Zaterdag 6 Juli 1907.
voor de Zuidhollaiidsche en Keeuwsche Eilanden.
EERSTE BLAD.
22ste Jaargang h". 1256,
Orgaan
A n tire vo In ti on air
IN HOC SIGNO VINCES
T. BOEKHOVEN.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
Adrertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanyragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Alle sSiifelieas vuur de Btedactie ftestemd, Adverteiiftiën en verdere Administratie frame® toe te zenden aan dei Uitgever.
¥«ïöf Hol eia Mlaiis.
üaiilenlaiicS.
FRANKRIJK.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland by rooruitbetaling f 4,50 per jaar.
UJ TOETER
Telefoon Intercoms:. No. 2.
Groote letters en vignetten worden berekend haar de plaatsruimte die zij beslaan
Ad verten tiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
*!|t* Democratie van den houden grond.
We zijn Democraat, Christen-Demo
craat met dat »we« bedoelende onze
Antirevolutionaire partij.
En zoodra we dan ook elders iets
van dien aard opmerken, zoo waar-
deeren we in elk geval omen tegen
stander dan verblijden we ons daarin.
Maar dan moet 't ook van onzen
tegenstander geen gewichtdoenerij
zijn dan moet hij geen gezicht zetten,
of ie zeggen wilZoo democratisch
ben jullie toch niet
Kyk, vroeger stonden voor 'tgebouw
van de Tweede Kamer soldaten, 't
Kostte zoo om en de om 1000 gulden
minder dan nu, nu er Rijksveldwach
ters voor zijn gestationeerd. En met
gloed van woorden, als was de demo
cratie in doleantie ofte wel in lijden
en levensgevaar en in nood van ver
gaan, stond de grootmeester der Vrijz.-
Democraten, mr. Marchant te betoo-
gen, dat de democratie eischte, ja
eischte, dat de soldaten in de kazerne
bleven en dienst deden. Daarvoor
kwamen de jongens niet in dienst om
te staan schilderen voor de Tweede
Kamer. Wie wou die goede, tamme,
Volksvertegenwoordigers trouwens
kwaad doen F
En na die gloeiend heete rede werd
het hoogstgewichtige, voor't Vader
land tot onmetelijk heil verstrekkend
besluit genomen, om den anderhalven
soldaat en een paardenkop die voor
'tgebouw stonden, naar de kazerne
te zenden. Die democratie kost 't Rijk,
zooals we zeiden, een f 1000 meer!
Democratie, die speculeert.
De Koninklijke stallen op 't Loo
moeten vernieuwd worden. Minister
Kuyper had dienaangaande reeds een
wetsontwerp in gereed gebracht, dat
ruim f 600 000 kosten zou, te ver-
deelen over drie jaar.
De huidige minister wil het goed-
kooper doen en alleen voorzien in de
meest noodzakelijke behoeften, maar
't kost nu toch nog een f 400.000, en
die uitgaven zijn, gezien het Rapport
der Commissie, dat zelfs volgens eigen
beweren op mr. Troelstra's «verstokt
gemoed« indruk had gemaakt, niet te
ontgaan.
Tegen dit ontwerp stemden de
Socialisten en de Vrijzinnig-Demo
craten, 't Was 17 tegen, 47 voor en
onder de voorstanders telden we de
vooruitstrevend e liberale heeren Patijn
ons Kamerlid; Lieftink; en om niet te
miskennen, ook de heer Roodhuizen,
secretaris, meenen we, der Liberale
Unie; met den heer D. de Klerk,
voorzitter van 't Vrijzinnig-Democra
tisch Werkliedenverbondmet Thom
son, den democratischen Volksleger
propagandist.
Van anti-liberale zijde stemde nie
mand tegen.
Toch, en daarom vestigen we de
aandacht er op, zal bij een nieuwe
verkiezing die noodzakelijk uitgave voor
de stallen wel ah een zeer democratische
daad van Socialisten en Vrijz. Democraten
Worden uitgespeeld. Laten de lezers
dan onthouden, welke liberale demo
craten ook vóórstemden! Enonthouden,
dat Minister de Meester ze met kracht
verdedigde op grond van den onhoud-
baren toestand voor menschen en
dieren, voor brandgevaar en regen-
schade van 't meubelair en de vaak
kostbare livreien der stalmeesters enz
Als democratie zal worden uitgespeeld,
wat slechts weigering van dringende
uitgaven was.
Democratie van den smallen kant.
't Heeft er een veertien daag geleden,
gespannen in Rotterdam, toen tal van
bootwerkers staakten om de elevators
weg te krijgen en de onderkruipers
weg te houden.
De Bondsbanier, wiens redacteur
een Socialist is, schreef:
Het is wel jammer en treurig, dat
vuistslagen hier soms argumenten
moeten vervangen, maar wiens schuld
is het. Wie zich laat aanwerven, die
weet, dat hij dient om zijn mede
arbeiders bij conflict te vervangen.
Toen werd dus de onderkruiperij
met een pak slaag beloond.
Maar wat deed de Commissie van
Beheer van 't Socialistische dagblad
Het Volk. toen haar krantenloopers
staakten en om meer loon- vroegen
Zij liet de kranten op de post brengen
en gebruikte dus de postbeambten om
onderkruipers diensten te doen.
Maar de krenten moesten toch weg?
zegt ge. Natuurlijk, maar als men zoo
dagelijks toornt tegen de «kapitalis
ten,® die ook hun zaak moeten in 't
leven zien te houden, die ook bij
staking hun goederen aan hun klanten
moeten afleveren; als men zoo dagelijks
toornt tegen die »gemeene« onder
kruipers, welke zoo'n patroon helpen;
dan moet men toch zelf de postambte
naren niet gaan gebruiken en den
Staat, om onderkuipers dienst te doen.
Dut is dan toch ook niet democratisch.
Wie zeil onderkruipers gebruikt,
Socialist zijnde, moet niet op de «bour
geois® razen en zwetsen, als die ook
zulke menschen zoekt. En dan moeten
de Socialisten zulke lui ook niet op
vuistslagen trakteeren! Dan hadden
de postloopers ook slaag verdiend
Op nieuw aan 't werk.
In Middelharnis is de uitslag der
verkiezing geweestgekozen de heer
Born (altr antir.) en de heer Kolff
(aftr. lib); herstemmingtusschenden
heer Kardux (altr. lib.) en den heer
Van der Sloot (antirev.)
De heer Kardux had *200 stemmen
en de heer Van der Sloot 206. Dat is
dus voor ons best uitgevallen.
Nu trekken we weer aan 't werk
de Raad is nog niet om en bij de her
stemming valt de beslissing.
Die beslissing moet zijn de Raad van
Meneerse om.
Op 15 stemmen na was onze can-
didaat ©r geweestzouden we er die
niet bij kunnen krijgen 't Moet.
Komt, mannenalles in 't werk
gesteld om onzen candidaat er te
brengen.
De heer Kardux kan 't bij de her
stemming niet verder brengen dan
200; dat is nu al uitgemaakt, als
slechts de liberalen op hem stemmen.
Wij hebben nog vóórland.
Alle anti's gaan éénparig op den
heer Van der Sloot; en niemand op
den heer Kardux.
'tWordt nu een prachtige stemming:
zuiver Rechts tegen zuiver Links.
En dan staan de kansen nu voor
ons beter dan bij de eerste stemming,
Moed geeft tien vooruit, schreef
eens de N. R. Ct. Wij zeggen het
ook. Ieder in zijn kring nu flink aan
den arbeidVan der Sloot moet er
komen en de Raad is dan om.
OP imx UITKIJK.
De anti-these
Ja, met die antithese is wat gesold in de
laatste jarenIk heb het altijd een merk
waardige studie gevonden, om na te gaan,
welken indruk dit woord op onze eerzame
stadsbuurten en eenvoudige plattelanders
had gemaakt.
't Was in 1905, dat me de aangename
taak te beurt viel, in een bepaald district
den vrijzinnigen pretendent naar den Kamer
zetel enkele dagen achterna te reizen, om
ten overstaan van de kiezers met hem
s-van gedachten te wisselen
Mijn partner sprak niet kwaad, maar hij
hield overal dezelfde toespraak, met de
zelfde indeeling. Vandaar dat ik den tweeden
en derden keer weinig had op te teekenen,
en me den tijd kortte, met het gelaat der
hoorders eens op te nemen.
Als dan het zondenregister van Minister
er was afgelezenhet onderwerp en
de dure klompen hun beurt hadden gehad,
poosde de spreker een halven minuut.
Met een doek veegde hij zich de lippen
schoon, dronk een teug waters, schoot ziju
bril recht, boog zich wat over naar zijn
publiek en kondigde dan aan, met al den
klem, waarover zijn orgaan te beschikken
had s-En nu krijgen we de an-ti-the-se
Dan schoven de boeren wat bij, zet'ten
den arm schoor op de stoelleuning vóór
hen of namen een verkwikking uit de
>doos« vol aandacht wat er komen zou.
Ze hadden er van gehoordze hadden
er van gelezen 't Was die nieuwe uit-
vindiug van dr. Kuyper, die er het land
mee in rep en roer bracht. Van Kuyper,
den lieldelooze, den kettermeester, den
dweper, die zijn naasten alzóé lief had
gelijk zichzelven, dat hij ze »heidenen«
schold.
j-Weg met die anti-these galmde de
redeuaar aan 't slot zijner toespraak.
En velen knikten er amen toe.
Sinds dien tijd is de anti-these dood
verklaard, mors dood, voor goed begraven
later bleken dit valsche geruchten geweest
te zijnja, er zijn zelis reeds vrijzinnigen
tot de slotsom gekomen, dat ze niet ster
ven kan, zoomin als Ahasveros, de wan
delende Jood
Ik moest wat naslaan in een der eerste
jaargangen van De Gids, van vóór 1850 nog.
En daar ik die verbleekte blaren van
dien ^Blauwen Beul* nu toch voor me
had liggen, waagde ik er eens een avond
aan, om wat in die Gidsen te snuffelen.
Het is geen verloren tijd. 't Geslacht, dat
toen leefde van '40'50 is op een zeld
zame uitzondering na, weggestorven en wat
we er bij overlevering van weten, zegt
niet veel.
't Is eigenaardig, hoe zelfs krasse, ver
standige oude menschen niet in staat zijn,
om een duidelijk denkbeeld te geven van
den tijd hunner jeugd. Indrukken ja, hebben
ze bewaard, maar niet een volledig beeld
en met de jaren worden ook de indrukken
vager.
Wilt ge de menschen in hun samenleving
leeren kennen, dan moet ge u wenden tot
de lectuur van hun tijd. Hebt ge dan wat
fantasie en een gezond oordeel, dan lukt
het u vrijwel, u in dien tijd en te midden
dier menschen te verplaatsen. Zoo leerde
Hoffdijk >Ons voorgeslacht* kennen en
verkreeg mevr. Bosboom-Toissant het
burgerrecht in onze 17-eeuwsche samen
leving.
De Gids was in dien tijd het maand
schrift bij uitnemendheid voor onze be
schaafde, vooruitstrevende burgerij. Te
weten, wat die burgerij las en begreep, is
een kostelijke bijdrage tot de kennis van
haar denken, haar weten en leven.
Welnu wat mij 't eerst en 't meest
trof was het feit, dat die burgerij nog niet
geheel ontgroeid was aan haar Bijbel,
Potgieter schreef er veel in; Potgieter,
in wiens stijl de invloed der Staten vertaling
nog duidelijk is aan te wijzenPotgieter
de overtuigde liberaal, maar die er zijn
geestverwanten, of liever het gansche be
schaafde publiek een verwijt van durft te
maken, dat ze het boek Job verzuimen te
lezen.
Een Bijbelsche spreekwijze, die ge thans
in onze maandschriften te vergeefs zoudt
zoeken, komt er nog wel in voor en wordt
blijkbaar door de lezers begrepen. De
afkeer van >femelarij«, van »zemelknoopers«
ruikt ge natuurlijk op elke bladzijde. In
een, nu lang vergeten, dichtbundel, waaraan
een ampele bespreking te beurt valt, wor
den die mannen van de j-nachtschool*
geteekend als lieden, »die snottren in de
kwijl van echte vromigheid*, wal niet naar
den smaak, maar toch naar het kart dei-
toenmalige Gids-redactie geschreven is
Wat ook anders was dan thans, de haat
tegen de belijders van de aloude waarheid,
zooals in de gereformeerde kerken dezer
landen eeuwenlang beleden was die
haat zat er even diep iD, als tegenwoordig
s-De orthodoxie der oude kerkleer*
zooals de gebruikelijke term luidt, is het
nachtspook, waarvoor de Gids verschrikt
de handen hemelwaarts strekt, zoodra maar
ergens een stip van zijn wit spookkleed
tusschen de struiken schemert in een
dominê, die overigens tamelijk vrijzinnig
preekte, krijgt een forschen tik op den
vinger, toen hij zich een uitdrukking had
laten ontvallen, die eenigszins zweemde
naar de leer van 's menschen onmacht ten
goede.
Want de Gids, in dien tijd, recenseerde
ook preeken.
Daar hebt ge 't verschil weer.
»Vier leerredenen* bv., door een predi
kant uit Sybekarspel en werden ettelijke
bladzijden gebruikt, om ze te ^beschouwen*
en te ontleden. In een zuiver theologischen
strijd over »Het gezag der Apostelen*,
mengt de redactie zich met een uitvoerig
heid, waaruit we besluiten, dat haar lezers
begrijpen, waar het over gaat en het voor
en tegen er van willen kennen.
Kom daar nu er om.
Een groot deel van het Gids-lezend
publiek is zoo gansch en al van den Bijbel
vervreemd, dat een bespreking van gods
dienstige geschriften en vraagstukken hun
even onbegrijpelijk moet lijken, als een niet-
sportman de »voetbal-rubriek« uit een groot
dagblad.
't Is al een heelen tijd geleden, dat een
onderwijzer, die ï-zat* voor de hoofdacte
en Da Costa bestudeerde, jn een vaktijd
schrift vragen kwam: Wie was Abram
Wie Sara? Wie was »de moeder Ismaëls
Zoo iets was een halve eeuw geleden
nog niet denkbaar.
Om nu op de anti-these terug te komen.
Dat ze altijd bestaan heeft, van den dag
af, waarop onze eerste ouders uit het Paradijs
verdreven zijn, zal niemand, die der zake
kundig is, tegenspreken, En een vrijzinnige,
die 't niet gelooven wil, informeere maar eens
bij professor Rolwerda, zijn geestverwant.
Maar wèl is waar, dat die antithese in
den loop der jaren scherper geworden is.
Wij, die rechts van de scheidslijn staan,
zijn daaraan niet gansch onschuldig. Er is
bij ons soms iets te berispen geweest van
een loochenen der »gemeene gratie*, van
eeu terugtrekken in eigen kringetje, zonder
eenige bemoeienis met degenen, die buiten
zijn, welke God oordeelen zal.
Maar de groote oorzaak van de ver
scherping der antithese ligt toch links.
Onze vrijzinnige burgermaatschappij maakt
zich steeds meer los van God en Zijn
Woord, 't Geslacht van '40 en '50, dat
blijkbaar den Bijbel nog als een goede
bekende in zijn woonkamer toeliet, al knipte
het boos de deur dicht voor den neus der
»dwepers«, dat geslacht stond, ook
onbewust, zooveel meer onder den invloed
van den Bijbel, dan zijn kindskinderen van
thans.
Dat maakt de anti-these scherper.
Ik vond er in de Gids weer 't bewijs van.
De ideeën over hetgeen eerbaar, betame
lijk, zedelijk is, zooals die uitkwamen in de
eigen ^Mengelingen* van de redactie, en
ook in de beoordeeling van de toenmalige
letterkunde, staan ver boven de
ideeën, die in onze dagen van ^realisme*
gehuldigd worden.
Ze waren nog meer bijbelsch. Of liever
minder ónbijbelsch.
Sinds dien heeft de vrijzinnige gemeente
zich steeds meer van den Bijbel losgemaakt.
En de anti-these verscherpt
UITKIJK.
Gebruik steeds bloempotten van poreuze ge
bakken klei, welke de lucht doorlaten, waardoor
de ontbinding der rottende bestanddeelen wordt
bevorderd, de voedingsstoffen in opneembaren
toestand worden gebracht en verzuring der aarde
wordt tegengegaan.
Gebruik dus geen van binnen of buiten ver
glaasde potten of vazen van porselein, aardewerk
of klei, of zulke, die kleurig versierd zijn of
geverde blikken bakken, dan alleen als bekleeding
(eachepots
Een goede pot is van boven wijder dan van
onderen de wijdte boven is ongeveer anderhalf
maal zoo groot als onder opdat het gietwater
gemakkelijk kan wegvloeien en men bij het ver
potten de plant onbeschadigd uit den pot kan
krijgen.
Maak een pot vöór het gebruik goed nat, door
hem een kwartier in het water te leggen, anders
trekt al het vocht uit de aarde in den pot en
de plant verdroogt.
Kies geen pot, waarbij het bodemgaatje van
buiten naar binnen is doorgestoken, men heeft
dan aan den binnenkant een walletje, dat het
water tegenhoudt, de plant krijgt dan „natte
voeten", wat ze al even slecht verdraagt ais wij.
Voor een behoorlijke afwatering isooknoodig,
dat de bodem concaaf, d.i. naar 't midden af
loopend is.
Is een pot reeds eenigen tijd in gebruik, dan
vertoont zich aan den buitenwand een groene
aanslag van algen, uiterst kleine, draadvormige,
laagbewerktuigde plantjes, welke met haar draden
de poriën van den pot verstoppen en zoo de lucht
afsluiten. De pot moet dan worden afgeboend
en blijkt het verwijderen van den aanslag niet
mogelijk, dan moet de plant worden verpot.
Onzinnig vinden we de gewoonte van sommigen
om de planten van linten en strikjes te voorzien
dit is o. i, een wansmaak welke het schoonheids
gevoel van den plantenminnaar beleedigt.
Over de crisis in het Zuiden valt niet
veel bijzonders te melden. Het comité
van verdediging wil nog altijd van geen
toegeven weten, en zoo duurt het lijdelijk
verzet voort, ook wat het „werk" dei-
kiezers betreft. Zondag bv. waren de
kiezers te Béziers opgeroepen voor de
gemeenteraadsverkiezingen. Dezes stern-
districten werden gepresideerd door vier
ieden der stedeiijke delegatie, den voor
zitter van het college, en den directeur
der school. Edoch, tot twaalf uur meldde
zich geen enkele kiezer aan, en foen
werden de bureaux maar weer gesloten
Er zal nu een nieuw decreet worden
uitgevaardigd om de kiezers op te roepen
maar of het resultaat dan beter za! zijn
Toch zijn er verschijnselen waar te
nemen dat de rebeilische beweging in
kracht vermindert. In verschillende ge
meenten is de dienst van den burgerlijken
stand ai hervat, in sommige heeft de
gemeenteraad zijn ontslag weer teiugge-
nomen. Te Luaignan heeft een bijeen
komst plaats gehad van 17 stakende
gemeenteraadsleden, waarop een voustel
werd aangenomen om den dienst voor
den burgerlijken stand te hervatten en,
indien zulks noodig mocht blijken, ook
