Tpin- esa litmcitwuw.
De Oorlog.
lleiiws.
missen zijn van de levensbeschouwingen,
die ten grondslag genomen worden voor
't onderwijs, en dat dus de heer A. eenig
vak op dezelfde wijze zal behandelen en
beoefenen als de heer B., maar dat't hier
geldt de vraag, in welke richting de lijn
van t wetenschappelijk resultaat zal
worden doorgetrokken op 7 gebied, waarin
de beginselen van levens- en wereldbe
schouwingen wortelen. De heer v. Ids.
was van oordeel, dat waar die lijn niet
wordt doorgetrokken, geen hooger onder
wijs in den waren zin des woords wordt
gegeven. Prol v. d. V. had gezegd, dat
de Univ. niet is een conservatoruim, (om
te bewaren), maar een laboriatoria (om te
werken) en een vbservatoria (om op te
merken) doch, zegt de heer v. Ids., elke
Universiteit moet er een eer instellen, wel
degelijk een conservatorium te zijneen
bewaarplaats van de beschavingsschatten van
't volk, om die als een heilige traditie
over te dragen op de jongelingschap
onder die schatten is de schoonste parel
't geloof.
Scherp kantte zich de heer Roessing
tegen 't ontwerp. De waarborgen voor
goed wetenschappelijk onderwijs aan de
Vrije Univ. enz. waren te gering. Het
toezicht op 't theologisch onderwijs is
onmogelijk. En waar de noodige waar
borgen ontbreken, zal hij 't ontwerp niet
steunen. Ook Dr. de Visser kon 't ontwerp
niet aannemen, zooals 't daar lag. Vrij
making van onderwijs lag niet in de bedoe
ling bij den stembusstrijd en hij betwijfelde
of een strijd daarover wel dat succes zou
hebben gehad als nu. Hij heeft bezwaar
tegen de bewering van den Minister, dat
alleen de richting der Rede uiting vindt
aan de Openbare Universiteiten en geeft
aan de Openbare Universiteiten volle be
staansrecht. D ze richting kan controleeren
de andere, die meer uit de Openbaring
leeft. Hij ontkent, dat de regeeringsmeer-
derheid van de Universiteiten partijwerk
tuigen beeft gemaakt, en hij gelooft, dat
't Christelijk beginsel op de Staatsuniver
siteiten hce langs zoo meer overwinnen
zal. Waar alleen de faculteit der rechts
geleerdheid, godgeleerdheid en der litte-
rarische vakken wordt behandeld aan de
Vrije Univ., zullen de genees- en natunr-
kuüdige vakken aan de openbare hooge-
scholen nog veel meer 't karakter krijgen
van ongeloovig te zijn en de ouders hui
veren om hun kinderen in die vakken te
doen studeeren. 't Wetsontwerp brengt
nog veel meer staatsinmenging in 't hooger
onderwijs, in plaats-van 't vrijer te maken,
en hoezeer hij ook de christelijke grond
slagen van 't leven wil stutten, hij heeft
vooralsnog bezwaar zijn stem te geven. De
heer Troelstra verlangt naar de vrijmaking
van 't lager onderwijs, om te komen tot
algemeen kosteloos volksonderwijs, en dat
is een voornamere kwestie dan 't wets
ontwerp. Over 't hooger onderwijs is men
't niet eens eensdeels wil men oprichting
van bijzondere leerstoelen aan openbare
universiteiten, en anderzijds ondersteuning
der bijz. universiteiten de minister wil 't
laatste, omdat hij scholen wil, waar de
wetenschap uit één beginsel leeft, terwijl
bij 't eerste stelsel op den voorgrond
staat verschillende beginselen zich te doen
uitspreken in een en dezelfde faculteitde
minister gunt dus aan anderen iets, wat
hij zelf eigenlijk moest bestrijden. Waarom
Als lokmiddel
Doch hoe dat zij, ook de Social, heb
ben belang bij'het hooger onderwijs. De
geschiedenis leert, dat kompas, telescoo-
pen, drukpers voor de handelsbelangen der
bourgeois van uitnemend gewicht waren
dat stoomwezen en electriciteit voor de ar
beiders factoren zijn om zich op te werken
maar 't hooger onderwijs helpt de weten
schap vooruit, die ook voor de proletariërs
diensten kan afwerpen. Ook zij, socialisten
moeten klagen over achteruitzetting bij de
toeschikking van katheders, zij zijn voor
afzonderlijke leerstoelen, maar niet voor dat
opsluiten van jonge mannen binnen een be
paald leerstelsel, zij zijn tegen den effec-
tus, voor de Staatsexamens, de Vrije Uni
versiteit isoleerinrichting.
De heer Schokking was 't met Dr. de
Visser niet eens, dat de wetenschap naar
juistheid zoekt, maar naar waarheid. En
daarom omdat die alleen in Gods Woord
te vinden is, moet ook de stelling van Dr.
de Visser verkeerd zijn, dat de rationa
listische wetenschap controleeren moet de
kennis, die uit Gods openbaring wordt ge
put Toch is dit ontwerp hem niet in alle
opzichten sympathiek, door de vrijheid zul
len aan de openb. univ. worden onttrok
ken de geloovige hoogleeraar met 't ge
volg, dat 't openbare rationalisme daar nog
onbeperkter zal worden. Hij is voor ver
leening van een effectus civilus. Dr. Bos
is tegen staatsexamens, die leiden tot af
richting en geven bij de samenstelling al
lerlei moeilijkheden, en 't peil van onder
wijs verlaagd er door. Tegen de effectus
heeft hij bezwaar aan een hoogeschool, die
een faculteit voor de wis-en natuurkundige
wetenschappen mist.
Daarna kwam de heer Heemskerk aan
't woord. Wat is een hoogeschool Niet
enkel een inrichting van opleiding, maar
hoofdzaak is een instelling tot ontwikkeling
der wetenschap, daarom moet ze tegen
over de Overheid geheel vrij zijn, en deze
mag geen monopolie op dat vrije terrein
dulden. Dat motiveert 't jus promovendi,
en de effectus, mits de waarborgen gege-
\en zijn, dat de instelling een universiteit
is. De heer Troelstra ziet in de Vrije Univ.
gevaar voor 't Socialisme, dat is een eere
voor de Univ. Wil men coteriègeest ver
mijden, dan beperke men de Univ. niet.
Wat dr. de Visser gezegd heeft, is't om
gekeerde van wat altijd is beweerd de
Rede moet de openbaring niet controlee
ren, maar de Openbaring de Rede.
VOOR DEN LANDMAN.
V.
Schreef ik den vorigen keer over de gun
stige uitkomsten van proefnemingen met
chilisalpeter op graangewassen, dezen keer
wil ik enkele cijfers meedeelen betreffende
proeven up voederbieten, 'tls al een heel
kleine moeite er eenige bij elkaar te krijgen.
Want ze zijn zoo maar voor 't grijpen, de
cijfers. Overal in 't land toch worden tegen
woordig bemestingsproeven genomen. En niet
het minst met chilisalpeter. Hier voor mij
ligt een boekje, waarin een groot aantal zulke
bemestingsuitkomsten bij elkaar verzameld
zijn. En daar staan naast elkaar de getal c-n
die betrekking hebben op 19 proefvelden met
voederbieten. Een deel van elk veld bleet
zonder chili en een ander deel kreeg eene
hoeveelheid, gelijkstaande met 300 KG. per
H.A. Op slechts twee van de negentien veld
jes was de oogst vermeerdering gering. Doch
al de andere brachten heel wat meer op ten
gevolge van de salpeterbemesting. Wanneer
niet gerekend worden, de bladeren en bieten
koppen, die toch stellig ook heel wat waard
zijn, dan krijgen we meeropbrengsten van 20
22. 28, 30,53, 60, 68, 72, 7-1, 81
ja zelfs één van 152, 40 g. per H.A.
Op het proefveld, dat in zoo ongemeen
sterke mate de gunstige werking van chili
salpeter liet zien was de oogst door 300 KG.
chilisalpeter meer dan verdubbeld. Naast
16400 KG. bieten zonder chili oogste men
39600 KG. van 't perceel 't welk 300 KG.
chilisalpeter ontving. Ook had men,daar
't was bij den heer Amelunxen te Sas van
Gent nog een perceel, dat 6oo KG. chili
salpeter per HA. ontving. En dat bracht niet
minder dan 51.200 KG. bieten voort. De gelds
waarde van deze oogstvermeerdering bedroeg
niet minder dan 243,60 gld. Rekende men nu
de 600 KG. chili op 72 gld. dan schoot er
toch nog een mooi sommetje zuiver'e winst
over. Nog derlien andere proefnemingen zijn
mij bekend waar tot 600 KG. chili per HA.
werd uitgestrooid. Van niet minder dan tien
biervan had de meeropbrengst een hoogere
waarde dan 72 gld. Ga zelf maar eens na.
Hier hebt ge ze alle tien: fSo,5o f84,00
f86,10 f91,00 f 114,10 f 121,60
f 133 70 f 141,40 f 147,00 en f 164,50. Ik
geloof, dat uit dit een en ander wel voldoende
blijkt, hoe gunstig chilisalpeter ook kan wer
ken op eene oogstvermeerdering bij voeder
bieten. M.
flerkitigcii. De Landbouwvereen. »de
Eendracht^ alhier hield j.l. Zaterdag hare
jaarvergadering, waar o. m. met groote
meerderheid van stemmen besloten werd
voor 60 aahdeelen te teekenen in de on
derlinge Zeeuwsche Superphosphaatfabriek.
Vragen en Antwoorden worden kosteloos geplaatst.
Antwoordeu of metledeeliageii
zpn met hetzelfde nummer gemerkt als de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen.
634. Is carnaliet ook niet een soort kali-
mest
635. Bestaat er een voorbehredmiddei tegen
»snot« bij kippen
636. Hoe maakt men kalkwater voor kippen
Antwoorden en mededeelingen.
631. »Verkalven« besmettelijk Niet alt ijd.
Maar soms wel, volgens deskundigen. Raud-
pleeg den veearts als 't wat vaak voorkomt
in uwen stal.
632. Vetgehalte in voeder invloed op dat
van melk 't Van sommige voedersoorten be
paald wel. Prof. dr. Wagner schreef daar nog
onlangs over in een der Duitsche vakbladen.
Hij roemde daarin vooral de vetrijke kokos-
en palmpitkoeken.
633. Guano kuilen of strooien Ik houd
meer van strooien. De wortels vinden 't dan
meer verspreid. Bij 't kuilen is de plaats waar
ze 't aantreffen vrij beperkt.
Be toestand.
Van Russischeu kant wordt onbewim
peld toegegeven,tot zelfs in eene olilci-
eele verklaring dat men niet klaar was
voor den oorlog. De ambtelijke kennis
geving van de Russische regeering dezer
dagen, welke erkent dat Rusland in Onst-
Azië nog bij lange niet gereed voor den
krijg is, en dat geruimen tijd zal verstrij
ken, vóór Rusland met een zijner waar
dige macht tegen Japan zal kunnen op
treden, is zeker een van de merkwaardigs!e
geschiedkundige documenten. Ze kan an
dere Staten ter waarschuwing strekken,
hoe ze, den vrede willend, juist krachtige
maatregelen voor den oorlog moeten ne
men. Tin dat te meer, als ze in een machts
strijd of belangenworsteling met een ster
ken tegenstander zijn gewikkeld.
Engeland was ook niet klaar voor den
Zuid-Afrikaanschen oorlog, maar Cham
berlain speelde een spel van bluf en dacht
nooit, dat de Boeten heldhaftig genoeg
zouden wezen om naar het geweer te grij
pen. Heeft de regeering in Petersburg'dat
ook vtn Japan gedacht. We gelooven het
niet. Maar ietwat zorgeloos en langzaam,
"zal ze gemeend hebben dat de beslissing
nog wel zoolang toeven zou, tot Rusland
genoegzame macht in het Verre Oosten
bijeengetrokken had. Wat hiervan echter
ook zij, het feit is niet te loochenen, en
wordt dan ook erkend, dat Rusland on-
I voorbereid was, althans niet volledig uit-
geiust. Het herinnert aan de voorgeschie
denis van den laatsten Russisch-Turkschen
oorlog, toeu dezelfde nalatigheden werden
geconstateerd.
Uit zekeren brief, d'oor don commandant
van een door de Japanneezen vernield Rus
sisch oorlogsschip kort voor den oorlog
geschreven blijkt, dut hot niet gereed zijn
ook hetrekking heeft op het materieel van
de vloot. Tk heb geen pantserplaten, schreef
de commandantwij hebben wel wapens
om aan te vallen, mrar niet om te ver
dedigen. Het eenige waa"op men kan re
kenen, is op den goeden geest der man
schappen. Nu, dit laatste is zeker veel
in een oorlogstoestand, maar het is vol
strekt niet alles; de. hoofdzaak is en blijft
liet materieel en de getalsterkte, en op zee
gebied haperde er veel, zoo aan 'teen a's
't ander. Ook de spl fsing van de vloot
in twee eskaders, elk op zich zelf niet
opgewassen tegen de Japansche vloot, blijkt,
hoe langer lme meer een onverantwoorde
lijke fout te wezen.
Maar langzaam aan heeft de "kolos met
leunen voeten" zich dan nu in beweging
gezet en de Russen-vrienden hopen en
verwachten nu, dat zijn voortgang on-
weerstandelijk blijken zal. 'intusscben heeft
ook de Russische regeering in haar offici-
eele verklaring gezegd, dat de tijd van
beslissende slagen nog lang op zich kan
laten wachten en ook de Russische ge
zant te Madrid moet als zijn mcening
te kennen gegeven hebben, dat- het nog
een paar weken duren zal, voordat de vij
andelijkheden te land beginnen. "Volgens
een militair deskundige, die in een Duitsch
blad sch rijft zon het nog best een maand
langer kunnen duren De afstand van Sëoel
tot de Jaloe zoo redeneert hij
bedraagt ongeveer 850 K.M., en om dien
afstand af ie leggen, zal het Japansche
leger een maand noodig hebben eer meer
dan minder. In dezen tijd zijn belangrijke
gevechten tegen de Russen niet waarschijn
lijk, indien deze hunnerzijds geen aanval
lende beweging uitvoeren.
Doch de mogelijkheid bestaat ook, dat
de Japanneezen, profiteeiende van de voors
hands grooter getalsterkte hunner troepen,
besloten hebben, zoo spoedig mogelijk
hun hoofdmacht aan wal te zetten op de
kust tussehen Port-Arllmr en den Jaloe-
mond. Deze koene onderneming zon veel
eeuler tot beslissende gevechten voeren,
doch onderstelt dat de Japanneezen hun
overwicht ter zee kunnen behouden. Ken
ners van den toestand willen dat echter
niet meer betwijfelen
Hi t '/eers e treff n« te land, in dezen
oorlog, op de Koreaansch-Mantsjoersche
grens, te Wifsjoe of bij die stad, is nog
niet eens een voorpostengevecht geweest
ee;i sectie kozakken heeft daar eenvoudig
acht Japanneezen gevangen genomen een
majoor, vijf Japansche soldaten en twee
burgerlijke personen. Van een gevecht
wordt niets gemeld. Als liet inderdaad een
majoor was, dan nu et men aannemen dat
deze officier op verkenning nit was. De
Jappaneczen hadden kaarien en documenten
bij zich.
J! t Russisch Helegraafagentschap ver
klaart, dat "liet bericht over een Japan-
schen torpedoaanval op 14 Eebruari ver
zonnen is, enkel met het doel den moed
fider Japansche marine (e verlevendigen.
Waar is alleen dat een sneeuwstorm heeft
gewoed. Alle vroegere aanvallen der Ja
panneezen tegen Port-Arthur zijn niet ver
liezen teruggeslagen.
Bijzonder geloofwaardig schijnt ons dit
bericht niet. Als we kiezen moesten, dan
zouden we nog eer geloof schenken aan
een andi-r bericht d?t de Japansche vlort
tot op 14'Eebruari geen enkel schip ver
loren beeft.
Overigens zegt een telegram uit Port-
Arthur dat men daar opnieuw schoten op
zee heeft hooren knaUen, waarschijnlijk
afkomstig van de Japanneezen bij een po
ging om met de torpedo-boo'en de haven
te naderen. Bijna eiken nacht worden er
echter schoten gehoord maar er is niets
van beteekenis voorgevallen 111 den laatst-
gameiden slag.
E11 de man van R< uter verklaart, dat
volgens het zeggen der Russen, Port-Arthur
in staat is 0111 wel twee jaar den vijand
weerstand te bieden.
Twee troepenafdeelingen rukken nu even
wijdig met elkaar naar de Jah e op. Ge
neraal Pflug zorgt onder den opmarsoh
der troepen tevens voor de beveiliging
van de spoorwegen en van de noordelijke
kilst aan de golf van Liao-tong.
En dan kom! het
De Russen erkennen dat zij niet gereed
waren, maar verklaren ook dat thans met
den meesten spoed versterkingen worden
aangevoerd.
Zie verder Telegrammen.
V oorzorgs m aatregelen,
De ernst van den politieleen toestand
blijkt wel hieruit, dat verschillende mogend
heden, met name de kleinere Staten, voor
zorgsmaatregelen nemen om 't zij bun
neutraliteit, 't zij hun zelfstandigheid, ia
cas van botsing hier, te kunnen handha
ven.
Zweden volgt het voorbeeld van Dene
marken en wapent zich ook. Dinsdag
vergaderde de ministerraad te Stockholm en
besloot de vestingwerken op Gotland te
versterken en de kuslartillerie te mobili-
seeren. Ook zal worden voorgesteld de
vloot uil Karlskrona naar Stockholm te
brengen, en troepen samen te trekken in
het Noorden
Van de groote mogendheden kan men
misschien zeggen dat ze al klaar zijn. We
gelooven het van Duitschland, en willen
het ook nog wel aannemen van de Eti-
gelsche vloot, al was het een trotsch
pochen van de admiraliteit onlangs, dat
ze zich nooit op ernstige gebeurtenissen
heeft voor te bereiden, omdat de
Bvitsche marine immer klaar is voor elke
actie. Maar de kleinere Staten voltooien
nu hun uitrusting tot eigen bescherming.
Zoo doet ook in bijzondere mate Spanje,
in het zuiden van Europa.
Men neme maar eens kennis van de
volgende telegrammen
St. Sebastiaan, 20 Febr. Volgens bevel
van den minister van oorlog staan twee
regimenten infanterie van het garnizoen
van St. Sebastiaan gereed om naar de
Balearen te vertrekken. Nog twee regi
menten verlaten Pampeluna met dezelfde
bestemming. Te Barcelona zullen de troe
pen zich inschepen. Een rondschrijven an
den minister aan de bevelhebbers der
legercorpsen geeft last, alle soldaten met
verlof terug te roepen, en bepaalt dat de
manschappen, die 1 Maart vrij zouden
moe'en komen, onder de wapenen zullen
blijven. De maatregelen wekken uitvoering.
Santander, 21 Febr. De »Alphonse
III x kreeg oider, het vertrek naar Havana
uit te stellen 0111 de troepen naar de
Canarische eilanden over te brengen.
Palma, 21 Febr. De reserves worden
hier gemobiliseerd.
Eerrol, 21 Febr. Een diverse torpedo-
booten kreeg de opdracht, zes reeksen
torpedomijden aan le leggen ter bescher
ming van de haven.
Parijs, 21 Febr. Uit Madrid wordt aan
de Temps gemeld, dat de regeering voor
nemens is iti de Cortes de geruchten tegen
te spreken omtrent de sluiting van een
verbond met oen vreemde mogendheid,
met het oog op een paniek op de Spaan-
sche markt. Niets rechtvaardigt de vrees
voor verkwikkelingen of voor een aanslag
op Spanjc's onzijdigheid.
Madrid, 21 Febr. De Epoca, sprekende
over de verontrustende beursgeruchten,
verklaart beslist, dat geen enkel verbond
dcor de Spaansche regeering is gesloten.
Men zal vragen, wat Spanje dan toch
beweegt tot een dusdanige actie. Dreigt er
eenig gevaar, en van wat kant dan De
minister van oorlog heeft aan eenige weet
gierige journalisten hieromtrent inlichtingen
vei strekt. Spanje gaat maatregelen van
verweer nemen tegen mogelijke inbreuken
op zijn onzijdigheid. De krijg van Rusland
en Japan gaat ons vvel niet aan, zeide de
Minister, maar wij moeten overal op voor
bereid zijn
Nu wordt beweerd, dat het de Frausche
regeering is, die Spanje heeft geadviseerd
om zekere punten te versterken, en dat
alleen uit geduchtheid voor een politiek
conflict met Engeland naar aanleiding dan
natuurlijk van den oorlog in het Verre
Oosten. Het heet dat John Buil ingeval
van ooi log enkele deelen van het Spaansche
gebied zou willen bezetten, en dat is dan
de reden waarom Spanje troepen zendt
naar de Canarische eilanden. Ceuta en
den omtrek der S.raat van Gibraltar.
Er zijn in deze dagen van gespannen
verhouding natuurlijk persmannen genoeg,
die allerlei sensationeele nieuwtjes de we
reld insturen, waaruit men als 'ze ge
loof verdienden zou moeten opmaken,
dat een wereldkrijg voor de deur staat.
Van een Russisch ambtenaar op weg naar
Petersburg heeft b.v. de Figaro uit Eit
koenen, aan de grens het volgende vernomen:
Maandag 1.1 verzocht een aide de camp
van keizer Wilhelm gehoor bij den Tsaar
Hij beveelt een regiment, dat den naam
van Alexander 111 draagt en waarvan
keizer Nicolaas de opperbevelhebber in
naam is. Plij kwam naar '1 heette, een
helm aanbieden en een adres van het re
giment.
»In waarheid bracht hij een brief van
keizer Wilhelm persoonlijk betreffende den
oorlog, en naar men veronderstelt, be
treffende de houding van lingeland«
De vriend van het Boulevard blad, die
dit overseint, voegt erbij, dat in officieeie
kringen sinds de oorlog uitbrak vast ver
trouwen gesteld wordt in den steun van
Duitschland, 't welk Ru land zonder voor
behoud zou willen helpen. Er loopen zelfs
geruchten van een verandering in het Eu-
ropeesch ev. nwicht, in den vorm van een
aaneensluiting van Rusland, Duitschland
en Frankrijk, als in 1895, om destijds
Japan terug te drijven.
»De vijandschap jegens Engeland groeit
dagelijks. Terecht of ten onrechte wordt
Albion beschouwd als rechtstreeks vijandig
aan Rusland 't volk is hevig opgewonden
tegen de Engelschen en in militare krin
gen wordt al openlijk gesproken van een
oorlog met Engeland
Admiraal Rojestwenski, chef van den
marinestaf, moet in een particulier onder
houd gezegd hebben, dat het onmogelijk
was, alle officieren die naar Port Arthur
wilden gaan, daarheen te zenden, omdat
hun diensten weieens in de Oostzee noodig
konden zijn.
We laten al die verhalen en beweringen
voor wat ze zijn, en deelen ze alleen mede
ter kenschetsing van de stemming en de
gevoelens in Ruslaud en elders.
Het is een feit lat de toestand der
wereld zorgwekkend heeten kan In 't Oos
ten van Europa gist en woelt het sedert
lang. De inval in Tibet heeft de Russische
regeering reeds tot een protest genoopt,
en wat er uit den oorlog in Oost-Azië
voortkomen kan, is niet te zeggen. Er is
zooveel niet toe noodig om Engeland er
bij te trekkenal heeft het ongetwijfeld
veel liever, dat Japan alleen de kastanjes
uit het vuur haalt.
Intusschen hebben te Londen verschil
lende kooplieden reeds een grooten voor
raad Japansche vlaggetjes ingeslagen,
waarmede zij bij de eerste de beste groote
overwinning' hunner bondgenooten goede
zaken hopen te doen, blijkbaar verwach
tende, dat die door juist zulk een dolle
uitbarsting van opgewondenheid gevolgd
zal worden als na 't ontzet van Mafe-
king te Londen aanschouwd werd.
»Men« zegt dit tenslotte dat
Koning Kduard zeer verstoord is over den
aanval van Japan en sinds al verscheiden
malen den Russische ambassadeur, maar
niet den japanschen, bij zich genoodigd
heeft 't Moge waar zijn, maar des Konings
opiniën geven in het staatsbeleid niet den
doorslag meer. Hij moet vaak tegen zijnen
wil en zin volgen, of lijdelijk aanzien wat
hem tegen de borst stuit.
Vreesdij ke brand te Parijs. Za
terdagmiddag te één uur heeft le Parijs in
een fabriek van kammen van celluloid gele
gen op den hoek van den Boulevard de Sé-
basto ol en de rue Etienne-Marcel, in 'l hart
van de stad dus, nabij de groote markthallen,
een vreeselijkc brand gewoed.
De bedienden en werklieden keerden juist
na het middagschaften naar hun werk terug,
toon plotseling een ontzettende ontploffing-
werd gehoord. Zóó hevig was de slag, dat
voorbijgangers tegen den grond werden ge
worpen en een groot aantal ruiten in stukken
vlogen.
liet bleek dat op de vierde verdieping van
de kammenfabriek van den heer Blêriot de
ontploffing had plaats gehad. Dadelijk ont
stond een brand, die door hel uiterst brand
bare materiaal ruim voedsel vond en onmid
dellijk alle pogingen tot, spoedige 'olussching
verijdelde.
De vlammen sloegen in een oogwenk uit
vijftien vensters tegelijk en bereikten de vijfde
verdieping waar een magazijn van kanten en
neteldoek was gevestigd. Ook hier dus vonden
zij ruim voedsel en stegen snel tot de zesde
verdieping, waar de kamers der bedienden
gelegen waren.
Di brandweer rukte spoedig aan, maar vóór
nog de eerste wagen op liet terrein van de
ramp verscheen zagen de duizenden toeschou
wers met ontzetting, dat tal van werklieden
van de kammenfabriek, die op de werkplaats
gezeten hadden, zich voor de ramen ver
toonden en om hulp kreten.
De brandweerlieden plaatsten spoedig de
reddingsladders doch onderwiji hadden drie
jonge meisjes, krankzinnig van angst, zich
reeds uit do vensters gestort. Twee bleven
op straat met verpletterde ledematen liggen.
De derde viel op een vvagenzeil waardoor
haaf val gebroken en zij niet zwaar gewond
werd.
Odderwijl nam de brand in hevigheid toe.
Vreeselijk waren (1e kreten, die uit het bran
dende gebouw weerklonkfn.
Van een venster werd van binnen uit een
ruit gebroken en dadelijk daarna zag men er
een hand uitsteken, zwaaiend met een zak
doek. Een tweede ruit werd gebroken een
tweede zakdoek zwaait in de lucht, omgeven
door de gouden lijst van de vlammende kozij
nen. Na een kort poosje verdwijnen de beide
handen. //Ze zijn doodwordt beneden
droevig gezegd.
Maar op hetzelfde oogenblik verschijnen op
bet dak een soldaat van de koloniale fuseliers
en een brandweerman. Niemand weet boe ze
zoo snel boven zijn gekomen. De stilduat gaat
plat, op het dak liggen, houdt zijn armen
naar omlaag en daarlangs glijdt de pompier
naar enetlen, bereikt het kozijn, verbrijzelt
<le ruiten en springt in de kamer.
Beneden weerklinkt een luid //bravo!//
De brandweerlieden zijn onderwijl meteen
ladder genaderd, doch deze is te kort. Een
elec'ricien snelt de ladder op met een ko t
a laddertje 111 t haken gewapend en rijkt dit
aan den brandweerman op (le ladder over.
Deze kan nu het ladder Je aan het kozijn
vast h.. ken.
Het is tijd. De bran-!weerman, die 'teerst
binnen is gekomen, verschijnt me een vrouw
die bewusteloos in zijn armen ligt, voor het ven
sier eri laaf Imar langs 't haak-laddertje glijden.
Ze wordt opgevangen door een brandweerman
op de andere ladder en deze brengt haar snel
naar beneden. De jonge vrouw is bewusteloos
door den rook maar niet gewond en herstelt
spoedig.
De koloniale fuselier is onderwijl ook, met
verwonderlijke handigheid, binnenin 't. gebouw
gekomen en verschijnt aan het venster met
een bewusteloozen man in zijn armen. Met
den geredde daalt hij naar beneden, waar hij
en de brandweerman door het publiek met
een tormachtig //Leve de brand eer!// Leve
de fuselier1/ begroet wordt.
Het voorbeeld door de twee mannen ge
geven werkt aanstekelijk. Tientallen mannen
wagen hun eigen leven om de personen in
't brandende gebouw te redden. Bij het zien van
zooveel daden vati moed en toewijding zijn
er onder de toeschouwers velen die schreien.
De brandweer werpt nu stroomen water in
't gebouw. De irandweeriieden plaatsen zich
op de daken der aangrenzende gebouwen en
te half drie is men het woedende vuur meester.
Een eerste onderzoek in 't gebouw levert
een vreeselijken aanblik. Men vindt eerst het
verkoolde fijk van een vrouw. Daarna op de
vijfde verdieping twee lijken van vrouwen,
één van een man en één van een kind. Na
een kwartier heelt men reeds zeven dooden
gevond 11, op de zolderkamertjes nog eenige
dooden. Elf mensehen beuben bij deze ramp
het leveri verloren en drie zijn zwaar gekwetst.
De oorzaak van den brand is nog niet juist
bekend. Men denkt, dal. de motor, door samen
geperste lucht gedreven, gesprongen is en het
vuur heeft medegedeeld aan het uiterst brand
bare celluloid.