EERSTE BLAD.
Zaterdag 22 Juni 1007.
22sle «I aargang JM1252.
Antirevolutionair "r''IT Orgaan
voor «I® ZHidhollandüche en %eeun§ehe Eilanden,
IN HOC SIGN O VINCES
De zaak is opgelost.
Dat trof ons.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
ÜJTGEYER
T. BOEKHOVEN.
Telefoon Intercomm. So. 2.
Advertentie» 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en k/3 maal.
öienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Gtroote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentie» worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nar.
«mi.i. ■■i...
.411e stnfe&eBi voor «le Mednetle teestemd; Advertentiën eis verdere Administratie franco toe te zenden aan desi Uitgever
ü)e oornaken van onze
overwinning.
Niet, zoo schreven we Woensdag,
zit de oorzaak hierin, dat de conser
vatieven te hoop liepen tegen de
democraten want heel Rechts stond
tegen heel Links 't Was trouwens
voor ieder, die ook maar iets las, van
wat er zoo door heel Nederland in de
stemmingsdagen werd gesproken,
maar al te duidelijk, dat door niemand
aangeheven is de leusTegen de
democratie of tegen het conservatisme.
Wel klonk het overal en de »N. R. Ct.«
ging daar als Oud-Liberaal blad nogal
in voordit Kabinet moet wel «be
schroomd® zijn, kan niet zijn liberale
beginselen konsekwent doorzetten, kan
zijn liberale vleugels niet flink genoeg
uitslaan, kan het liberale beginsel niet
genoeg tot zijn »recht« laten komen,
omdat de Eerste Kamer het de handen
bindtmaar dat «kan® en »moet«
stond niet in verhand met de demo
cratie, die ge toch waarlijk bij de
»N R. Ct.« niet in de eerste plaats
zoeken moet. Neen, dat »kan« en
«moet® stond em alleen in vc. band
hiermee, dat de liberalen in de toe
komst van zins waren om te gaan
regeeren zooals ze dat gewoon waren
toen de Rechtsche partijen nog in
haar eerste opkomst waren. Het moest
in de toekomst nu eens voor goed
uit zijn met den invloed en macht
van Rechts; zij, liberalen, hadden
naar Frankrijk gekeken en wat ze
daar zagen was hun zoo schoon, dat
dit hier in Nederland ook zoo moest
worden toegepast.
Niet in één dag, natuurlijk niet
De Fransche Republiek was er in
1870 mee begonnen, en nu na 37 jaar
pas mee klaar. Maar nu ook voldoende 1
Zoo moest 't in Nederland ookIn
30 tot 40 jaar zou er ook hier wel
te reformeeren zijn op liberalistische
manier 1
Langzaam aan, da's vanzelf, om
vooral geen argwaan te wekken; om
vooral sekuur te kunnen gaanom
al zandstrooiende, het liedje van suja!
sujakindjeal zingende, de goe
gemeente doen indutten, die geen
dadelijk gevaar zou zien.
Dat beteekende het«kan® en »moet«;
het liberaal beginsel kon dat nu nog
niet, want die kerkdijken daar in de
Eerste Kamer zaten je op je vingers
te kijkendoch als die lui maar weg
waren, en de Eerste Kamer was Links,
welnu, dan had men voor jaren de
handen vrij. Frankrijk had de voor
beelden geleverd, hoe het liberalisme
hier van »beschroomd« onbeschroomd,
oftewel vrijmoedig of vermetel, wor
den kon. En dan, waren zij, liberalen,
maar niet meer »beschroomd«, dan
lieten zij Rechts pompen en verdrin
ken. Hunner was de macht en de
kracht en Frankrijk zouden ze
eens netjes nadoen
't Zat em voornamelijk daarin, dat
Rechts overwon't Zat em niet in de
democratie of 'f. conservatisme.
Zat 't dan ook niet in de Belasting-
ontwerpen Voor een deel, zeer zeker!
Maar niet om die ontwerpen zelf'!
want elk Kabinet heeft millioenen
noodig.
Wie dus zegt, en dat doet men van
liberale zijde't zit em in de belas-
iingontwerpen, dan beweren we neen,
daar niet inmaar hier zat em de
kwestie: Wie tegen een zekere be
lastingwetgeving ingaat, veronderstelt
daarmee, dat hij een beter zal leveren.
En de burgers, boeren en buitenlui
verstaan dat woord »beter« als «goed-
kooper.« Maar zoodra ze dan ook
hooren, dat èn de drank èn de tabak
én zekere ingevoerde artikelen, toch
duurder wordenwel, dan komen ze
vierkant tegen die ontwerpen te staan
niet om de meerdere belasting zelf,
maar uit reactie, uit tegenzin, omdat
de beloften geschonden zijn. 'tWas,
zoo voelen ze het nu, in 1905 niet
eerlijk om de tariefwet af te kammen;
want nu is er iets soortgelijks, 't Is
lood om oud ijzerniet beteren
ergoze stemden weer, los van
»klompen« en »petten« of wat er
ook komen kan, Rechts, uit een ge
voel van eerlijkheidom vroegere
verkeerde handelwijze van 1905 weer
goed te maken. Betalen doet niemand
graag in 1905 niet en in de toekomst
ook nietMaar zoo wijs is ieder, dat
er geld moet zijn, en dat Rechts dat
net zoo hard noodig heeft als Links.
't Was 't bedrog, daar men van
gruwde, nu op 11 Juni 1907.
Was het dan niet de Staalcrisis Ja,
die heeft onzes inziens mee den groot
sten stoot gegeven, veel meer dan de
'oeiastingontwerpen. En terechtEr
was tusschên Sept. 1905 en Sept. 1906
iets gebeurd met den heer Staalwat,
dat voelde niet ieder precies. Maar
ér was een draai, genomen, zoover
begreep iedereen het wel. In 1905
was de heer Staal vaderlandlievend,
dat het daverdede Socialisten en
Vrijz. Democraten vlogen tegen hem
te wapen en 't scheelde niet veel of
zij hadden hem wel willen wippen.
Maar van toen af, werd Staal stil, als
een rups die aan 't vervellen is en
daar komt na lange wachten
uit den pop een vlinder neen
een man, mak als een lam, leunend
en steunend op Socialist en Vrijzinnig
Democraat, Staal, de vurige Vader
landslievende Staal, treedt na een
jaar de Kamer binnen, geleid door
Troelstra eener en Marchant ter
andere zijde en daar gaat 't er van
langs 't Blijvend deel weg Corveeën
weg Wachtdiensten wegKaderop
leiding zal recht kom Mobilisatie
't zal rech komLandweertroepen
't zal recht komCavalerieoefening
't zal wel recht kom Ordeverstoring
hij werkstaking 't zal recht kom
Alles zou rech komEn 't is rech
gekommen, want Staal is nu lid der
Eerste Kamer en geen Minister meer.
We hebben de overtuiging, precies
als de heer De Beer Poortugaal in de
N. R. C. schreef, dat Staal een der
oorzaken is van de overwinning van
Rechts.
Maar er zijn nog andere redenen.
We zullen ze opsommen
le. de lib. partij is haar Thorbecke,
haar Van der Putte kwijtze heeft
geen leidsman meer.
2e de lib. partij moest door de leus
stegen de clericalen« den twistdempen,
die in haar woedt en woelt.
3e. de lib. partij kon echter daarom
niet speculeeren op de Antithese,
want ieder begreep, dat wie zijn strijd
met »anti-clericaal« inzet, dan toch de
eerste is, die de Antithese stelt. Nu
stelde dr. Kuyper de antithese niet,
maar de Liberalen zelf plaatsen haar
in 't volle licht en wij Rechts aanvaard
den haar.
4e. het Kabinet is een wankelend
Kabinet, niet een meerderheid, die in
de lucht hangt.
5e. Verzoeningsgezind heette het bij
zijn optreden, maar ze bleek al heel
weinig uit benoemingen.
6e. Zijn sociaal werk moet nog
beginnen.
7e. Zijn kostbare tijd zal zoek gaan
in een Grondwetsherziening of Blanco
kiesrecht, daar waarlijk niet naar
gesmacht wordt.
8e. het is een Kabinet, dat geen
vertrouwen geniet, dan hoogstens bij
den heer Borgesius die het gebake rd
heeft.
9e de »paneelzagerij,« die in 1905
nog opgeld deed, wordt belachelijk.
10e. het «paganisme,® dat in 1905
nog ons afbreuk deed, zag ons Kiezers
volk in Viviani, die de lichten des
hemels had uitgedoofd en in degenen,
die op Viviani gelijken.
En daarom, omdat het vertrouwen
in de Lib. partij door zijn schending
van beloften, door zijn hulpeloosheid,
door zijn Anti-clericalisme is uitge
doofd, daarom ging Rechts een van
hart, één van ziel ten strijde op en
ging een gedeelte van Links mee.
Trouwens in de Ark der Anti-liberalen
is het Nederlandsche volk veilig. Ook
de Liberalen
We hebben ons vaak afgevraagd,
wat is toch een liberaal man Maar
't lag en natuurlijk aan onze onkunde
en weinig doorzicht, we konden er
geen houvast aan krijgen. Maar nu
weten we het Het in nevelen gehulde
Centraal Comité van Vrijz. Kiesv. op
Flakkee heeft 't eens duidelijk gezegd
«Liberaal zijn is te gelooyen aan
de zedelijke bestemming der
menschheid, aan de levensvat
baarheid van haar altijd gelouterd
ideaalhet is te gelooven, dat de
toekomst niet behoort aan de ge
weldhebbers, aan de wonderdoen
de geweren aan de sluwheid, die
op onze lagere driften speculeert,
maar aan het hoogste en beste
in ons, aan de goede trouw, aan
de kracht van beginselenaan
ware menschelijkheid en alge-
meene broederliefde. Liberaal te
zijn is een zedelijke eigenschap.®
Iedere arbeider heeft 't nu zeker
begrepen? Of nog niet?
Dan zit 't em in de onkunde van
den arbeider, dat moet. 't Stond er
toch wel in zeven a acht regels, dus
lang genoeg.
Daarom geven we het Comité in
overwegingen het zal 't misschien
van ons een leek, toch wel willen
gelooven Schrijf nu eens in een poli
tiek orgaan niet over «Liberaal, als
zedelijke eigenschap«, dat wordt toch
niet gesnapt en hoort er niet in thuis,
maar over «Liberaal, als politieke eigen
schap®; dat lezen en verstaan alle men-
schen in zulke dagen, omdat ze de
liberale beginselen in de politiek het
best hebben leeren kennen. Kijk, toen
Rechts in 1905 verloor, hing het
Handelsblad tot onze terging de vlag
uitdat was nu één liberale politieke
eigenschap't Was min, ge zult het
als liberaal Comité, dat gaioof hecht,
volgens uw bovenstaande omschrij
ving, ook aan menschelijkheid en alge-
meene broederliefde, toestemmen, 't
Was min! Nochtans: de vlag hing er.
Wij hebben nu ook schitterend gewon
nen Wij vlagden U tot terging niet
We waren dankbaar Ons dunkt, dat
dus de ware liberaliteit niet bij U,
maar bij ons te zoeken is en dat uw
verklaring van wat Liberaal is, in de
politiek niet anders beduidt dan een
rammelen met valsche munt, die dan
ook nu door 't Kiezersvolk niet werd
aangenomen, maar gewezen van de
hand.
De heer Fokkema werd 19 Juni
aan de Groningsche Iloogeschool be
vorderd tot doktor in de Godgeleerd
heid na levering van een proefschrift:
De Godsdienstig-wijsgeerige beginse
len van mr. G. Groen van Prinsterer.
Misschien is door andere Studenten
aan andere Staats-Universiteiten ook
reeds iets van dien aard geleverd,
wat ons niet bekend ismaar 't trof
ons, dat onze groote Partij stichter
de man, die zijn Geen Staatsman maar
een Evangeliebelijder zoo krachtig in
en buiten de 2e Kamer beleedde
man, die zijn Tegen de Revolutie Het
Evangelie aan al zijn volgelingen zoo
diep inprenttedie de Souvereiniteit
van den Almachtigen God voor alle
leven dag aan dag het Nederlandsche
Volk voorhieldaan wien schamper
gevraagd werdVeldheer, waar is
uw leger 't trof ons, dat de
godsdienstige beginselen van den on-
vergetelijken Leermeester een onder
werp van studie werden aan de
Staats-Universiteitzoo zelfs, dat ze
tot een proefschrift, tot examenwerk
werden genomen.
Het deed ons goed het bericht te
lezen en we stellen belang in dat
geschrift.
Over Groen van Prinsterer kan men
niet te veel schrijven, om zijn arbeid
en beginselen maar des te beter te
kunnen waardeeren. Groen tot een
proefschrift aan de Staats-Universi-
teit't Trof ons.
OP DI&V SJ1TÜIJI4.
Zuid-Holland zette de vorige week de
Staten-verkiezingen goed in.
De krantenlezer in doorsnee stelt zich,
in afwachting van de herstemmingen tevreden
met de eindcijfers en kijkt zoo eens even
de afzonderlijke opgaven door, geen oor
hebbende voor getallen-muziek.
Toch zijn die cijfers uit de verschillende
districten, leerrijk en geven ze aanleiding
tot enkele beschouwingen, ook van alge-
meene beteekenis.
De cijfers uit Zuid-Holland zijn daarom
het meest belangrijk, omdat juist in die
provincie de stembus-actie het meest een
generale Kamerverkiezing nabij kwam. Alle
partijen wisten, dat van Zuid Holland het
lot der Eerste Kamer zou afhangen en
richt'ten er haar werkzaamheden naar in.
Als we de cijfers van 1907 vergelijken
met vorige uitkomsten, dan blijkt, dat ze
minstens eveu goed waren als bij de Kamer
verkiezing van 19,01 eu iets beter nog dan
bij de Statenverkiezing van 1904.
Daaruit blijkt, dunkt me, duidelijk, dat
de Kamerverkiezing van 1905 een uitzon
dering is geweest,. Toen waren de cijfers
minder goed, hoewel niet vergeten mag
worden, dat ook toen de meerderheid van
de kiezers in Zuid-Holland voor de Rech
terzijde koos.
Slechts door de stemmenversnipperiug
over verschillende districten kon het toen
gebeuren, dat de meerderheid van de
Kamerleden Links was.
De oorzaken, die 1905 voor Zuid-Hol
land minder goed deden zijn, waren
vooreerst de maandenlange afmakings-
campagne, tegen het Kabinet-Kuyper ge
voerd. Mocht men destijds de vrijzinnigen
gelooven, dan scheen een burgeroorlog op
't punt van uitbarsten te staan, die alleen
door een verandering van ministerie kon
worden voorkomen.
Met name dr. Kuyper zelf was 't mik
punt van vele giftige pijlen. Zonder eenige
reden werd hem verweten, dat hij zijn
tegenstanders j>heidenen« scholddat hij
bij benoemingen schandelijk partijdig te werk
ging en dat hij de arbeiders wilde pen
sioneeren als ze dood waren.
Nu is er zulk een echt vaderlandsch
spreekwoord, dat zegt Men noemt geen
koe bont, of er is een vlekje aan 1 Die
>bonte koe« heeft, gelijk ook elders, in
1905 in Zuid-Holland de stembusuitslag
bedorven.' Daar kwam bij de tegenwerking
der christen-democraten en het niet mede
werken der triesch -christelijk-historischen,
terwijl op andere plaatsen de samenwerking
tusschen de andere drie christelijke partijen
hokte.
Nu, in 1907, schoof het stembuscijfer
weer terug naar het getal van't jaar 1901,
teiwijl de aaneensluiting tusschen de chris
telijke partijen onderling aanmerkelijk ver
beterd bleek te zijn.
Dat is voor het vrijzinnige Kabinet in
tweeërlei zin een verzwakking.
Vooreerst een moreele verzwakking, door
dat het nu met sprekende cijfers kan zien,
dat het 't leven slechts dankt aan toevallige
meerderheid in de Tweede Kamer. En
daarnaast een werkelijke verzwakking van
positie, daar het nu, minder dan ooit, op
een Kamerontbinding zal durven aansturen.
Immers, met de cijfers van Zuid-Holland
voor oogen, kan het in deze provincie
vrijwel rekenen op een omgaan van Gouda
en Gorinchem (daar het Kamerdistrict van
dien naam beslist beter is voor ons, dan
het Statendistrict), terwijl in een paar andere
districten de onzen goede kans zouden
hebben.
Opmerkelijk is voorts, dat daar, waar
de christelijke coalitie een roomschen
candidaat steunde, deze de groote meer
derheid ook van de stemmen der andere
partijen kreeg. Daar wij de kiezers niet
aan een touwtje hebben en van zekere zijde
het anti-papisme in verkiezingsdagen fel
wordt aangeblazen, blijkt hieruit, dat de
politieke opvoeding der kiezers vooruitgaat.
Meer en meer gaan zij begrijpen, dat zij
door de vrijzinnigen te steunen tegenover de
roomschen het ongeloof de zege bezorgen.
Wel kregen de roomschen, ook in
Zuid-Holland, hun deel in 't college van
Gedeputeerden en in de Eerste Kamer,
maar ook hun kiezers zijn geen schapen
en 't is gemakkelijker, hen tot wederdienst
te bewegen, wanneer de hulp wederkeerig
is, dau wanneer deze maar steeds van één
kant moet komen.
Opmerkelijk is wederom de vooruitgang
der S. D. A, P. >Het Volk« merkte
terecht op, dat nu, in de eene provincie
Zuid-Holland, en dat voor de Staten, de
sociaal-democraten meer stemmen uit
brachten, dan tien jaren geleden jn het
gansche land voor de Kamer. In Zuid-
Holland en in Overijssel hebben ze de
herstemmingen volkomen in hun macht.
Het verwijt, dat wij de kiezers bang
maken met het »roode spook« is dus
volkomen ongegrond. Het is geen spook,
maar het is een gevaar, dat met elk gevaar
grooter wordt en nader komt. De afbrok
keling van het liberalisme aan den »rooden«
kant wordt telkens enger. Tusschen rechts
en rood, als tusschen twee molensteenen,
komt de vrijzinnigheid steeds meer in de
verknijpiug en wordt ze langzaam, maar
zeker, fijngemalen.
Het bekende debat tusschen dr. Kuyper
en mr. Van der Vlugt is ditmaal aan de
stembus, in de praktijk des levens, voort
gezet.
