]20s,e Jaargang N°. 1090.
>«or de Zuidiioliand^cbe en
Eilandcm
TWEE BLftDEH.
Zaterdag 2 December 1905.
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGN O VINCES
T. BOEKHOVEN.
Eerste Blad.
FEUILLETON.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever
De Russische Revolutie
vin.
Grootvaders geheim
Zeer juist.
m:
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
SOMMELSMIJBi
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/s maal.
Bienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
1 Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslsan.
1 Advertentiëa worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nar.
Dit nummer bestaat uit
(Literatuur.)
De literatuur van een volk is het
spiegelbeeld van zijn godsdienstig en
sociaal levenen waar 't een met
't ander inzinken, daar is geen kunst-»
getvrocht te wachten van letterkundi
gen aard, tenzij een enorme geest
zich vleugelen aanbindt en in zijn
proza en poezie de snerpendste klach
ten uitschreeuwt en 't volk tot een
toekomstig herleven aanvuurt.
Waar godsdienst en sociale welvaart
bloeien, waar strijd is voor een helden
gedachte, waar een loswringen uit
enge politieke of maatschappelijke
banden roering en gissing brengt:
daar ontstaan literarische voortbreng
selen, die, de grootste gedachten be
grepen hebbende, waar 'tom gaat,
daardoor duizenden lezers trekken,
welke hun leven, voelen, begeeren
zien trillen en ritselen in de personen
en feiten in zulk een kunstproduct
uitgebeeld.
Zulk een man was de Rus Dostojews-
ki in de jaren van 1846 tot 1881.
Hij zag rondom zich in de ambtenaars
wereld, die zwoegen en arbeiden en
schreef toen de novellen, waarin hij
het lot dier mensehen ten toon stelde.
Toen de lijfeigenschap werd afgeschait,
voor 't onderwijs meer geld weer uit
gegeven, de Justitie tot grooter recht
vaardigheid werd gedrongen, toen
vond hij de stof om het volk te ver
kwikken. Hij leefde met Rusland mee
en bood zijn volk zijn diepe indruk
ken aan van wat er in den boezem
der natie of naties in het groote Rijk
huisde. Hij was een democraat, die
den strijd aanbond voor ontwikkeling,
voor emancipatie, voor gewetensvrij
heid. Maar ook hij beleefde de re
actie van 18651880, toen een kille
nachtvorst de bloesems der kunst be-
gehangen, de groote mannen zwegen
en hun stem verstomde toen de
censuur op de pers eiken pittigen,
agitatorischen arbeid onmogelijk
maakte, en de vrijheid van spreken
en schrijven slechts het goedkeuren
van dwangmaatregelen toeliet.
Hij is gestorven, de moedige novel
list, in 1881, hij, die ter dood veroor
deeld was wegens een samenzwering
naar men beweerde, doch tot 10 jaar
dwangarbeid werd veroordeeldge
storven, na een steentje te hebben
bijgedragen aan de gehoopte refor
matie, die nu helaas een revolutie is
geworden. Een pessimisme kwam
over 't landSiberië zag zijn woestenij
en bedekt met pelgrims van den arbeid
met slachtoffers van uitgesproken
politieke hervormingsideeën, metman
nen en vrouwen, geleerden en onge-
leerden, die 't gewaagd hadden dien
blik naar Westersche Staten te rich
ten, om daar te zien de ontplooiing
van Staatkundige en Godsdienstige en
maatschappelijke vrijheid. Ook YVla-
dimir Galaktionourtsch Korolenko,
geboren in 1853 bracht 10 jaar in
Siberië door, wegens politieke ver
grijpen, en teruggekomen heelt hij
zijn hart luchtgegeven in uitmuntende
werken.
En zullen we bij deze twee mannen
nog noemen Turgenjew en Goutscha-
row, van wie onze bronnen den lof
ruischenOf Anton Isechow. Laten
we liever over de mannen van heden
spreken: Leo Tolstoi en Gorki. Tol
stoi is de Christen-Anarchist, die in
zijn geschriften den dienst aan den
Staat weigert om daardoor het m li
tairisme te bekampendie de belas
tingen weigert om dien Staat geen
verdere middelen te verschaffendie
vrede en liefde prediktdie een anar
chisme openbaart, welke wel in de
eerste Christengemeente allerschoonst
bloeide, omdat men daar een Een zijn in
hun grooten Meester vond niet alleen,
maar ook door Hem en uit Hem
alle levenssappen trok, doch die in
Rusland geen aanknoopingspunt vindt.
Het komt ons voor, dat zijn anarchisme,
hoe veel edels er ook in mag zijn,
weinig invloed zal oefenen. In Rus
land zijn geen genoegzame elementen
voor een Christelijk anarchie
Gorki is de naam voor Alexej Maxi
Mourtsch Pjeschkow. Hij werd gebo
ren 14 Maart 1862 te Nischni Novgo
rod. Zijn moeder, Warwara, was de
dochter van een rijken huisschilder;
zijn vader was een arme behanger.
Gorki was al vroeg weeswerd
schoenmakerteekenaar en schilder
van heiligenbeelden, koksjongen, stu
dent, kruier, fruithandelaar, wissel
wachter, kwastverkooper, landlooper,
bankwerker,. beroemd schrijver.
Zijn verbazend snel succes heeft hij
te danken aan de eigenaardige toe
standen in 't Russische rijk, maar ook
aan zijn schitterende gaven.
Hij teekent de vaak verkeerd be
oordeelde armen en misdeelden, wier
leven hij meegeleefd heeftde zwer
vers en dakloozen, de verachten en
mishandelden. Zijn humor is bitter
als gal en bijtend als zwavelzuur,
maar hij geeft foto's, geen lijnen
het zijn wezens, menschen uit Ruslands
diepe poelen, die hij ten voeten uit
u voorstelt.
En zijn boeken worden verslonden,
omdat hij, juist na het pessimisme
der vorige jaren, - krachtige persoon
lijkheden op 't tooneel voertmet vale
kleuren penseelt de bedompte be
krompenheid van den Russischen
burgerstand maar met koloriet tee
kent de menschen, die zich in 't
leven willen inwerpen om het te be
roeren Die beterer toestanden zoeken
en zich daar alle moeite voor getroos
ten. In zijn werken stelt hij het Nieuw-
Rusland voor. Hij zelt is het beeld
van het Nieuwe Rusland, dat na aller
lei worsteling opkomt uit de troebele
baren van Uost-Europeesche cultuur
of beschaving. Hij wil Rusland leven
instorten door 't mannen voor te hou
den, die denken en zijn.
De literatuur van Rusland is pro
ducten van den geest rijker geworden,
die niet zullen nalaten spirit in te
gieten, waar ingezonkenheid was;
geesten wakher te schudden, die slui
merden en voor te bereiden een Re
naissance, een Herstelling, een Weder
geboorte, van een naar Krachten zoe
kend volk
Wil Tolstoi door een Christelijke
door
L. VAN BERKEL.
(3) H.
2>Dat moet gij wetfen«, viel mijnheer
Struik haar in de rede, rriet verheffing van
stemsmaar alleen op die voorwaarde
wil ik uwe kamer nemen. Ik ben niet naar
Amsterdam gekomen om er mijn geld te
verkwisten dat verzeker ik u
Er volgde een oogenblik van tweestrijd
en besluiteloosheid voor de vrouw des
huizes. Zij verkeerde tegenwoordig juist in
zeer groote verlegenheiden als ze dezen
huurder weigerde, was ze dan wel zoo
zeker, er een anderen te zullen vinden
Die oude heer, hoe norsch en knorrig ook,
kon voor het overige wel minder onaan
genaam wezen dan hij er uit zag. En daarbij,
wie kon er voor in staan, dat andere huurders
vriendelijker zouden zijn dan hij En ver
volgens een drosvigen blik werpende op
haar jongske, dat nog altijd op het kleed
lag te slapeD, durfde de arme weduwe niet
langer aarzelen. Zij nam de voorwaarden
van mijnheer Struik aan.
Deze was tevreden over zijn kamer en
hoewel hij het uitschreeuwde over den
gevraagden prijs, vond hij dien in werke
lijkheid zeer billijk. Hij deed dus zijn valies
open, legde de overhemden, die Pietje zoo
zorgvuldig gestreken had, in een lade van
de latafel, hing zijn hoed op, en vond een
plaats voor ieder ding. Toen zijn onderzoek
geëindigd was, zette hij zich in een fauteuil
en begon de brieven te herlezen, die hij
geraadpleegd had alvorens bij no. 5 aan
te kloppen. Zullen wij ze ook eens inzien,
mijn lezer Misschien kunnen ze ons helpen
om het geheim van den ouden landbouwer
te doorgronden.
De eerste was, zooals we reeds zeiden,
met een bevende hand geschreven en
nauwelijks leesbaar.
Deze luidde aldus
Waarde Vader
a Als mijne krachten en mijn gezondheid
het mij nog veroorloofden, zou ik tot u
komen, zou ik voor u nederknielen, en uwe
vergiffenis afsmeeken, totdat ik ze verkregen
had. Doch ik sterf, mijn vader Deze weinige
regelen zijn de laatste bede van uw ster
venden zoon. Ik heb verkeerd gehandeld
met u te verlaten, onder voorwendsel dat
ik niet van het buitenleven hield en lust
had om eens in de wereld rond te zien.
Gorki tracht stalen karakters te
scheppen, die de onrust, de onkunde,
de lamlendigheid, het zwaargeestige
vernietigen. Tolstoi wil vrede, Gorki
zet u in 't midden van den strijd,
en hij dwingt zijn lezers of de aan-
schouwers van zijn tooneelstukken te
staren op mannen, die een daad bij
een woord voegen.
Rusland dweept met Gorki, omdat
hij een Rusland van karakters wil,
en daaraan alleen heeft dat land be
hoéfte.
Gorki is wars van alle huldebetui
ging. Toen ;hij met Tsechow bij de
opvoering van diens Oom Wanja in
de schouwburg van Moskou, aan het
buffet stond thee te drinken, verdron
gen zij zich om hem en den schrijver
van't tooneelstuk Wat hebben jullie
me aan te zien.« riep hij wrevelig,
Wat kan het uiterlijk van een mensch,
die toevallig verhalen schrijft, jullie
schelen Maar ze hadden 'em dan
toch gezien, dien gevierden man, en
daar was 't hun om te doen.
Wordt vervolgd.)
De heeren Jongebreur, Den Hengst
en Wijnvelt plaatsten in «Standaard®
van 27 Nov. een ingezonden stuk aan
't adres van 't Handelsblad, dat het
hen kwalijk had genomen om in een
circulaire ervan te wagen, dat dit
liberale blad een orgaan van de partijen
des ongeloofs was.
Ze schrij ven daaromtrent deze zeer
juiste en schoone woorden
Bij gebrek aan levering van bewijs, heb
ben wij volgens Uwe uitspraak valsche ge
tuigenis gegeven. Aangezien Gods Woord
ons dit strengelijk verbiedt en gebiedt het
goed gerucht van onzen naaste te bevor
deren, hebben wij ons zelf ernstig te onder
zoeken, of wij schuldig staan, ja dan neen.
Nu komt alles aan op de vaststelling
Eene officieele interpretatie van dat woord
bestaat niet in onze taal trouwens het
zou niet anders dan eene vage, algemeene
omschrijving kunnen zijn,
Het woord heeft eene absolute en eene
relatieve beteekenis.
Absolute ongeloovigen zullen er wel niet
zijn, aangezien een volslagen atheïst nog
moet gelooven aan de juistheid zijner eigen
logica. Blijft dus »ongeloof« in relatie
ven zin.
Wanneer een Mahomedaan ons onge
loovigen noemt, nemen wij dat niet op als
eene persoonlijke beleediging, maar als de
consequentie zijner beginselen.
Wij zouden dus strijden tegen de begin
selen van Mahomedaan en niet tegen zijne
benaming. Veranderen de eerste, dan ver
andert de laatste van zelf.
Nu kunt U, mijnheer de Redacteur, wel
weten, wat wij, op politiek terrein, door
ongeloof verstaan.
Is u dan niets bekend van hetgeen Burke,
Stahl, Guizot, Groen geschreven hebben, om
maar te blijven bij de oude proteslantsche
garde van onderscheiden nationaliteit
Is er U dan niets van bekend, dat er
nu reeds bijna eene eeuw lang eene be
wuste worsteling is tusschen hen, die den
mensch op poliek terrein, autonoom achten
en hen, die den mensch afhankelijk stellen
van Gods wil, zooals Hij dien heeft neer
gelegd in zijn Woord? U kent onze wen-
schen om onverbiddelijk te buigen voor
Gods Woord, niet naar de interpretatie
van Dr. Kuyper, maar waarvan we het
gouden borduursel zien schitteren, die ge
schreven werden bij den gloed der martel
vuren.
Wat zegt nu de Schrift?
Jezus zelt zegtZonder Mij kunt gij niets
doen. En wij noemen hen ongelocsvig, die
zeggen, dat zij het op politiek terrein, wel
buiten Hem kunnen stellen, dat de mensch
genoeg heeft aan zijn gezond verstand zijn
natuurlijk rechtsgevoel, zijn aanleg voor
pertectibiliteit.
Als Christus de brandende vraag in de
wereld geworpen heeft: Wie zeggen de
menschen, dat ik, de Zoon des menschen
ben En Petrus antwoordtGij zijt de
Christus, de Zoon des levenden Gods en
wij die betuiging overnemen in dien gansch
eenigen zin, als nader is uitgewerkt in onze
belijdenis, dan leenen wij weder het oor
aan die H. S. en hooren in 1 Joh. 2 23
Ik heb verkeerd gehandeld door u alleen te
laten met uw verdriet God vergeve mij
mijn groote misdaad Arme Dirk als hij
in het leven was gebleven, zou hij zijn
kinderplichten beter vervuld hebben dan ik
het gedaan heb Mijn vader, als
gij dezen brief zult ontvangen, zal ik mis
schien opgehouden hebben te leven maar
als ge nog eenige genegenheid, eenig me
delijden voor uw arm kind koestert, vertrek
dan dadelijk, dadelijkvader 1 Ik laat mijne
vrouw en vier kinderen zonder eenig middel
van bestaan achter. Wilt gij hun bescher
mer, hun steun zijn Ik vraag het u, niet
ter oorzake van mij zeiven, daar ik niets
van uwentwege verdien te ontvangen, maar
in naam mijner weduwe en weezen
Hier had de zwakke hand het niet verder
kunnen brengen, en een groote inktvlek
bewees, dat de pen aan de vingers van den
schrijver ontglipt was. Aan den voet der
bladzijde las men deze woorden
»0, lieve vader, kom, ik smeek het u
Kom aan uwen stervenden zoon zeggen,
dat gij hem vergeeft
Hendrik Smit.
Was de vader toen tot zijn zoon gesneld
Had hij hem toen voor de laatste maal
aan zijn hart gedrukt Had hij afscheid
genomen met te zeggen vergeven en ver
geten Had hij de achterblijvenden getroost
en het hun zooveel mogelijk vergoed
Neen hij had zijn gevoel onderdrukt, zijn
hart ompantserd met zijn wraak, met zijn
gekwetsten hoogmoed, met zijn wreedaardige
zelfzucht. Hij had de stem van zijn geweten
gesmoordhet kloppen zijns harten onhoor
baar doen worden
De andere brief was van de weduwe
Waarde en hooggeachte Heer!
»Mijn innig geliefde man is niet meer.
Hij heeft het tijdelijke met het eeuwige
verwisseld. In zijn laatste oogenblikken vroeg
hij nog dikwijls»Zou mijn vader niet
komen Hij verlangde zoo vurig u weer te
zien, u zeiven vergiffenis te vragen
Hij heeft veel geleden. De smarten des
lichaams waren vele. Kort voor zijn dood
was hij kalm, nam. hij van mij en de kin
deren afscheid en verzocht ons u van hem
te groeten. Ik heb nu hier eene woning
betrokken, die kleiner is dan waar wij vroeger
woonden. Ik moest de geheele eerste ver
dieping nemen, doch ik hoop er een gedeeltë
weer van te kunnen verhuren. Ik hoop ook,
door mijn arbeid als linnennaaister in de
behoeften van mij en mijne jongste kin
deren te kunnen voorzien. Mijn oudste zoon
heeft dienst genomen als zeeman. Het zou
mij zeer aangenaam zijn, de verzekering te
mogen ontvangen, dat mijn lieve man uwe
vergiffenis heeft verworven.
Met hoogachting noem ik mij, waarde
Heer,
Uwe u toegenegen schoondochter
Helena Smit.
Pieter Vlamingstr. No. 5, Amsterdam.
De dagteekening van dien brief was reeds
meer dan een jaar oud. Onderaan las men
deze woorden, door den ouden landbouwer
er bij geschreven
»Die huichelaars Ik ken die praat
jesmakers uit de groote steden. Al die
mooie woorden kosten hun niets. Doch ik
zal zoo dom niet wezen om er mij door
te laten vangen
Maar waarom las mijnheer Smit die
brieven dan nog weer voor Waartoe be
vond hij zich thans in dit huis, onder den
aangenomen naam van j> mijnheer Struik«
-En waarom was hij, na een jaar lang niets
van zich te laten hooren, zijne onbekende
familie komen opzoeken O, ik zal het u
zeggen: omdat de grijsaard in den grond
van zijn hart en zonder dat hij het zichzel-
ven wilde bekennen, gefolterd werd door
wroeging.
(Wordt vervolgd.