EERSTE BLAD,
i
AR
Zaterdag 22 September 1900.
Antirevo Honair
21kU' Jaargang IS". 1174.
Orsa
voor lie Zuidlioltaiidsclie era aieenwseiie Eilitiwieia
a
X\
IN HOC SIGN O VINCES
T. BOEKHOVEN.
(L
IT.
enten.
s
s
s
Alle stiEfefee» voor «Ie MtedactJe bestemd, Advertentie» en verdere Administratie franc© t«M- te aendeei aan den Uitgever.
lie Troönreöe.
SHe Woningwet.
Een dief?
<83P HES UITKIJK.
pers,
Ten,
jcht-
sche
IJ.
m
i
i
diteit als in
diinehandel
p.
jpenburg.
Istaand ge-
IJK.
ïnfeagc
Irectie MALIE
rectio Tan hel
loilaodsclie
s; bij de Inspoc-
s
Cj
lo
5» <V
02 3
a cn
rT3 (V
r/l
U
<D
a
a
cs
c
CD
o
U "O
c3
ri a
-52 <D
ai
a?
c 5
-23
10
-2 .2
s
p
.SP g
TT rQ
CD
2
Id
bX) c3
G
O
S3
CD
S3
:G>
f f, i
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
TJITGlHNfR
ëOMMEijSS) EJM
ïeleioon Mercoiiini. So. 3.
Advertenties! 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en ,/3 maal.
Dienstaaavragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaataraimto die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Is in't verloopen jaar weinig anders
door't Kabinet gegeven dan de afwik
keling van 't Arbeidscontract, afkom
stig van 't vorige Kabinet, gerugsteund
door een ontwerp van mr. Drukker
ook dit jaar is er weinig meer op den
schotel dan reeds door 't Kabinet
Kuyper is gegeven.
«Ontwerpen van de toegezegde
regelingen der ziekte- enouderdoms-
verzekering, eerstgenoemde in ver
band met wijziging der ongeval
lenwet alsmede voorstellen ter
uitbreiding van de ongevallenverze
kering tot zeelieden op koopvaardij
schepen en ter voorkoming zooveel
doenlijk van scheepsrampen, zullen
U achtereenvolgens bereiken
Aldus de Troonrede.
Precies hetzelfde als verleden jaar
werd uitgesproken, en precies hetzelfde
als reeds door 't vorige Ministerie was
gezegd.
Nu staat er bij, maar dat is ook
afkomstig uit 't KuyperkabinetWet
telijke bepalingen betreffende den
arbeidsduur en den nachtarbeid van
volwassen mannen in bepaalde be
drijven worden voorbereid.
In de vorige troonrede zweeg men
daarovermaar nu komt zeer waar
schijnlijk Kuypers wetboek voor den
arbeid weer op tafel.
In één woordalles wat de sociale
•wetgeving betreft, is uit de oude doos
't is afkomstig uit 't Kabinet Kuyper.
Waarvoor dan ook Kuyper weg
moest, zal niemand begrijpen, die de
sociale lijst van dit Ministerie ziet
Dit Kabinet is in dezen de voortzet
ting van het vorige 't is alleen ste*ker
in het maken van Staatscommissies,
nu elf.
Over de leger voorstellen hangt een
sluier. Wat de wijziging der militiewet
beteekenen zal, de wijziging der Land-
weerwetniemand die het weet.
Afwachten is de boodschap.
Wel maakt een zonderlinge indruk
de instelling van een fonds ter spoedige
afwerking van de stelling Amsterdam
Of deze zinsnede een aangenamen
indruk zal maken op de anti militai-
risten valt te twijfelen.
De finantiëele aangelegenheden ver
schijnen in helderder licht dan in de
vorige rede. Gestreefd wordt naar
Samensmelting van vermogens- en
bedrijfsbelasting tot één heffing nl.
een inkomstenbelasting, dan verhoo
ging van het zegelrecht op effecten
danhet heffen van den inbreng in
naamlooze vennootschappen met een
evenredig registratierechtdan wijzi
ging der wet op het recht van successie
en van overgang bij overlijden dan
heffing van een debietrecht op tabak
en dan, ja waarlijk, daar heb je 't:
technische herziening van 't tarief van
invoerrechten.
Lach nu niet om de dure klompen
en petten Dit Kabinet zal alleen maar
»technisch« de centen uit de zakken
kloppen.
VoortsVerlaging van den accijns
op suiker en verhooging van dien op
het gedistilleerd. Of er van deze twee
laatste belastingen ooit wat terecht
zal komen valt te bezien. Wie den
accijns op den drank verhoogt, riep
de tegenpartij in de Junidagen van
'05, geeft aan den werkman een slech
ter borreltje, want den hoogeren
accijns moet de arbeider enz. betalen
in zijn borrel van slechter allooi. Hij
krijgt dan rommel.
Dit Kabinet zal dan ook blijkens
de Troonrede de borrels doen ver
giftigen door »rommel-bijmengsel((
Ook iets mooisKuyper werd er om
gescholden, en dit Kabinet doet pre
cies 't zelfde.
Voorts zullen we afwachten
Nieuws geeft deze rede niemendal.
We zullen nu maar zien, wat er in
dit jaar voor den werkman tot stand
komt.
't Resultaat zal in onze oogen niet
groot kunnen zijn
Door den heer Kuiken wordt in
't Sociaal Weekblad van 15 Sept. een
besluit gepubliceerd, dat bedenkelijk
is en aan de Woningwet haar kern
ontneemt.
V/at is 't geval.
Te St. Annaparochie bad de Raad
der gemeente al jaren lang een open
oog getoond voor de groote behoeften
aan betere woningen. In 1887 was
reeds bij politieverordening de onbe
woonbaarverklaring van tal van krot
ten geregeld en tot na 1897 werden
meer dan 60 slechte huizen aan de
bewoning onttrokken.
Maar nu kwam de Woningwet en
hoopte men niet alleen te kunnen
afbreken, maar ook flink op te bouwen.
Eenige heeren stichtten een Woning-
vereeniging, welke stichting werd
goedgekeurd bij K. B. van 7 Nov. '1904.
Vanzelf klopte deze Vereeniging op
grond van art. 30 der Woningwet bij
den gemeenteraad aan en deze was
bereid een en ander ter hand te nemen.
Ze wilde bouwen 4-6 woningen ad
f 68000 en vroeg'tin art 30 bedoelde
rentelooze voorschot.
De gemeenteraad, gesteund en door
art. 33 bevoegd verklaard om die
f 68000 van 't Rijk te leenen, nam
dus 't besluit de Koningin te verzoeken
aan de gemeente St. Annaparochie
te verstrekken f 68000, af te lossen
in 40 gelijke annuïteiten ten behoeve
van de uitkeering aan die Vereeniging
de «Woningstichting®.
Natuurlijk moest dit Raadsbesluit
door Ged. Staten van Friesland goed
gekeurd worden, vóórdat het naar de
Koningin ging.
En de Staten weigerden
hun goedkeuring te verleenen.
De gemeenteraad mocht dus geen
voorschot van f 68000 vragen en de
woningstichting krijgt niemendal.
Aan de Koningin is toen vernieti
ging gevraagd van 't Besluit van Ge
deputeerden, maar bij beschikking van
16 Juli 1906 werd den Raad meege
deeld, dat Zijn verzoek niet ontvan
kelijk was, omdat noch aan de
Woningwet, noch aan de Gemeentewet
recht van beroep kan worden ontleend
en de Minister geen termen had
gevonden tot vernietiging van het
desbetreffend besluit van Gedepu
teerden,
Nu zit de Woningstichting omhoog,
en haar actie is bijna doodgeslagen.
Maar waarom weigerden Gedepu
teerden dat voorstel goed te keuren
De heer Kuiken zegt dit
Hun eigenaardig standpunt spreken
Ged. Staten uit met deze bewoordingen
»Wij rneeaen, dat de gemeente mag
bijdragen in de kosten van opruiming
»van krotten, omdat de gevolgen hier-
»van niemand in 't bijzonder, maar in
»'t algemeen de volkshuisvesting ten
go ede komen, maar dat zij niet mag
bijdragen in de aflossing der annuïteit
»voor zoover die bestemd wordt om
nieuwe woningen te stichten.
Geen geld geleend aan de stichting,
als de woningen zelf niet zoo hoog
werden verhuurd, dat deze de aflossing
bewerkstelligdendat was de eisch
van Gedeputeerden.
De arbeiders moesten naar den wil
dezer Autoriteiten een tuin bij hun
huisje hebben, de assurantiepenningen
betalen en de onderhoudskostenze
moesten per huur week V50 derstich-
tingskosten betalen en idem van den
koopprijs van den grond en
als de arbeiders dan zoo'n hooge huur
betaalden ja, dan kon de Raad
om een voorschot vragen bij 't Rijk-
Ieder gevoelt wel, waar em hier
de schoen wringt.
Als de arbeiders zoo'n huur hunnen
betalen, dan behoeft waarlijk in de
Woningwet geen art. 33 te staan over
de hulp van 't.Rijk, want dan kan
men bij eiken notaris of hypotheek
bank wel geld krijgende huur der
46 woningen zorgt voor aflossing en
rente.
Maar juist om de huur wat lager
te houden voor arbeiders, daarom is
een steun der gemeente soms nood
zakelijk daarom moet een gemeente
wat bijpassen.
Neenzeggen Ged, Staten, want
wel is 't afbreken van krotten een
algemeen belang en mag de gemeente
steunen, maar 't opbouwen van betere
woningen is geen algemeen belang.
Ra! Ra!
Maar hoe dit nu verder zij In St.
Annaparochie weet men geen weg en
is de Woningwet met haar schijnbaar
gelukkig artikel 33 een wassen neus.
De Bladen vermelden
Hedennacht is in zijn woning
aan de Diergaardelaan te Rotterdam
gearresteerd de notaris F. Bland
van den Berg, directeur der Zuid-
Hollandsche Hypotheekbank, ver
dacht van frauduleuze handelingen
gedurende 20 jaar gepleegd, door
aflossingen op hypotheken wel te
ontvangen, maar niet al te schrijven.
Men spreekt van een tekort van
7 ton.
't Is wel verschrikkelijk
Eerst de heeren de Febre en zijn
collega, die samen naar men lezen
kon, eenige millioenen niet aan hun
juiste adres bezorgden, en nu leest
men hier weer van een diefstal van
7 ton.
De kleine luijden dienen toch wel
steeds voorzichtig te zijn de groote
lui zijn 't van zelf, want voor zij kou
krijgen, zetten ze de kachel en laten
't buiten vriezen, of anders gezegd
de centen zijn binnen en de armen
kunnen er naar fluiten
Terwijl ik dit schrijf, is 't nog heerlijk
zomerweer, maar elke dag kan de laatste
zijn en als mijn geschrijf onder 't oog dei-
lezers komt, buldert wellicht de herfststorm
door 't gebladerte, zetten we de kraag van
de demi op en onderzoeken we of, zoo
noodig, wat vuur tegen de avondkilheid
kan worden aangelegd
De winter nadert en daarmee het lees-
seizoen.
Nog altijd wordt er in onze christelijke
gezinnen veel gelezen. Wij gaan naar bal
noch concert, naar soos noch gelagkamer
en al hebben we onze gewone en jaar
vergaderingen, onze zang- en muziekgezel
schappen met »derzelver« repetitiën en
uitvoeringen, onze ^gezellige avondjes« met
broodjes, koek en chocolade, onze
waarom worden ze zoo schaars bezocht
weekbeurtenen daarbij voor het jongere
geslacht cathechisatien, jongeÜDgs- en jonge-
dochters-vereenigingen er blijft
toch noch behoorlijk tijd over om wat te
lezen.
Wat leest men
De kranten neen, weg met de
kranten niet van uw tafel, mijn lezer, maar
uit mijn betoog des raopperens moet ook
eenmaal een oude zijn. En op deze plaats
een sermoen houden over 't lezen van
onchristelijke bladen zou zijn tot getrouwe
kerkgangers een lange rede houden over
de ontrouwheid der thuisblijvers.
Men leest ook boeken.
En over 't algemeen is men in onze
christeD-gezinnen keuriger op zijn boeken-
lectuur, dan op het kranteulezen.
Soms iets te keurig,
Ik ken een huisvader, die absoluut geen
boek over tafel wilwaarin men achter den
naam Heere de laatste e weggesnoeid heeft.
Nu sta ik óók op die e. Vooreerst is de
vorm Heere taalkundig volkomen juist en
als »oudere« vorm meer geërgerd voor ge
wijde taal, zóódat het taalverarming zou
zijn, waar die vorm nog leeft in den mond
des volks, hem in de schrijftaal te laten
versterven. En in de tweede plaats is het
voor mijn gevoel eerbiediger, den Naam
noemende, dien met de zachte, loonlooze e
te eindigen, dan met de harde r sluitend, er
een éénlettergrepig woord van te maken.
Maar daartegenover staat, dat er boeken
zijn, waarin de oudere vorm gebruikt wordt
en die toch wee maken door hun slappe
en valsche mysstiek, terwijl er zijn., waarin
tot mijn spijt de kortere vorm gebruikt
wordt er die desniettemin overvloeien van
ware levenswijsheid en blijkbaar geschreven
zijn uit de volheid van een godzalig gemoed.
Wat leest men
In de boeken-lecluur kwam Jen iaatstc-n
tijd heel wat wijziging Als ge 't rekje of
den hanger in vele huiskamers nagaat en
u herinnert, wat er bij onze ouders en
grootouders op slond, zult ge een groot
verschil opmerken.
Het moeten thans lielst verhalen zijn,
laat ik 't woord maar gebruiken, 't heeft
naast de geijkte, slechte beteekenis, onder
ons een betere herwonnen romans, christe
lijke romans dan.
Onze uitgevers weien het, en, mannen
van zaken als ze ziju, ze regelen er zich
ook naar.
Nu wil ik eerlijk opbiechten.
Toen ik jong was, ik bedoel jonger dan
nu, was ik gansch niet vies van 'n roman
tisch verhaal. Ik heb weieens 'n deeltje
van Walter Scott bij 'n nachtlichtje, een
ééniigner geloof ik, gelezen en Jetje Blaek
met haar nicht Amalia, in 't bekende roode
bandje, hebben ouder mijn hoofdkussen
overnacht.
Ik heb werkelijk 'n paar keer een geeste
lijke verstopping opgeloopen, wijl ik me
verslingerd had aan de romantiek.
Maar ik had een wijze vader. Hij toonde
zijn wijsheid, door met een kruistocht tegen
romanlectuur te prediken, maar mij te laten
zien, dat er ook nog wat anders en beters
te lezen is.
Eén winter herinner ik me, dat we
tweemaal per week lazen. In dien winter
heb ik gedichten gehoord van Da Costa,
Ter Haar, Beets e. a. Vader las frag
menten uit Waarheid en droomen«, uit
^Stichtelijke uren«, »Vrijheid, gelijkheid en
broederschaplau Groen en allerlei andere
stukken.
Vader las goed en besprak hei gelezeue.
Daardoor kreeg ik smaak iu poëzie en
litteratuur en ontwortelde ik mijn geest aan
de heerschappij van gladde penvoerders
met vlugge verbeelding, die zoovelen doen
ontvonken tot vurige minne voor hun papie
ren kindekens.
Maar het beste tegengif was me de ge
schiedenis en de reisbeschrijving.
Mijn bedorven smaak beterde, toen ik
De oude en de nieuwe wereld« in handen
kreeg. Met de »Aardbok maakte ik reizen
naar Oost en West. Dat was historie,
ja maar boeiender, spannender dan menige
roman.
Sinds dien lijd is me een groote liefde
voor geschiedenis bijgebleven.
Ons volk weet zoo weinig van geschie
denis. Zoo weinig van z'n eigen historie.
Duizenden wreven zich de oogen uit, toen
de Koningin naar Leeuwarden ging, om 'n
standbeeld te onthullen gunst,ja!
Willem Lódewijk. weieens iets vau ge
hoord wie is dat ook weer geweest
En wie er meer van wisten, zelfs dat de
edelste der Nassou's in dr. Wagenaar een
hem waardigeu levensbeschrijver gevonden
had hoeveleu, die dit wisten, lazen zijn
boek ook
r
