UI ANK 30ste Jaargang N°. 1077. Woensdag 18 October 1905, A ntire voln Orgaan voor «I® Zuidhollanduclie en Zeenw§clie Eilanden, 1 N, IWEN, •S Ms, IN HOC SIGNO VINCES brijen, enz. werken, irnis. mmelsdijk" .Cz. estzij de) AM, aanbevolen. Alle ^ylAiieBi voor «Ie Medactie bestemd, Adversentlësa esa verdere Administratie franco toe Se zenden aan desi Uitgever. ifl l)e Tonge. ver- liifgocill bekende STAM, lie: scherp pden vun 6,50 en .apok en bstoomde e Bedden illen zijn de Tijk Id mee 3 Jrassen en jaar door licces ge elden Bo- Peau. Let de Duit- Stad huis ptl verleiden om J>pen te doen leek aan het I van Intafeis 1,25, pnstoelen 95, 50, 6 prach- met leer of ihoniekasien, Boekenhan- Kasten v.af, |25, Schilde- 25 per paar, jsch glas 3 juiste adres. dam, fover de Korte piegel of een wordt tegen it en geruild. SING ilijke prjjzen. Lssurantiën, No. 10. DEPOSITO i '/2 pCt. Yoor r overeen te "at«s*<Iesa, atis verkrijg- nent Nut van op tegen 3% en terugbeta- dag, Dinsdag, an 912, be- 6 7 uur, ten er-Boekhouder Uddelharnis. FliiHUIS Uiaïg. ombootcn. ER, kers-F enenga. m Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag. Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent. Buitenland bij vooruitbetaling 4,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 CeHt. UITGEVER T. BOEKHOVEN. SJH Advertentiën 10 cent per regel en 3/j maal. Reclames 20 per regel. Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal. j Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. I Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsmimte die zij beslaan. I Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nnr. gade li IJST van dt 27e Jaar-Collects voor de Scholen met den Bijbel. Transport f 43,389.91 Onstwedde n' 28°>0j~ Nieuwe Pekela met Ommelander- wijk en Zuidwending iöjy»- Bergum met Bergumerheide j3',®- Gaastmeer met Nijehuizum «Mö- Marrum met Wester-Nijkerk 118,5o Oenkerk met Roodkerk, Oudierk, Giekerk en Wijns151,00 Nieuw Leusen'3 Oldemarkt met IJselham, Paaslo, ,na Ossenzijl en Kalenberg WWV Haart met Miste en Woold oa.uz Halle bij Zelbem ,,14? Kessen met Doornik (H. K.) 10,64 AbcoudeTdlV2 Oostzaan3U'00 Wormerveer met Krommenie, Krom- meniedijk, West Knollendam en Markenbinnen Zaandijk met Koog a/d Zaan Maassluis.r/tj. Noordwijk a/Zee (G. K.) 34,J4 Ottoland met Molenaarsgraaf en Brandwijk180,66- Papendrecht«2'..". Rhoon3!|'4g_ Rysoord Kamperlandz:}„. Oost Kapelle (G. K.)51,71 Zierikzee (Kerken)W2— Genderen80,uu— Totaal van 375 Locale Comité's f 40,358.24'/, Waar niets staat aangegeven is de collecte aan de huizen gehouden. De Unie-collecte te Maassluis is f30,— lager dan in 1904, omdat 14 dagen vóór de Unie-collecte door een dames comité eeue collecte is gehouden voor gordijnen ten behoeve van de in aanbouw zijnde nieuwe Chr. School. Deze collecte bracht i" 150,op. Te Noordwijk a/Zee is behalve de Unie collecte, aan Kerk collecte ten behoeve van de school van Jan.—Sept. nog ontvangen f255,34'/,. Zendt s.v.p. de circulaires, de gelden vooi de Uniekas en de opgave van de nagiften. R. DERKSEN, Secretaris der Unie. I6e Oud-Liberalen. i. Als er één partij is, die door de verkiezingen, door eigen schuld in moeilijke verhoudingen is gezet, dan is 'twel de Oud-Liberale. Met heel wat bravour gaf ze aan 'tNederlandsche Volk een Manifest; een manifest, dat scheiding maken moest tusschen Vooruitstrevenden en hen, Oud-Liberalen. Hoort nog even, hoe kranig het begon Ter afbakening en handhaving van «dit eigen standpunt wenschen zij «voorts nu andere groepen van «vrijzinnigen met 't oog op de stembus «van 1905 een compromis hebben «gesloten in 't kort de beginselen «te omschrijven, aan welke naar hun «opvatting de liberale staatkunde «behoort vast te houden bij haar streven maar oplossing der staatkundige en maat- schappelijke vraagstukken, die door de «tijdsomstandigheden en de geleidelijke «ontwikkeling van nieuwe denkbeeld n «aan de orde van behandeling worden «gebracht. Niet waar, het moet erkendDe aanhef was niet onverdienstelijk; er zit moed en dapperheid in. Bevreesd voor de antithesevoor verdeeldheid op grond van godsdienstige overtui ging bevreesd voor de openb. school en dus tegen de onderwijswetten bevreesd voor 't tarielarrticlericaal volbloedig maar ook anderzijds voor Socialisme zoo benauwd als een haas voor den jager, voor de brandkast zoo bezorgd als grootmoedertje voor haar brilvoor Staatszorg huiverig en voor Staatssouvereiniteit terecht doods benauwd voor vrijheid op sociaal en economisch terrein blakende en geest driftig vijandig tegen Grondwetsher ziening en finale uitbreiding van kies recht moest het Oud Libe ralisme natuurlijk van het Kuiper- Kabinet niets hebben, maar kon het ook met de Concentratie van 21 Jan. 1905 zich niet vereenigen. Het moest dus «afbakenen,en het eigen standpunt uiteenzetten, ja het zou zelfs vlumdhaven.a Wat zou het dan handhaven Ziehier zijn program, waarmee het tegen alle partijen optreden zou 1. Als hoofdbeginsel van liberale staatkunde stellen zij, dat de Staat naar den eisch van strikte onpartijdig heid aan alle burgers zonder onder scheid de ruimst mogelijke vrijheid verzekere. 2. Staatkundige vrijheid achten zij gewaarborgd dooi" de gezonde wer king onzer constitutioneel-monarchale staatsinstellingen. Voor de gezonde werking is noodig geleidelijke uitbrei ding van kiesbevoegdheid naar gelang van toenemende geestelijke ontwikke ling en stoffelijke onafhankelijkheid der burgers. Bij de regeling van. het kiesrecht zij de eerste vraag, hoe de vertegenwoordiging van het geheele Nederlandsche volk als deel der wet gevende macht, het doeltreffendst zal worden samengesteld. Maatschappelijke vrijheid achten zij niet minder dan staatkundige, on misbare voorwaarde voor volkswel vaart en beschaving. Wetgeving en administratie, welke strekken tot ver hooging van het stoffelijk, geestelijk en zedelijk peil der geheele natie, be hooren waarborgen te stellen voor en gericht te zijn op ontwikkeling van alle staatsburgers. Ook sociale wetge ving moet dan in de eerste plaats bestaan in het bevorderen, aanmoedi gen van persoonlijk initiatief en ener gie. Staatsdwang en ambtenaarsbe- moeïing zijn eerst toelaatbaar, wanneer de werking van het vrije zelfstandige initiatief ontoereikend is en voldoende vaststaat, dat hetgeen ter behartiging van eenig algemeen belang tot stand moet komen van staatswege eerder en beter kan worden verricht dan door de vrije samenwerking der belangheb benden. En als een soort van toelichting werd aan 't Manifest nog een Memorie aangehangen, die aldus luidt le. Krachtige handhaving van orde en gezag is eerste plicht der overheid. Zij is gerechtigd van alle ambtenaren te verlangen, dat zij haar in de ver vulling van dien plicht niet bemoeilij ken. De rechtstoestand dier ambtena ren behoort afdoende te worden verze kerd. 2. De grondwettelijke waarborgen voor de handhaving der van Overheids wege ingerichte volksschool, die aller godsdienstige overtuiging eerbiedigt, behooren onverzwakt te worden toe gepast. Nauwere aaneensluiting van het lager onderwijs aan het practische leven behoort bevorderd te worden, niet daarentegen verscheidenheid van middelbare en lioogere scholen naar richtingen des geloofs en allerminst begunstiging van zoogenaamde univer siteiten met leerstellig gebonden perso neel, 3. De sociale wetgeving, inzonder heid de arbeidersverzekeringswetge ving eischt vooralsnog uitbreiding en herziening. Een meer practische geest behoort deze wetgeving te doordringen. Kosten en arnbtenaarsbemoeiïng met de daaraan verknochte toeneming van strafvervolgingen, moeten binnen rede lijke grenzen worden gehouden en teruggebracht. -i. Naar bezuiniging op de staatsuit gaven moet worden gestreefd, in de eerste plaats door verbetering van het beheer in vele takken van dienst. De technische verbetering van de bestaan de belastingwetten moet, ook met het oog op vermeerdering van opbrengst, ter hand worden genomen. Voorzoover daarna versterking der rijksinkomsten onvermijdelijk is, moeten verhooging van de successiebelasting in de zijlijnen en belasting op voorwerpen van weelde in de eerste plaats in aanmerking genomen worden. 5. Bij de inrichting onzer levende strijdkrachten moet worden uitgegaan van het beginsel, dat een zoo groot mogelijk deel van het volk geoefend worde om aan de verdediging des vaderlands mede te werken. 6. Het op den voorgrond brengen van eene nieuwe regeling van het kiesrecht met een daaraan voorafgaan de en daarvoor noodzakelijke Grond wetsherziening achten zij thans niet gewenscht. Voor een Grondwetsher ziening, waarbij het kiesrecht vraagstuk dus ook het in zijn geneeien omvang, gemeeuteraadskiesrecht, het vrouwen evenredige vertegen kiesrecht en de woordiging, alsmede andere belang rijke onderwerpen die daarmede sa- samenstelling menhangen, zooals de en de bevoegdheden der Eerste Kamer, worden in behandeling genomen, ach ten zij de denkbeelden niet rijp. Een poging daartoe is bij voorbaat met onvruchtbaarheid geslagen en zoude slechts een ongewenschte stremming in don wetgevenden arbeid teweeg brengen. Een Grondwetsherziening, uitsluitend strek kende om den gewonen wetgever algeheele vrijheid te geven voor de regeling van het kiesrecht, ontleent in de gegeven omstandigheden hare beteekenis aan den wensch, om tot spoedige invoering van algemeen kiesrecht over te gaan. Waar, afgezien van het vermoedelijk onvruchtbare ook van deze poging die wensch door de ondergeteekenden niet gedeeld wordt, achten zij het weinig aanbevelens waardig op zoodanige Grondwetsher ziening aan te dringen, te minder, waar een samenwerking op dit stuk van hen, wier gevoelens over de kies rechtregeling zelve uiteenloopen, wei nig bevorderlijk schijnt aan klaarheid in de politieke verhoudingen. Wordt vervolgd. *H!* In Rotterdam. Het spookt, schreven we eenige weken geleden, in Rotterdam. En we toonden in onze artikelen over de Graanelevators aan, wat er haperde. En thans spreekt het Comité van Verweer tegen de invoering der graan elevators reeds over de vermoede sta king. Op de vergadering van 1 Oct. is met overgroote meerderheid van stemmen door wegers, ophouders en controleurs besloten «als protest tegen den schandelijken broodroof« zoodra de elevators weer met de lossing eener graanboot aanvangen, eenparig den arbeid neer te leggen. Wat we van zulk een staking den ken Dat ze onverantwoordelijk isin elk geval nutteloos. De nieuwe -bedrijfsvormen tegen houden is hetzelfde als de locomotief van een sneltrein door opbreken van rails laten ontsporen. Voor enkele dagen mag een opont houd ontstaan, maar daarna vervolgt ze haar weg, alsof er niets gebeurd is. De productiewijze, de kapitalistische uitzetting van de nijverheids-en ver keersmiddelen te beletten, 'tis onbe gonnen werk. En een staking daar tegen is onzinnig. Ze wordt beslist hopeloos verloren met al de treurige gevolgen ervan. Wat dan Er valt niets tegen te doen dan te aanvaardenmaar ook tevens de arbeidsovereenkomst zoo danig te wijzigen, dat uit de nieuwe machines geen broodeloosheid voort vloeit. Machines zijn nuttig ze vergemak kelijken den arbeid maar ze dreigen ook met werkeloosheid, en honger, tenzij het arbeidscontract gelijktijdig met de invoering wordt gewijzigd ten behoeve van den handenarbeid. Maar dat resultaat kan ook zonder staking verkregen worden, nl. door een krachtige vakvereeniging en wel begrepen solidariteit. Geen verzet tegen den nieuwen productormaar een afstaan van een deel der grootere winst door den ei genaar aan den werkman, dat is de eisch. De machine geeft meerdere winst aan den gebruikergoed maar dan worde de werktijd ook korter of 't daggeld grooter, zoolang de machi ne werkt. »oud-liberdlen« zelfs gewaagjK Zij stemden omgekeerd Utrecht op Van niet't werd ook Uit «le Pers. Minister Buigwel of de triumfee- rende Orgeltrapper. Ieder, die meeleeft, heeft van het xroode spook« gehoord. Volgens de vrijzinnigen hebben wij met allerlei zotte spookhistories trachten te wer ken op het bijgeloof der schare. «Och, wat zei men links, »dat roode spook bestaat niet Als er zeven socialisten in de Kamer zitten, hebben ze zeven stemmen en niet een meer. Dan oefenen ze 7/100 van den Kamer-invloed uit dat is toch heusch niet iets, om de luiden bang voor te maken Welnu hebben 't er in Enschedé op Van stemden de rooden Karnebeek. 't Is onze schuld niet door onze mannen uitgelokt, maar we zijn schitterend in 't gelijk gesteld. Bij 't Adresdebat, dat nu woordelijk voor ons ligt, trad Troelstra óp, als de man, die zei waar 't op stond en de minister als de ijverige ploegbaas, die 't z'n aannemer naar den zin tracht te maken. Tot in de woordenkeus kwam dit uit. Nederiger dan de minister 'deed, heeft nooit eenig Nederlandsch bewindsman tegenover den socialistischen aanvoerder zich aangesteld. In dezelfde zitting, waarin Mr. Troelstra er z'n eer in stelt, dat hij republikeins is en zich ^volstrekt niet warm maakt voor het Huis van Oranje,tracht Harer Majes- teits eerste staatsdienaar, het dien man zoo veel mogelijk naar den zin te maken. Alsneef, die 't van z'n ouden grom- migen erfoom hebben moet en 'm daarom met uitgezochte attenties omringt Dat zou ondei dr. Kuyper niet gebeurd zijn Tot tweemalen toe boog de minister zóó wel, dat mr. Troelstra goedkeurend knikte en voorloopig bevredigd was. Eerst inzake den Marine-bond. Op zichzelf kan iedereen met de ver klaring des Ministers instemmen. Ook wie in 's Rijks dienst is, behoudt zijn grond wettige rechten, 't Recht van vereeniging, vergadering, petitie enz. Als maar de »tucht« en de eerbied voor 't »gezag« bewaard blijven. Als ik zei, daarmee is ieder het eens Zelfs Mr. Troelstra kon zich daarmee vereenigen. Mits hij de woorden tucht en gezag maar naar eigen idee mag uit leggen. Doch er is hier een waarheid achter de waarheid 't Ging over den Bond van Marine matrozen. Wat Oudegeest was en weer worden gaat voor 't spoorweg-personeel, dat is die Bond voor de matrozen. Staalman, die toch geen anti-democraat is, heeft er meermalen staaltjes van mede gedeeld. Die Bond kweekt stelselmatig een geest van verzet, dooft de vaderlandsliefde, stookt voortdurend tusschen minderen en oversten. Meermalen hebben we den »hoogen< in leger en vloot, naar aanleiding van kazerne- en scheepstoestanden de waarheid gezegd, zoodat een enkelen keer een lezer vroeg, of we daarin niet te ver gingen. Maar daartegenover spreken we 't ook gerust uit, dat 'n Bond, die week aan week de verhoudingen aan boord en in de kazerne tracht te vergiftigen, niet kan wor den geduld. Nog onlangs is 't in Indie gebeurd, dat een matroos, die weggewaaid was, door zijn makkers met luide »hoera'swerd geëerd. Zoo iets teekent. Waar dat gebeurt, waar telkens zulke feiten plaats hebben, moet een minister in de Kamer den nadruk leggen op de plichten van wie in Staats dienst zijn. Juist, omdat die plichten ver geten worden en men van zijn rechten misbruik maakt. Zoo deed de heer Ellis, uit 't Kabinet- Kuyper. Hij was goed voor de minderen, maar wie wel op zijn rechten stond en niet om zijn plichten dacht, had een kwaden mees ter aan hem Nu echter komt de Minister, waar Troelstra 'em hebben wil. De rechten der minderen worden op een hoog voetstuk gesteld. Schuchter wordt daarna aan hun plichten herinnerd. En als wil de Minister deze stoutigheid verzoenen en verzachten, haast hij zich de »hoogen< nog gauw even op hun plaats te zetten, met deze woorden «Maar bij de handhaving van het gezag, en hierop wil ik nader wijzen, moet altijd en onder alle omstandigheden, dit op den voorgrond staan, dat de hooger gestelden het goede voorbeeld moeten geven en zich den rang, waarin zij geplaatst zijn, waardig moeten toonen, mede in de wijze van op- treden tegenover hun ondergeschikten Goede woordenMaar hier, in een debat met Troelstra, ingeleid door een herinnering aan den Marinebond, gekoppeld aan 'n hartige bevestiging van de »rechten« der minderenhier, zeg ik, een ver kleining van 't gezag, waar de Minister geen pleizier van hebben zal, »Op zijn pas gesprokene, is dit woord zeer zeker niet. Mr. Troelstra was dit wel naar den zin. Hij kon zich met een en ander wel vereenigen. Mits er nu ook volle vrijheid zou gelaten worden voor soldaten en matrozen, om tot vakorganisatie te komen, te vereenigen en te vergaderen, met petitie's te komen, enz. Nu weet ieder, wat dit in socialistische taal beteeken t. Zijn de matrozen ontevreden over een bevel van een scheepsoverste welnu, ze vergaderen, nemen een motie aan, maken die publiek, teekenen een adres aan den Minister enz. enz. Dan is de tucht gewoon naar de maan. 'n Dwaashoofd, wie dat niet van tevoren ziet aankomen. Indien ooit, dan was hier dus 'n kras woord op zijn plaats. Om de militairen en matrozen tot een waarschuwing te zijn,

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1905 | | pagina 1