TWEE BLADEN.
Zaterdag 13 Mei 1905.
20slc Jaargang N". 1032,
lis,
rgoed
1 Antirevolutionair
Orgaan
voor lie Knldliollandfiiclie en USeeiiwsclie Eilanden.
f
11
PONS,
IS.
JN HOC SIGN O VINCES
artikelen,
3 Mij.
1111.
FEUILLETON.
WAT LIEFDE VERMAG.
to.
uitgever:
L. VAÜ BEBKSL.
KA
mus
partij
euwe stijl
Rietmat-
hilderjjen.
;en de
aede, dat het
lULDEReen
rdt voortgezet.
enaar,
ittllR.
r gevestigd.
DirectieMALIE
directie yau hot
•Hollandsche
ige; bij de Inspeo-
1
I.
1SÏO.
eering in
rcsstraat
125.
a at den Goud
gel,
flAt
ingen, voorko-
chappij, alsook
belang toe te
4
recteur.
Br.)
BOTH Czn.
Vliddelharnis
Tod ge.
idres voor
3EER.
resl
ar schril-
fabrieken zijn
van grossiers,
ten.
ETDAM-
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
T. BOEKHOVEN. 1
&MPWJFH
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */s maal.
Dienstaamvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaa
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- ei Vrijdagmorgen 10 uur.
A lie MuKken voer «le Itedacüe öesteeiad, Adverientién en verdere Administratie franco foe te %en<len aan alen Ultg-evei*.
Dit nummer bestaat uit
Lager-oiBderwijswet.
Dinsdagmiddag is 't ontwerp aan
genomen met Rechts tegen Links,
't Spijt ons, dat de Liberalen als één
man hebben tegengestemd. We had
den gehoopt, dat waar aan de Open
bare School absoluut niets geen scha
de door de wet wordt gedaan, ver
schillenden zouden voorgestemd heb
ben, uit billijkheidsoverwegingen. Het
kan toch niet ontkend, of zelfs na de
wet Mackay in 1889, toen 't Bizonder
Onderwijs in beginsel als volkomen
gelijk met 't Openbaar Onderwijs
werd verklaard, toen 't Bizonder On
derwijs wettelijk geworden is een deel
van het allen omvattende volksonder
wijs, toch nog ondanks die gelijkheid
voor de wet, 't Openbaar onderwijs
in betere conditiën bleef met zijn
inkomsten en uitgaven en dus zijn
gansche bestaan dan 't Bizonder.
En toch, zulk een toestand is on
redelijk.
Het schoolleven eischt een beginsel
neutraliteit eener school te begeeren
is even zeer een beginsel als die niet
te willen. Elk beginsel verlangt naar
ontplooiing. Het wil meerdere per
sonen omvatten en zoo groot moge
lijk maken den kring dergenen, die
't er mee eens zijn. Afgedacht nu
van 't feit, of 't neutraliteitsidee be
ter of slechter is dan 't principe van
dogmatisch onderwijs, wat voor ons
niet te onderzoeken noodig is," aange
zien we 't neutrale onderwijs absoluut
afkeurenafgezien van 't karakter,
is 't toch zoo klaar als de dag, dat
waar twee beginselen strijden in den
boezem van (en voJk, de overheid
niet 't recht heeft om voor een van
die partij te trekken. We weten, dat
de Friesch Christelijk Historischen
wel die meening toegedaan zijn,
maar wij achten dat voortrekken van
't Christelijk beginsel in een zoo ge
mengd land als 't onze, onmogelijk
tenzij de Overheid de berisping
zich op den hals wil halen, die juist
't Liberalisme heeft ontvangen
gij zijt een overheid over allen, maar
een bevoordeelster van een partij
van de partij, die u op 't kussen
bracht en die door u met de macht
van geld en benoemingen wordt ge
steund.
Het Christelijk beginsel, hoe uit
nemend ook op zichzelve, en oneindig
verre te verkiezen boven een en elk
neutraliteitsidee, heeft dus onzes in
ziens nooit de aanspraak mogen doen
geldenoverheid, zorg vooral voor
mijMaar wel, juist omdat het een
uitnemend beginsel is, en waard ge
steund en gewaardeerd te worden,
heeft het aan de Overheid met- klem
en kracht te vragenBevoordeelt mij
niet, maar doe mij rechtdoe mij
niet rneer, doch ook niets minder van
uwen steun genieten dan een ander
in 't Volk levend en openbarend be
ginsel.
En nog zou de Overheid niet ver
keerd handelen, indien het aan het
neutraliteitsbeginsel iets ontnam wat
't te veel aan voorrechten had en dat
schonk aan het christelijk beginsel,
dat te weinig voorrechten geniet. Zoo
immers kwam de kous weer in 't. gelijk.
Zoo stond de evenaar der weegschaal
weer recht. Maar bij dit wetsontwerp
straks tot wet verheven, is er zelfs
geen sprake van beknibbeling en af
breking en ondermijning van het
openbaar onderwijs. Laat men één ar
tikel opnoemen, dat 't openbaar on
derwijs wettelijk aanrandt.
Het is onmogelijk.
Zeker, wel wordt het Bizonder On
derwijs recht gedaan, maar niet ten
koste van 't Openbaar. Als "t Open
baar Onderwijs schade lijdt, is dat de
schuld der ouders, die 't niet begeeren,
maar nimmer de schuld der wet. We
wenschen den Minister v. Binnenl.
Zaken hartelijk geluk met de tot
standkoming van de voorstellen. Het
moet wel voor ZEx. een voldoening-
zijn, zooveel jaren gestreden te heb
ben op allerlei wijs voor vrijmaking
van het lager onderwijs, en dan ten
slotte geroepen worden om de laatste
hand aan die vrijmaking te leggen.
Moge dit Ministerie nog vele jaren
blijven en ook voor hooger- en mid
delbaar onderwijs een wijziging bren
gen, die niet anders dan zegenend
voor volk en vaderland wezen kan.
De Schoolstrijd moet uit zijn
De School is een politiek instru
ment geweest al een kwart eeuw
minstens
Laat er nu vrede zijn op dat terrein.
Ieder beijvere zich om zijn beginselen
te doen triomfeeren. Met dezelve finan-
tieele kracht werpe ieder, openbaar
of bijzonder onderwijzer, zich, op zijn
terrein en benaarstige zich om met
de eerlijkste middelen in de kinderen
ingang te doen vinden de ideeën, die
hem zelf dierbaar geworden zijn,
Dan wordt het Schoolleven verdiept.
De burgerstrijd verzwakt.
Het kind bevoordeeld.
Het ideaal van vrijheid bijna bereikt.
Godsdienst op de Openbare School.
Een abonnee van »'t Volk« schreef
aan dit Blad
Daar ik mijn kinderen tracht op te
voeden zooveel mogelijk zonder boven
natuurlijke dingen, moest ik tot mijn
verwondering hooren van een mijner
kinderen, dat een O. L, School 2de
klasse bezoekt, dat zij in plaats van
een half uur aardrijkskunde, zooals
het rooster aangeeft, een half uur
btjbelsche geschiedenis gehad heeft
de onderwijzer had nl. verteld hoe
Mozes aan den oever van den Nijl
in een biezenkistje was gevonden door
de dochter van Pharaö, hoe hij opge
voed zijnde aan het hof, later de
leider werd van het volk Israels, met
hen door de Roode Zee trok, waar
het water zich van een scheidde, en
zich weer vercenigde, toen het volk
van Pharaö, die plaats genaderd was,
zoodat de vijanden van Israël ver
dronken, een bewijs, volgens den
ouderwijzer, hoe Gocl zijn volk be
hoedde.
Zou dat nu soms een begin zijn,
om ook np de openbare school alle
leervakken met den christelijken zuur-
deesem te willen doortrekken
Ik bcop, Redacteur, dat dit schrij
ven aanleiding mogen geven, om, waar
partijgenooten en geestverwanten, zoo
iets van hun kinderen vernemen, zij
dat dan openbaar zullen maken, opdat
het moge leiden, dat ook de christe
lijke 011de rwijzeis op de openbare
school zich zullen onthouden van
leerstellingen te verkondigen, die niet
des kinds zijn, zoo goed als de socia
listische of anarchistische onderwijzers
dat doen.
De openbare onderwijzer vertelde
dus uit den Bijbel.
Op zich zelf beschouwd uitstekend.
In verband met de wetstrafbaar
en dus zeer afkeuringswaardig.
Maar dat bedoelen we niet. Zie
naar 't laatste zinnetje »zich zul
len onthouden van leerstellingen te
verkondigen, die niet des kinds zijn,
zoo goed als de socialistische 0/ anarchie
tische onderwijzers dat doen.a
Ja, jaeen »weibewust« socialist
zal op school neutraal zijn. Hij stopt
zijn beginselen eiken morgen om 9 uur
in zijn achterzak En hij haalt ze er
om 4 uur weer uit ZekerTwee is
niet één, maar één is ook niet twee.
Een socialist is een man van karak
ter, die gerust socialistische reken
sommetjes durft geven.
Hij was wel dwaas, als hij 't liet
hij de man van beginsel.
Maar de kinderen worden 't slacht
offer.
Twee is niet één
Wie zoo de heer Staalman hoorde
in Kamer en Blad, zou gauw gaan
denkendat de anti-revolutionaire
partij één groote conservatieve massa
geworden ismaar dat hij en de
zijnen, zij als Christen-Democraten,
nog eens het puikje van den zalm
waren en de echteonvervalschte
democraten, t an hen was in 't minst
geen conservatief luchtje.
Voor den oppervlakkige mocht dit
zoo lijken, alsof de Christen-Democra
ten allemaal volbloed democraten
waren, maar wie de stroomingen na
ging, vergiste zich niet. Terecht heeft
de heer van der Pers, wiens naam we
als primeur-voorvechter vandeultra-
extrademocratsche-ideeën al meer in
ons Blad genoemd hebben, dan ook
na afloop der Paaschvergadering ge
schreven
EEN VERHAAL
DOOR
2 2) HOOFDSTUK XIII.
Jnloerscliiieid.
Van deze laatste meening was ook Wil-
lems vader.
't Is waar, hij deelde niet in de gevoe
lens van Lena's vader, maar wanneer
hij kiezen moest tusschen Pleuntje en Lena
dan zou hij duizend maal liever de laatste
voor zijn zoon begeerd hebben, daar er in
zijn hart iets was, dat hem zei, dat eene
godvreezende vrouw beter was dan eene
ijdele. Hij gevoelde het. I.ena zou zijn
zoon voor veel kwaads behoeden. Pleuntje
zou hem in het verderf storten. Voor hem
zou ze zijn, wat eenmaal een Izébel was
voor Achab, een ramp. 't Is waar, bij raasde
wel eens en ging aan als een Turk, wanneer er
sprake was van boer Wenter en zijne recht
zinnige gevoelens, maar als hij uitgeraasd
had, dan incest hij toch heimelijk erkennen,
dat die man beter was dan hij,
Dit is een vaak voorkomend verschijn
sel. Wanneer een dief zijne handen uitsteekt
naar het eigendom zijns meesters, dan zegt
zijn geweten hem aanstonds, dat hij dat
niet doen mag, ook al had hij nooit ge
lezen 3>Gij zult niet stelen
Zoo gaat het ook met den mensch, die
het bestaan van den levenden God loochent.
Hij tracht zichzelven diets te maken, dat hij
niets te vreezen heeft, dat dood dood is
en daarmee uit. Hij tracht op allerlei wij
zen zijne vijandschap tegen God te luchten,
maar terwijl hij het doet, klaagt zijn ge
weten hem aan en is hij hu iverig voor het
geen er na den dood volgen zal. En zoo
gaat het ook met alle onverschilligen en
verzakers of verachters van de prediking
des Christelijken geloofs. Hun hart veroor
deelt hen, en zij moeten al doen zij
dit niet in het openbaar het voor zich
zeiven uitspreken, dat zij die Gods Woord
hoogachteu, gelooven in den Heere Jezus,
zich vastklemmen aan het »Kruis,« biddend
blijven hangen aan de «Rots der Eeuwen«,
beter zijn dan zij.
Dit erkende ook de oude Kramme, en
al was hij nog zoo vijandig gezind tegen
boer Wenter en al pruttelde hij er over,
dat Lena fijn geworden was, toch zou hij
zich verheugd hebben, zoo de laatste zijne
schoondochter geworden ware.
En laat het mij slecht verklappen ook
Willem was niet te vredén met zijne keus,
Het speet hem geweldig, dat hij zich aan
de molenaarsfamilie verbonden had. Hij had
zichzelven wel voor het hoofd kunnen slaan
dat hij zoo dwaas geweest was. Dat hij zich
had laten vangen dti hij verwenschte de-
verjariDgspartij in den molen. Hoe kon het
cok anders zijn. De lichtzinnige taal van
Pleuntje moest hem wel tegen de borst
stuiten. Hare gesprekken waren zöö gelijk
vloers. Zóó banaal, dat Willem er vaak
van walgde. Ja, het moet gezegd worden,
dat hij er dikwijls tegen op zag naar den
molen te gaan, dat hij dikwijls teutte met
zijn werk om maar niet vroeg kjaar te zijn.
Dikwijls vergeleek hij haar met Lena en
altijd was de laatste in zijn oog beter. Hoe
rein en liefdevol waren hare oogen; niets
dat lage hartstochten deed veronderstellen.
Hoe zacht was hare stem en hoe schitter
den hare oogen, wanneer zij over hemel-
sche dingen sprak en hoe gelukkig gevoel
de hij zich dan aan hare zijde. Ach, ware
zij maar wat minder beslist geweest 1 Hoe
gaarne zou hij dan Pleuntje vaarwel gezegd
hebben Maar die beslistheid van Lena
Zij was voor hem een struikelblok. Huiche
len, dat hij zoo was als zij, wilde en kon
hij niet. Dat zou Lena ook niet gewild
hebben. Ware zij maar niet zoo onbeslist!
O, dat heen en weer bewegen, dat »schan-
ken bin und her«, de pijn, die het doet
aan je hart en je leven, de wanhoop, als
je voelt, dat ze het losrukken, dat het hoo-
De beginselverklaring lokte heel wat
discussie uit, wat niet behoeft te be
vreemden, omdat de saamgekomenen
uit zoo verschillende richting tot elkan
der kwamen.
Gelijk trouwens in elke partij kwam
ook hier dadelijk rechts en links uit.
Vooral ook bij de opmerking van
het program van Actie kwam dit weer
duidelijk aan 't licht Als nu maar
niet de eene richting wil bovendrijven
en in alles haar zin doordrijven, want
dan zou het wel kunnen gebeuren, dat
die twee richtingen niet in één partij
verband waren te houden.
We zien das nu reeds bij de oprich
ting een conservatief en een vooruit
strevend deel.
En we voorspellen, dat de twee
richtingen niet in één partijverband
zijn te houden.
Er zal binnen weinige jaren een
scheuring zijn.
Want waarlijktwee is niet één.
De groep van der Pers is niet Staal-
manniaansch.
En die 't meest consekwent zijn,
hebben altijd de winst.
ÜM €le IBer§.
De pensioenwet.
De ingediende pensioenwet van Dr.
Kuyper deugt natuurlijk bij vrijzin
nigen en socialisten niet.
Dat spreekt vanzelf!
Het socialistische Zondagsblad*
van sliet Volk« gaf 1.1. Zaterdag
omtrent het wetsontwerp een plaat,
zoo venijnig en valsch, als »Het Volk«
alleen geven kan.
Zij teekende een critiek op het
arbeidspensioen op70 jaar.
Het blad vergeet, dat wie bijv. op
60-jarigen leeftijd niet meer verdienen
kunnenrente als invalieden ont
vangen
Als men op_70-jarigen leeftijd nog
niet invaliede is, dan krijgt men toch
zijn pensioen.
Dat is de bepaling!
De socialisten en vrijzinnige heeren
deden goed naar Frankrijk te zien,
waar zij het heit geheel in handen
hebben en de j>clericalen« niets in de
melk kunnen brokkelen.
Daar is het pensioen van den ouden
ger komt. Dan telkens weer dat neerdruk -
ken, dat vastleggen in doodsangst. Dat wilde
hij niet verdragen. Hij zwiepte heen en weer
Liever nam hij het zelf tusschen zijn han
den om het weg te gooieD, ver weg, of
om het te begraven, dat niemand het op
raapt, om er ook pijn om te lijden, zoo
als hij. Hij wilde niel huichelen.
Willem stond in zijne werkplaats. Er was
veel te doen, want al de nieuwigheden, die
hij meegebracht had, hadden de aanzien
lijke bewoners van het stadje zóó bekoord,
dat hij bestelling op bestelling kreeg, zoo
dat hij geen handen genoeg had, om aan
al de aanvragen te voldoen.
Le midden van zijn werk kwam Jamal
binnen
Dit was Willem niet vreemd, want het
gebeurde zeer dikwijls, dat Jamal de werk
plaats inliep, een poosje bleef kijken, een
paar woorden sprak en dan weer de straat
opging, wachtende op de diligence. Ook
nu stond hij naast Willem, die evenwel
geen tijd had, oni zich met hem bezig te
houden, en geen acht sloeg op alles, wat
door dezen vrÊemdsoortigen bezoeker ge
zegd werd.
»Boer Wenter heeft heerlijke appelen,
babbelde Jamal. »Ik was er gisteren tegen
het vallen van den avond en Lena gij
kent immers Lera wel? - gaf er mij twee,
waarvan ik er een bewaren zal tot Kerst
mis. Lena is lief, veel liever dan Pleuntje,
die mij voor gek houdt en mij van het
erf wegjaagt. Ik heb ook nog nooit een
appel van haar gekregen. Maar laat mij maar
eerst mijn hoogen hoed hebben en dan de
kroon, dan kan zij mij niet meer wegstu
ren Wat is dat voor een ding, dat
gij maakt vroeg hij eensklaps, daar hij
niet gewoon en niet in staat was een ge
regeld gesprek te voeren. Hij sprong altijd
zooals men dat noemt van den hak op
den tak. Zijne gedachten kon hij niet bij
één onderwerp bepalen.
Willem gaf hem eene korte verklaring,
maar zonder zijn werk te staken. Hij hield
van den armen jongen, en nu nog meer
omdat hij van Lena sprak.
»Smit was er ook,« vervolgde Jamal.
»Toen ik weg wilde gaan, en om het
hoekje gekomen was, gij weet wel, waar
de drie lindeboomen kort bij de heg staan
stond Smit achter den dikste
Geen lieve man die Smit 1 Wat heeft
hij een rooden neusZe zeggen, dat hij
veel drinkt. Drinkt gij ook Bah
Hij schudde zich alsof er een rilling
over zijn lijf ging.
Wordt vervolgd.
l|
fifl
I