voor de Zuidhollandsche en Meeuw^elie Eilanden
EERSTE BLAD.
Zaterdag 13 Juli 190?
22s,e Jaargang JV'. 1258,
An ti rem In li oir
Orgaan
I N HOC SIGN O VINCES
Ifzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
T. BOEKHOVEN.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/? waalReclames 20 per .regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing,
Alle sliBfefeeni voor de üedaetie bestemd, Advertesitsën en verdere Administratie franco toe te xentSen aan «legs Uitgever.
Gemeentereiniging in Middel-
harms.
Wat is dan 't verschil?
Christelijke democratie
en de
miliciens.
OP II80A UIT 841J14.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Telefoon Intercomm. Ko. 3.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte dia zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Diasdag- en Vrij'dagmorgen 10 uur.
Middelharnis wandelt op den weg
van eigen- of Gemeenteexploitatie. De
historie der Gaszaak is bekend, en
verleden week werd in de Raadsver
gadering ertoe overgegaan om 't op
halen van vuilnis door de Gemeente
te laten verrichten. We lazen althans
in 't verslag der zitting:
Deelt de Voorz. mee, dat voor het
ophalen van de haardasch en vuilnis in
de Gemeente geen enkel inschrijvings-
biljet is ingekomen, zoodat men ge
noodzaakt is dit voor eigen rekening
te doen. Een tweetal nieuwe wagens
zullen worden vervaardigd enz. enz.
En met de gasleverantie èn met
't ophalen van vuil staat Middelharnis
op den weg van Gemeenteëxploitatie
en openbaren we ons dus als de
stedelingen, waar die takken der Ge
meentelijke huishouding ook zuiver
Gemeentebedrijf zijn.
Vanzelf valt er nog niet over te
oordeelen of die wijze van werken
voordeelig zal wezen, maar 't komt
ons goed voor, als alle Gemeenten
het voorbeeld van Middelharnis volgen
kunnen en waar Sommelsdhk met
Menneerse samen de Gasfabriek be
zitten, evenzoo 't Sommelsdijksche
voorbeeld.
De vraag is wel eens gedaanStaat
ge met Gemeenteexploitatie niet op
den weg van 't Socialisme.
We ontkennen niet, dat 't Socialisme
ook bedoelt; in de eerste plaats zelfs
bedoelt: afschaffing van 't privaat
bezit en overbrenging der goederen
in Communaal of in Gemeente-, dan
wel Staatsbezit.
We erkennen daarmee tevens, dat
Gemeenteexploitatie ligt op de lijn der
Sociaal-Democratie; maar al ligt ze op
de lijn, daarom is nog de zaak niet
direct verkeerd. Als een Socialist er
naar jaagt om 't Kapitalisme te beteu
gelen en hij daarvoor werkstakingen
uitlokt, daarom is een werkstaking op
zich zelf nog niet socialistisch Zeker,
werkstakingen liggen op de lijn der
Socialistische beginselen, behooren bij
hun strijdmiddelen maar men hoede
zich wel om dan de gevolgtrekking te
maken: dus is elke werkstaker een
Socialist; wie dat besluit trekt, is de
plank ook glad mis.
Ieder heeft wel eens hooren praten
van Staats spoorvan 's Rijks-veer
dienst, van de Rijks verzekeringsbank, van
de Rijks-postspaarbankvan het Rijks-
post- en telegraaf- en telefoon wezen;
van het Aj'te-museum, Yan Staats
mijnen enz. maar daarom is ons goede
Nederland nog geen Socialistische Staat,
't Lijkt nergens naar.
Ieder heeft wel eens hooren praten
van de Haagsche Brandweer, de
Haagsche Reinigingsdienst; de Rotter-
damsche Centrale (Electriciteit), de
Amsterdamsche Tram: altemaal dingen,
die naar we meenen door de Gemeenten
zelf worden beheerd, maar daarom is
't Haagje niet Socialistisch. Dat scheelt
nog al wat.
Neen, al die dingen bewijzen slechts,
dat Rijk en Gemeente zich gelegen
laten liggen aan de stoffelijke en gees
telijke belangen van een volk; wat ze
doen of omdat particulieren dat niet
zoo goed, öf niet zoo voordeelig kun
nen. De Gemeente of de Staat treden
hier slechts als Werkgever op, niet ah
Socialist.
Want de winsten, die er geleverd
worden, dienen niet alleen om er de
armen mee te helpen, maar ook de
rijken-, die winsten immers gaan in de
Gemeentekas, zoodat de hoofdelijke
omslag kan worden verminderd; of
b v. de Gasprijs voor de [gebruikers kan
worden verlaagd.
Soms is er zelfs geen winst; maar
wordt de zaak der Reiniging b.v. alleen
gedreven uit Gezondheids oogpunt;
arm en rijk is daarbij gebaat.
Genoeg hiervan. De Rijks- of Ge
meenteëxploitatie is volstrekt nog^niet
socialistisch, al ligt ze op de lijn der
Sociaal Democratische beginselen.
Moet dan voortaan elke gemeente
tot eigen-exploitatie overgaan? Moeten
niet, maar iets verkeerds zien we er
volstrekt niet in.
,1a maar, zegt men de gemeente
ontrooft aan een particulier zijn
broodwinning. In Middelharnis echter
schijnt die broodwinning al peuterig
klein geweest te zijn bij 't ophalen
van 't vuil. want er waren geen lief
hebbers. Bij de Gasfabriek was't wel
zoo en daarom hebben we ons ook
tegen de wijze, waarop de Gasfabriek
overgegaan is, verzet. We vonden en
vinden nog, dat heel die gaskwestie
het daglicht niet mag zien. Daarom
heeft elke gemeente goed toe te zien,
hoe ze eenige exploitatie begintals
een soort roover, die op buit uitgaat
op buit en plundering van private
beurzen dan wel als overneemster eener
zaak voor de waarde door beide par
tijen in contract vastgesteld.
En als zóó de gemeente-exploitatie
geschiedt; als de private persoon de
waarde voor zijn zaak krijgt, is er
niets op tegen De gemeente mag als
koopman optreden 1 De eenige vraag,
die overblijft is; als 't zaakje niet
fleureert, wie draagt dan de risico
Maar nog eenseene gemeente moet
zich niet op glad ijs begeven En dan
is er geen risico
Wat is dan 't verschil tusschen
Gemeente-ëxpoitatie en Socialisme?
DitBij gewone Gemeente-exploita
tie staat een Gasfabriek onder controle
van den Raad, onder controle van
Gedeputeerde Staten, onder controle
van de bezittende klasse, die alle beslui
ten, zelfs door een Socialistischen Raad
genomen, kan vernietigen.
Dit: Bij Gemeente exploitatie is en
blijft de productiewijze kapitalistisch,
d.vv.z, de arbeiders blijven arbeiders,
daglooners voor idem zooveel per dag
en hebben weinig of niets te comman-
deeren of in de melk te brokken. Ze
zijn, om in de Socialistische woorden
keus te blijvenloonslaven, proleta
riërs, uitgebuiten, tegenover den Ge
meente-uitzuiger.
DitBij Gemeente-exploitatie bedoelt
ze winst te maken voor 't algemeen,
voor alle klassen des volks, voor heel
de Gemeente maar de Socialistische
exploitatie bedoelt de arbeiders in
betere en de rijkeren in slechtere
conditie te brengen; van de Rijken
moet atgenomen en bij de arbeiders
moet bijgevoegd worden uit de ontvan
gen winsten en voordeelen de invloed
der arbeiders moet stijgen, die der
rijken moet dalen.
Dit: Bij Gemeente-exploitatie laat
men naast zich, een particulier bedrijf
leven in Rotterdam loopen er's nachts
allerlei politieagenten rond der ge
meente, maar er is ook een particuliere
Nacht veiligheidsdienst. De Staatspoor
heeft eigen goederenvervoer door de
stad; maar een particulier mag ook
uw kisten en koffers thuisbrengen.
Bij socialistische exploitatie mag dat
niet en kan dat niet, immers dan kwam
er concurrentie tusschen de Socialis
tische Gemeentedienst en de particu
liere dienst, en de eenheid van socia
listisch regeeren was gebroken niet
alleen, maar 't privaat bezit zou weer
beginnen op te bloeien en allerlei
andere »kapitalistische« gevolgen zou
den eruit voortvloeien.
Daarom is ook de Socialistische
exploitatie in een Socialistischen Staat
zoo allerellendigst. Nu reeds, nu we
nog »kapitalistisch« zijn, kan een Ge
meentedienst de particulieren r egeren
en ringelooren, hoewel er dan nog
eenige bestaanszekerheid blyftnu
nog zou er allerwege naar de hoogere
Regeeringscolleges klachten gaan, in
dien 't bedrijf werd atgenomen, en
waarschijnlijk vond men gehoormaar
in een Socialistischen Staat is dat uit
gesloten. Daar is alles Rijks-dienst en
staats-nf hankelijkheid, waarbij we ech
ter niet uit 't oog willen verliezen,
dat voor de proletariërs die toestand
beter kan zijn dan in particulieren
dienst. Voor de toch al af hankelijken,
die afhankelijk blijven tot der dood
toe, is misschien zoo'n overgang in
Rijksdienst in stoffelijk opzicht aan te
bevelenmaar voor de particuliere
kleinere of grootere eigenaars is de
Socialistische exploitatie het wegne
men van allen prikkel om nog wat
te worden in 't leven en zijn »eigen«
brood te eten, al is 't dan soms wat
schraal. Want de vrijheid is ook wat
waard voor de vrijen.
Nederlandsche Militaireboud.
Laat, wien een schat van zegeningen
Werd toegemeten van Omhoog
Laat, vrienden, deze jongelingen
Genade vinden in uw oog,
Deez' jongelingen, die te zaam
Het Nederlandsche leger vormen
Het bolwerk in den Staat, een naam
Zoo wel verdiend in de oorlogsstor-
[men.
Als 'tvolk zich redeloos betoonde
En radeloos de wijze raad
En wie ons gram was, bitter hoonde
»Red nu uw reddeloozen Staat®
Dan donderde door woud en veld
Het eeuwenoud Oranje.
Dan werd de zwakkeling een held
En sidderde het sterke Spanje.
Dan spuwden vuurroer en kanonnen
Het alvernielend lood en kruit.
En d' oorlog met gebed begonnen
Vond met een loflied zijn besluit,
Jehova gordde ons leger aan Zoo
[was 't voor dezen
En wat het ongeloof ook waan
't Zal ook zoo in de toekomst wezen.
Als slechts, die 'sHeeren Naam belijden
Trots alle spotternij en hoon
Hun liefde aan ons leger wijden
En daarvoor pleiten bij Gods troon.
Zelfs dan, wanneer de vloekbre leer
Der anarchie haar macht doet voelen.
De stoute kreetNoch God, noch heer!
De fundamenten om gaat woelen.
Helpt, wat die Bond eens wrocht
Door Gods gena bewaren.
Maakt 'tzwakke sterk en 'tkleine groot!
Verschaft ons leger huiselijk genoegen
Beveiligt het voor krot en kroegen
Biedt gij ze een Christelijk Tehuis.
Zendt »wijn en olie« voordeziele-
[wonden
Opdat ze met hun schuld en zonden
Zich wenden tot 't Kruis.
Erger dan 2000 socialisten
Me dunkt, het kan schikken! 't Is het
vonnis, door den heer Charles Boissevair,
directeur-hoofdredacteur van het Algemeen
Handelsblad« gestreken over de verpolitiekte
predikanten a la dr. De Visser
Tweeduizend socialisten kunnen tamelijk
veel uitrichten. Als ze hun leven lang ijverig
propaganda maken, dan leiden ze, dooreen-
genomen, elk wel 2 liberalen tot de alleen
gelukkigmakende S. D. A. P. En als ik ze
bovendien elk, hudje door mudje 3 kinderen
toeken, die in huns «aders ongeloof op
groeien, dan worden de 2000 in één
menschengeslacht al tol 10 000 welgefon-
deerde, waschte sociaal-democraten
Maar dat alles is nog niet zoo erg als
één predikant, die zijn gewijden mond be
zoedelde aan het slobbernat de antithese-
politiek.
Over den »politieken dominee* is al heel
wat geschreven in onze dagen.
Op het gladde ijs, waar men beraadslaagt
over de kwestie: s>dienstdoend predikant-
Kamerlid*, waag ik me niet. Maar ik wil
eerlijk zeggen, dat een predikaat, die nu
totaal dood is voor de politiek en zoo
zijn er in alle kerken de beteekenis van
zijn ambt niet verstaat en zijn roeping niet
kent.
Een politieken kemphaan wil ik niet van
hem maken; men hoort tóch al teveel
gekraai op de politieke markt. Ook zijn de
gaven verschillend er zijn Petrussen onder
onze herders en leeraars, maar ook vrouwe
lijk zachte Johannesnaturen; wat de een kan
doen, zonder dat hst zijn hart krenkt en
zijn ernst breekt, is den ander niet mogelijk.
Maar toch een predikant, die gewoon
doet, of er geen politiek vuiltje aan de lucht
is, terwijl zijn gansche gemeente op stelten
staat vanwege de verkiezingskoorts, zoo
iemand is als de herder, die achter een
groen heuveltje 'n dutje doet, terwijl schapen
en lammeren woest door elkander vliegen.
Ik ken de gewone tegenwerping.
»De predikant moet den menschen den
weg der zaligheid verkondigen.*
Volkomen waar! En wee hem, als hij
'tniet doet!
Hij moet »den vollen Raad Gods*
prediken. En met het oog daarop durf ik
zeggen, dat de predikant, die zóó preekt
en zóó leeft, dat niemand kan zeggen, wat
hij op politiek terrein is of wat men aan
hem heeft bij de verkiezingen, zijn roeping
niet ten volle begrijpt.
Ik ken al het onaangename van sommiger
positie.
Menschen van verschillende politieke
overtuiging hooren bij hun gemeente en
komen bij hen in de kerk. En nu geven
ze niet graag aanstoot. Ze preeken A. noch
B. graag uit de kerk. Daarbij kunnen zelfs
edele motieven in 't spel wezenZe willen
de menschen, tot hun eigen heil, niet graag
van den godsdienst vervreemden. Nu kunnen
ze nog invloed op hen uitoefenen en op hun
kinderen, maar hebben dergelijke menschen,
die meest uit traditie nog kerken gaan,
eenmaal in grammen gemoede het bedehuis
den rug toegekeerd, dan komen ze daar
niet zoo gauw terug.
Daar is iets van waar.
Daar is véél van aan.
En ik wil niet beweren, dat een predikant
in zulk een geval niet de uiterste voor
zichtigheid moet iu acht nemen.
Maar toch
Met zijn zwijgen kan ik mij niet ver
eenigen. Eu, wat meer zegt, ook zijn eigen
christelijke consciëntie kan daar op den
duur geen vrede mee hebben.
De volle Raad Gods
De volheid der goddelijke ordinantiën.
Voor de zaligheid der zielen. Maar ook
voor het leven der menschen. Ook voor de
politieke verhoudingen. Want Christus is
alle macht gegeven in hemel en op aarde.
Terecht prediken onze leeraars een
»levend christendom.* Met het zwaard des
Woords gaan ze alle valsche lijdelijkheid
en antinomianisme te keer. Op grond van
dat Woord leeren ze met Paulus dat de
mensch gerechtvaardigd wordt door het
geloof'en met Jakobus, dat het geloof zonder
de werken dood is. Op die »werken« dringen
ze aan en trotseeren het gevaar, dat ze door
al te eenzijdig preeken gemoedelijke men
schen, die hem te ^werkheilig* vinden uit
de kerk zouden jagen.
Maar nu komt de slembus.
En de eenvoudige christen ziet óp naar
zijn predikant met de vraag, hoe hij nu bij
de stembus zijn geloof moet toonen uit zijn
werken.
En dominee weet het niet.
Of verwijst den vrager naarzijnconscienlie.
Raadt hem aan, die consciëntie te toetsen
aan Gods Woord.
't Gaat toch niet aan, met allen eerbied
en heiligen ernst zij het gezegd, op de
vraag, hoe men godverheerlijkend zijn stem
moet uitbrengen, eenvoudig te antwoorden
Geloof in den Heere Jezus Christus en gij
zult zalig worden!
Trek die lijn eens dóór.
»Moet ik mijn kinderen zenden naar een
christelijke of naar een openbare school?*
De predikant heeft voorstanders van beide
in de kerk, en zwijgt.
»Moet ik mij, als werkman aansluiten bij
een neutrale vakvereeniging of bij een
christelijke?* De predikant verkondigt den
weg ter zaligheid en Iaat zich dus niet uit
over sociale vraagstukken
Maar zoo komt hij geheel buiten het
leven te staanzoo handelt hij als een
kapitein, die den scheepsjongen wel een
kompas, een goed kompas in de handen
geeft, maar hem daar niet op bat kijken.
Onze vaderen dachten er anders over.
O, ik ben niet vanzins het op te nemen
voor een Datheen of Modet, noch het goed
recht te bepleiten van hen, die den kansel
misbruiken, om heeren burgemeesteren den
bal terug te kaatsen, op 't stadhuis omhoog
geworpen.
Maar met onze vaderen ben ik 't van
harte eens, dat de leeraar er wel degelijk
er voor moet opkomen, dal de ordinantiën
Gods ook in 't bestuur van Staat en Stad
zullen worden opgevolgd.
Toen de schrandere Huijgens een predi
kant moest uitteekenen, begon hij zoo
>Hij is een Maeckelaer in ongesiene vvaeren,
De oore noyt en hoord', in 't herte noyt
[en waeren
Een Koek van Hemel-kosteen Korrel
[Wereld-Sout
Een Christelijk Levyt een hand-geleid'
in 't woud.*
Maar om er straks ook op te laten volgen
»En daer hij 't los beleid der Koningeii
[siet hellen
Tot Godsdienst ondergang en waerheits
[achterstellen,
Daar roept hij brant, verraed, en Vorsten,
[belyht u niet,
Ik buyge voor een Wet van Hoogerhands
[gebied.*
Men ziet het dusHuiigens was wars
van apolitieke kemphanen,* maar als de
politici afglibberen van 't rechte pad des
Woords, is het wel degelijk de plicht van
