hem
nieten zou men hem dan nu be-
geeren
Nog sterker! We stellen ons voor,
dat eerstdaags de volgende advertentie
prijken zal in alle logementen
Aan de Kiezers
Het stiijdt met onze eere om nu
eene candidatuur te aanvaarden voor
den R aad. Gij hebt mij uitgeworpen
en daarmee getoond, dat Gij mij niet
begeerdet. Het zou in strijd zijn met
mijn aristocratische ideeën, als ik U
niet dringend uitnoodigde, op mij geen
stem uit te brengen. Ik verlang Uw
dienaar niet te zijn, en niet terug
gebracht te worden op den zetel, dien
Ge omwierpt. Ik gun dien den heer
Kievit
DE GRAAFF.
Nochtans! wij stemmen met een
parige stemmen man naast man, den
heer D KIEVIT.
Trowwe opkomst is dringend r.oodig.
't Is Rechts tegen Links Dat Rechts
't winne.
Voorvergaderingen.
Het gaat niet aan over eenzelfde
onderwerp te blijven schrijven en met
»Vooruit« van gedachten te blijven
wisselen en daarom een kort slot
artikel.
»Vooruit« maakt een fout in haar
vorig stukje en nu weer. Ze is, dat
ze te veel theoretisch die zaak opzet
dat ze de club hult in wolken van
bespiegelingen over «zwichten®, «man
nelijke houding«, «waarlijk edele
mensch« en dito franje, en 't heele ge
valletje van die «overtuiging der min-
dtrheid« is terug te brengen tot de
kwestie, of Jan of Piet of Kees gewon-
nen kunnen worden niet voor meenin
gen, die reeds diep in hun ziel leven,
maar voor meeningen, over «zaken
«Wat denkt jij er van®, dat is de
overtuiging bij zaken-menschen, en dan
begint het geredeneer, en 't slot is
«Nou, als jullie denkt, dat het zoo
beter is, dan geef ik 't overdan
zullen we 't zóó aanleggen
In de club praat men niet over die
zoogenaamde heilige overtuigingen en
diepliggende ideeën.
Zonder Seitenhieb beweren we
«Vooruit® is hier als in andere artike
len te theoretisch, maar in 't werke
lijke leven gaat 't een beetje anders
en voor al die hoogdravende woorden
koopt de club geen el katoen
»Vooruit« is van meening, dat we
ons tegensprekenmaar ze vergist
zich, omdat we nooit geschreven heb
ben, dat de minderheid moet blijven
bij de meerderheid. Weer net andersom:
we zeiden, dat de meerderheid dwalen
kan en dan verlaat de eenling zijn
gids en zoekt zijn troost elders enz.
Dat verlaten, dat niet meegaan met
de m erderheid deed de heer B., enjmag
hij doen en mag ook de minderheid
steeds doen, als maar aan haar blijkt,
dat de meerderheid ze wijs wil maken
dat b v. 2 X 2 vijf is. Voor zulke
enormiteiten gaat elke minderheid op
zij zulke betoogen eener meerderheid
doen den eenling gauw het hoekje van
de straat omslaan, om van het ge
zelschap af te wezen. Voor den heer
B. was de Gaskwestie een betoog, dat
2X2 vijf is en daarom maakte hij
rechtsomkeer. Maar zulke »betoogen«
worden niet twaalf maal per jaar
door de club geleverd. Laat «Vooruit®
nu eens niet al te idealistisch praten;
maar laat ze haar jaargangen eens
opslaan en dan nagaan de Raadsver
gaderingen, wat daar behandeld is.
En als ze al die «zaken-dingen® eens
heeft nagesnuffeld, zal ze ons toe
stemmen, dat ze met het hooge ge
redeneer over die «overtuiging® enz.
eigenlijk in 't zonnetje komt te staan.
»Zaken« zijn geen «levensovertuigin
gen® en de minderheid geen «Fabius-
sen«.
't Is onzin, die »Vooruit« schrijft in
dezen regel
«Maar dat men zijn overtuiging
doet zwichten voor geen enkel argument
dan de bloote meerderheid, dat is en
blijft zondigen tegen 't 9de gebod.®
Is dan de minderheid een groep van
wezenlooze menschen die als een soort
idioten daar in de club zitten?
Neen, zulk een polemiek wordt ons
te bar
OP DEK USTMSJM.
Een mijner vrienden had onlangs een
eigenaardige ervaring.
Door omstandigheden kon hij des Zater
dags zijn woning niet bereiken en was hij
genoodzaakt in onze residentiestad den
Zondag door te brengen.
Nu moet men weten, dat mijn vriend
er den weg kende naar ziju hotel in 't
centrum van 't Haagje gelegen en van
daar naar het onvolprezen Scheveningen,
maar meer ook niet.
Zondagmorgen dan roept hij den kellner
aan en vraagt, dat deze hem een Predik
beurtenblad, Kerkbode of iets anders van
dien aard zou brengen, dat hij zich zou
kunnen vergewissen, wie er preekten en
waar.
Wat er eigenlijk verlangd werd, begreep
de man niet. Wat een vak- of sportblad
was, wist hij wel, maar 'n Kerkbode
»Ja, 'tis Zondag, ik wou naar de kerk,
zei m'n vriend wat ongeduldig Nu ging
den rokdrager een licht op.
»Ah mijnheer is Katholiek begreep
hij Daar had hij van gehoord, dat die op
Zondagmorgen zoo iets als agodsdienst-
plichten® hebben, die zij moeten »waar-
nemen« mijnheer was natuurlijk
Katholiek.
»Nee, ik ben protestantik beu gerefor
meerd en zie me nu eens gauw uit te
visschen, welke predikanten van morgen
optreden. <r
De kellner haalde z'n schouders op.
Hij zou 't den »0bör« eens vragen.
Maar de >Ober« kwam er bij en wist
het ook niet. Welke vermakelijkheden er
dien dag konden genoten worden, zoowel
in Den Haag als in Scheveningeu, dat
konden ze mijnheer in bijzonderheden
mededeelen, maar waar een gereformeerd
gast uit hun inrichting op Zondagmorgen
ter kerk kon gaan, wisten ze niet
Mijn vriend ging de straat op.
Weldra ziet hij een politie-agent slaan,
die zal hem wel terecht helpen.
Of hij hem den weg wijzen kon naar
de naaste gereformeerde kerk hij
behoorde nl. tot wat ze in mijn geboorte
plaats noemen »de kleine kerk.«
Politie denkt na, lippen wat vaueeu, tong
tegen de onderste tanden, wenkbrauwen
saamgetrokken nu Politie weet
wel 'n kerk in de buurt maar k .11 absoluut
niet zeggen ot 't een roomsche oi een
protestantsche is
»'n Gereformeerde kerk, bedoel ik,« ver
duidelijkte m'n vriend.
Politie verstaat dit niet.
>'n Afgescheiden kerk,<s: probeert zijn
aanspreker. Maai ook dit klinkt »bar-
baarschv in politie's ooren tn hij moet m'n
vriend ongetroost heenzenden.
Toch kwam deze, waar hij zijn wou.
Even later zag hij 'n oud moedertje over
straat gaan, in ouderwetsc'ne dracht, maar
met zoo'u echt bijbelsch Zondagsche blijd
schap op 't gelaat, daar ze vandaag weer
in 't Huis des Vaders verschijnen mocht,
't Dikke kerkboek, dat de kenmerken van
druk gebruik droeg, had ze onder den arm.
Die moet ik maar eens volgen, dacht mijn
vriend. En waarlijk, haar volgende, kwam
hij nog net op tijd, waar hij wezen wilde
Zulk een geval teekent
Op 't platte land en in de kleinere
steden is zoo iets ondenkbaar. Daar staat
de kerk nog veelszins »in 't midden.Daar
is nog een n«tcht in het leven des volks;
daar beheerscht ze dat leven nog groo-
tendeels.
Maar in de centra onzer beschaving Ts
het zoo geheel anders
Daar is de kerk teruggedrongen, ja ge
heel weggedrongen van de plaats, die zij
in vroeger eenwen innam. In de moderne,
mondaine kringen, weet men van geen kerk
meer. En vaak ook niet meer van een gods
dienst, noch van God.
Een kennis van me moest dat onlangs
ook drrevjg ervaren.
Ze 't is een vrouw was onlangs
genoodzaakt in 'n hotel aan de tabled'
höte te eten. Toen de soep gediend was,
bedekte ze even met de hand de oogen,
om haar gewoon tafelgebed te doen.
Dat zag een dame tegenover haar, die
nu zonder een zweem van spot, meewa
rig vroeg rHebt u hoofdpijn, ja
Deze vrouw, die misschien heel wat
levenservaring had opgedaan, was nog nooit
