EERSTE BLAD.
Zaterdag 9 Februari 1907
21sle Jaargang N°. 1214
Orgaan
A ntirevo fat tionair
vaar (te Khiidhallandscbe en lieeaiw^cfte Eilanden.
Kiezerslijsten.
IN HOC SIGN O VINCES
*£P den 11 rgiuii.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
T. BOEKHOVEN.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */s maal.
öienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaar.
1 Advert en tiën worden ingewacht tot Dinsdag- ei Vrijdagmorgen 10 uur.
Allp Plu k li en voor de iledneflie Bestemd, Ad verten tien en verdere Administratie franco toe te «enden aas# den Uitgever
Men denke aan de aangifte voor
de Kiezerslijsten
Vóór 15 Februari moeten alle
aangiften zijn gedaan.
Verbetering- door de
Socialisten?
(Slot).
Naar Duitschland gekekenDaar
kunnen we, beter nog dan in Holland
de actie der Socialisten zien, omdat
ze zich daar langer dan hier aan wet-
gevenden arbeid hadden kunnen zetten.
Zie slechts deze lijst:
1871 101 927 1
1874 351 670 9
1877 493 447 12
1878 437.158 9
1881 311.961 12
1884 549.990 24
1887 763 120 11
1890 1.427 298 35
1893 1 786.738 44
1898 2 105 305 56
1903 3.010.472 81
1907 46
Van 1884 hadden ze dan toch een
belangrijken invloed kunnen uitoefenen
op staatkundig terrein in 't belang der
arbeiders.
En toch zijn er deze onweersproke
lijke feiten: De Socialisten stemden:
(en we citeeren bladz. 362 van Het
hedendaagsch Socialisme door R. J. W.
Rudolph, waarin deze jaartallen staan)
In 1880 tegen de eerste wet tot be
strijding van den woeker.
In 1881 tegen de wet op de beurs-
belasting
In 1883 tegen de ziekteverzekering.
1884 ongevallenverzekering.
d 1885 verscherpte beurs-
belasting.
In 1889 tegen de ouderdoms- en in-
validitei tsverzekering
In 1890 tegen de wet op de bedrijfs
rechtbanken.
In 1891 tegen de Arbeidswet.
In 1893 wet opdebeurs-
belasting.
In 1894 verscherpte wet
op den woeker.
In 1896 tegen de beurswet.
1896 wet tot bestrijding
der oneerlijke concurrentie.
In 1896 tegen het Burgerlijk wet
boek.
In 1897 tegen de wet tot bescherming
der handwerkers
In 1900 tegen de verdere uitbreiding
der beursbelasting.
In 1900 tegen de belastingen op de
loterij en het wedden bij wedrennen.
In 1900 tegen de invoerrechten op
buitenlandsche champagne.
In 1901 tegen de belasting op cham
pagne.
En in 1903 stemde de partij nog
tegen bet wijzigingsontwerp op de
ziekteverzekering, waarbij o a. de on-
dersteuningstijd van 13 tot 26 weken
werd verlengd, de mogelijkheid werd
geopend om de zieken zoowel als de
begrafenisgelden hooger vast te stel
len en ook voor de gezinsleden der
werklieden voortaan een uitkeering te
verzekeren
Nu geven de Socialisten wel redenen
aan, waarom ze tegen die wetten
stemden omdat er niet genoeg voor
de arbeiders te verkrijgen was, maar
ondertusschen hielpen ze dan toch
maar niet, om te krijgen, wat te krijgen
was. En dat is geen beetje geweest.
Eet eens op:
In iÖ04 waren in de Ziekteverzeke
ring opgenomen ruim 10 millioen
arbeiders en werd 234 millioen mark
uitgekeerd. (1 Mark 60 ct.)
In 1904 waren in de Ongevallen
verzekering opgenomen bijnaÖmillioen
industrieele of fabrieksarbeiders11
millioen veldarbeiders en 750384
arbeiders in Staatsbedrijven samen
met een uitkeering van 126 millioen
mark.
In 1904 waren in de ouderdoms- en
invaliditeitsverzekering opgenomen bij
na 14' millioen arbeiders met 803232
rentetrekkers wegens invaliditeit en
168554 rentetr ekkers wegens ouder
dom. met een gezamelijke uitkeering
van ruim 148 millioen mark.
Meer dan allerlei fraai schijnende
redenen zeggen deze enorme cijfers,
wat de sociale wetgeving in Duitsch
land vermag, maar de Socialisten
hebben er geen hand naar uitgestoken.
En toonen de Socialisten in Neder
land van ander gevoelen te zijn? Er
is hier nog te onbeduidend ingegrepen
in 't sociale leven der arbeiders; we
komen bij Duitschland achteraan in
alle verzekeringswetten, maar wat we
dan nog zien, is niet moedgevend om
de Socialisten onder de rij der hervor
mers te plaatsen.
En we denken hier om het agitatie
comité tegen 't Arbeidscontract en de
Arbeidswet, de twee wetsontwerpen
van 't Kabinet Kuyperom hun goed
keuring van het dwaze plan de Meester,
de Minister, om invaliedenverzekei ing
te scheiden van de ouderdomsverzeke-
ring; een plan, te zot, om het op touw
te zetten.
Doch genoeg. We meenen beknopt
te hebben aangetoond èn uit de theorie
maar ook uit de praktijk der politieke
socialistische beweging, dat van den
Socialist geen verbetering is te wachten
voor den werkman; maar dat hij, zoo
hij toch aan die verbetering, noodge
dwongen en om de arbeiders aan 't
lijntje te krijgen, meedoet, dit alleen is
om de andere partijen te kunnen troe
ven of, dit is om de arbeiders rijp en
krachtig te maken voor den socialen
strijd tegen 't KapitaalOndernemers,
Landbouwers en Fabrikanten.
Om revolutionair te kunnen zijn!
Want niet Hervorming maar Om
verwerping der Maatschappij is het
einddoel van eiken Socialist. En tot
die Omverwerping, tot dat doel is alle
middel, zoo aan hem opgedrongen
hervorming als door hem geforceerden
tegenstand, den Socialist heilig.
BislSenland.
FRANKRIJK.
UITGEVER
ëOMASEL Mi
Telefoon Intercomm. Ko. 9.
Jaar stemmen. Leden van den Rijksdag,
Het bloed kruipt toch, waar 't niet gaan
kanGroen van Prinsterer, die indertijd
zoo ernstig en aanhoudend waarschuwde
tegen het staatsbeleid van Von Bismarck,
zou ook gewichtige bezwaren kunnen in
brengen tegen den koers, die in dézen tijd
door de Duitsche regeering wordt gevolgd,
Duitschland wordt volstrekt niet naar anti
revolutionaire beginselen geregeerd
Maar toch klopte, mijn hart tenminste,
sneller, toen ik las, hoe de stemgerechtigden
voor den Rijksdag onder de sociaal-demo
craten hebben huisgehouden. De vijandelijke
ballen vlogen door hun kegelspel en die
overeind stonden tuimelden bij »klompies.«
Dat de Duitsche sociaal-democratie ver
nietigd zou zijn, is kinderpraat, maar ze is
voorloopig tot meer bescheiden afmetingen
teruggebracht. De hand, die zich reeds
strekte naar den presidialen Rijksdaghamer
is haastiglijk teruggetrokken, onder pijnlijk
gewrijf van de rood opgezwollen vinger-
leedjes De sociaal-democratie »stiet aan«
en viel.
Voor ons een oorzaak van blijdschap.
Nu zal men echter weer 't gewone ver
schijnsel zien. De ^vrijzinnigen^ van allerlei
kleur en, wie weetook de niet-vrijzinnigen,
zullen in hun tenten wederkeeren, zeggende
Vrede, vrede en geen gevaar
Ze weten nu 't geheim, hoe ze den rooden
draak de tanden kunnen uitbrekenZe
hebben nu ondervonden de kracht van den
nationalen geest, dien de socialisten tot hun
schade hebben geprikkeld. Komt het gevaar
weer voor de deur, dan maar de muzikanten
rondgezonden om het *>Deutschland,
Deutschland über allesin te zetten, waarop
de natie vanzelf wel in beweging komen zal,
om tegenover de anti-nationale macht van
de sociaal-democratie stelling te nemen.
Zoo iets kan men in ons land óók
waarnemeD.
Een feit is, dat onze »vrijzinnigheid«
tegenwoordig erg op Oranje is waar
we blij om zijn maar een feit is ook
dat er andere tijden geweest zijn en een
derde feit is, dat de regenten-partij in
1787 achter Oranje dekking zocht tegen
den wassenden vloed der democratie
terwijl ik als vierde feit vaststel, dat de
Oranje-liefde des volk en de oplevering
der nationale traditiën voor de sociaal
democratie zijn gelijk zaagsel is voor een
slak den lezer zij het overgelaten tus-
schen deze twee feiten verband te zoeken
en te leggen
Dat brengt me echter tot een andere
opmerking.
Die volksgeest, dat nationale besef, kan
men maar niet doen opvlammen en weer
dooven, naar welgevallen
't Is niet een electrisch booglicht, dat
men verdonkert en weer schijnen doet,
naargelang men de kruk rechts of links
draait.
Dat wordt te veel vergeten
Onze eigen historie is zoo leerrijk in
dit opzicht.
Denk aan de jarentallen 1672 en 1795.
In 1672 aangevallen door vier mogend
heden, van vijanden overstroomd te lande
en, totdat Bestevaar met Gods hulp de
zee veegde, afgesloten ter zee, onder de
meest hachelijke omstandigheden werd
ons volksbestaan gered door den ontwaak
ten volksgeest die met Gods hulp en onder
Oranje's leiding den trotschen veroveraar
een »Niet verdere toeriep.
In 1795, onder veel minder gevaarlijke
omstandigheden, slechts door één vijand
besprongen, bleek de nationale veer ge
heel verslapt en was een smadelijke onder
gang het eind van een roemloozen weerstand.
Toch moest in '72 Oranje eerst door
een geweldige volksbeweging in de ambten
zijner vaderen worden gesteld en stond,
gelet enkel op 's lands wetgeving, in 1795
zijn stoel vaster dan ooit 1
Maar de natie, die 1672 met den smart
kreet van den gewonden leeuw overeind
sprong, was in 1795 niet in beweging te
krijgen.
Zoo kan het weer gaan en daarom
schuilt, dunkt me, vooral het socialistisch
gevaar. Dat is geen bangmakerij, gelijk ik
meen nader te kunnen aantoonen. Waak
zaamheid is hier noodig.
Het is volkomen waar dat de sociaal
democratie haar revolutionaire vlegeljaren
ontgroeid is. De denkende koppen in de
partij gelooven aan een langzame evolutie
(ontwikkeling), waardoor tenslotte, hoog
stens met eenige weëen tijdens de geboorte
zelve, de tegenwoordige kapitalistische
maatschappij in een socialistiche zal over
gaan.
Maar vergeten mag niet worden, dat de
gedachte aan een geweldadige revolutie,
waardoor het proces bespoedigd wordt,
volstrekt niet is uitgesloten. De uiting van
Troelstra in zijn jongste Kerstrede, die
gewaagde van de verijdelde hoop, dat de
Russische revolutie naar west-Europa zou
overslaan geeft genoeg te denken. En zoo
ver kennen we onze socialistische arbeiders
wel, dat ze, de kans gunstig ziende, om
met een sprong, door een omwenteling
hun doel te bereiken, dit niet nalaten zullen,
omdat de leiders van meening zijn, dat
het langs den weg van langzame vervor
ming gaan moet.
En nu leert de historie, dat bij zulk een
omwenteling gewoonlijk een kleine groep,
door eigen geestdrift aangevuurd en door
de omstandigheden begunstigd, op de
lauwe, slappe, beweginglooze massa de
overhand houdt.
Aan geestdritt mangelt het onze sociaal
democraten gemeenlijk niet en de omstan
digheden kunnen zich in korten tijd belang
rijk wijzigen.
Ik wijs ter vergelijking op 1795.
Toen is iets soortgelijks geschied.
De partij die het pleit won, was op den
tel af de zwakste in het vaderland.
Dezer dagen las ik daarvan een merk
waardig bewijs.
In 't voorjaar van 1794 zonden de
Amsterdamsche patriotten een der bunnen
naar Frankrijk om den mannen der Revolutie
te smeeken »Kotn over en help ons.«
Deze afgevaardigde leverde toen een
zeer merkwaardig rapport in over den toe
stand van land en volk. Zelf ijverig patriot
en hopende de Franschen gunstig voor
zijn vrienden te zullen stemmeD, mag men
aannemeD, dat hij de zaken voor de pa
triotten op z'n best zal hebben ingesteld.
Desniettemin schreef deze man het vol
gende
De groote meerderheid van het volk
hangt Oranje aan slechts een klein
gedeelte belijdt de goede (d.i. de patrioti-
sche) beginselen, maar de meesten hunner
durven daar niet voor uitkomen, hoewel
bij een revolutie hulp en bijstand van hen
te wachten zou zijn
Me dunkt, dat is duidelijk gezegd.
Alle geschiedschrijvers van dien tijd,
bevestigen trouwens dit feit.
Toch was een jaar later dat »klein ge-
deelte« baas in den lande en zette de
groote meerderheid den voet op den nek,
zonder dat deze let ook daarop
een ernstige poging had gedaan, om haar
lot te ontgaan.
Want het nationale leven was ingezonken.
De volksgeest was uitgedoofd.
Het jaar 1795 was 1672 niet.
Naar de oorzaken van dit alles vorsch
ik thans nietze liggen voor 't grijpen.
Maar deze les is er uit te leeren, dat
het niet alleen in 't getal ligt, als een
partij de overwinning behaalt. Wel bij de
stembus maar niet in tijden als een koorts
crisis 't lichaam des volks heeft aangegrepen.
Om nu op de sociaal-democratie terug
te komen.
Haar stembus-nederlaag in Duitschland
juichen we toe. Doch daarmee is de zaak
niet gewonnen. Ginds zoomin als hier.
Hoofdzaak is, dat de volksgeest niet worde
uitgebluschtdat de nationale traditiën
bewaard blijven.
Zoo niet dan wordt het vroeg of
laat, met eenige wijziging van het Fransche
spreekwoord Ongelukkig aan de stembus
gelukkig in de Revolutie UITKIJK.
Clémenceau, de Fransche premier, en
Briand, de minister van Eeredienst, schijnen
inderdaad weer volkomen verzoend te zijn.
Om aan alle geruchten over verschillen
van meening tusscheu die twee den grond
te ontnemen, heeft de ministerraad verleden
week hun beiden opgedragen, te zamen de
houding te bepalen, die de Fransche regee
ring tegenover de verklaring der bisschop
pen zal aannemen. En de circulaire, waarin
Briand aan de prefecten mededeelt, welke
die houding zal zijn, is nu Maandag ver
schenen.
In deze circulaire wordt er nog eens
nadruk opgelegd, dat het gebruik der ker
ken absoluut //gratis» is alleen voor
onderhoud, verzekering enz. lubben de
gebruikers zelve te zprgen. Wanneer het
contract voor niet langer geldt dan 18
jaar, dan is -het voldoende wanneer de
gemeenteraad het goedkeurt.
Alleen voor langeren duur moeten de
hoogere autoriteiten er in gekend worden.
Elk contract kan opgemaakt worden naar
verkiezing, mits 't niet in strijd is met de
wet. De naam van dtn geestelijke moet
in 't contract genoemd en voor eiken
nieuwen geestelijke een nieuw contract
opgemaakt worden. Het contract kan ook
gaan namens een association of vereeniging
een priester behoeft dus niet zelf mede
een der onderteekeneude partijen te zijn.
De circulaire en dit is het belangrijk
ste erkent voor wettig wanneer in het
contract de verhouding uit een oogpunt
van eeredienst van den geestelijke tot de
kerk wordt neergelegd zoodat er bijv. in
opgenomen kan worden, dat de geestelijke
ge-utoriseerd is door zijn hiërarchische
superieuren en door den 'biscchop van de
diocese is gemachtigd tot het houden der
godsdienstoefeningen.
Hierin is een erkenning van het hiërar
chisch bestuur over de kerk te lezen, zij
het dan ook niet openlijk en direct. En
rnvn beschouwt het dan ook als een nieuw
bewijs van den weusch der regeering om
tot een vredelievende oplossing te komen.
De gezichtspunten van ministèren bisschop
pen loopen niet zoozeer uiteen of er kan
nu een modus gevonden worden. Eu waar
schijnlijk zal die Diet uitblijven. In elk
geval is het duidelijk, dat uit de ministeri-
eele circulaire een geest van toenadering
spreekt, weinig in overeenstemming met
het door Clémeueeau bij het befaamde inci
dent, naar aanleiding der bisschoppelijke
verklaring, uitgesproken dreigementnous
la repoussons du pied Maar toen was
de oude ministerdooder immers geheel van
de kook
De //Debats" noemt de nog overblijvende
verschillen meest vormkwesties zonder be
lang. Een wezenlijk verschil is echter, dat
Briand het contract van afstand slechts wil
laten gelden voor den geestelijke die het
contract onderteekent, zoadat elke nieuw
benoemde priester een nieuw contract met
den burgemeester moet sluiten. Deze moeie-
lijkheid zou ondervangen kunnen worden
als er een vereeniging kon worden opge
richt maar dat kan niet, in verband met
de pauselijke encyclieken.
De kans, dat een burgemeester de kerk
maar eens zou gaan weigeren aan een nieu
wen priester is niet groot, want het gevolg
zou zijn, dat het onderhoud van de kerk
ten laste van de gemeente zou komen.
Dat neemt niet weg, zegt de //Debats,//
dat de bisschoppen heelemaal niet hebben
bedoeld, dat elke nieuwe priester de kerk
zou moeten huren. Waarom, vraagt het
blad tenslotte, waarom gaat de regeering
toch niet eindelijk over tot onderhandelin
gen met een commissie uit de bisschoppen
Onderhandelen zou het beste middel zijn
om den van beide zijden gebleken goeden
wil in daden om te zetten
Maar rechtstreeks onderhandelen met
het episcopaat dat trouw blijft aan Rome,
wil de Regeering niet. Misschien zou
Briand er nog wel voor te vinden zijn
