Woensdag 14 N ovember 1906
21atc Jaargang N". 1189.
Orgaan
io«r de Zuidfioiaamdsclie en Sfieenwsclie
IN HOC SIGN O VINCES
Buitenland.
SSS!siSSS2SBa^iC5Sg25£a
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag,
ibonaementsprijs per drie maanden franco per post 50 Geilt.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
JTGEYKB.
-BOEKHOVEN.
SOMMELSiHJH
Telefoon ïnfercomm. So. 8.
per regel.
,i Advertenties 10 cent per rogel en 3/a maal. Reclames
i Boekaankondiging 5 Cent per regel en */s 'maal.
öienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 5|0 Cent per plaatsing,
j Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte dia zij beslaan
I Advertentiën worden ingewacht tot Diasdag- en Yt-ijdagmorgen 10 uur.
ggSggSagggSjBBB^BZHgBKBSBBgHMBBEBraBaBMMaaa—BBHE^^B^B^MMgBMMmmMaBMga Mr<ir«*r*hvei.
Alle fslufcfeen voor «le Kedadle teesletwö, Advc^tefiitiéfii en verdere AgimSasi^frattfie frajie® f,oe ie ■nemïem «mw cseag Uafigever.
lie oude füoslatsrfefe
koopen.
Behoudens één uitzondering hebben
we 't zakelijke stuk der Burgemeesters
van Middelharnis en Sommelsdijk met
groot genoegen gelezen en met niet
minder groot genot het aanbod van
den heer Adriaans om door taxateurs
te laten opnemen de waarde der
fabriek en ze dan voor dien vast-
gestelden prijs van de hand te doen.
Te meer achten we beide stukken
van waarde, omdat van achteren blijkt,
dat er groot misverstand héelt voor
gezeten èn bij de Burgemeesters èn
bij den heer Adriaans. Want wat
blijkt nu de zaak te zijn?
Op 24 Juli 1905 schrijft de beer
Adriaans aan Burgemeester Mijs,dat
hij genegen was de fabriek te verkoo-
pen, ?n.l. na taxatie door beëedigde
gasdeskundigenmaar bet antwoord
luidde op 27 Juli: ik ben vóór gemeente
exploitatie, doch wil een nieuwe fabriek
bouwen en de Uwe niet overnemen.
Nu komt één goed jaar na 27 Juli
(op 1 Oct. staat er in 't stuk der Bur
gemeesters) bij den heer Adriaans
weer een briefje van Burgemeester
Mijs, of de fabriek te koop was en
zoo ja op welke voorwaarden en tegen
welken prijs.
Stel U nu voor, hoe vreemd de beer
Adriaans moest opkijken over zoo'n
particulier briefje Een jaar te voren
schreef de heer Mijsik wil de uwe
niet, we willen een nieuwe fabriek,
en nu op i Oct. is Z.Ed. veranderd
en schrijft hij over koop der oude
fabriek. En dat alles gaat zoo maar
particulier
Had de heer Adriaans kunnen be
grijpen, dat de heer Mijs dat verzoek
van '1 Oct. om inlichtingen gedaan
had, uit naam van de Gemeenteraden
en der Gemeenten, natuurlijk zou
hij terug geschreven hebben: »Edel
Achtbare heeruit mijn brief van
22 Juli 1905 weet U mijn voorwaarden,
n.l. taxatie, daar houd ik me nog aan
en daar blijf ik me aanhouden, omdat
dat de redelijkste en de eenig humane
weg is« maar de heer Adriaans be
schouwde dat briefje van 1 Oct. als
een, laten we 't kind maar bij zijn
naam noemen, als een smoesje
Zoo iets moest op den heer Adri
aans een heel vreemden indruk maken
en gaf den schijn of de heer Mijs
eens achter de schermen wou kijken,
wat er toch van aan was, n.l. van
de onderhandelingen over den verkoop
der Gasfabriek in die maand October
want nog eensüe burgemeester
kende de voorwaarden zeer goed.
YVelke onjuistheid is door Burge
meester Mijs in deze kwestie begaan
door hetwelk nu gelukkig wel weinig
geschrijf en gewrijf en warme hoof
den zullen ontstaan. Deze
Den brief van den heer Adriaans
over die taxatie had men in '05 in den
Gemeenteraad moeten neerleggen en
wou de heer Mijs dat toen niet doen,
omdat hij persoonlijk tegen de over
name der oude fabriek was, dan had
Z E A. die voorwaarden moeten bekend
maken verleden week, toen het lange
stuk over de nieuwe fabriek op de
tafel kwam, maar inplaats van die
oude bekende voorwaarden te zeggen,
komt er op tafel een briefje over 1
1 dat over de voorwaarden niets
rept en niets behoefde te reppen
Wiipt df burgemeester kende ze,
Eu dat krachtelooze briefje vormt
nu den grondslag der besprekingen
Sommelsdijk ,a°
Een krachteloos briefje hierin, om
dat er alleen in gezegd wordtde
fabriek verkoop ik, en als derde reflec
tant kan ik de Gemeente nu niet
beschouwen, waarin de heer Adriaans
volkomen gelijk had. Handel is handel.
De heeren Burgemeesters hadden
in Juli 'J905 door moeten tasten, toen
was het ijzer heet om te smeden maar
ze hielden de Gemeenteraden onkun
dig van wat er gaande was tusschen
hen, en den heer Adriaans. Doch on
juist was ook de heer Adriaans, die
niet met particuliere briefjes had
moeten werken, maar officiëei.
Maar nog eensdat alles achten
we voorbij, 't Misverstand is opgehel
derd slechts particuliere briefjes heb
ben hier een moeilijke vraag inge
wikkelder gemaakt.
Ingewikkelder F
Uch neende zaak slaat voor ons
zooDe Burgerij moet desnoods een
request indienen bij den Gemeenteraad
om hem te verzoekeu de oude fabriek
te koopen na taxatie. De Gemeenteraad
kieze taxateursde heer Adriaans ook;
en die samen kiezen weer een ander
en zooals de beslissing valt, zoo valt hij.
Wat kan ons, Gasverbruikers, al die
particuliere briefjes schelen over
f 85000 en dito, dito. Wij hebben
alleen te maken met ol'flcieele stukken
en officieel aanhangig gemaakte kwes
ties. Al het andere iaat ons betrek
kelijk koud. Wij, Gemeentenaren,
hebben toe te zien, dat Burgemeesters
en Wethouders en Gemeenteraden
recht door zee gaan, en onze belan
gen op een eerlijke en rechtvaardige
manier behartigen,
En dan nog eensWe hebben maling
aan die brieljes, maar we hebben recht
ais belastingbetalers te weten, hoe de
oude fabriek kan gekocht worden. En
dan zal wel blijken, dat die som heel
wat kleiner is dan een ton of 85000
gld.
We maken ons sterk, dat heel de
Gasfabriek niet duurder op stok komt
dan op een 8035000 gld, zoo onge
veer wat de Gemeenten ervoor willen
geven En is 't duurder, fiateerlijk
duurt 't langst. En recht door zee
Wat moeten we trouwens met twee
gasfabrieken doen
ConcurreerenO wee! dan durven
we aan de Gemeenteraden verzekeren,
dat er nog nooit zulk duur gas zal
gestookt zijn en nog nooit zooveel
betaald in den Hoofd. Omslag.
Want dat kan toch ieder wel begrij
pen Als de burgerij van Middelharnis
en Sommelsdijk ziet en weet, dat men
op onchristelijke, onredelijke manier
iemand in den grond wil boren, dan
mogen de Burgemeesters denken, dat
zij tal van gasverbruikers zullen krij
gen, maar dan zullen ze zich zeer
vergissen. Noch in Middelharnis, noch
in Sommelsdijk zullen de gasverbrui
kers naar de Gemeentefabriek over
komen geen zegen, geen vrucht, maar
een vloek zal rusten op zulk revolu
tionair bedrijf als nu afgespeeld staat\
te worden.
Daar leent de burgerij zich niet
voorEn niet één antirevolutionair
Gemeenteraadslid.
Het zou een schande zijn, als hij
dat deed.
Want 't is gruwelijk onrechtschan
delijk misbruik van overmacht om
een ander, die taxatie wil, terug te
stooten en te zeggenweg met je
fabriek, weg met de duizenden guldens,
die ge ter verbetering der fabriek hebt
uitgegeven ook om den gasprijs te
kunnen verlagenweg met je, we
hebben de Macht om je te knevelen, en
die passen we op je toe, want onze
Macht gaat boven de Rechtvaardigheid.
Tegen dat gruwelijk onrecht verzet-
ton wij ons als Antirevolutionair; neen,
verzet zich ieder eerlijk, rechtschapen
burger, van wat kleur en richting hij
ook is,
Taxatiedat wil de burgerij en
daarna de oude fabriek overnemen.
We vragen dit niet uit sympathieën
voor den heer Adriaans, want zijn
persoon en persoonlijkheid laten we
geheel voor wat ze zijn; maar we
beschouwen heel deze zaak uit het
oogpunt van 't Algemeen Belang, het
eenig juiste standpunt dat door heel
de burgerij moet worden ingenomen
uit 't oogpunt vaifYedelijkheid, waar
over dan van ons geheele Vaderland
nu en in de toekomst met lof zal
worden gewaagd.
Hoe zoudt gij het vinden, heeren
Gemeenteraadsleden, die boer, bakker
of koopman zijt, als de Gemeenten eens
één groote bakkerij gingen oprichten
of één grooten winkel, en ze boorden
U in den grond.
Zoudt ge geen noodschreeuw aan
heffen, en heel de burgerij oproepen
tegen dien broodroof.
Welnu, zoo is 't hief met de Gasfa
briek net eender. Elkaar in de wielen
rijden, is 't gevolg.
Eu daar zullen we ons in naam der
Burgerij, in naam van alle humaniteit,
rept kracht en klem tegen verzetten,
ook om wille van onze portemonnee.
In den ordelijken weg wenschen
we een Gemeente-gasfabriek, maar
geen revolutionair bedrijf, waar nooit
zegen, maar van den beginne af vloek
op rusten zal.
Of «Ie Pers.
IJdelheid in de kfecding.
Onder de vele zonden en dwaasheden
die op den huidigen dag bij alle rangen
der maatschappij zijn op te merken, treden
vooral op den voorgrond, welke met de
kleeding in verband staan.
Waar gij u ook heen begeeft, overal
ziet gij personen, die, naar 't schijnt, niet
weten hoe zij zich belachelijk genoeg kunnen
maken die maar al te duidelijk toonen
meer aandacht te schenken aan het lichaam
dat weldra voedsel voor de wormen zal
zijn, dan aan de kostelijke ziel, die eeuwig
bestaan zal. O, welk een zonde en dwaas
heid, zooveel geld en tijd te besteden aan
het ontsieren van den mensch, terwijl zoo
veel vereenigingen tot bevordering van
Gods Rijk een kwijnend leven lijden, en
zielen verloren gaan, omdat zij niet gekleed
zijn met de gerechtigheid van Christus.
Mijn jeugdige vrienden, raadpleegt Gods
Woord van 't begin tot het einde, en gij
zult bevinden dat, terwijl het op reinheid
en netheid in uw kleeding aanhoudt, alle
buitensporigheid afkeurt.
Ziet toe, dat gij uwe zielen niet verliest
te midden van ai den opschik en al de
ijdelheid der wereld.
Overdenkt met ernst de volgende anec
dote.
Een jonge dame van omstreeks twintig
jarigen leeftijd was het eenig kind van
rijke ouders, die buitengewoon veel vaD
haar hielden. Niets weid gespaard, om haar
opvoeding te voltooien en haar, naar den
wensch harer moeder, te doen schitteren
in de kringen, waar men de mode in alles
navolgt. Maai zij de dochter werd
ziek 't Was een vreeselijke tijd, want zou
nu al de hoop en verwachting van ouders
en kind verijdeld zijn
De dominee werd geroepen. Hij sprak
van dood, oordeel en eeuwigheid. Zulke
taal was nooit tot dc dochter gericht en
zij beefde. In haar sterfure vroeg zij
om eenige harer mooiste kleederen. Toen
Zij haar gebracht werden, keek zij haar
moeder aan en zeide»Deze hebben mij
in 't ongeluk gebrachtMoeder, gij hebt
mij nooit onder 't oog gebracht, dat ik
jong kon sterven. Gij hebt mij niets anders
geleerd, dan dat ik deze wereld blijde
moest doordartelen, dat ik steeds goed
gekieed moest zijn en de ijdelheden van
dit leven moest genieten. Waartoe leerdet
gij mij dit Gij wist toch, dat ik óók kon
sterven, en voor 't gericht moet verschijnen
Gij hebt mij nooit aangeraden den Bijbel
te lezen, of als gij mij naar de kerk deed
gaan, dan was dit om met mijn kleeding
boven anderen uit te steken, Moeder, gij
hebt mij in 't ongeluk gebracht 1 Neem ze
weg en bewaar ze ter herinnering aan uw
zonde en aan mijn treurig einde.
Eenige oogenblikken later stierf zij 1
Waar is haar ziel
(Overgenomen
»Pas op de kleintjes.Brengen wij dit
spreekwoord in toepassing vooral met het
oog op onze kleine kinderen.
(»De Oranjevaan.<r)
Tuin- en Landbouw.
„LANDBOUW-ONDERWIJS."
XV.
Als naar gewoonte wordt het slot van de ver
slagenreeks van „Landbouw-Onderwijs" ook weer
nu gevormd doordat van den „wedstrijd in het uit
voeren van proefnemingen door Oud-leerlingen
van Landbouwcursussen."
Er werd nu, blijkens dat verslag, door zes oud
leerlingen aan den wedstrijd deelgenomen. Het
waren C. den Eerzamen Fz. te GoedereedeP.
van den Bogaard te Oude ïongeJ. Mastenbroek
,Tz. te Ouddorp; L. W. H. Vogel te Goedereede;
P. van Erkelens Cz. te Goedereede en C. Dorst
te Nieuwe Tonge.
De Commissie van beoordeeling bij dezen wed
strijd, bestaande uit de heeren M. W. V. van
Bijlevelt, J. van Schouwen en L. Pen is van
meening, dat de verslagen (er waren een 10 inge
komen) over :t algemeen bevredigend mochten
heeten, hoewel er nog al eens aan ontbrak het
maken van voor de hand liggende gevolgtrekkin
gen. Ook moest wel eens navraag worden gedaan
omtrent de bedoeling bij het niet juist weer
geven. Er werd dan ook geen eerste prijs toege
kend.
De ingekomen verslagen werden als volgt be
kroond
C. den Eerzamen Fz. voor één proef 5 gld.
P. van den Bogaard 5 gld.
J. Mastenbroek Jz. voor drie proeven 7.50 gld.
L. W. H. Vogel 5 gld.
P. van Erkelens Cz. één proef 2.50 gld.
C. Dorst voor een resumé van vroeger door
hem gehouden proeven 2.50 gld.
Wij zullen de verslagen, zooals ze zijn gerang
schikt door de Commissie achtereenvolgens op
nemen.
No, 1. Afstandsproef bij aardappelen.
ProefnemerC. DEN EERZAMEN Fz. te
Goedebeede.
Het proefveld was gelegen in den Grooten
Zuiderpolder, en bestond uit zavelgrond.
De aardappelen, die tot proefneming dienden,
waren Eigenheimers, voor het tweede jaar ver
bouwd.
Het proefveld was verdeeld in 5 perceel en, elk
van 50 roeden (0,076-5 H.A.)
Het aantal poters op de roede uitgezet be
droeg op
Perceel I 45 poters.
II 50
III 55
IV 60
v 65
Alle perceelen werden bemest met Kaïniet in
het najaar, superphosphaat in het voorjaar en
chilisalpeter in de maand Mei.
De poters zijn gelegd den 4den April met den
scheut naar boven. In den nacht van 22—23
Mei zijn de enkele, die boven stonden bevroren.
Begin Juni stonden de aardappelen op alle per
ceelen goed in de rij, behalve op perceel I, waar
ongeveer 8 pCt., en op perceel V, waar ongeveer
5 percent achter waren tengevolge van koudeen
»atheid. De aardappelen groeiden verder uitste
kend op alle perceelen. Half Juli kwam de ziekte
in het loof, welke zich echter niet sterk uit
breidde, maar toch bleek bij het rooien, dat er
nog enkele zieke knollen waren.
Óp 15 September werden de aardappelen gerooid,
en bleek de opbrengst te zijn
Perceel I 17 Hl. aardapp. en 1,8 Hl. poters.
ttt 2
TTT 2,5
18,50 2,7
V 18,8o 3
of per Gemet (0,4592 H.A.)
Perceel I 102 Hl. aardapp. en 10,8 Hl. poters.
JK 12
nr ij, 15
V 1131 Is'2
V n 18
De aardappelen zijn verkocht voor 3 gld., en
de poters voor 1,50 gld. per III.
Zooals uit bovenstaande opbrengst blijkt, ia
het verschil tusschen de perceelen niet groot.
Toch is het aan te raden, geen te ruimen stand
aan de Eigenheimers te geven, en 60 a 65 poters
op de roede te zetten, omdat deze aardappelen
veel beter geschikt voor den handel waren dan
die van de andere perceelen die veel te groot
zijn. Als men een geheel gewas van die groote
Eigenheimers had, zou men er niet den vollen
prijs voor maken en de geldelijke opbrengst
minder zijn. Tot zoover het Verslag.
Een aardig opgezette proef. Ook voor de anderen
wel waard, om aandacht aan te schenken. Het
is jammer, dat niet even opgegeven zijn de af
stand onderling en in de rijen.
M.
¥iriicsgbaali.
Vragen en Antwoorden worden hosteloo3 geplaatst.
Antwoorden of mededcelingeit
zijn met hetzelfde nummer gemerkt als de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen
1. Heeft kanariezaad waarde als veevoeder?
2. "Wat is bruinsteen?
Antwoorden en mededeelingen.
999. Hoe warkruid er uit ziet? Als gele draden,
ter dikte van een stopnaald en dan vele malen rond
gewonden om de plant (klaver b.v.) waarop het woekert.
Bladeren ziet men er niet aan. Wel bloempjes, heel
klein in propjes bij elkaar,
1000. Zijn hermoes en kattestaarfc 'tzelfde? Heen.
Hermoes noemt men ook wel paardestaarf. Kal testaart
is eeue plant met gewone bladeren. Hermoes heeft
naaldvormige aanhangselen, die in kransen rondom
den stengel staan, die in kokertjes uit elkaar gehaald
kan worden.
FRANKRIJK.
Het ontzaglijk woord van minister
Viviani heeft nu onthuld, wat dc anti-
eleriealen gemeenlijk niet wilden toegeven,
maar voor ons vast stond dat de strijd
der geavanceerde vrijzinnigheid niet gaat
tegen de kerk en haar dienaren, maar
wel terdege tegen de reiige, tegen God
in den hemel
l)e minister beroemde er zich op, dat
het geluk was, na een larg proces, om
den zwoegenden, vermoeiden werkman aan
het verstand te brengen, dat de hemel
leeg was dat er slechts hemelsche her
senschimmen zijn, en dat, wijl daarboven
geen licht straalde, alle licht en alle heil
van deze aarde moest verwacht.
Eerst, zoo betoogde Viviani, beeft de
revolutie van 1789 de rechten van den
mensch geschapentoen heeft die van
1848 in staatkundig opzicht den nederig-
sten burger gelijk gemaakt aan den mach
tigste en daarop is dan de derde republiek
in het kindergemoed het revolutionaire
zaad komen strooien door het onderwijs.
Maar dat is niet genoeg geweesten
toen hebben wij ons geworpen op het
anticlericalisme wij hebben aan de volks
ziel het geloof aan een ander leven ontrukt,
bet geloof aan bedriegelijke en onwezen
lijke hemelvisioenen
Kan duidelijker uitgedrukt, hoe het hier
een weloverlegd proces gold, dit in zijn
geheel moest doorwerken Eerst het neu
trale onderwijs, toen de anlielericale po
litiek, en ten slotte het geloof aan een
Hoogere macht aangerand, neen, uitgeroeid
in de harten. De lichten aan den hemel
gebluscht voor den s'.ovenden arbeider
Vooral in deze dagen, nu ook ten
onzent door geavanceerde vrijzinnigen zoo
begeerige blikken naar Frankrijk worden
geslagen, is deze bekentenis van Viviani
van zoo ontzaglijke heteekenis. We zijn
opnieuw gewaarschuwd, waartoe liet drijven
der ami-clericalen leidt 1
En we wezen er reeds op dat minister
Viviani hier niet een aparte meening
verkondigde, die geheel voor ziju eigen
rekening blijft. Neen, de Kamer juichte
hem uitbundig toemen zegt zelfs dat
Clémenceau de handen niet liet zakken,
om het gejubel maar lang te doen aan
houden en ten slotte werd dan ook be
sloten om Viviani's rede in de 36.000
gemeenten van Frankrijk te doen aan
plakken 1
Van een terugkeer tot God en Zijn
