SUNLIGHT-
EERSTE BLAD.
Zaterdag 13 April 1907.
22s1" Jaargang M". 1232
■"■"aSa
Orgaan
voor de SBuidliollandsciie en leenwiche Eilanden,
IN HOC SIGNO VINCES
SNEEUWWIT
T. BOEKHOVEN.
%lïe slakken voor de itedacfie öestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te sendees aars den Uitgever
Idealen en cijfers der
Vrüz -Democraten.
De Vrijzinnig Democratische Bond
vergaderde Zaterdag en Zondag jl. te
Zaandam. De Voorzitter hield er, zoo
als dat gewoonte is, een rede en zei
»De Vrijz. Dem zijn in het afgeloopen
jaar vooruitgegaan. Behalve het kies-
rechtcomitee is opgericht de Vereen
van Vrijz.-Dem gemeenteraadsleden;
het aantal aangesloten vereenigingen
en personeele leden gaat vooruit. Er
is een dagblad als partijorgaan ver
kregen maar van de gunstige om
standigheden is op verre na niet genoeg
geprofiteerdo. a. vindt 't orgaan
niet den steun, waarop was gerekend.
Dat ligt aan de Vrijz. Dem zelt. Ze
twijfelen niet aan de deugdelijkheid
van hun beginselen; er is onder hen
geen tweedracht, geen gemis aan
idealen.
De Vrijz.-Dem. hebben dus ook
idealen. Trouwens welk mensnhenkind
heeft die niet: en welke partij heeft
die niet. En een nog jonge partij als
de Vrijz.-Dem. moet er heel wat
hebben, anders heeft ze ze verloren
eer ze vijfentwintig jaar oud is.
Maar aan zulke mooie betuigingen
van idealen te bezitten heb je niet
veel, als de praktijk er niet mee klopt.
En zien we nu, dat 't Dagblad niet
gewild is, geen steun ontvangtzien
we dat volgens het Jaarverslag het
aantal afdeelingen maar steeg van 52
op 55het aantal leden van 4220 tot
4200 en het aantal personeele leden
van 472 tot 498, dan moet toch erkend,
dat 'ter met deidealen droef bij staat.
Wie zich dan ook nog herinnert,
hoe treurig de Vrijz.-Dem bij de
verkiezing op 28 Juni'05 uit de stem
bus kwamen, stemt toe, dat de
idealen voor de heeren heel mooi
mogen zijn, maar dat ze den kiezers
toch te hoog zitten en ze er niets van
moeten hebben. Idealen der Demo
craten en de cijfers over hun leden,
abonnementen en medestanders bij
de stembus kloppen niet.
Idealen hebben 't zwak, dat ze nooit
te bereiken zijn.
En de vrasg is dus gaan de heeren
niet te ver in hun wenschen, of om
schrijven ze wel precies genoeg wat
ze willen. Hebben de kiezers er hou
vast aan Juiste formuleering, af
bakening 4er grenzen is voor elke
kiezer noodig. Is dit bij de Vrijz.-
Dem. wel 't geval? Weten ze zelf wel
precies hoever ze gaan moeten Of
gaat 't bij de heeren ook bij opbod
en afslag, al naar de Socialisten
bieden en loven, of al naarmate de
Eolitieke thermometer staat in den
ande. Zoo iets van een lokvogel
systeem-met-netten-en-kooien Loven
en bieden al kijkend naar Oud-
Liberalen en Socialisten om van elk
wat te krijgen? Huilen met de wolven
in 't bosch En dus wel idealen heb
bend, maar vooral om door veel ge
schreeuw de weinige wol te vermeer
deren
Nuin zoover kan zelfs gezegd,
dat 't ideaal der Vrijz-Dem. met dat
der Socialisten precies overeenstemt.
Want ook die hebben maar een 7400
leden, en maken een kabaal alsof ze
de heele politieke en sociale wereld
in één ommezien zouden omkeeren.
Maar vraag je nu eens naar \rijz-
Dem. dadennaar daden op sociaal
en politiek gebied, ochdan is de
oogst zoo poover, zoo armoedig. Op
niet één terrein kunnen ze op iets
flinks wijzen. Wetgevende talenten
zijn er bijna geen onder henop
sociaal en economisch terrein vindt
ge ze nergens dan in kleine zaakjes;
ae Antirevolutionairen, de Roomsch-
Katholieken, de Socialisten hebben
overal een krachtige actie op 't terrein
van onderwijs, coöperatie, vakbewe
ging, en arbeidsbwetgeving, maar
waar kunnen de Vrijz.Dem. op wijzen;
niet te vergeten de Antirev. op het
terrein der filantropie, die machtige
factor in 't Volksleven.
Met al hun idealen komen ze geen
stap vooruit. Ze wrochten niemendal.
Dit staat in hun program, en dat,
en ginds, 'en zooveel meer, ja zelfs
zei de voorzitter te Zaandam, dat de
Vrijz.-Dem.bond de eenige partij is, die
een behoorlijk defensie program heeft
en vraagt ge danmaar wat wil je
nu eigenlijk toch met je defensie ont
werp Wil je 't leger goedkooper
hebben dan wij, dan zeggen ze »neen,
want 't Volksleger dat wij willen is
net zoo duur, zoo nog niet duurder
vraag je dan wil je minder mannetjes
in dienst hebben, dan zeggen ze ja,
laten er maar veel meer militaire
oefeningen plaats hebben in de dorpen
en steden zelfmaar wijst ge ze dan
op Minister Staal, met wien ze zoo
dwepen, hoe die in plaats van 17000
er 21000 wilde inlijven, dan zwijgen
ze weer, beschaamd natuurlijk, dat
ze om de politiek iemand steunen
moesten die 4000 jongens meer uit
de maatschappij rukt. Zie, dan ligt
der program tegen den grond, want
ze roepen bravovoor Staal, die, we
herhalen het, 4000 mannetjes meer
noodig had, wat weer idem zooveel
meer kostte, al zei de Minister, dat
het zoo ongeveer evenduur bleef als
thans
En zoo sjachert dat
Als 't op zelfstandige actieve politiek,
op eigen daden aankomt, zit de Vrijz.-
Dem partij verlegen. Dan weet ze niet
waarheen, bij al haar idealen en
mooie programs.
Met de Socialisten steeds meegaan
durft ze niet, om niet al te veel in
de kijkers te loopen. Ze blijft dus bij
die partij een paar stappen achter.
Te ver van de Oud Liberalen af
durft ze ook nieten daarom maar
een paar stapjes voor.
En zoo laat ze zich maar meedrijven
drijvende idealen en daden; die den
waterspiegel nog niet doen rimpelen,
ziedaar de beteekenis der Vrijz.-
Democraten als politieke partij.
Ja. op papier 1 dan is ze een heele
baas 1 Maar 't papier is goedkoop 1
Doch practisch belijnd, optreden ten
behoeve van de maatschappij en van
alle sociale leven, steeds weten, wat
men wilen uitvoeren, waarover men
met zooveel kabaal spreekt I Zie dat
moet de Vrijz.-Democraat nogleeren.
lie hoitende wogen.
Door de benoeming van den heer
W. F. Ridder van Rappard, generaal-
majoor, commandant van de stelling
van Amsterdam, bevelhebber in de
eerste militaire afdeeling, tot Minister
van Oorlog is 't Kabinet weer compleet.
Een week zeven, acht zijn voorbij
gegaan, vruchteloos.
In een oogenblik van onbegrijpelijke
manmoedigheid boden de heeren Mi
nisters hun ontslag aan. Ieder vond
het dwaas, omdat al 't gebeurde met
de begrooting en 't blijvend gedeelte,
volstrekt dat ontslag niet wettigde.
En toen begon net gehaspel om
nieuwe ministers te krijgen, wat mis-
lnkte, totdat nu 't Kabinet weer op
zijn ontslagaanvrage is teruggekomen
en inplaats van den heer Staal nu
gekomen is de heer Ridder van Rap
pard.
Welke gevolgen zal deze keuze heb
ben
De benoemde was commandant van
de Stelling van Amsterdam, vermoe
delijk zal dus voor die zaak wel de
noodige finantieele zorg worden ge
dragen.
Wel is er van radicale zijde steeds
geroepen: geef toch bijna geen geld
uit voor die Stelling, 't is geld weg
gooien in een bodemloozen put; wel
staat in de Defensieparagraaf der
Vrijzinnig-Democraten»de vesting
werken te beperken tot de hoogst
noodige permanente verdedigingsmid
delen in eenvoudigen zin,« maar na
tuurlijk als de Commandant der Stel
ling van Amsterdam, nu Minister, de
zaak aanpakt met bekwamen spoed en
gesteund door de zooveel toegestane
miüioentjes, dan hoort ge niet één
radikaal kikken of mikken, In dien
bodemloozen put mag een Minister uit
dit Liberale Kabinet gerust de kolos
sale sommen neergooienvroeger
onder 't Kuiperkabinet zou men daar,
uit politiek alleen, bezwaar tegen
gehad hebben en toen kon je ook in
de kranten dier menschen van »bo-
demlooze putten« lezennu hoor je
dat zoo niet meer. Oud-Minister Staal
vroeg duizenden voor de Stelling en
't was in al die bladen»mondje
dichtZoo zal 't nu ook weer gaan.
Wanneer aan de stelling met zilveren
en gouden ijver gewerkt wordt, hoor
je niets van dien geld verkwistenden
Minister En de Minister kan er tegen
de radicalen altijd uitspelen met te
verwijzen naar de Defensieparagraaf.
Immersde vestingwerken moeten
beperkt worden tot de hoogst noodige
verdedigingsmiddelen» en de Minister
zal ze wel zeer goedmoedig lijmen, en
de lijm zal houden ook, met de opmer
king Heeren ik beperk heusch zoo
veel ik kan, maar goedkooper dan de
nu aangevraagde millioenen kan 't
niet, en dan knikken de heeren Demo
craten met heel hun Paragraafaan
bidders ja en amen
Welke gevolgen zal de keuze van
den nieuwen Minister hebben P Dat de
zaak op denzelfden voet wordt voort
gezet P Wat de doode weermiddelen
betreft, zeer zeker. En wat de levende
weermacht aangaat zal er waarschijn
lijk verandering komen, maar eene
die met groote behoedzaamheid con
form de wet zal worden uitgevoerd.
Er is dus met de verwisseling van
Minister iets gewonnen Moet er in
krimping plaats hebben van een blij
vend gedeelte, moet de dienst voor den
een verlicht of voor den ander ver
zwaard worden, het zal niet meer zoo
onbekookt er naar toegaan als onder
Minister Staal, die zelfs bij de cijfers
niet eens secuur was en moest betui
gen, dat hij zich hier en daar vergist
had en dan bij een zaak, die, dat wist
Minister Staal toch ook, zooveel stof
opjoeg en die uiteraard allernauwkeu
rigst liad moeten zijn voorbereid.
En zijn cijfers waren niet in orde,
wat met de stukken is aan te toonen.
Zulke staten en cijfers zullen nu
wel wegblijven rijp kan worden over
legd na degelijk onderzoek. En dan,
(trouwens, welke partij is tegen ver
mindering van lasten als de dienst en
de onafhankelijkheid des Lands dat
toelaten) kan hetzelfde bereikt worden
als nu een afschaffing zoo noodig van
een blijvend gedeelte; een volkomen
organisatie der Landweer; een flink
in mekaar gezette mobilisatiemacht
een niet verzwaren van des eenen
dienst door een ander naar huis te
sturen. De gevolgen kunnen goed zijn.
Geen onbezonnen plannen, maar alles
gedekt door de wet en het Parlement.
Wat de andere Ministers betreft;
we hopen, dat ze met stalen ijver den
verloren tijd zullen zien in te halen
opdat er nog wat goeds binnenkomt
voor 't getob met de Grondwetsherzie
ning begint.
Nochtans! hoopvol zjjn we niet ge
stemd.
En 't i3 nog geen 1909er is niet
veel noodig om weer in 't politieke
moeras te zitten.
OP DEH UITKIJK.
A n tire vo lu ti onair
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franoo per post 60 Cent,
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
Telefoon Intercom». Mo. 'i.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 6 Cent per regel en y,maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- eu Vrijdagmorgen 10 uur.
Odzc »vierjaarlijksche« kwam ter sprake.
De >Deputaten-vergaderingc, welbekend.
De kinderen Israels vroegen om een
koning ^gelijk de andere volken* hadden
en zoo komt onder ons de wensch op naar
een »landdig« oftewel, »jaarlijksch congres*,
gelijk de »andere partijen* hebben. Verder
werk ik natuurlijk de vergelijking niet uit:
ze zou aan alle zijden mank gaan!
Thans is zelfs door de centrale kies-
vereeniging in het district Hilversum de zaak
bij het Centraal Comité ter sprake gebracht.
In een, vrij warm gesteld, hoofdartikel heeft
de Standaard het voorstel met sympathie
begroet, maar tegelijk, als ik het goed
begrepen heb, den volke duidelijk gemaakt
dat er niets van komen kan. Zoodat het
kans loopt »cum lande* begraven
te worden.
Eer 't zoover komt, zal het toch goed
zijn, er nog een woord met elkander over
te wisselen, 't Is, ondanks de crisis en niet
tegenstaande de komende, de dreigende
Staten-stembus zoo stil op 't politieke meer,
dat we ons veilig een klein uitstapje kunnen
veroorloven.
De >Standaard< heeft volmaakt gelijk,
door te zwijgen op al wat onze partij aan
die vierjaarlijksche samenkomst te danken
heeft. De Deputaten vergadering bracht ons
vóór elke stembus worsteling in de juiste
stemming van bezieling, geestdrift, ver
trouwen. Na maanden, na jaren soms, komt
het gesprek onder de broederen nog terug
op deze of die Deputaten dag, welken zij
bijwoonden. De eenzame strijders in dorp
en gehucht, die altijd weer in hun kring
moeten vooraan staan; steeds moeten geven
en zoo zelden iets ontvangen; die altijd
weer moeten worstelen tegen lauwheid,
onbeslistheid, dwarsdrijverij wat van
de opwekkende wapenschouw te Utrecht
niet telkens voor hen een dag van blijdschap
en verheuging des harten, waar ze weer
maanden op teren konden!
Wie wat missen kan voor lectuur kan
voor zijn verstand thuis het noodige wel
krijgen. Hij abonneert zich op enkele bladen,
koopt de brochures, die uitkomen, schaft
zich de voornaamste werken van onze voor
mannen aan en dan komt hij op z'n stoel,
's zomers bij 't raam, 's winters bij de kachel,
heel ver.
Maar als mensch en als partij hebben
we méér noodig, dan verstandelijk overtuigd
te zijn van de waarheid onzer beginselen
en getramd in de kunst, om tegen de weer
partij den strijd te voeren.
Daar moet heilige geestdrift zijn, opge
wektheid, ijver voor de zaak, die ons lief
is en dit alles gaat niet buiten het hart om,
Wie onder ons mee genoot van het samenzijn
te Utrecht, van het samen bidden, samen
zingen, de bezielende rede van den voor
zitter indronk, hij wéét het, hoe God door
deze middelen, ons den voet licht en de
hand vaardig maakte, dat we ons repten
met dubbele inspanning, om de overwinning
te behalen.
Neen daarin heeft de >Standaard<
gelijk: Van die Deputaten-vergadering kan
geen jaarlijksch congres worden gemaakt!
Maar wat ons hoofdorgaan wél wil, om
de bezwaarde broederen tegemoet te komen,
lijkt me wel ernstig gemeend
maar in 't minst niet geschikt, om de ge
opperde bezwaren weg te nemen
Wat ik nader dien aan te toonen.
De discussie over de Deputaten-vergade
ring heeft tot ondergrond, durf ik te ver
onderstellen, eeilige vreeze over de leiding
onzer partij.
Zoolang de Heere God dr. Kuyper in
't leven spaart en hem zijn werkkracht laat,
is er geen bezwaar. Deze les van Groen
hebben wij geleerd en onszelf ingeprent, dat
een partij, die haar leider verloochent, zich
zelf in 't ongeluk stort. Dat we dr. Kuyper
niet slaafs volgen, weet ieder. Maar de
leiding laten we in zijn handen. We houden
de oogen open, om te zien, waarheen hij
ons brengt, maar we laten hem met gerust
heid de leidsels, om met de mannen, die
naast hem op den bok zitten, den koers te
bepalen.
Dat hij op 't oogenblik geen voorzitter
is van 't Centraal Comité, is een gevolg van
zijn ministetschap; dat komt wel weer in
orde. En dan ten kwarteeuw ondervinding
leerde het, kunnen we over de leiding gerust
zijn.
Maar dat blijft niet zoo.
Dr. Kuyper heeft bijna bereikt den leef
tijd, waarvan de psalmdichter zegt, dat we
er komen, als we »zeer sterk* zijn. Hoe
pijnlijk het moge zijn, erop te zinspelen,
't is toch ook echt calvinistisch met senti
menteel te zijn er ons voor tebeieidenop
den tijd, dat hij er niet meer zijn zal.
Onze vrome vaderen hadden soms vele
jaren lang hun lijkwade in de kast liggen,
alzoo bij levenden lijve de schikkingen
treffend voor den dag huns doods, wat niet
wegnam, dat ze zich tot hun laatsten snik
met de dingen des levens ernstig bezig
hielden, de dingen, die God hun te doen gaf.
En nu meenen vele partijgenooten, dat
in het volgende tijdvak van de historie onzer
partij, de organisatie anders moet wezen dan
thans.
Stel u eens voor dat er in den boezem
onzer partij zeer ernstig verschil van meening
opkomt.
We hebben daar iets van beleefd in
1894, toen de H.H. Lokman c.s. uit de
partij traden en een héél klein beetje, in
1905, toen de heer Staalman eruit ging.
Maar dat is toch niet, wat ik bedoel.
Beide heeren waren het, de uitkomst
leerde het, kleine fracties, die stonden tegen
over de meening van verreweg het grootste
deel der partij. Bedenk daarbij echter, dat
ook beide keeren de persoon van dr. K uyper
de oppositie zoo klein hield, 't Gaat ons,
als Keuchenius 't eens zei, dat we ons wel
tienmaal bedenken, eer we op een belangrijk
punt, beslist tegen zijn leiding ingaan.
Maar men kan gerust aannemen, dat er
in '94 en in 1905 méér waren, die vreesden,
't zij in democratische, 't zij in conservatieve
richting uit te glijden, dan er tenslotte met
de partij gebroken hebben.
Als nu de persoonlijke leiding van dr.
Kuyper eenmaal ontbreekt en er is niet
dadelijk iemand, die zijn positie vermag in
te nemen, dan laat het geval zich zeer goed
denken, dat er een zeer ernstig verschil van
oplossing vraagt.
Daarvoor is de tegenwoordige Deputatie
vergadering ten eenenmale ongeschikt Met
zoon man er omheen, helpt men geen ver
schillen uit de wereld. Dan wordt het een
stemmen, een overstemmen, waarbij in de
opwinding van zulk een monster-bijeenkomst