Vrijdag 23 Julf 1904.
Negentiende Jaarg. No. 979.
voor de Zufidliollaiidsclie en Zeeuwsche Eilanden.
BIJVOEGSEL
An tirevoIn
Orgaan
IN HOC SIGN O VINCES
FEUILLETON.
De Familie Palmer
T. BOEKHOVEN.
üitgeyer:
.Ui Ie sftifcfcesi voor de Iledaclie bestemd,
Adverientièa en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
Uit «ie Pers.
Deze Courant verschijnt eiken Yrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
Advertentiën 10 cent per regel en 'i/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */s maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaat.
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
Bij dit nummer behoort een
De Hooger Onderwijswet ver
worpen.
Ds. Heldring, de stichter der filan
tropische inrichtingen te Zetten, had
tot devies U. V. W wat beteekent
Uit veriies winst, doch zijn opvolger,
ds. H. Pierson, vertaalde de initialen
U. V. W. als Uitkomst vol wonderen.
Diezelfde U. V. W. komen ons voor
de aandacht, nu we onze gedachten
bepalen bij de verwerping der Hoo
ger onderwijswet. Uit haar verlies
onze winstdoor haar verwerping een
uitkomst en toekomst vol politieke
»wonderen« voor de Christelijke coa
litie.
Het zal in eiken Calvinist een
pijnlijk gevoel opwekken; 't krenkt
zijn besef van recht, 't is een geweld
daad gepleegd aan zijn beginselen
van vrijheid 't vloekt tegen de stroo-
mingen der geesten en de kentering'
der "ideeën, dat deze Eerste Kamer
verworpen heeft de Wet op't Hooger
onderwijs, welke niets anders beoogde
dan burgerlijk effect te verleenen aan
de graden van elke niet-Staatsuniversi
teit, die toonen kon wetenschappelijke
waarborgen te bezitten, waardoor de
effectus werkelijk beteekenis en waar
dij ontving als kracht- en graadmeter
van kennis en kunde voor 't maat
schappelijk leven.
De Hooger Onderwijswet is ver
worpen.
Daarmee is dus afgewezen de wensch
onzer partij geopenbaard in de Tweede
Kamer
1. dat aan bijzondere Gymnasia
subsidie gegeven zal worden ad f 45
of f 54 per lesuur.
2. dat de subsidie voor 't trakte
ment van den rector zal bedragen
1000 gulden.
3. Dat instellingen, stichtingen enz.
bevoegd worden verklaard om bij
de een of andere der vijl faculteiten
aan elke Universiteit een ot meer
leerstoelen te kunnen vestigen.
4. dat aan bijzondere Universiteiten
't recht verleend wordt om docto
rale graden te verleenen, die in 't
Een verhaal uit de Amerikaansche
omwenteling.
i.) Hoofdstuk I.
Zachtkens gleed het geluid van den her
dershoren in smeltende, weemoedige toonen
door de dalen. In de verte werden die
welluidende klanken in duizenden echo's
door de groene heuvelen weerkaatst. En
die echo s deden het lied des herders door
het bosch weergalmen. Het ruischte over
de frissche weilanden en den snelvlietenden
stroom, die daar als een zilveren lint door
het landschap kronkelde.
Die welluidende weemoedige klanken,
dat herders-avondlied, trof de ooren en
roerden de harten van de stille, eenvoudige
bewoners .in het kleine dorpje Woodstock,
dat aan den voet van een langen bergke
ten lag. De hier en ginds verspreidt lig
gende boerderijen schenen in de vlakte een
gezelschap als van pelgrims, daar vereenigd,
om in dien uilgestrekten tempel der natuur
tot eerbied en nadenken te stemmen. De
zon neigde ter kimme en het scheen wel
dat die slepende toonen bij uitnemendheid
burgerlijk leven gelijke rechten ge
ven als de graden der rijks-univer
siteiten.
5. dat aan bijzondere Universiteiten
subsidie moet gegeven worden, die
in 25 jaar niet meer bedraagt dan
f100,000.
6. dat van Rijkswege aan die bijz.
Univ. verleend zal worden 10 beur
zen, ieder van f'500 ter onder
steuning van onvermogende studen
ten van buitengewonen aanleg.
7. dat een aantal andere verbete
ringen zullen worden aangebracht.
De Tweede Kamer, de Christelijke
groepen, uitgenomen Dr. de Visser,
hadden na langdurige debatten die
wenschen in de wet neergelegd en ze
was aangenomen, Maar nu weigert
de Eerste ze te bekrachtigendoor
haar verwerping.
Wat zullen we nu napleiten over
deze daad? We zeiden 'treeds: 'tls
voor ons gevoel pijnlijk. Maar dit
verlies zal winst blijken.
Daarom winst, omdat deze wet geen
partij wet was. Ze is niet gemaakt
voor de Christelijke partijen alleen,
maar elke richting, uit welke begin
selen ze ook leeft, kan van die wet
profiteeren of een Calvinist of Soci
alist een Universiteit wil onderhou
den, beide kunnen volgens deze wet
subsidie ontvangen aan beide geeft
de effectus even groote beteekenis.
Roomsch en Onroomsch, Protestant
en KatholiekGereformeerd en Ned.
Hervormd, ieder kon door deze wet
Scholen bouwenhier was Recht en
Vrijheid voor liberaal en anti-liberaal.
Maar deze liberale Eerste Kamer is
koud voor 't Rechtis als ijs voor de
vrijheden van andersdenkenden. De
liberale Universiteiten worden door
haar met teedere zorg behandeld
zoo vraagt een andere richting gelijke
rechten, of 'tis bits uitsluitendgij
krijgt niets Wij, Liberale Eerste Kamer,
eischen recht en vrijheid voor onze partij,
voor onze beginselen, maar gij anti-libe
ralen zult van ons noch recht, noch vrij
heid ontvangen. Wy, Liberale Eerste
Kamergeven aan onze liberalen hooge-
scholen 't recht en de vrijheid om onze
liberale en moderne denkbeelden tepropa-
geeren, maar de propaganda voor uw be
ginselen uit datzelfde Staatsgeld, dat ook
wij uit aller zakken, ook uit de uwe halen,
die propaganda zullen wij u beletten. Ons
Liberalen, is 'tgeld der schatkist voor
onze beginselen en gij, tegenstanders, die
ook aan ome hoogescholen meebetalen
moet, gij krijgt van ons geen cent. Aan
ons Liberalen de vrijheid en 't recht om
met uw geld (hoort ge Anti-Liberalen
om met uw geld onze liberale scholen te
stichten, te onderhouden; aan u, Anti-
Liberalen 't recht toe te kijkenhoe wij
ook uw geld gebruiken om onze liberale
en moderne denkbeelden tegen u te pro-
pagceren.
Daten dat alleen is de beteekenis
der verwerping der Hoogeronderwijs-
wet.
Wat er geschieden zal, of de Eer
ste Kamer zal ontbonden worden, of
wat ook, op 't oogenbiik, waarop we
dit artikel schrijven, is ons onbekend.
Worden onze wenschen vervuld,
dan worde die Kamer door een andere
vervangen. En waarom Omdat de
strijd bij de Prov. Staten gestreden
is om aan 'tMin. Kuiper te kunnen
geven een votum van vertrouwen, om
't Ministerie 'tgoed te laten inzien
dat we zijn christelijke wetten of wets
ontwerpen goedkeuren. En nu gaat
ue Eerste Kamer tegen de beslist uit
gesproken meening der meerderheid
van 't Volk in, aan 't Ministerie 't ver
trouwen ontzeggen op een der hoofd
punten van 't regeeringsbeleid nl.
recht voor allen en gelijkheid voor
de wet
Nochtans, aan de Regeering ver-
blijve 't recht om te handelen naar
eigen meening.
Alleen dit willen we opmerken
Waar de kiezers bij de Prov. Staten
zich zoo kioek hebben uitgesproken,
daar zij deze verwerping voor hen
een spoorslag om in iy05 met onbe
zweken trouw ter stembus te ver
schijnen, en onze beginselen van vrij
heid te steunen
als protest tegen de Verwerping
door de Eerste Kamer.
Dan zal die liberale winst van he
den, andermaal hun verlies zijn. Een
leerplichtwet gaven zeEen vrije-
Hooger-onderwijs wet stemmen ze af!
Daar tegen sta ons aanhoudend pro
test.
Generaal van lieulsz.
Het heeft iets afstootends, als aan
lauwerkransen bloed kleeft. Er is voor
't gevoel iets pijnlijks in, als helden
daden niet anders konden verricht
worden dan met gelijktijdige vervtoes
ting van kampongs, met vernietiging
van bloeiende velden, volle oogsten,
scheuring en ontbinding van huisge
zinnen en familiën. Het drukt 't ent
housiasme, waarmee men groote man
nen, sieraden van 't leger, eminente
leiders van troepen, overwinnaars,
tegemoet treedt, als men indenkt, wat
leed is geleden, wat ellende doorstaan,
wat smarten gedragen, wat vervloe
king uitgegild, wat wraak gezworen
en wat luttel vreugd ervaren is zelfs
na den meest schitterenden strijd, die
op een »wraakoefening« volgde.
En toch, we schromen niet, als
zoovele duizenden thans, onze warme
hulde te brengen aan den Generaal
van Heutz, den vredestichter op Atjeh,
onze hulde aan een roemvol Neder
lander.
Want al is 't waar, dat hier in
Holland den Generaal nog in de ooren
klinkt 't geweldig krijgsrumoer uit
Atjeh, de woeste gillen en 't angst
wekkend scheeuwen van inlanders,
die onderworpen moesten worden
dat hij nog voor zich zien zal naast
de geurige en kleurrijke bloemstuk
ken, de verwrongen gelaatstrekken
van de verslagen en verminkte At-
jehersdat hij bij de hoera's voor
hem aangeheven, zal denken om 't
wreed gehuil van vrouwen en kin
deren, die moesten vluchten uit ben-
ting en dessa, toch is ook waar, dat
Generaal van Heutsz de overtuiging
bezit, en wij gelooven 't, dat bloed
storten en »ellende« brengen nood
zakelijk een pacificatie moeten voor
afgaan
Üm den vrede op Atjeh is 't hem
te doen
Om welvaart voor dat arme volk!
Om beschaving te brengen onder
die woeste volken.
Om rust en orde voor allen, die
onze Souvereiniteit erkennen.
En dat alles, 't is niet te verkrijgen
dan door te waden door plassen bloeds.
Moge door zijn energieke voort
varendheid; zijn onbuigbare wilskracht
en zijn humaan optreden voor zoover
dit onder woeste en fanatieke benden
mogelijk is, de vrede en rust spoedig
geheel wederkeeren, opdat Atjeh als
een lang gezochten parel gevoegd mag
worden aan de Kroon onzer Vorstin,
't zendingswerk zijn beschavenden in
vloed lean doen gelden en 't Chris
tendom zijn triomfen vieren.
President Kruger.
Met droefheid is door gansch Europa
de tijding vernomen van Paul Krugers
dood. Ais een held des geloofs heeft
hij geleefd, als een held des geloofs
is hij gestorven. De wederwaardigheden
van dien grooten, eerbiedwaardigen
man te schetsen is weergeven de his
torie van zijn Volk en Land is schet
sen hoogheid van karakter en staats
manswijsheid, is tëekenen edelmoedig
heid en diepte van inzicht in de be
doelingen van vijand en de eischen
van eigen Staat en Kerk en School.
Balling 's lands stierf hij.
Verstrooid is zijn volk.
üm Vrijheid en om Recht moest
het bukken voor een perfide Albion,
dat zich wreken wou.
Hij is heengegaan naar dat oord
der rust, waar geen tranen geplengd
en geen smarten gedragen worden.
Hij ziet nu zijn Heiland van oog
tot oog, in wien hij bij alle levens
omstandigheden zijn kracht troosten
sterkte vond.
Het onrecht zijn volk aangedaan
is nog niet in recht verkeerdhij
mocht dit niet beleven.
Maar bij zijn doodsponde ruischt 't
Mij komt de wrake toe, Ik zal 't op
Mijn tijd vergelden, spreekt de Heere
Aan U eerbiedwekkende doode,
hoogvereerde President, aan Uw leven
en streven onze hulde, aan uw rots
vast geloof aan Gode de eer! »Uw
smart, uw tranen en uw lijden waren
dierbaar in zijn oog.«
De verwerping der Hooger Onder
wijswet door de Eerste Kamer.
De »Maasbode« schrijft
Intusschen, de teerling is geworpen, de
heeren vrijzinnigen hebben tot het laatste
toe den eisch der Christelijke meerderheid
beslist afgewezen, en de vraag staat er
wat nu
In gissingen zullen wij ons niet ver
diepen nog ons wagen aan profetie, veel
geschikt waren om den arbeid van dien
dag op waardige wijze te besluiten.
Als bijna altijd was ook aan den mor
gen van dien dag de zon verrezen, en had
hare koesterende stralen over het landschap
uitgegoten. Maar de dag zelve was met
schrik tegemoet gezien. Voor tallooze
huisgezinnen zou zij de sombere voorbode
zijn van droevige volgelingen. Er was een
oorlogskreet door het land vernomen. Moe
ders hadden voor het laatst hunne dierbare
zonen aan het hart gedrukt en zagen hen
met betraande oogen naar het slagveld
gaan. Mannen en vaders hadden hun land
bouwgereedschap in de schuren opgebor
gen, en hunne geweren om de schouders
gehangen, om hun leven te wagen voor
Vrijheid en Vaderland.
Het werd langzamerhand al stiller en
stiller in het dorpje De vallende duisternis
deed de omtrekken van boomen en hutten
al flauwer worden. Ook de laatste klanken
van den herdershoren stierven eindelijk
weg. Maar iedere haarstede was een altaar,
waar uit beklemde en tederminnende har
ten, stille gebeden werden opgezonden voor
zoovele dierbaren.
In de groote lage ouderwetsche keuken
van haar niet al te zindelijke boerenwoning
stond vrouw Palmer. Zij had dit geel ge
kleurde huis en erf op den huwelijksdag
a's bruidschat meegebracht. Zij was niet
groot van persoon, maar had een innemend,
en aanvallig uiterlijk. Haar karakter ken
merkte zich door eenvoud en moederlijke
teederheid. Zooals zij daar stond waren
hare gelaatstrekken geheel in overeenstem
ming rnet de plaats, waar zij zich bevond.
Aan de zoldering hingen in gelijkmatige
bochten kettingen van roode peperkorrels
en gedroogde appelen. Een monsterachtige
groote. plank was door vier stevige latten
aan den balk bevestigd die midden door
het vertrek liep, en was overladen met aller
lei eetbare zelfstandigheden uit het planten
en dierenrijk, als gedroogde boonen en
hammen, kruiderijenen ribstukken, benevens
eene groote verscheidenheid van huishoude
lijke artikelen in schilderachtige wanorde
op een gestapeld.
Vrouw Palmer telde reeds vijftig zomers,
en hare weleer gitzwarte haren waren mee-
rendeels vergrijsd, filaar voorhoofd was met
rimpels geplooid, en de glimlach, die zeld
zaam om hare lippen speelde, had iets
treurigs. Hare vroeger glinsterende oogen
stonden thans dof en mat.
Ze had veel geleden, en bittere tranen
geweend. Niet minder dan tien kinderen
zaten vroeger aan den huiselijken disch. Ze
waren haar lust en haar leven, en waarlijk
in dien omtrek was geen gelukkiger huis
gezin, waar zooveel liefde en vrede woonde
En ofschoon die beiden niet uit die woning
waren verdwenen, waar was dan nu het
geluk. Immers, slecht twee van de tien
kinderen waren haar in haren ouderdom
overgeblevenzoo was haar gezin onder
het dak van die oude hut langzamerhand
ingekrompen. Maar vrouw Palmer wist,
dat de goede Vader in den hemel hare
kinderen met evenveel liefde had ontnomen,
als waarmede hij ze vroeger haar geschon
ken had. Steeds zeide zij bij zich zelf, als
er weder een werd uitgedragen naar het
stille kerkhof, ginds, aan den voet van dien
heuvel, onder het groen geboomte »één
minder op de aarde, één meer in den
hemel.
Ze was juist bezig met de toebereidselen
voor het avondeten, "toen zij in de verte
den hoefslag van paarden meende te hoo-
ren. Zij staakte een oogenblik heteentoo-
nig geklots van den lepel in het deeg, om
wat beter te kunnen hooren uit welke
richting het geluid kwam, en of het werke
lijk ook naderde. En waarlijk, zij had zich
niet vergist. Ja, ja, zeide zij bij zich zeiven,
dat is de postwagen. Ei zullen brieven
zijn. Gerard zal mij een brief geschreven
hebben. God geve goede tijding, O wie
haar deze woorden had hooren uitspreken,
zou bij de laatsten de twijfel in haar hart
kunnen gevoelen, en tot in het diepst zijner
ziel daardoor ontroerd zijn geweest.
Terwijl die goede moeder aanving de
koeken te bakken, die het eenvoudig avond
eten zouden uitmaken, sprak zij, alsof
iemand bij haar was»Het zal mij ver
wonderen of hij nu wat voorzichtiger is
geweest, en of mijn jongen mijne ernstige
vermaningen heeft onthouden.Ach als et-
gevochten is zal hij toch niet naar voren
zijn gedrongen om onder de eerste te zijn.
Toen hij nog als knaap hier om het huis
speelde was hij reeds zoo'n wildzang, als
er iets te wagen was, dan moest hij er
bij zijn, anders was het spel niet volmaakt.
Hij kende geen gevaar. En nooit was hij
vroolijkër dan wanneer hij zonder pet of
met gescheurde kleeren thuis kwam. Dan
had hij in den top der hoogste boomen
gezeten om vogelnesten op te sporen of
had hij met zijn makkers gewedijverd in
het springen over heggen jen sloten. Zij
hield een wijle stil, wischte een traan d:e
haar oog ontglipte, weg, ofschoon toch
een glans van vergenoegheid- over haar
gelaat lag uitgespreid.
Wordt vervolgd.)