Zaterdag 32 Juli 1905.
20slc Jaargang N°. 1052
voor il© Xuidhollandsclie en üeeiiwsrfi© Eilanden,
BIJVOEGSEL
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGN O VINCES
T. BOEKHOVEN.
FEUILLETON.
WAT LIEFDE VERMAG.
Alle Mnfiikeii voor de üedaclie be^emd, Advertenliëa ess vèr«l.ere AduiinlstraUe franco toe ic zenden aaai den Uitg-cver.
Trou.
Uit «Se Pers.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
ëOMMELSMi SJMé
Advertentie!! 10 cent per regel en 3/2 maal. Eeclames 20 per regel.
Soek aankondiging 5 Cent per regel en */3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaat
Advertentiën warden ingewacht tot Dinsdag- an Vrijdagmorgen 10 uur.
Bij dit nummer 'oehcort een
ei
Een onzer meest sympathieke poli
tieke medestanders, voorvechters en
woordvoerders is Dr. de Visser, dien
we zoo gaarna een zetel zagen innemen
in de Tweede of Eerste Kamer.
Met onverholen ingenomenheid heb
ben we dan ook in de »Nederlander«
zijn hartverkwikkend woord gelezen
en we betuigen onzen spijt, dat we
zoo lang onze lezers op zulk een warm
pleidooi hebben doen wachten. Maar
gedachtig aan de bruiloft te Kana in
Galilea, waar de beste wijn 't laatst
werd geschonken, bieden we dan Dr.
de Visser's nabetrachting aan als een
zeer edele drank.
Het is mij eene behoefte een enkel
woord van nabetrachting te schrijven
op de gehouden verkiezing.
En in dat woord straalt door, moet
doorstralen een toon van blijmoedig
heid en van hoop
Menigen lezer klinkt die taal wel
licht vreemd in de ooren. En onge-
twijleld draag ook ik leed over de
nederlaag der rechterzijde, in wier
handen èn het gezag èn de vrijheid
veilig waren Ter wille van ons volk
had ik gaarne het huidig Kabinet de
taak zien afweven, die het meesterlijk
bezig was te vervullen. Maar des
niettemin viert het optimisme op dit
oogenblik in mijn haFt den boventoon.
En dat om velerlei redenen
Nooit toch is de voosheid van^ de
beginselen aan de linkerzijde duide
lijker aan het licht getreden dan in
dezen verkiezingsstrijd. Ieder Neder
lander weet nu, dat het Liberalisme
vernietigd zou zijn, als het Socialisme
niet de hand tot jredding had toege
stoken. De vlag heeft zells dienst
moeten doen om deze vernedering te
bedekken. Toch zou ook met dien
bondgenoot de zege nog niet behaald
zijn, wanneer niet door de liberalen
de twistappel van den godsdienst op
de politieke erve ware nedergeworpen
en niet protestanten tegen katholieken,
doleerenden tegen hervormden en
omgekeerd waren opgehitst De tweede
vernedering, die het liberalisme der
halve met zich draagt, bestaat in het
gebruik van de religie tot verkiezings
tactiek. Terwijl zij bij ons als princip"
in de staatkunde dienst doet, bezigt
haar de linkerzijde als uttiliteits maat
regel bij den stembusstrijd.
Daarmede heeft zij voor altijd het
'recht verloren het verwijt tot ons te
richten van vermenging van godsdienst
en politiek. Maar en dat beteekent
oneindig meer daarmede viel te
scherper het onderscheid in het oog
tusschen eene staatkunde die den
heiligen godsdienst slechts gebruikt
tot het bereiken van een menschelijk
doel, en die andere staatkunde, welke
op christelijke grondslagen wenscht
voort te bouwen, op grond van een
absoluten wil van God.
Brengt genoemde tweevoudige ver
nedering ons niet tot de slotsom, dat
het liberalisme in Nederland bezig is
in de omarming dier twee verkie
zingsvrienden, de sociaaldemocratie en
de religie, te worden dood gedrukt?
De pret in ons land, die de redacteur
van het Handelsblad® zelfs deed
»dansen«, herinnerde treffend aan den
beroemden Doodendans.
Wanneer eene dusdanige partij tij
delijk triomfeert, kan de tegenpartij
gerust zijn.
En niet alleen gerust, maar ook
hoopvol
Die hoop wordt bevestigd door de
geestdrift onzer vrienden voor hunne
positieve beginselen. Met ijzeren vol
harding, met fieren moed, met hooge
energie is door onze geestverwanten
gestreden, omdat het ideaal hen be
zielde. En omdat dat ideaal het hei
ligste op aarde is, waren als vanzelf
hunne wapenen edel en rein. Er
straalde louterende kracht van uit bij
het strijden hij stemde tot fonkelende
berusting bij tijdelijke nederlaag. In
geen enkelen verkiezingsstrijd ben ik
zoo opgewekt geweest in en ook na
den kamp als thans. Want het gaat
onzen broeders als den worstelenden
reus in de oudheid, die door de aan
raking van de aarde zijn krachten
vernieuwde. De druk naar beneden
sterkt het enthousiasme voorde toe
komst. En vraagt gij, hoe dat komt?
Ik antwoord «Ónze mannen gelooven
onwrikbaar aan het Souvereine in het
Christendom voor alle tijden, en voor
alle terrein, ook voor de Nederland-
sche staatkunde in de 20e eeuw.«
Met dankbaarheid staren wij op de 1
phalanx van personen, die pal staan
in deze overtuigingvan predikanten i
wier aantal in de laatste 8 jaren mot
tientallen is vermeerderd van onder
wijzers die tot het allerlaatste oogen
blik met mannenmoed hebben gestre
den van werklieden, die tegen den
vloedgolf pal stonden met het woord
«Tegen de revolutie het Evangelies
in het algemeen van zoovele geest
verwanten, die belangeloos dag en
nacht hebben gearbeid omdat in
hunne harten de stem sprak van een
goddelijk: tHei moetW En die allen
roep ik toe, aaneengeschaard te blij
ven voort te gaan elkander voor te
lichten; de vereenigingen in- en uit
wendig te sterken jongen en ouden
te doordringen van de kracht onzer
beginselen. Ik zelf blijf bereid afdee-
lingen op te richten en bestaande
kringen te sterken. De «Nieuwe Rot-
terdarnsche Courant® heeft zich ver
blijd met eene doode rnuscb, toen zij
waande dat haar „Vosjes® en haar
Leeuwtjes® mij uit het hervormde
veld, waar zij gaarne grasduint in
den verkiezingstijd, hadden verjaagd.
De ounoozele
Ernstig is juist onze taak onder de
kleurlooze middenstof, waaronder tal
van hervormden schuilen. Deze weet
rootendeels niets van de hooge be
ginselen, waarom het gaat. Haar po
litiek wordt bepaald door twee fac
toren. De eene factor is de persoon
lijke bekendheid met een candidaat,
die immers een goed mensch is; die
wei eens in de kerk komt, die zijne
kinderen nog op eene catechisatie
zendt, die zich nog al verzet tegen de
socialistic. En al bewijst gij nu met
de stukken, dat zulk een man als
parlementair nooit iets deed of doet
voor protestantisme of kerk, het baat
weinig of niets, omdat de politiek van
de «vertrouwensmannen® er nog te
diep bij velen van de onzen in zit.
De andere factor is de invloed van
een groepje orthodoxe predikanten,
die gewoon oud liberaal zijn en hun
invloed aanwenden ten bate eener
gewoon oud liberale politiek. Zij keu
ren in den regel af, dat een predikant
aan politiek doet, maar vlammen zelf
op in woord en daad voor de linker
zijde. En het echt oud liberale zit er
zóó in, dat zij, juist als de 75 onder -
teekenaren van het bekende manifest,
bij de keuze tusschen een man van
rechts en een geavanceerde van links,
altijd dezen laatste kiezen. Maar hierin
staan zij bij de oud-hberalen achter,
dat hun geheele politiek beheerscht
wordt door de tweevoudige negatieve
leuze Tegen Kuyper en tegen Rome.
Als zij geplaatst worden voor vraag
stukken van practische staatkunde of
bepaalde ontwerpen, vallen zij terstond
ineen. En toch is het hierom vooral
te doen
Laat ik eens één voorbeeld noemen
van deonbeholpenheid eener zoodanige
politiek. In het program van den ouden
Ghr. Hist, kiezersbond, dat mannen
als dr. Bronsveld en prof. van Leeuwen
voor hunne rekening nemen, staat o.a.
«dat de overheid eene macht is, van
God over het volk gesteld® en «wij
steunen niet wat leiden kan tot schei
ding van Staat en GodsdienstEn
toch candideert hunne Utrechtsche
kiesvereeniging altijd mannen, die van
die fuudamenteele waarheden niets
moeten hebben. Zij steunt namelijk
steeds liberalen, wier parool luidt:
«De godsdienst buiten de politiek.®
Wie tast en voelt hier geene tegen
strijdigheid Wie ontwaart hier geene
klove tusschen theoretische en practi -
sche staatkunde
Welnu onze roeping als Christe-
lijk-historischen moet er vooral opge
richt zijn de niets waardigheid van-
zulk een standpunt bloot te leggen. We
moeten onzen menschen duidelijk ma
ken, dat de staatkunde een te hooge,
te heilige kunst is om haar afhanke
lijk te maken van persoonlijke sympa-
thiën of de aangeduide tweeslachtig
heid. Het is onze plicht telkens weer
te herinneren aan de onderzeesche
stroomingen, die het oppervlak der
wateren beroeren. Deze arbeid is de
eerste en de beste in onzen politieleen
kring
En hoe meer wij dit doen, des te
duidelijker zal het worden dat het libe
ralisme in Nederland beheerscht is en
wordt door de moderne theologie, liet
welsprekendst komt dit uit in het be
ginsel van «het geloof boven geloofs
verdeeldheid,® geimporteerd in de la
gere school en in het beginsel der
godsdienstwetenschap, ingelascht in
ons Hooger Onderwijs. Maar overal
in onze wetgeving en ons staatsbe
stuur zijn de sporen daarvan merk
baar. De moderne predikanten, die
vooral het liberalisme tot de overwin
ning leiden, wisten wel, wat zij deden
en zij hadden het voorrecht door de
liberale pers, in plaats van naar hun
herderlijk werk te worden verwezen,
als bondgenooten te worden begroet.
Maar gelijk de moderne theologie
eene afwijking is van de positief-
christelijke theologie, zoo is ook het
liberalisme een afwijking van de c'nris-
telijk-nationale beginselen opstaatkun-
dig politiek gebied. Dit duidelijk in
onze kringen kenbaar te maken, is
onze taak
Wij kunnen dit doen met hoop op
goeden uitslag. Want het is voor ieder
duidelijk, dat de moderne theologie
een voorbijgaande phase is en de ge
schiedenis van het christendom.
Het opkomend geslacht houdt vast
aan het historisch christendom of het
verdoolt op paden van materialisme of
mysticisme. Welnu het liberalisme,
dat zich vereenzelvigde met de mo
derne theologie, zal met haar verdwij
nen. De kenteekenen er van worden
reeds openbaar in de kreet om hulp
bij de socialisten, wier omarming doo-
delijk werken zal.
Welnu, wie met zijn belijdenis lijn
recht staat tegenover deze moderne
theologie en haar op alle terreinen
bekampt, kan tenslotte niets anders
dan terugdeinzen voor het werk om
haar, ook in den vorm van het libera
lisme, op politiek gebied te handhaven.
Hij zal tenslotte moeien Mezen voor rechts.
Dit proces onder onze geestverwanten
te verhaasten, is het schoone werk,
waartoe ik al mijn vrienden oproep
en waartoe ik zelt naar de mate mijner
krachten hoop te blijven medewerken.
En als nu en dan teleurstellingen
komen, putten wij dan immer bezieling
en moed uit de oude waarheid «In
dit teeken zult gij overwinnen
J. Th. DE VISSER.
De crisis.
Vast staat nu wel, dat de heer Goeman
Borgesius de opdracht tot formatie van een
EEN VERHAAL
door
L. V AN BEBKEL.
40) Hoofdstuk XXII.
S®e aegejirafiS der IbcsSïsSlield.
Lena liet zich bijna op dezelfde wijze
uit, maar toch hare oogen waren vochtig
en hare lippen stamelden een dankzegging
aan den Heere, die boven bidden en dan
ken welgedaan had.
Ik moet het ter eere van de bewoners
van het stadje betuigen, dat zij zich beijver
den om Willems bevrijding een feestelijk
aanzien bij zijn terugkomst te verleenen.
Uit de meeste huizen wapperde de vlag
Lier en daar hingen groene slingers voor
de woningen, en midden op de straat,
tegenover het huis van den koperslager,
was een kleine eerepoort opgericht, waar
de voornaamste burgers der stad hem ont
vingen en een toespraak tot hem richten,
in welke aan het slot de uitnoodiging voor
kwam tot een middagmaal in de sociëteit,
ter zijner eer op den volgenden dag be
stemd.
Willem was niet ongevoelig voor dit
bewijs van genegenheid en waardeering van
zijne medeburgers, maar liet niet na in
mannelijke en waardige taal te kennen te
geven, dat hij deze bevrijding te danken
had aan God, die ons lot bestuurd en ook
het kwade weet dienstbaar te stellen tot
heil zijner menschenkinderen In rondbors
tige woorden deelde hij mede, welke groote
dingen God gedaan had, die zich over den
zondaar ontfermt en niet wil, dat eenigen
verloren gaan, maar dat zij allen tot be
keering komen, terwijl hij er naar streven
wilde dien God, die hem uit de macht des
boozen gered had, voortaan door zijn
wandel te verheerlijken.
Gij kunt denken, dat deze woorden
menigeen zeer vreemd klonken, hoewel er
ook velen waren, die dit zeer gaarne hoor
den. Bakker en Van Beek trokken een
bedenke'ijk gezicht. Zij hadden gehoopt
hem, als van ouds, weer des avonds in
de gelagkamer te zien, en vernamen thans
hoe hij met beslistheid den dienst der
wereld had opgezegd.
Hl ij is voor ons verloren k< mompelde
Bakker in het heengaan tot Van Beek.
3>Och,« zeide deze, »'t zal een voorbij
gaande indruk zijn. Wie weet, wat men
hem in de gevangenis voorgebabbeld heeft.
Hij zal wel weer veranderen, als wij hem
maar eens te spreken krijgen
't Is te hopen zei Bakker, die aan de
laden van zijn toonbank dacht. »Maar
gelukkig hebben wij Blom in zijne plaats
gekregen.
Toen Willem eindelijk zijns vaders huis
betrad, wachtte hem nog een verrassing.
Aan den ingang stond Jamal, geheel op
z'jn zondags gekleed en met een
hoogen hoed op. Eeuige vrienden hadden
zich beijverd om de vurige begeerte van
den armen onnoozele te vervullen. Er was
een hooge hoed gekocht, en toen Jamal
op zekeren avond, als naar gewoonte, de
diligence stond af te wachten, zag hij tot
zijne verbazing, dat de conducteur hem
reeds van verre de hoedendoos toonde, en
hem die ter hand stelde, zonder eenige
betaling te eischen.
En met dat hoofddeksel stond hij thans
Willem op te wachten.
s-Ik heb hem zeide hij met een van
vreugde stralend gelaat op den hoogen
hoed wijzende, «ik heb hem. 't Is een
koninklijke hoed, vindt gij niet ?<s
»Ik hoop, dat gij hem met eere zult
dragen, »zeide Willem, vriendelijk zijn hand
op Jamals schouder leggende, terwijl hij
hem toefluisterde, 2>het zal mij lief wezen
u dikwijls bij mij te zien.«
»Om over den mooien koninklijken hoed
te praten
j>Ja en over de kroon der rechtvaardig
heid, die de rechtvaardige Rechter geven
zal aan allen, die zijne verschijning lief
gehad hebben
Het was een gelukkige dag voor Willem.
Na al de stormeü om hem heen en in zijn
hart doorgestaan te hebben, mocht hij thans
vrede smaken. Met welk een blijdschap
had nicht Marie haar besten jongen ont
vangen en hoe gezellig vond hij het thans
bij haar in de binnenkamer, wanneer hij,
soms ook aan de zijde zijns vaders, spreken
mocht over de goedertierenheden Gods.
Willem begaf zich thans met ijver aan
zijn werk, dat gedurende zijne afwezigheid
zeer geleden had, maar waarvan hij de
schade spoedig hoopte in te halen. Ruste
loos ging de hamer in de werkplaats,
en toch waren er wel eens oogenblikken,
dat de jonge meesier zijn gereedschap
neerzette, en met zijne gedachten naar
elders afdwaalde.
Waaraan dacht hij P
Nicht Marie wist het wel, als Willem
soms plotseling voor haar stond en zij in
zijn oogen een vraag las, die hij echter
niet over de liet komen.
Wacht maar,« fluisterde zij hem dan
toe, »ik weet, wat er in u omgaat. Wacht
maar, de Heere bereidt uwen weg.«
Op zekeren dag had Willem zijne werk
plaats verlaten en stond voor het ons
welbekende venster van de achterkamer
naar de hofstede te turen. Eensklaps
omvat hem nicht Marie, neemt hem bij
den arm en zegt
»Niet hier wordt gij verwacht, maar
ginds En, voegde zij er glimlachend bij
»gij kent nog wel het plekje onder den
pruimeboom. Ga daar van avond tegen
zeven uur heen. Ik ben verzekerd, dat gij
met een blij en dankbaar gemoed van daar
zult terug komen. Eene verbintenis, die
met God begint en in zijn naam aange
knoopt wordt, kan alleen tot ons heil zijn
(Slol volgt.)