voor de Kuidliollandsche en
Eilanden,
Woensdag 4 October 1905.
20ste Jaargang N°. 1073.
Antirevolutionair
i
Orgaan
i ESS 15
AM,
IT-MIER.
-ZET,
IN HOC SIGN O VINCES
Avondbrillen.
VFF Mz.,
99
ARNIS.
?NDTJK.
O 15 li
Alle siukfeeia voor de Hedactie bestenad, Adverieatiësi en verdere Administratie franco toe te zenden aan «Sesi Uitgever.
13de 1,1 JST
Twee Edelgesteenten.
a a it
1UFTEN,
v, enz.
ITIËN
ADEN.
S 'J q
jzen vlugge,
haren- en Brillen
igazijii.
VN DOORN.
iabij liet Gr.Kerkpl
I'TEBDAJl,
ERS vanaf f4,
pst adres voor
lorschrift van HH
ïen Brillen electrisch
liepen scheermessen
OUWËRS
rs van
neer, Machine-
raan euz.
irvoor is bij
)IJK.
A. v. d. TOL Jz. te
HINGEN, Melissant
iL. WESTDIJK, Mid-
SIDE, Den Bommel
dereede.
;root rabat.)
DIRKSLAND.
n alle
enlandsche
■m Couranten.
dvertentiën
mten
in
Schoolbehoeften.
RE, A DIG
f- l'&ëmie- en
ifftuntf.
ii Bijbels.
iz.
igaretlen.
t
dossale voorraad
irijs.
Ie kw.) f 3.
kw.) f ,4®
n haast cadeau.
n, Spiegels,
enbouten en
ftafels, Wee
rde Meubelen,
scherp concur-
1ANTIE.
•-toestellco
ordeeligsle
Ichting.
ROTTERDAM,
ten.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGE VER
T. BOEKHOVEN.
MPMM 3SSL
Advertentiën 10 cent per regel en maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing,
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Diasdag- et Vrijdagmorgen 10 uur.
van dt 27e Jaar-Collecte voor de
Scholen met den Bijbel.
Transport f 30,285,11 '/i
Groningen (h. en k.)819,12'/,
Holwierde met Krewerd 93,10
Ma ruin met Nuis, Noordwij k, De
Wilp en Niebert117,00—
Pieterbureu met Westermeland en
Weerhuizen173,50
Sappemeer met Hoogezand,Foxkol,
Kleinemeer, Westerbroek, Krops-
wolde, Kolham en Muntendam 284,65
Dokkum met Aalzum en Oostrum
(W. ged.)207,79
Hantumhuizen met Hantum en
Hautumeruitburen28,00—
Idsegahuizen met Piaam22,46
Kollum met Ludjewoude223,47'/,
Oosterend (Pr.)69.00
Oudega (Small.)91,12
Zwagerveen met Kollumnierzwaag,
Westergeest en Oudwoude 104,60
Veenendaal met de Klomp 370,00
Zeist492,46'/a
Amsterdam II (Utrecht en Weesper-
zijde) 68,20
Haarlemmermeer o/z en Aalsmeer 241,75
Zaandam met Nauerna, Assendelft
en Westzaan 411,30—
Giessen-Nieuwkerk met Giessen-
Ouderkerk (bovenkerks), Peur-
suni en Neder-Slingerland105,79'/,
Noordeloos met Over-Slingerland,
Hoog Blokland en Hoornaar, 151,79'/,
Leksmond en Heikop76,65
Loosduinen253,96—
Ooltgensplaat124,27'/,
Ter Aar met Langer Aar, Korter
Aar en Aardam82,07'/,
Zegwaart met Zoetermeer, den
Hoorn en de Keulsche Buurt 130,90
Zwijndrecht65,85
Totaal van 300 Locale Comités f 35.073,95
Waar jniets staat aangegeven is de collecte
aan de huizen gehouden.
De Unie-Collecte bedroeg te Noordeloos
f 101,39'/,, te Hoornaar f 36,75 en te Hoog-Blok-
land f 23,65.
De Unie-Collecte te Loosduinen bedroeg voor
de Chr. School aan de Emmastr. f165,40 en voor
de Chr. Sphool aan de Wilhelminastraat f 88,56.
Behalve de Unie-Collecte zijn te Zwijndrecht
in de Geref. Kerk nog f 360,— in het afgeloopen
jaar aan school-collecten ontvangen.
De opbrengst der 300 reeds gepubliceerde Unie1
Collecten is ruim f 900,hooger dan bij die
zelfde Locale Comités in het vorige jaar.
De nagiften beginnen ook reeds te vloeien. Het
gaat goed zoo!
R. DERKSEN,
Secretaris der Unie.
li.
Artikel 80 der Grondwet spreekt
niet van '18 jaar, niet van een huis
manskiesrecht, d w.z. van een kies
recht aan mannen en vaders en met
hen gelijk gestelden maar Van Hou-
ten's Volmaakte geeft nog minder dan
Art. 80 eischt, dat van den leettijd
dit zegt: swelke niet beneden23jaar
mag zijn.cc Waarom de heer Van
Houten nu niet 23, maar zelfs 25jaar
gekozen heeft in zijn kieswet, is alleen
verklaarbaar voor hen, die 't oud-
liberale standpunt kent, waarop hij
zich sinds jaren geplaatst heeft.
En dat zeer zeker door 't blanco-
artikel, hetwelk den weg moet banen
naar uitgebreider kiesrecht, een nieuwe
kieswet zal worden geboren met een
drieëntwintigen leeftijd, mag om ver
schillende redenen worden verwacht.
't Vreemdste in Van Houtens Kies
wet is voorzeker die 25 jarige leettijd,
temeer, waar de auteur in de Memorie
van Toelichting verklaarde: De Re
geering echter is van oordeel, dat 't
staatsbelang eischt eerst de verbete
ringen te brengen, die binnen de
grenzen der Grondwet liggen
en daarbij zoo ver te gaan als naar
haar meening met het stelsel der
Grondwet in overstemming is.« Maar
't stelsel der Grondwet eischt niet 25,
doch 23 jaar.
Wat de leeftijd betreft, achten we
Van Houten's Kieswet onmogelijk te
handhaven. Wil de aanstaande wet
gever van 1909 tot 't huismanskies
recht niet overgaan enhetindividueele,
het atomistische standpunt, het stand
punt van het persoonlijk kiesrecht en
niet dat van gezinshoofd, handhaven,
dan komt het ons voor, dat nood
zakelijk is een leeftijd lager dan 25
jaar, en die leeftijd niet vastgelegd
in de Grondwet, want om tot het huis
manskiesrecht te komen, achten we
een leeftijdscijfer beter in een Kies-
dan in een Grondwet thuis.
Behalve deze kwestie is Van Houtens
Kieswet gebrekkig, om den maatstaf
van bezit, dien ze aanlegt. We zullen
met geen cijfers iemand vermoeien,
maar ieder weet, dat de onmogelijkste
verhoudingen door de Wet in't leven
zijn geroepen. Men behoeft slechts na
te zien de Tabel, bedoeld in de art.
1 en 2 der Kieswetna te gaan den
huurprijs, het minimum inkomen na
te gaan den aanslag in de personeele
belasting voor de groote steden om
tot de conclusie te komen, dat hon
derden zijn uitgesloten, waar huns
gelijken binnen gelaten worden.
Wie de cijfers, de aantallen kiezers
in de verschillende districten der 100,
vergelijkt, vraagt met recht en reden
naar een andere kieswet, laat staan
nog 't feit, dat sinds de invoering der
wet op 1 Jan. '1897 het maatschappelijk
leven in zijn organisaties is vooruit
gegaan en de publieke belangstelling-
in politieke zaken de laatste acht jaren
onnoemelijk is toegenomen.
De Kieswet van Van Houten geeft
aanleiding tot een kiezersteelt, zoo
fanatiek, als er ooit een kan plaats
hebben. Wie om de spaarbankkiezers
denkt, begrijpt ons.
Laat een Afdeeling der Liberale
Unie, b.v. in Rotterdam, f 50000 uit
geven voor spaarbankboekjes voor
15 Febr., dan kweekt ze 1000 liberale
kiezers en ze trekt nog de winst, het
percent van 15 Febr. tot na de ver
kiezing, als wanneer ze de boekjes
weer terug brengt bij de Rijksbank.
En met 1000 kiezers meer in één
district is de victorie behaald. En
zoo zijn door die wet allerlei middelen
te gebruiken om veel of minder veel
kiezers te kweeken, wel niet op on
wettelijke, maar toch wel wat ver
dachte wijze Slotsom is dan ook, dat
boven de kieswet van Van Houten
staat zulk een, waarin 't huismans
kiesrecht is vastgelegd kon het met
evenredige vertegenwoordiging, en
waarin allerlei trukjes konden worden
voorkomen
We zijn het eens met wat mr. J.
D. Veegens in de Meiaflevering van
Vragen des Tijds '1901 schreel in 't
artikel Praeter ed Censeo: Elke
uitbreiding van kiesrecht heeft den
zin voor sociale rechtvaardigheid doen
toenemen. Maar nog is die gezindheid
lang niet krachtig, althans lang niet
algemeen genoeg. Dan alleen zal zij
tot elke groep van afgevaardigden door
dringen. wanneer het kiesrecht los van
eiken band met belastingen zal zijn ge
regeld, w mneer zal zijn gebroken met de
bekrompen onderscheidingen, waardoor van
personen uit dezelfde maatschappelijke
klasse en van gelijke geschiktheid eene
minderheid tot de stembus toegelatende
meerderheid geweerd wordt,
En juist dat wordt bereikt, dat bre
ken nl., door hetgeen de antirevolutio
naire partij begeert: liet huismans
kiesrecht.
Het wordt ook bereikt door't alge
meen kiesrecht, dat we om des be
ginsels wil echter niet aanvaarden.
Niet gaan we met dat artikel van
onzen huidigen minister van Handel
mee, waar hij door wijziging der
kieswet van Houten een andere groe
peering van partijen bedoelt en ver
wacht. We vinden onjuist zijn beschou
wing, als hij zegt»Maar juist in ve
ler voorliefde voor zoo onnatuurlijke groe
peering (als blijkens hem nu zich open
baart in monsterverbonden, coalities
en geloofs-of ongeloofsleuze. Red. M.)
ligt het beste bewijs, dat de zin voor
sociale rechtvaardigheid nog in te weini
gen leeft. Indien sociale hervormingen de
eerste plaats inn men, niet slechts in de
programma's, maar in de ziel der Staat
kundige partijen, gelijk onder de werking
van algemeen kierecht veel meer dan thans
te verwachten ware, zou de groepeering dier
partijen zich daarnaar moeten richten
Die beschouwing dunkt ons on
houdbaar, omdat door den schrijver
uit de sociale hervormingen alle gees
telijken en zedelijken achtergond wordt
weggedoezeld, en het sociale alleen
wordt teruggebracht tot een dubbel
tjes kwestie. Dat is het eenigszins, maar
niet alleenslechts ten deele.
De partijgroepeering van heden
staat of valt volstrekt niet met 'tal-
gemeen kiesrecht; heeft niets uitstaan
de met meerdere of mindere liefde
voor sociale rechtvaard'gheid, want
die liefde wordt zoowel rechts als
links gevonden, maar de groepeering
hangt af van het geestelijk element,
dat in de sociale verhoudingen en wan
verhoudingen schuilt of naar voren
treedt.
Dat wij de kieswet van Houten dan
ook beslist afkeuren, zit em niet in eene
begeerte naar nieuwe groepeering, in
een koudheid voor de sociale nooden
des Volks, maar in 'tonrecht, dat bij
de huidige en door ons ook in de toe
komst gewenschte groepeering te wei
nig kiezers van elke partij zijn Dat is
onbestaanbaar.
De kieswet van Houten, noch'tal-
gemeen kiesrecht zal ooit iets aan de
groepeering veranderen. Deze formatie
staat met andere zaken in verband,
die dieper liggen dan de heer Veegens
voorstelt.
Doch genoeg.
Van Houtens kieswet heet de men-
schelijk volmaakte, maar ze is de oor
zaak van 't blancoartikel.
Daarover een volgende maal.
Nog niet te laat.
Het Ministerie buigt voor Mr. Troel
stra. Al komt de Commissie voor
Grondswetsherziening niet bijtijds
klaar, dan zal de Minister zelf ingrij
pen, zoo belooft hij.
Troelstra dankt voor zulk een toe
schietelijkheid.
Maar Mr. Karnebeek is woedend.
Wat! hebben de Oud-Liberalen daar
om de Unie-Liberalen geholpen, om
nu in den hoek gezet te worden. Wat
wil de heer Meesters ondanks de
stembushuid van alles wat conserva
tief was, regeeren over maar zonder hen.
Zal 't nieuwe Ministerie nu al een partij-
daad forceeren en tegen den zin van
een der bondgenooten het algemeen
kiesrecht binnenloodsen
.Ja, dat zal 't nieuwe Kabinet, en
de Socialisten willen en zullen daar
door eens fllitik rammelen aan de
brandkast.
Maar 't is nog niet te laat. Indien
de Oud-liberalen met (gis samenwer
ken tegen dit radicaal socialistische
Kabinet en het zoo spoedig mogelijk
een Hinken knak geven als 't eenig
wetsontwerp onder 't verdacht ge
juich de.' Socialisten indient endoor-
drijft, dan bewijzen ze ons Vaderland
een dienst, waar ze in Juni 05 huu
land in 't moeras gebracht hebben.
De Oud-Liberalen moeten terug
van den onheilzamer) weg, waarop
ze gewandeld hebben
Laten ze 't gevaar inzien, want we
moeten wel vooruit, maar niet 'op
z'n socialistisch.
FEUILLETON.
Eens spelers leven.
Eene Saksische dorpsvertelling.
Naar het Hoogduitsch
door
L. VAN R15RKEL.
7 Hoofdstuk V.
Een gedeelte van het regiment werd
gevangen genomen en wij, arme muzikanten,
moesten later, toen wij dieper het land in -
gevoerd werden, nog de schande beleven,
dat de knechts uit een grooten molen ons .-Absalom is blijven hangen. O, hoeveel ver-
onze instrumenten afnamen, die men ons
tot dusver nog gelaten had. Anderhalfjaar
later trokken wij weder langs denzelfden
straatweg, maar nu onder betere omstandig
heden. Toen zijn we onze instrumenten terug
gaan halen en hebben we zoo wel den
molenaar als zijn knecht al het meel uit
hun rok gekloptk Daar werd braaf om
gelachen.
Doch de majoor gaf het gesprek terstond
weder een ernstige wending. Hij sprak van
Gods groote genade in de veldtochten. Wie
dezen tijd mêê doorleefd had, moest eigen
lijk zijn leven lang een heiligen ernst in het
hart behouden hebben. Ronduit gezegd,
oude kameraden,ging hij voort, sis het
mij onverklaarbaar en doet het mij hartelijk
leed, dat gij den lieven Zondag zoo met
de kaarten zoek brengen kunt. Reeds in
het veld heeft het mij altijd gehinderd, als
zoo menig officier van het kaartspel in het
strijdgewoel ging, waar toch Gods gerichts-
engel voortdurend door de rijen trekten
wezenlijk, heel veel verder staat hij van u
ook niet af I Geeft eens hier, ik heb nog
wel wat verstand van het uitleggen van
kaarten ik zal u in het kort hunne beteeketiis
zeggen.i Wilhelm reikte hem zijn spel toe.
Hij wierp een der kaarten op tafel en wees
op de figuurtjes. (De figuren der Duitsche
kaarten.) »Zie, dit hier is een tak van den
eik, waaraan de-weerspannige, verloren zoon
loren zonen ziju sedert dien tijd met huid
en haren, met lichaam en ziel, aan dien
vervloekten eikentak blijven hangen.Hij
nam een andere kaart, groen gekleurd
sOmdat het olijftakje, dat Noachs duif iu
de ark bracht, zij is de voorafschaduwing
van Hem, die oprecht was als de duiven,
zoovele harten tot den vrede Gods
roert en voert, heeft de duivel voor zich
ook een groenen tak uitgevonden, om den
anderen in- vergetelheid te brengen.Hij
nam een kaart met klokjes sDat zijn de
bellen aan de zotskop, die de duivel den
kaartspelers over het hoofd hangt. Want,
terwijl hij hun wijsmaakt, dat ze winnen,
wint hij integendeel hun genadetijd en hunne
zielen af.« Daarop nam hij den sheer« en
ging voortsDat is de man van uw lust
en uw leven. Kent gij hem echter? Weet
gij wien gij dient Stelt u hem eens voor
met den hanenveer op het hoofd en den
boksvoet aan het been, of hij dan niet de
levende booze is, precies zooals gij hem in
het boek van Doctor Faust vindt afgebeeld.
Eindelijk greep hij een rood gekleurd blad.
j-Die roode harten zijn de bloedende harten
uwer vrouwen en kinderen, van wie gij het
brood verspeeld en jegens wie gij uw heiligen
mannen- en vaderplicht verzuimd k
Terwijl hij dit zoo aan de eene tafel uit -
legde, verdwenen de kaarten aan de andere
tafels Hier en daar werd een blos van
schaamte, hier en daar ook een blijk van
verkropte woede merkbaar. Maar niemand
had den moed, den kloeken man één woord
tegen te spreken. Zijn rijtuig bleef lang uit,
doch er kwam geen kaart meer voor den
dag. Men bleet in een ernstig gesprek ge
wikkeld, waarbij hij het Woord Gods be
stendig liet doorstralen, zooals de helderheid
des Heeren in den arbeid der herders in
Bethlehems velden doorstraalde. Eindelijk
kwant zijn koets voor. Hij reikte elk der
aanwezigen tot afscheid de hand en ghtg de
deur uit. Het geheele gezelschap volgde
hem ieder wilde hem in het rijtuig helpen,
ieder wenschte hem een gelukkige reis. Hij
bedankte hen en reed weg.
Toen meu weder binnen was, zag de een
den ander aan »Wie was dat wie was
dat Maar niemand wist het. Een oude
drinkebroer en speelduivel, die het vleesch
bijna van zijn magere vingers had afge
speeld, liet zich toen hoorenMaar het
is toch schandelijk, wat hij ons daar in het
gezicht gezegd heeft k Doch een ander gaf
hem ten antwoord»Houd uw mond en
spreek hem niet tegen het is alles waar
heid k Aan spelen dacht voor het oogen-
blik niemand meer. Wilhelm begaf zich
huiswaarts. Die eikentak, waaraan de ver
loren zoon was blijven hangen, en die
bloedende harten van vrouw en kinderen,
wilden hem maar niet uit het hoofd gaan.
Hij was als een aangeschoten hert, dat
bloedend naar zijn leger sluipt. Vroeger dan
gewoonlijk, stil en vriendelijk, kwam hij thuis.
Er braken goede dagen voor den molen
aan. Den geheelen zomer door bleef hij
thuis hij was minzaam en vaderlijk jegens
vrouw en kinderen, en hield zich ijverig
met zijn zaken bezig. De molen klapperde
»Help, Heere God Help, Heere God
De vrouw leerde den kinderen bidden en
Andreas verbeeldde zich soms, dat de groot
vader uit ziju graf verrezen was. Al stemde
Wilhelm ook nog niet van ganscher harte
in met Gods Woord, hij weersprak het
toch ook niet. Bij de vrouw bloeiden de
rozen weder op de wangen en de kinderen
wisten nu eerst recht, dat zij een vader
hadden. Ach, Heere God, had het nu niet
zoo kunnen blijven had het tjerk dan niet
op gezegende wijze verder kunnen gedijen
Op dm avond voor Paschen van het volgende
jaar zat hij gezellig met zijn gezin bijeen.
Daar traden zijne vroegere makkers, de
doopsgetuigen of pieten van zijn (tveede
zoontje binnen. Zij verweten hem, dat hij
zich nergens meer zien liet, dat hij een
huismusch geworden was. Reeds toen ze
hen zag aankomen, had de vrouw wel
luidkeels willen uitroepen: Verlos ons van
den booze, Heere, en laten zij er toch
aandenken, dat het morgen Pascha is k
Toen zij hem echter rondweg vertelden,
dat zij (Vzen avond bij hem eens een
spelletje ilden doen, dat zij de kaarten
hadden ncmdegebracht, en hij daarvoor de
tafel reed opruimde, ging zij de kamer
uit naar de Keuken. Daar stroomden de
tranen onbedwongen langs hare wangen
daar vlogen haar gebeden opwaarts als de
duiven naar hare woningen, dat de Heere
dezen dag zonder schade voor haren man
mocht laten voorbijgaan. Otn tien uur gingen
de gasten weg. Weinige dagen later kwamen
zij terug, en kort daarna weer. Zij noodigdeu
daarbij Wilhelm zoo dringend uit, hen
ook eens te bezoeken, dat hij er spoedig
gevolg aan gaf. Naar de drakenkroeg is
hij echter nooit weder heen gegaan.
Wordt vervolgd.
i.'
tl
m
m
