UI
ANK
30ste Jaargang N°. 1077.
Woensdag 18 October 1905,
A ntire voln
Orgaan
voor «I® Zuidhollanduclie en Zeenw§clie Eilanden,
1
N,
IWEN,
•S Ms,
IN HOC SIGNO VINCES
brijen, enz.
werken,
irnis.
mmelsdijk"
.Cz.
estzij de)
AM,
aanbevolen.
Alle ^ylAiieBi voor «Ie Medactie bestemd, Adversentlësa esa verdere Administratie franco toe Se zenden aan desi Uitgever.
ifl
l)e Tonge.
ver-
liifgocill
bekende
STAM,
lie: scherp
pden vun
6,50 en
.apok en
bstoomde
e Bedden
illen zijn
de Tijk
Id mee 3
Jrassen en
jaar door
licces ge
elden Bo-
Peau. Let
de Duit-
Stad huis
ptl
verleiden om
J>pen te doen
leek aan het
I van
Intafeis 1,25,
pnstoelen 95,
50, 6 prach-
met leer of
ihoniekasien,
Boekenhan-
Kasten v.af,
|25, Schilde-
25 per paar,
jsch glas 3
juiste adres.
dam,
fover de Korte
piegel of een
wordt tegen
it en geruild.
SING
ilijke prjjzen.
Lssurantiën,
No. 10.
DEPOSITO
i '/2 pCt. Yoor
r overeen te
"at«s*<Iesa,
atis verkrijg-
nent
Nut van
op tegen 3%
en terugbeta-
dag, Dinsdag,
an 912, be-
6 7 uur, ten
er-Boekhouder
Uddelharnis.
FliiHUIS
Uiaïg.
ombootcn.
ER,
kers-F enenga.
m
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 CeHt.
UITGEVER
T. BOEKHOVEN.
SJH
Advertentiën 10 cent per regel en 3/j maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
j Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
I Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsmimte die zij beslaan.
I Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nnr.
gade li IJST
van dt 27e Jaar-Collects voor de
Scholen met den Bijbel.
Transport f 43,389.91
Onstwedde n' 28°>0j~
Nieuwe Pekela met Ommelander-
wijk en Zuidwending iöjy»-
Bergum met Bergumerheide j3',®-
Gaastmeer met Nijehuizum «Mö-
Marrum met Wester-Nijkerk 118,5o
Oenkerk met Roodkerk, Oudierk,
Giekerk en Wijns151,00
Nieuw Leusen'3
Oldemarkt met IJselham, Paaslo, ,na
Ossenzijl en Kalenberg WWV
Haart met Miste en Woold oa.uz
Halle bij Zelbem ,,14?
Kessen met Doornik (H. K.) 10,64
AbcoudeTdlV2
Oostzaan3U'00
Wormerveer met Krommenie, Krom-
meniedijk, West Knollendam en
Markenbinnen
Zaandijk met Koog a/d Zaan
Maassluis.r/tj.
Noordwijk a/Zee (G. K.) 34,J4
Ottoland met Molenaarsgraaf en
Brandwijk180,66-
Papendrecht«2'..".
Rhoon3!|'4g_
Rysoord
Kamperlandz:}„.
Oost Kapelle (G. K.)51,71
Zierikzee (Kerken)W2—
Genderen80,uu—
Totaal van 375 Locale Comité's f 40,358.24'/,
Waar niets staat aangegeven is de collecte aan
de huizen gehouden.
De Unie-collecte te Maassluis is f30,— lager
dan in 1904, omdat 14 dagen vóór de Unie-collecte
door een dames comité eeue collecte is gehouden
voor gordijnen ten behoeve van de in aanbouw
zijnde nieuwe Chr. School. Deze collecte bracht
i" 150,op.
Te Noordwijk a/Zee is behalve de Unie collecte,
aan Kerk collecte ten behoeve van de school van
Jan.—Sept. nog ontvangen f255,34'/,.
Zendt s.v.p. de circulaires, de gelden vooi de
Uniekas en de opgave van de nagiften.
R. DERKSEN,
Secretaris der Unie.
I6e Oud-Liberalen.
i.
Als er één partij is, die door de
verkiezingen, door eigen schuld in
moeilijke verhoudingen is gezet, dan
is 'twel de Oud-Liberale.
Met heel wat bravour gaf ze aan
'tNederlandsche Volk een Manifest;
een manifest, dat scheiding maken
moest tusschen Vooruitstrevenden en
hen, Oud-Liberalen.
Hoort nog even, hoe kranig het
begon
Ter afbakening en handhaving van
«dit eigen standpunt wenschen zij
«voorts nu andere groepen van
«vrijzinnigen met 't oog op de stembus
«van 1905 een compromis hebben
«gesloten in 't kort de beginselen
«te omschrijven, aan welke naar hun
«opvatting de liberale staatkunde
«behoort vast te houden bij haar streven
maar oplossing der staatkundige en maat-
schappelijke vraagstukken, die door de
«tijdsomstandigheden en de geleidelijke
«ontwikkeling van nieuwe denkbeeld n
«aan de orde van behandeling worden
«gebracht.
Niet waar, het moet erkendDe
aanhef was niet onverdienstelijk; er
zit moed en dapperheid in. Bevreesd
voor de antithesevoor verdeeldheid
op grond van godsdienstige overtui
ging bevreesd voor de openb. school
en dus tegen de onderwijswetten
bevreesd voor 't tarielarrticlericaal
volbloedig maar ook anderzijds voor
Socialisme zoo benauwd als een haas
voor den jager, voor de brandkast
zoo bezorgd als grootmoedertje voor
haar brilvoor Staatszorg huiverig en
voor Staatssouvereiniteit terecht doods
benauwd voor vrijheid op sociaal en
economisch terrein blakende en geest
driftig vijandig tegen Grondwetsher
ziening en finale uitbreiding van kies
recht moest het Oud Libe
ralisme natuurlijk van het Kuiper-
Kabinet niets hebben, maar kon het
ook met de Concentratie van 21 Jan.
1905 zich niet vereenigen.
Het moest dus «afbakenen,en het
eigen standpunt uiteenzetten, ja het
zou zelfs vlumdhaven.a
Wat zou het dan handhaven
Ziehier zijn program, waarmee het
tegen alle partijen optreden zou
1. Als hoofdbeginsel van liberale
staatkunde stellen zij, dat de Staat
naar den eisch van strikte onpartijdig
heid aan alle burgers zonder onder
scheid de ruimst mogelijke vrijheid
verzekere.
2. Staatkundige vrijheid achten zij
gewaarborgd dooi" de gezonde wer
king onzer constitutioneel-monarchale
staatsinstellingen. Voor de gezonde
werking is noodig geleidelijke uitbrei
ding van kiesbevoegdheid naar gelang
van toenemende geestelijke ontwikke
ling en stoffelijke onafhankelijkheid
der burgers. Bij de regeling van. het
kiesrecht zij de eerste vraag, hoe de
vertegenwoordiging van het geheele
Nederlandsche volk als deel der wet
gevende macht, het doeltreffendst zal
worden samengesteld.
Maatschappelijke vrijheid achten
zij niet minder dan staatkundige, on
misbare voorwaarde voor volkswel
vaart en beschaving. Wetgeving en
administratie, welke strekken tot ver
hooging van het stoffelijk, geestelijk
en zedelijk peil der geheele natie, be
hooren waarborgen te stellen voor en
gericht te zijn op ontwikkeling van
alle staatsburgers. Ook sociale wetge
ving moet dan in de eerste plaats
bestaan in het bevorderen, aanmoedi
gen van persoonlijk initiatief en ener
gie. Staatsdwang en ambtenaarsbe-
moeïing zijn eerst toelaatbaar, wanneer
de werking van het vrije zelfstandige
initiatief ontoereikend is en voldoende
vaststaat, dat hetgeen ter behartiging
van eenig algemeen belang tot stand
moet komen van staatswege eerder en
beter kan worden verricht dan door
de vrije samenwerking der belangheb
benden.
En als een soort van toelichting
werd aan 't Manifest nog een Memorie
aangehangen, die aldus luidt
le. Krachtige handhaving van orde
en gezag is eerste plicht der overheid.
Zij is gerechtigd van alle ambtenaren
te verlangen, dat zij haar in de ver
vulling van dien plicht niet bemoeilij
ken. De rechtstoestand dier ambtena
ren behoort afdoende te worden verze
kerd.
2. De grondwettelijke waarborgen
voor de handhaving der van Overheids
wege ingerichte volksschool, die aller
godsdienstige overtuiging eerbiedigt,
behooren onverzwakt te worden toe
gepast. Nauwere aaneensluiting van
het lager onderwijs aan het practische
leven behoort bevorderd te worden,
niet daarentegen verscheidenheid van
middelbare en lioogere scholen naar
richtingen des geloofs en allerminst
begunstiging van zoogenaamde univer
siteiten met leerstellig gebonden perso
neel,
3. De sociale wetgeving, inzonder
heid de arbeidersverzekeringswetge
ving eischt vooralsnog uitbreiding en
herziening. Een meer practische geest
behoort deze wetgeving te doordringen.
Kosten en arnbtenaarsbemoeiïng met
de daaraan verknochte toeneming van
strafvervolgingen, moeten binnen rede
lijke grenzen worden gehouden en
teruggebracht.
-i. Naar bezuiniging op de staatsuit
gaven moet worden gestreefd, in de
eerste plaats door verbetering van het
beheer in vele takken van dienst. De
technische verbetering van de bestaan
de belastingwetten moet, ook met het
oog op vermeerdering van opbrengst,
ter hand worden genomen. Voorzoover
daarna versterking der rijksinkomsten
onvermijdelijk is, moeten verhooging
van de successiebelasting in de zijlijnen
en belasting op voorwerpen van weelde
in de eerste plaats in aanmerking
genomen worden.
5. Bij de inrichting onzer levende
strijdkrachten moet worden uitgegaan
van het beginsel, dat een zoo groot
mogelijk deel van het volk geoefend
worde om aan de verdediging des
vaderlands mede te werken.
6. Het op den voorgrond brengen
van eene nieuwe regeling van het
kiesrecht met een daaraan voorafgaan
de en daarvoor noodzakelijke Grond
wetsherziening achten zij thans niet
gewenscht. Voor een Grondwetsher
ziening, waarbij het kiesrecht vraagstuk
dus ook het
in zijn geneeien omvang,
gemeeuteraadskiesrecht, het vrouwen
evenredige
vertegen
kiesrecht en de
woordiging, alsmede andere belang
rijke onderwerpen die daarmede sa-
samenstelling
menhangen, zooals de
en de bevoegdheden der Eerste Kamer,
worden in behandeling genomen, ach
ten zij de denkbeelden niet rijp. Een
poging daartoe is bij voorbaat met
onvruchtbaarheid geslagen en zoude
slechts een ongewenschte stremming
in don wetgevenden arbeid teweeg
brengen. Een Grondwetsherziening,
uitsluitend strek kende om den gewonen
wetgever algeheele vrijheid te geven
voor de regeling van het kiesrecht,
ontleent in de gegeven omstandigheden
hare beteekenis aan den wensch, om
tot spoedige invoering van algemeen
kiesrecht over te gaan. Waar, afgezien
van het vermoedelijk onvruchtbare ook
van deze poging die wensch door de
ondergeteekenden niet gedeeld wordt,
achten zij het weinig aanbevelens
waardig op zoodanige Grondwetsher
ziening aan te dringen, te minder,
waar een samenwerking op dit stuk
van hen, wier gevoelens over de kies
rechtregeling zelve uiteenloopen, wei
nig bevorderlijk schijnt aan klaarheid
in de politieke verhoudingen.
Wordt vervolgd.
*H!* In Rotterdam.
Het spookt, schreven we eenige
weken geleden, in Rotterdam. En we
toonden in onze artikelen over de
Graanelevators aan, wat er haperde.
En thans spreekt het Comité van
Verweer tegen de invoering der graan
elevators reeds over de vermoede sta
king. Op de vergadering van 1 Oct.
is met overgroote meerderheid van
stemmen door wegers, ophouders en
controleurs besloten «als protest tegen
den schandelijken broodroof« zoodra
de elevators weer met de lossing eener
graanboot aanvangen, eenparig den
arbeid neer te leggen.
Wat we van zulk een staking den
ken
Dat ze onverantwoordelijk isin
elk geval nutteloos.
De nieuwe -bedrijfsvormen tegen
houden is hetzelfde als de locomotief
van een sneltrein door opbreken van
rails laten ontsporen.
Voor enkele dagen mag een opont
houd ontstaan, maar daarna vervolgt
ze haar weg, alsof er niets gebeurd is.
De productiewijze, de kapitalistische
uitzetting van de nijverheids-en ver
keersmiddelen te beletten, 'tis onbe
gonnen werk. En een staking daar
tegen is onzinnig. Ze wordt beslist
hopeloos verloren met al de treurige
gevolgen ervan.
Wat dan Er valt niets tegen te
doen dan te aanvaardenmaar ook
tevens de arbeidsovereenkomst zoo
danig te wijzigen, dat uit de nieuwe
machines geen broodeloosheid voort
vloeit.
Machines zijn nuttig ze vergemak
kelijken den arbeid maar ze dreigen
ook met werkeloosheid, en honger,
tenzij het arbeidscontract gelijktijdig
met de invoering wordt gewijzigd ten
behoeve van den handenarbeid.
Maar dat resultaat kan ook zonder
staking verkregen worden, nl. door
een krachtige vakvereeniging en wel
begrepen solidariteit.
Geen verzet tegen den nieuwen
productormaar een afstaan van een
deel der grootere winst door den ei
genaar aan den werkman, dat is de
eisch. De machine geeft meerdere
winst aan den gebruikergoed maar
dan worde de werktijd ook korter of
't daggeld grooter, zoolang de machi
ne werkt.
»oud-liberdlen« zelfs
gewaagjK Zij stemden
omgekeerd
Utrecht op Van
niet't werd ook
Uit «le Pers.
Minister Buigwel of de triumfee-
rende Orgeltrapper.
Ieder, die meeleeft, heeft van het xroode
spook« gehoord.
Volgens de vrijzinnigen hebben wij met
allerlei zotte spookhistories trachten te wer
ken op het bijgeloof der schare.
«Och, wat zei men links, »dat roode
spook bestaat niet
Als er zeven socialisten in de Kamer
zitten, hebben ze zeven stemmen en niet
een meer. Dan oefenen ze 7/100 van den
Kamer-invloed uit dat is toch heusch
niet iets, om de luiden bang voor te
maken
Welnu
hebben 't er
in Enschedé op Van
stemden de rooden
Karnebeek.
't Is onze schuld
niet door onze mannen uitgelokt, maar
we zijn schitterend in 't gelijk gesteld.
Bij 't Adresdebat, dat nu woordelijk
voor ons ligt, trad Troelstra óp, als de
man, die zei waar 't op stond en de
minister als de ijverige ploegbaas, die 't
z'n aannemer naar den zin tracht te maken.
Tot in de woordenkeus kwam dit uit.
Nederiger dan de minister 'deed, heeft
nooit eenig Nederlandsch bewindsman
tegenover den socialistischen aanvoerder
zich aangesteld.
In dezelfde zitting, waarin Mr. Troelstra
er z'n eer in stelt, dat hij republikeins
is en zich ^volstrekt niet warm maakt voor
het Huis van Oranje,tracht Harer Majes-
teits eerste staatsdienaar, het dien man zoo
veel mogelijk naar den zin te maken.
Alsneef, die 't van z'n ouden grom-
migen erfoom hebben moet en 'm daarom
met uitgezochte attenties omringt
Dat zou ondei dr. Kuyper niet gebeurd
zijn
Tot tweemalen toe boog de minister
zóó wel, dat mr. Troelstra goedkeurend
knikte en voorloopig bevredigd was.
Eerst inzake den Marine-bond.
Op zichzelf kan iedereen met de ver
klaring des Ministers instemmen. Ook wie
in 's Rijks dienst is, behoudt zijn grond
wettige rechten, 't Recht van vereeniging,
vergadering, petitie enz. Als maar de
»tucht« en de eerbied voor 't »gezag«
bewaard blijven.
Als ik zei, daarmee is ieder het eens
Zelfs Mr. Troelstra kon zich daarmee
vereenigen. Mits hij de woorden tucht
en gezag maar naar eigen idee mag uit
leggen.
Doch er is hier een waarheid achter de
waarheid
't Ging over den Bond van Marine
matrozen. Wat Oudegeest was en weer
worden gaat voor 't spoorweg-personeel,
dat is die Bond voor de matrozen.
Staalman, die toch geen anti-democraat
is, heeft er meermalen staaltjes van mede
gedeeld.
Die Bond kweekt stelselmatig een geest
van verzet, dooft de vaderlandsliefde, stookt
voortdurend tusschen minderen en oversten.
Meermalen hebben we den »hoogen< in
leger en vloot, naar aanleiding van kazerne-
en scheepstoestanden de waarheid gezegd,
zoodat een enkelen keer een lezer vroeg,
of we daarin niet te ver gingen.
Maar daartegenover spreken we 't ook
gerust uit, dat 'n Bond, die week aan week
de verhoudingen aan boord en in de
kazerne tracht te vergiftigen, niet kan wor
den geduld.
Nog onlangs is 't in Indie gebeurd, dat
een matroos, die weggewaaid was, door
zijn makkers met luide »hoera'swerd
geëerd.
Zoo iets teekent. Waar dat gebeurt,
waar telkens zulke feiten plaats hebben,
moet een minister in de Kamer den nadruk
leggen op de plichten van wie in Staats
dienst zijn. Juist, omdat die plichten ver
geten worden en men van zijn rechten
misbruik maakt.
Zoo deed de heer Ellis, uit 't Kabinet-
Kuyper.
Hij was goed voor de minderen, maar
wie wel op zijn rechten stond en niet om
zijn plichten dacht, had een kwaden mees
ter aan hem
Nu echter komt de Minister, waar
Troelstra 'em hebben wil.
De rechten der minderen worden op
een hoog voetstuk gesteld. Schuchter wordt
daarna aan hun plichten herinnerd. En als
wil de Minister deze stoutigheid verzoenen
en verzachten, haast hij zich de »hoogen<
nog gauw even op hun plaats te zetten,
met deze woorden
«Maar bij de handhaving van het gezag,
en hierop wil ik nader wijzen, moet altijd
en onder alle omstandigheden, dit op den
voorgrond staan, dat de hooger gestelden
het goede voorbeeld moeten geven en zich
den rang, waarin zij geplaatst zijn, waardig
moeten toonen, mede in de wijze van op-
treden tegenover hun ondergeschikten
Goede woordenMaar hier, in een
debat met Troelstra, ingeleid door een
herinnering aan den Marinebond, gekoppeld
aan 'n hartige bevestiging van de »rechten«
der minderenhier, zeg ik, een ver
kleining van 't gezag, waar de Minister
geen pleizier van hebben zal,
»Op zijn pas gesprokene, is dit woord
zeer zeker niet.
Mr. Troelstra was dit wel naar den zin.
Hij kon zich met een en ander wel
vereenigen. Mits er nu ook volle vrijheid
zou gelaten worden voor soldaten en
matrozen, om tot vakorganisatie te komen,
te vereenigen en te vergaderen, met petitie's
te komen, enz.
Nu weet ieder, wat dit in socialistische
taal beteeken t.
Zijn de matrozen ontevreden over een
bevel van een scheepsoverste welnu, ze
vergaderen, nemen een motie aan, maken
die publiek, teekenen een adres aan den
Minister enz. enz.
Dan is de tucht gewoon naar de maan.
'n Dwaashoofd, wie dat niet van tevoren
ziet aankomen.
Indien ooit, dan was hier dus 'n kras
woord op zijn plaats. Om de militairen
en matrozen tot een waarschuwing te zijn,