Woensdag 5 December 1908.
?èlsle Jaargang N°. 1195.
wop de %nidlivl!aiid§ehe en ^eeow§elie Eilanden.
BIJVOEGSEL
Antirevolu
Orgaan
:en.
IN HOC SIGN O VINCES
T. BOEKHOVEN.
1.16 11.03- 1,54
af.
&OMM mmiÊMJU
Alle stukken voor de Mtedactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie fraeteo toe te zenden aan den Uitgever.
Be CüfisfabrïeSi.
Een brochure.
VraagrRmaik.
IJit «le Pers.
ARNIS.
ij „Padang XII.»
ikade W.Z.
1906 tot 1 April 1907.
lharnisSeptember 1906
en Dinsdag vm. 5 unr.
rdamSeptember, Maan-
October, Nov. Decem-
uur. MaartHm. 3 uur.
MEL.
„Den Bommel",
ide W.Z.
ot en met 30 Maart 1907
BommelMaandag en
srdag, Vrijdag enZater-
erdam: Maandag, Ding-
Zaterdag nm. 1,30 nur.
ratdag en Nieuwjaardag.
DAM.
)jj Maaanymph.»
ot en met 31 Maart 1907.
ade WZ.
damdagelijks, vm. 1,30
llendamMaandag en
vm. 6 uur.
Ie en 2e Kerstdag en
terdamsche tijd.)
tal, Numanadorp-
4.10
6.—
8.52
4.40
6.25
9.18
5.03
6.48
9.36
5.08
6.49
5.45
7.29
6.04
7 52
5.25
7.40
5.45
7.58
5.56
8.07
9.38
6.34
8.38
10.16
6.55
8.55
10.33
7.22
9,20
11.—
legen halten.
4.05
5.50
4.23
6.09
4.44
6.30
5.17
7.22
4.10
6.—
4.47
6.51
5.08
7.13
5.27
7.34
edijk, Rotterdam
3.45
5.55
4.01
6.10
4.08
6.16
4.13
6.20
4.25
6.31
5.17
7.22
4.10
6.—
5.02
6.50
5.14
7.02
5.19
7.07
5.26
7.15
5.42
7.33
'en
halten.
,05
8,50
,16
9,01
,28
9,15
,56
6,49 8,07
9,38
,05
7,— 8,18
9,49
',22
9,20 11.—
8,52
6,12 7,06 8,20 9,51
6,23 7,17 8,31 10,05
7,43
7,53
8,06
;elegen halten,
4.10
6.27
6.40
6.—
8.—
8.13
2.47
!l7
4.40 7.15
4.53 7.28
7.22 9.20
maiad.
6,10
6.25
8,-
8,15
5,05
5,20
7,05
7,20
eeiand.)
)5 11,55
lp 1,40
halten.
.10
.20
.28
.52
.12
.50
.42
.10
7.50
8.
8.10
8.32
8.51
9.25
9.50
10.27
10.50
5,50f
7.35t
11.05
11.15
11.28
11.40
12.01
12.21
.15 8.15 11.10
.39 8.39 11.34
.20 9.20 12.14
.47 9.45- 12.34
.12 10.07- 12.57
>.36 10.28- 1.20
.56 10.47- 1.38
.06 10.55- 1.46
loote boot op trein 42
;en halten.
4.07
6.26
4.44
6.58
6.04
7.12
5.17
7 29
5.36
7.49
5.55
8.01
6.04
8.08
6.10
8.14
3.50
6.84
3.56
6.40
4.03
6.47
4.20
7.03
4.40
7.22
4.49
7.31
5.04
7.46
5.40
3.22
,12 7,29
26
31
,40
54
08
7,42
7,46
7,54
8,06
8,20
„.41
,55
,09
,18
,22
,35
6,23
6,37
6,51
V-
7,05
6,19
zijn de rjjtgden bjj
a mariOtaeiuiw nW.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
Telefoon Entercomm. So. 3.
i Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per rsgel.
I Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/s maal.
Dienstaanvrageu en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan,
j Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nar.
Bij dit nummer behoort een
24§Se LIJST
van de 28ste Jaar-Collecte voor de
Scholen met den
Transport
f81.081.45'/,
Kostverloren (nieuw Loc. Comité)
134.10
De Leek met Midwolde en Tolbert
n
Zuidbroek (per lijst)
n
61.50
Hemelum met Bakhuizen, Merns
23.—
Kollumerpomp
55.
Nes (W. D.)
17.06
Hoogeveen met Alteveer, Nieuwer-
oord, Holl.sche Veld en Pesse e.o.
n
417.93
Nieuw-Amsterdam
n
102.50
Nieuw Dordrecht of Klazienaveeu
62.—
Kamperveen
49.04
Oldemarkt met Ilselham, Paaslo,
Ossenzijl en Kalenberg
134.03
Arhem
478.—
Eefde m. Gorssel, Almen en Harfsen.
233.78'/,
Nunspeet met Hulshorst, Vierhou
ten en Elspeet
188.88
Warnsveld met Leesten en Wich
mond
n
105.72
Polsbroek
j»
96.35
"Westbroek met Achttienhoven
V
62.96
Broek in Waterland (giften)
14.—
Haarlem
691.44'/,
Oosterend op Texel met den Burg
435.10
Zuid-Beijerland (gift)
M
2.50
Capelie a/d IJssel
Hardinxveld (boven) m. Schelluinen
1)
05.02
Kruiningen met Hansweert en
Schore (per lijst)
n
90.—
Heusden met Oud-Heusden (giften)
n
6.—
N AG1FTEN.
n
79.55
Reeuwijk
7.50
Zuidwolde (Gron.)
n
6.28
n
4.25'/,
V
2.35
n
3.—
0.80
6.—
Amerongen (f 1.— van M. v. L.
te L. en f 1.— van v. B. te E.)
2,
n
10.—
Haren
12.50
Totaal van 600 Locale Comités 184.771.61
Waar niets staat aangegeven is de collecte aan
de huizen gehouden.
De TJniecollecte bedroeg te Eefde f 128.65 te
Gorssel f 44 en te Almen f 61.13.
Onder de Uniecoliecte te Warnsveld is begrepen
f 10 75, die in de Herv. Kerk te Wichmond zijn
gecollecteerd.
De Unieeolleete is dit jaar niet gehouden te
Kostverloren (nieuw L. O.), maar ook niet te
Zuid-Beijerland en te Capelie a/d IJssel. Op elk
der beide laatste plaatsen bedroeg de Unieeolleete
in 1905 de som van f 170.
Ondanks deze bittere teleurstelling is bet bedrag
der 600 gepubliceerde Locale-Comités nog f 500
hooger dan in het;vorige jaar bij diezelfde Locale-
Comilé's. De Unieeolleete blijft toch nog voor
vele Unievrienden eene dankbare herinnering
aan het Volkspetitionnement van 1878.
R. DERKSEN,
Secretaris der Unie.
Durft iedereen dat te doen?
Je hebt bv. een oud schuurtje; een
rommeltje, zegt je buurman, 't is geen
50 gld. waard.
Goed, zeg je, 't is meer waard, maar
mijn meening houd ik er buiten, kies
een paar taxateurs, een paar zeer be
kwame ambachtslui en wat die
taxeeren, dat is me goed.
Wie zou zoo'n taxatie aandurven,
als bij niet zeker wist, dat 't schuurtje
beslist ook door die ambachtslui op
f 50 zou worden geschat.
Wie durft al zijn goed, vee, have,
op taxatie door deskundigen te ver-
koopen
En dat wordt toch gevraagd door
de Gasmaatschappij.
Is 't onredelijk?
Neen! we vragen aan ieder: wie
durft van U zijn bezitting op taxatie
ie verkoopen?
Er zullen er een beetje zijn in Mid-
delharnis eri Sommelsdijk.
Eu toch de Burgemeesters wilden
geen taxatie.
Waarom dan niet?
Omdat ze bang zijn, dat bun bod,
dat ze voor de fabriek over hebben
in al te dwaas licht zou komen en de
deskundige voorlichting zou blijken
schromelijk, met opzet of door mis
rekening, onnoozel geweest te zijn.
Omdat ze door taxatie tot een hoog
bedrag zouden moeten komen, dat ze
niet willen geven en dientengevolge
liever een fabriek in den grond boren,
om tegen alle redelijkheid in dan maar
een nieuwe te bouwen, die minstens
130000 gulden kosten zal en onzen
hoofdelijken omslag gevoelig zal druk
ken.
Dinar Cias.
Een nieuwe fabriek komtopf 135000;
tegen 4pGt. geleend moet elk jaar
betaald worden aan rente f 5400.
Stel nu, dat de aflossing 30 jaar
duurt, dan is dat per jaar 4500 gld.
Rente en aflossing kost dus tal van
jaren een groote 9000 gld
De oude fabriek w il de maatschappij
verkoopen voor 48 mille; elk jaar is
er dus voor rente en aflossing noodig
1920 gld. voor rente en 1600 gld. voor
aflossing, is samen 3520 gld.
Ziedaar nu twee uitkomsten: bij
een nieuwe fabriek elk jaar te betalen
9900 gld; bij koop der oude elk jaar
te betalen 3520 gld.
Komen die 9900 gld. uit 't bedrijf.
Belangena niet, want de oude gas
fabriek houdt tal van klanten en de
nieuwe zal dankbaar mogen zijn, als
ze er evenveel krijgt als de oude nu
heeft, en deze geeft 4000 gld. winst.
Op de nieuwe fabriek moet dus bij
gelegd worden, en dat wreekt zich op
den gasprijs en den hoofdelijken om
slag.
Ja, wordt beweerd: Een nieuwe
fabriek kost naar 66000 gld
Wie is zoo onnoozel dat te gelooven
Er zijn wel betere rekenaars!
Ja, zegt een ander: Maar al de
klanten der oude fabriek gaan over
naar de nieuwe, en dan krijgt daaren
boven de nieuwe er nog een groot
getal bij.
Wie neemt dit aan? Wie zal ver
anderen, als er geen reden tot klagen is.
Het aantal verbruikers zal ver be
neden de verwachting blijven.
En wie worden de slachtoffers? Wij
allen.
En als er groote winsten te behalen
waren, waarom vragen de heeren die
kapitaal bezitten geen exploitatie aan?
Uit liefde tot de Gemeente? Wewaar-
deeren dat, maar gelooven, dat de
kapitalisten terugdeinzen, juist omdat
ze zulke groote winsten zelf betwijfelen.
Het Bestuur der Vereeniging ter
bevordering van den Nationalen Ar
beid gevestigd te Utrecht heeft een
brochure in 't licht gegeven, waarin
het vrijhandelstelsel scherp wordt
aangevallen. We nemen er een ge
deelte van over, maar raden ieder
aan het boekje te koopen voor '10
cent bij den heer W. Ileijenga Tz.,
Kostvertorenkade 45, Amsterdam.
Worden de Cliineezen van Europa
dan nooit wijzer Ook niet, nu zij
weten bij ervaring, dat men in de aan
bidding van het vrijhandeistelsel de
belangen van het arbeidende deel dei-
bevolking in Nederland totaal ver
nietigd
Geen volk ter wereld, dat niet reeds
lang gebroken heeft met de beginse
len, voor ruim 60 jaren uit Engeland
overgewaaid Sterker dan ooit vroe
ger het geval was beschermen Dnitsch-
iand, Frankrijk, België, Oostenrijken
nog meer staten hunne nijverheid in
het belang hunner bevolking en ten
bate der schatkist. Het vrije Amerika
staat voorzeker aan de spits, wat be
treft het heffen van invoerrechten.
Zijn grenzen zijn bijna gesloten voor
arbeid uit andere landen, maar '1,
voert de producten van zijn land met
groote hoeveelheden in ons land en
elders in. Zonder één cent belasting
komt zelis liet slechtste vleesch over
onze grenzen Vrijhandel in optima
forma, iengevolge waarvan de invoer
van huiden uit het buitenland onbe
last binnen Hollandsche grenzen wordt
toegelaten, terwijl de buiden van onze
Nederlandsche runderen met 10 pCt.
worden belast!
De gevolgen van zulke verstandige
wetten ziet men dan ook in het
slechte schoeisel, dat de kinderen des
volks dragen, terwijl het voorheen
bloeiende schoen- en laarzenmakers
vak is teruggedrongen tot schoen
flikker-reparateur van dat slechte
product
Met de confectie-artikelen is het
even zoo gesteld men heeft het wilde'
woest e dier »vr ij bandek losgelaten
en de zelfstandigheid der kleermakers
is verdwenen. Ze zijn ondergeschikten
geworden in dienst van den vrijhan
delaar kapitalist eonfectieman, maar
het volk draagt slechte kleeren en
het paard dat de haver verdient,
krijgt ze niet
Onze bloeiende goud- en zilverin-
dustrie, waarin vóór 30 jaren nog
ruim 1800 menschen alleen in Amster
dam brood vonden, is verdwenen
onze touwslagerijen, leerlooierijen,
papierfabrieken, kuiperijen zijn op
enkele uitzonderingen na alle te niet
gegaan, en men kreeg daarvoor in
de p'aats agenten van buitenlandsche
huizen, die met onze groot-kooplieden
het contingent vormen van de voor
standers van vrijhandel. Geen klacht
komt over de lippen van hen, die te
kort zijn gedaan, en de volksleiders
kennen de kwestie niet of willen haar
niet kennen, wat nog erger is In-
tusschen steunen zij de vrijhandels
begrippen hetzij dan willens of
onwillens en zoo knaagt de worm
aan het gemoed van den werkzamen,
tot arbeid aangelegden mensch.
Tisigï» en SLs&nübouw.
„LANDBOU W-ONDERWIJS."
Eïe Wedstrijd
(Slot).
Een in tressante proef werd ook genomen door
P. van Erkelens Cz. te Goedereede. Het was er
een met verschillend zetgoed bij aardappelen.
Vergeleken werden
lo. Groote aardappelen.
2o. Topeinden.
3o. Naveleinden.
4o. Lengte doorsneden.
5o. Gewone poters.
Hoewel op denzelfden dag gepoot, kwamen de
topeinden 't eerst voor den dag. De overige ver
toonde zich wat later, doch vrij wel gelijk.
De groei van alle planten was verder uitstekend.
Doch dat de opbrengst nauw verband houdt met
den aard van 't zetgoed, bleek bij't oogsten klaar.
Hier staan de resultaten
lo. 17 HL. aardappelen en 60 HL. poters.
2o. 23 45
3o. 17 60
4o. 26 48
5o. 15 42
De cijfers geven de uitkomst aan van een gemet
(0,4592 HA).
Eu eindelijk komt dan nog een culuurproef met
Uienvariëteiten of eigenlijk een resume van ver
schillende vroeger genomen proeven. De proef
nemer C. Dorst te Nieuwe Tonge heeft met 't
inzenden hiervan voldaan aan een verzoek van
de beoordeelingsoommissie. En zijn verslag doet
zien, dat de Aioster uien 't nu al vier jaren achter
elkaar wonnen van de Flaiheesche.
1902. Aioster 302 HL.
Flakkeesche 197
1903. Aioster 232
Flakkeesche 125
1904. Alcster 190
Flakkeesche 150'/,
1905. Aioster 303
Flakkeesche 168
Voorts teekent de proefnemer hierbij aan, dat
de Aioster niet alleen een grootere opbrengst
geven, doch mede een hoogeren prijs opbrachten.
Proefnemer maakte er steeds 10 c. per 60KG.
meer voor.
KALKBEMESTING.
(antwoord op vraag 5.)
In 't Friesch Weekblad schrijft de heer C. R.
Brinkman dat de landbouwer eene kalkbemesting
achterwege kan laten, wanneer hij zijn grond bjj
overgieten met zoutzuur (1 opl,in elke apotheek
te verkrijgen) duidelijk ziet opbruischen.
Hieruit leert de steller van vraag 5 met een
het antwoord. Met zoutzuur 1 op 1 bedoelt men
een mengsel van evenveel water als zoutzuur.
Begiet men kalkarmen grond hiermee, dan merkt
men niets bijzonders. Kalkrijken grond begint
bij overgieten krachtig op te bruischen. Waar
't onderzoek kalkarmoede verraad, beproeve men
een kalkbemesting. M.
Vragen en Antwoorden worden kosteloos geplaatst.
Antwoorden of mededeelingen
zijn met hetzelfde nummer gemerkt als de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen.
7. Wat is magnesium
8. Waar kan men turfstrooisel koopen
Antwoorden en mededeelingen.
5. Hoe te zien of grond kalkarm is Zie
hierboven.
6. Boven en ondergrassen In 't werkje
„Grasland" van J. Z. ten Rodenga te Marrissen
staat er dit van
«Naar de ontwikkeling der bovenaardsche
deelen (spreekt men van) boven en ondergrassen
De practische landbouwer spreekt van boven
en ondergras. Tot het eerste rekent hij de
opgeschoten stengels, benevens de bovenste
stengelbladeren, tot de laatste de onderste
stengelbladeren en vooral de bladrozetten van
de onontwikkelde niet bloeiende spruiten.
Om te onthouden.
Mr. J. H. Valckenier Kips, sprekende
op een vergadering der Jonge Liberalen
in Den Haag, kwam daar tot een zeer
gewichtige uitspraak.
Volgens het verslag in de N. E Ct.
zeide hij dit
z-Erkend moet worden, dat de rechter
zijde veel doet voor het onderwijs en
spr. is voor zich overtuigd, dat het
bijzonder onderwijs thans niet meer
slechter is dan het openbare. Spr.
wenscht naar Amerikaansch voorbeeld,
vrijheid ook bij het onderwijs«.
Dat is ons door een oud-libevaal een
mooie pluim op onzen hoed gestoken.
Wij zullen ons de vrijheid veroorloven
deze uitspraak te onthouden.
»Het bijzonder onderwijs is thans niet
meer slechter dan het openbare«, zegt mr.
Valckenier Kips.
We zullen zeggen wij met de Rotter
dammer er goede nota van nemen.
Er konden nog eens tijden komen, dat
het christelijk onderwijs weer voor even
bekrompen werd uitgekreten, als in de
verkiezingsmaanden van 1905.
(O raaf schapper.)
Zoo is het.
Er kan niet genoeg nadruk op gelegd,
zegt het Friesche Dgbl., dat de geloovige
Protestanten en de Roomsch Katholieken
thans elkander met een ander oog be
schouwen dan tijdens de Hervorming.
Het is anders duidelijk genoeg.
Toen was de antitheseRoomsch of
Protestant. Nu is de tegenstelling Geloovig
of Ongeloovig.
Tijdens de Hervorming trad het verschil
tusschen Roomsch en Protestant sterk op
den voorgrond.
De tegenwoordige tegenstelling bracht
Protestanten en Roomschen te zamen, en
doet in het oog springen hun gemeen
schappelijke overtuiging.
Zij leeren elkander daardoor méér waar-
deeren, zonder dat de oogen gesloten worden
voor het verschil.
In plaats nu, dat de viijzinnigen (die
zeggen te strijden voor de eenheid der
natie) zich daarover grootelijks verblijden,
beschouwen zij die betere verstandhouding
tusschen de Christelijke groepen met een
zuur gezicht, en telkens, wanneer uit een
Protestantschen mond een woord komt, dat
van waardeering jegens de Roomsche land-
genooten getuigt, of omgekeerd, is de
vrijzinnige pers er als de kippen bij, en zegt
met verbeten spijt: »Vroeger spraakt ge
zoo niet! daarmee loonende, dat zij de
eenheid der natie gaarne prijsgeven voor
een flinke vrijzinnige Kamermeerderheid.
Deze beschuldiging is wel hardmaar
niet valsch.
Schier bij elke verkiezing trachten de
vrijzinnigen het spreekwoord in toepassing
te brengen: s> Verdeel en heersch
Zeer juist.
De liberale heer Obreeu schrijft in de
Telegraaf:
Is het waar, dat het hoogste econo
mische welzijn van den landbouw bestaat
in lage avbeidsloonen
Wel neen, volstrekt niet. Wat den
boerenstand heel wat meer voordeel zou
opleveren, is een groote binnenlandsche
markt van welvarende en rijke afnemers,
want daardoor worden de afzet en dus
de prijs van de Landbouwproducten on
afhankelijk van het buitenland en van
de steeds dreigende verhooging der bui
tenlandsche douanetarieven. Om die
binnenlandsche markt te verkrijgen, moe
ten niet deze en gene tak van bedrijt
kunstmatig beperkt en omlaag gedrukt
worden, maar moeten allen zich zooveel
mogelijk ontwikkelen.
Zeer juist.
De landbouwer is gebaat door een goede
binnenlandsche markt.
En deze wordt mede verkregen door een
bloeiende nijverheid.
En de binnenlandsche nijverheid gaat
bloeien, wanneer de tarieven worden ver
hoogd wanneer de concurrentie van het
buitenland onze industrie Diet stelselmatig
vermoordt. Merwebode.
Immer de Antithese.
Men wordt er naar van, altijd maar over
de antithese te hooren, de antithese te
onzaliger ure door de vrijzinnigen in den
kiesstrijd geworpen.
De antithese bestond, bestaat en zal
bestaan, zoolang de Kerk Gods op aarde ;s.
Maar wij zijn er niet aan komen her
inneren dat hebben de vrijzinnigen gedaan.
Als die daar zeggenwij willen dien
man niet, omdat hij fijn is; wij willen dat
Ministerie niet, omdat het christelijk is, dan
poneeren zij de antithese.
Ds. Wagenaar verweet het Dr. de Visser,
dat hij de antithese naar voren heeft ge
drongen.
Deze kwam er echter tegen op. Tegenover
het protestantenbondsch geloof, dat Rood
huizen propageerde, heeft Dr. de Visser
voor zijn geloof in de Waarheid getuigd.
Wie bracht hier de antithese
Het wordt tijd, dat daarover gezwegen
wordt.
Maar zwijgen zullen we niet, wanneer
van vrijzinnige zijde de moderne ideën
verkondigd worden en tegenover ons posite
wordt weggenomen.
Dan staan we op onzen post en zullen we
het aloude geloof verdedigen, dan plaatsen
we tegenover de Revolutie het Evangelie.
In dat geval zouden we met zwijgen
schuld op ons laden.
Leidenaar
Onze boeren gefopt.
Nu de boeren klagen, dat het nieuwe
Kabinet ook hun geld komt halen, roept
men hun van liberale zijde toe, dat ze met
een hooger tarief er nog erger aan toe
zouden geweest zijn
Wel mogelijk, antwoordt daarop de boer
maar bij de stembus hebt ge gezegd, dat
als het Kabinet Kuypcr maar viel, we niets
zouden te betalen hebben. Van die nieuwe
belasting, waarin we nu mee moeten betalen