Tuin- en Landbouw.
Antwoorden of mededeel ingen
ZUID AFRIKA.
HET VERRE OOSTEN.
We tiêoiiog.
VOOR. DEN LANDMAN.
IV.
In mijn derde opstel deed ik aan liet slot
de mededeeling, dal 100 KG. chilisalpeter
evenveel stikstof levert als 3000 KG. stalmest.
Maar daar wil ik nog dit bijvoegen, dut dan
de stalmest al van bijzonder goede kwaliteit
moet zijn, wil hij ten aanzien van de stikstof
zich zóó goed gedragen, dat 3000 KG. gelijk
gesteld mag worden aan 100 KG. chilisal
peter. Doch laten we dit nu maar eens aan
nemen. En veronderstellen we, dat een HA.
land ééns in de driejaren 30.000 KG. stalmest
ontvangt. Per jaar zou dat dan worden 10.000
KG. Gerekend tegen 5 KG. stikstof per 1000
KG. mest kwam er dan 50 KG. van die voor
de eiwitvorming onmisbare slof in den akker.
En een gemiddelde oogst, van welk gewas
dan ook, vraagt meer dan 50 KG. stikstof.
Zonder gebruik te maken van kleinere of
grootere giften! chilisalpeter kan het dus on
mogelijk anders, dan dat de bouwlaag arm is
aan stikstof. En het is heel vaak alleen stik-
stofarmoede, welke de oogst minder groot
doet zijn, dan men graag wenscht. Daar komt
het dan ook van, dat eene bemesting met
chilisalpeter vaak wonderen doet.
Ik kan niet nalaten, in dit verband nog een
paar cijfers mee te deelen.
Op een proefveld (Tarwe) te Kruiningen
oogstte men van het perceel, dat geen chilisal
peter had ontvangen, per HA. 2400 KG. graan
en 9600 KG. stroo: Daarentegen leverde dat
deel van 't veld, waarop 'wel chilisalpeter uit
gestrooid was (300 KG. per HA.) niet minder
dan 30jo KG. graan en 12000 KG. stroo. Dat
was alzoo 600 KG. graan en 2400 KG. stroo
meer, die samen ongeveer een waarde ver
tegenwoordigden van 72 g., terwijl de meer
dere onkosten nog niet de helft daarvan be
droegen.
Te Cadzand werd zonder chilisalpeter per
HA. verkregen 3824 KG. graan en 4044 KG.
stioo. Een gift van 3Ó0 KG. chili deed de
opbrengsten stijgen tot 4500 KG. graan en
5500 KG. stroo. De meeropbrengst beliep dus
676 KG. graan en 1456 KG. stroo. Het laat
zich denken, dat de waarde daarvan vrij wat
hooger was. dan de prijs, besteed voor 300
KG. chili.
Wellicht heb ik een anderen keer nog wel
eens gelegenheid met behulp van enkele cij
fers de voordeelige werking van chilisalpeter
aan te toonen.
M.
Donderdag 4 dezer werd in het Hotel Spee alhier,
een buitengewone vergadering gehouden voor den
Flakk. boerenbond, welke zooals schier altijd zeer
geanimeerd en vrij goed bezocht was, zooals we
trouwens bij die voreeniging gewoon zijn. Zoo was
het intertijd toen de heer Brands van Utrecht
optrad voor boerenleenbanken, waarop ineen 3t.al
plaatsen in dit eiland dezelve werden 'opgericht,
vervolgens was het de heerBn. Collot d' Escufry
van Klöosterzande die een lezing hield over
„Surtaxe op de suiker in.verband met de Brus-
- selsche conventie, toen een stampvolle zaal den
spreker aandachtig volgde, en thans worden we
vergast op een voordracht voor Kunstmestfabri-
catie, en wat daarmede in verband staat. Voor
ditmaal was het de heer G. A. Vorstenman van
Oijen, Secr. van het Zeeuwsche genootschap van
Landbouw te Aardenburg, die als spreker optrad
voor een vrij talrijk auditorium. De Voorzitter
van het verbond de heer J. D. Mijs van Den Bom
mel stelde den spreker der vergadering voor en
opende met een toepasselijk woord de vergadering.
Spreker begon zijn dank te betuigen, dat men
hem in de gelegenheid had gesteld Flakkee en
zijn boeren een en ander mede te doelen inzake
den handel in Superphosphaat en de middelen
waartoe fabriekanten en handelaren waren geko
men, om de boeren een3 recht gevoelig tusseüsn
de deur te krijgen, in 1903 was namelijk aan het
licht gekomen, als het ware bij toeval, dat de
fabriekanten een trust hadden gevormd, waar
mede zij beoogden de jrrijzen op een zekere hoogte
te brengen teneinde dan nog onderlinge concur
rentie te voorkomen, voor elke fabriek een kring
vast te stellen, waarbuiten hij niet mocht leveren,
natuurlijk dat de verbruikers als altijd wéér
de boeren daarvan de dupe zijnen wat tot
gevolg had dat men in Zeeland op middelen zon,
om de fabriekanten te kunnen missen, en als het
mogelijk was ze een poets te bakken, de kwestie
was nu, hoeNa lang wikken en wegen besloot
men een eigen fabriek te stichten, maar daarbij
deden zich moeielijkheden voor, die men latei-
weer moest opruimen, en zoo is het werk telkens
zoodanig vertraagd dat men in 1903 niet klaar
kon komen, er was namelijk besloten eene coöpe
ratieve onderneming op touw te zetten, maar daar
moesten ze zoomin in het Noorden als in het
Zuiden van Zeeland niets hebben, een suiker- en
een roomboterfabriek waren in deze streken in
dertijd op zoodanigen grondslag gesticht en het
resultaat er van was dat boeren welke jaren en
jarenlang vrienden waren geweest, thans elkander
den rug toekeeren, het tweede bezwaar werd door
de fabriekanten op het pad geworpen en wel dit
dat zij hun waar goedkooper maakten om te doen
zien dat een boerenfabriek overbodig was, men
betaalde toen in Zeeland f 2,38 en in Zuid-Holland
f 2,67 per 100 Kg. Superphosphaat een verschil
dus van f 0,29. Maar des ondanks heeft men er
zich toch telkens door heen weten te slaan en
staan thans de kansen dat de fabriek er komt
beter dan ooit, men besloot nl. een Naamlooze
Vennootschap op te richten, waardoor een zeer
groot bezwaar is opgeheven om te kunnen deel
nemen aan de oprichting. Men is toen begonnen
de kosten te overrekenen en gebruikte daarvoor
4 deskundigen die van elkander niets af wisten,
nl. 2 voor de gebouwen en machines en 2 voor
den aankoop en de bewerking van het ruwe arti
kel, en de cijfers door deze menschen geleverd
wier namen geheim moeten blijven kwamen
vrij goed overeen, zoodat op deze gegevens kon
worden voortgewerkt 0111 tot uitvoering van het
plan te kunnen komen en hoewel spreker langen
tijd de cijfers hunner berekening voor zich heeft
gehouden, hoeft hij dat nu niet meer te doen
omdat door ingezonden artikelen in een blad in
de Hoeksche Waard deze voor den dag moesten
komen. Spreker zal ze dus voorlezen, maar wenscht
te doen opmerken dat ze zeer overdreven zijn,
om toch vooral maar geen tegenslag te moeten
ondervinden. De fabriek wordt nl. ingericht op
een capiciteit van 10 a 13 millioen kilo phosphaat
en hiervoor is noodig 5500 ton Algiersche phos
phaat a f 15 per ton, ofschoon de prijs daarvan
thans bedraagt f 14,50, voorts 4500 ton zwavel
zuur, van zeker geljalte i 12,50 per ton, welke
men thans voor f 12,— koopt, te zamen dus
f 138.750.dan rekent men noodig te hebben
voor een Directeur en een onder-directeur en
belasting f 5000.dan kan eerstgenoemde een
inkomen hebben van f 2500,nl. f 1500,als
vast tractement en voorts percenten uit 't bedrijf
tot bovengemeld bedrag, voorts 25 werklieden 5
f 10.per week is f13000, terwijl zoowel't aantal
als het loon in de ruimte genomen is.
Dan heeft men noodig 100,000 nieuwe zakken
a 15 cent totaal f 15.000,—. Om ze franco wal
door geheel Zeeland en in Flakkee te leveren
berekende men 12s cent per 100 Kilo dus f 12,500
dat zal dicht bij de fabriek te boog, en verder
af misschien te laag, maar toch denkelijk niet
ver mis gerekend zijn. Voorts rente van f 100.000
aandeel en kapitaal .4 4 pCt. 'sjaars, is f4000,
terwijl men voor mogelijke kastekorten rekende
noodig te hebben gedurende gemiddeld 6 maanden
.f50,000,a f 5 pCt. wordt 12,50. Voorts voor
afschrijving op gebouwen en machines per jaar
fl0,030;welk cijfer veel te hoog is als men bere
kend dat de geheele installatie minder dan
ton kost waardoor in 4 5 5 jaar de zaak schuldvrij
zou zijn hetwelk natuurlijk in het geheel niet
noodig is. Dan raamt men tot stichting van een
reservefonds daarvoor per jaar f6000,—, voor
brand- en ongevallenverzekering, enz. f 500, en
eindelijk voor steenkolen, olie en materialen,
beneveng onvoorziene uitgaven f 10,000 en alzoo
totaal f210,000,—. Hiervoor worden geleverd in
nieuwe zakken fr. vooF den wal of station door
geheel Zeeland 011 in Flakkee in 100,000 nieuwe
zakken 10,00000 Kilo Superphosphaat 14 pCt.
hetwelk dus komt op f2,16 of in den vorm van
Amm. Superphospaat van 9 maal 6 pOt. (1 f 6,65 per
100 kilo. Wij mogen dus gerust en zonder ons aan
overdrijving schuldig te maken, zeggen, dat de
Superphosphaat minder als f2 per ÏOOK0. kosten zal
aan de fabriek. Voor dezen prijs zou men ze
natuurlijk op de markt kunnen brengen, maar
dat mag het doel niet zijn, en bovendien zijn
daaraan bezwaren verbonden, bezwaren van winst
en verlies, ook van debiet, dat nu totaal uitge
sloten is, omdat de onderneming uitsluitend
opgericht wordt voor do belanghebbende verbrui
kers. Zien wij nu op welke wijze men het kapi
taal bijeen zal trachten te krijgen, en de manier
waarop men zich onafhankelijk maakt van vraag
en aanbod, en dus bel debiet in zijn macht heeft
en houd. Men heeft noodig om de fabiiek te
stichten en ze in exploitatie te brengen f 100,000
welke men zal leenen tegen 4 pCt. 'sjaars, en op
aandeelen van f10.Nu zal men vragen, lioe
klopt dat nu met bovengenoemd cijfer van
f216,000, dan is 't antwoord daarop, dat ons be-
drijfkapitaal rollend is. Immers de meststof wordt
geleverd contant d. w. z. 8 14 dagen na den
uitslag van het analistich onderzoek. Aan het
proefstation volgt de betaling, terwijl voor even-
tueele tijdelijke kastekorten geld op prolongatie
voor 1 j2 of een heele maand, of desnoods voor
langeren termijn wordt geleend waarop wel ter
dege is gerekend, door daarvoor '/i ton 5 P^t-
te begrooten (zie boven.) Men heeft dus noodig
om dat kapitaal geplaatst te krijgen 10000-aan
deelen. Deze aandeelen zijn laag gesteld om den
kleinen landbouwer in de gelegenheid testellen,
ook te profiteeren van deze inrichting, en nu
komt de oplossing der kwestie van omzet, die
zóó geregeld is, dot men van elk aandeel verplicht
is minstens 1000 Kilo Super, of Amm. Super, of
van beide zooveel men zelf verlangd aan te koo-
pen. Dit kwantum kan worden verhoogd tot
1300 Kilo (waartoe men evenwel niet gedwongen
kan worden) omdat de fabriek een productie
vermogen zal bezitten van in ronde cijfers
13 millioen Kilo's heeft men dus een bedrijf
waarin men 3,6 of 10,000- Kilo meststof noodig
heeft, dan is men verplicht 3,6 of 10 aandeelen
te nemen, terwijl aan 't nemen dier aandeelen
zoo min mogelijk bezwaren worden verbonden.
Bijv. bij overlijden van den bezitter neemt de
vennootschap ze terug voor den betaalden prijs,
zoodat de erfgenamen, wanneer deze ze niet
willen hebben oi' niet kunnen gebruiken er niet
mee opgescheept zouden zitten, dat bij coöperatie
een zeer groot bezwaar is. Gaat men rentenieren,
of raakt men op andere wijze buiten bedrijf, door
verkoop buiten huur raking of op welke andere
wijze dan ook weer neemt de Mij. ze terug, ook
als men zijn bedrijf inkrimpt en te veel aandeelen
heeft in verhouding tot eertijds benoodigde,
meststoffen, ook dan kan men zijn overbodige
aandeelen teruggeven. Daarvoor is noodig bet
reservefonds (zie boven), terwijl men ten allen
tijde bevoegd is zijn aandeelen aan anderen te
verkoopen, hoewel dit laatste nooit zonder toe
stemming van 't bestuur, dat ten dezen opzichte
een oogje in het zeil moet houden, dat niet te
veel aandeelen op een gi-oote hoop komen, waar
door zoo'n baas later, de macht zou kunnen
krijgen, winst te maken uit 't bedrijf.
De wijze waarop bet bestuur zal worden samen
gesteld, en waar de fabriek gebouwd zal worden
laten spreker koud, dat behoort tot de taak der
Alg. Verg. van aandeelhouders en is dus een zaak
van latere zorg. Nadat nog 't gewijzigd statuut
wordt behandeld eindigd spreker zijn onderhou
dende voordracht onder toejuiching der aan
wezigen. De Voorz, vraagt of iemand nog nadere
inlichtingen wenscht over een of ander, hiervan
wordt gebruik gemaakt door de heeren G.Joppe
van Goeree, D. Joppe van Sommelsdijk L. M.
Born van Middelharnis en D. Breesnee van N.
Tonge, en kwam hierop neer: op welke wijze
krijgt men wanneer men 2 of 3 aandeelen heeft
zijne meststof hier? Spreker antwoordt daarop
dat hij hier te weinig met plaatselijke toestanden
bekend is om daarop een bevredigend antwoord
te kunnen geven wel kan hij zeggen dat voor
zoo'n partijtje de vracht veel te hoog zou loopen
waar om bet noodig is dat verschillende aan
deelhouders hiln benoodigde combineerén. Dat
is dus de taak der landbouwvereenigingen die in
staat zijn te begrooten hoeveel er jaarlijks noo
dig is. 'tEene jaar loopt niet ver uiteen met 't
andere'alleen neemt over 't algemeen't verbruik
eer toe dan af, voorts werd gevraagd wanneer
de Super, of Amm. Super, later eens vervangen
werd door een andere meststof hoe zou 't dan
gaan Waarop geantwoord werd dat mocht
dit gebeuren wat lioogstonwaarschijnüjk is
zoowel in Zeeland als hier zou worden gehandeld
overeenkomstig de nood van 't oogenblik, 't ver
bruik zou dan immers zoowel in Zeeland als in
Holland afnemen, en zinkt de fabriek in den
grond dan is men zijn f 10.kwijt, nooit geen
cent meer, maar daar zal door de ingenieurs voor
worden gezorgd, en waar de fabriek zal worden
gebouwd dit in antwoord op een andere vraag
weet spreker niet, en zal door deskundigen
worden uitgemaakt en door de Alg. vergadering
worden bepaald. Wel kan spreker zeggen in de
eerste plaats aan diep en voor zeebooten bevaar
baar water, die de grondstof rechtstreeks op den
wal moeten kunnen uitlossen, en tweedons
indien mogelijk zoowat midden in 't centra
van verbruik. In Zeeland zijn 'n 3-tal geschikte
plaatsen en heeft men in dit eiland ook een voor
de zeevaart geschikte haven dan vermeerderd
dat getal met één. Doch zoo als gezegd dat be
hoord niet tot sprekers taak, of 't bestuur gesa
larieerd zal worden Ook dat weet spreker niet
toch wil hij als zijn meening zeggen dat dit niet
gewenscht is, 't bestuur moet bestaan uit belang
hebbende boeren, die voor pleizier en uit belang
voor de goede zaak deze taak op zich moeten
nemen hoe groot hun aantal moet zijn ook dat
is de taak voor de Alg. Verg. verlangd zij er
5 of 9 of 11 zij wete en bepale 't zelf, billijk
is 't de leden van 't bestuur presentiegeld te ge
ven voor 't bijwonen der bestuurs en Alg. Verg.
daar 'ttoch niet aangaat dat zij geregeld in 't
belang der zaken uit eigen middelen zouden
moeten reizen ook zal er een maatregel genomen
moeten worden ter samenstelling van de Alg. Verg.
Wanneer de 10,000 aandeelen genomen werden
door evenveel menschen, zon er geen enkele zaal
groot genoeg zijn om zulk een vergadering te
huisvesten en 't zou bovendien ook onzin zijn.
De landbouwvereenigingen, en vooral den boe
renbond in dit eiland, zijn de aanwezige licha
men om deze onderdeden van't bedrijf te regelen
en vast te stellen. Niemand meer het woord
verlangende wordt de vergadering door den
Voorz. medegedeeld dat opgaaf van verlangd aan
tal aandeelen tot 1 Maart open is bij den heer
G. A. Vorstenman van Oijen te Aardenburg,
waarna Z.Ed. de vergadering met een toepasselijk
woord en een opwekking tot ruime deelneming
sluit.
Wa'aagimafc.
Vragen en Antwoorden worden kosteloos geplaatst.
zijn met hetzelfde nummer gemerkt als de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen.
628. Welke kunstmest kan men gebruiken
voor kamerplanten
629. Wat bedoelt men met loopvarkens
630. Is de spreeuw een trekvogel
Antwoorden en mededeeling en.
626. Geen bloem in crocussen Gewoonlijk
zit in de bol een knop, gereed om uit te loo
pen en dan de bekende bloem te doen ont
plooien. Mnar als de bol, die bij 't aanvangen
van den groei ook altijd worteltjes krijgt, in
zeer vruchtbare aarde staat, dan is 't niet on
mogelijk. dat de bladgroei zoo krachtig plaats
had, dat de noodige sappenstroom aan den
bloemknop onthouden wordt en deze geen bloem
levert.
627. Superphosphaat schadelijk voorschapen?
Mogelijk wel. En dus zou ik voorzichtigheids
halve de schapen een veertiendagen weghalen
als ge den kunstmest gaat uitstrooien.
der rede van den Heer H. Ch. VEGTEL,
gehouden op den tweeden A. K. Partijdag
voor Goeree en Overflakkee.
Onderwerp:
Beginselen'
De noodzakelijkheid van goede beginse
len aldus vangt de Spr. aan leert
het verloop van" de Fransche omwenteling.
De Staatsregelingen eischten verbetering,
misbruiken vielen te bestrijden, maar kwaad
school hierin, dat men verandering nastreef
de buiten God om, en door instellingen te
willen scheppen, louter in menschelijk wel
behagen gegrond.
Wijzende op de historie dier dagen,
toonde spr. aan, dat Godverzaking plaats
had, dat het atheisme werd verkondigd
en invloed kreeg op de denkbeelden der
massa, dat de philosofie der XV1I1 eeuw
alles aan critiek onderwierp en dat, wat
met de door de rede ingegeven begrip
pen omtrent staat en maatschappij in strijd
was, (en slotte geslecht werd.
Afbreken was de algemeene boodschap.
Het geloof was bijgeloot geweest en de
voorgeslachten hadden in duisternis op een
verkeerden weg gewandeld. Hier zou het
daglicht aanbreken. Het Rrk der rede zou
gevestigd woïden, onrecht en onderdruk
king plaa's maken voor eeuwige waarheid
rechtvaardigheid en vrede.
Zoo werd verbetering nagestreefd door
afval van God, en het goede, dat men
zocht, verliep in kwaad. De zucht naar ge
wetensvrijheid verliep in onontchristening der
maatschappij. Handhaving van de rechten
der burgerij deed den strijd opkomen tus-
schen plutocratie en proletariaat. Met de
vrijheid in 't oog werd gezucht onder wil
lekeur en verdrukking. Op het altaar der
broederschap werden tienduizenden geslacht;
in één woordde gouden revolutiebeloften
vonden hun verwezenlijking in de afgrijse
lijkheden van de Fransche omwenteling.
Ter afschrikking van hen, die thans we
derom 't oor aan revolutionaire lokstemmen
zouden willen leenen, maakt spr. er voorts
op attent, dat óók de gruwzaamste prak
tijken van 1789 gevolg waren van schoon
schijnende theorieën en hoe zelfs Konings
moord en Schrikbewind in de ontwikkeling
lagen van begrippen, afgeleid van verder
felijke beginselen. Uitvoerig toont hij aan,
dat elke gebeurtenis een schrede verder
was op den weg der Revolutionaire ont
wikkeling, dat de mannen van het Schrik
bewind geen wreedaards waren, maar dat
hun gedrag een getrouwe toepassing was
van Revolutionaire beginselen, een lofwaar
dig gebruik van Revolutionaire kracht.
Na dit duidelijk aan de hand der historie
uiteen gezet te hebben, na voorts het fiasco
te hebben geschetst zoo van de Revolutie
in haar gruwzamen vorm als in haar gema
tigde praktijk, het Liberalisme, wijst'Spr.
waarschuwend op overeenstemmingen tus-
schen de beloften van vroegere en van he-
dendaagsche revolutionairen de mannen dei-
Sociaal Democratie. Het bedoelen dei S,
D. in 't ko>'t aangevende, brengt hij de
voorspellingen omtrent zedelijkheid en wel
vaart der S. 1). maatschappij, te vinden in
den catechismus der S. D. (Kautsky, het
Erfurter program), ter sprake. Hier, even
als bij de mannen van 1789 de meening,
dat in verandering van vormen het einde
van ramp en onheil, het begin van onver
stoorbaar geluk gelegen zou zijn. Ook hier
de meening, dat het feit der zonde, door
wijziging van omstandigheden, te niet ge
daan kan worden.
Op meerdere overeenstemming wijzende,
bespreekt de heer Vegtel voorts de XVIII
eeuwsche filosofie en den filosofischen
giiöndslag van het Socialisme, dat zich vol
gens zijn theoretischen vorm voordoet als
consequente doorvoering van de door de
Fransche wijsbegeerte der XVIII eeuw
geformuleerde beginselen. Ook volgens
de S. D. wetenschap bestaan er geen
eeuwige beginselen. Det recht is e^n puur
begrip; ieder recht is een bijzonder.röcht
onder zekere omstandigheden. De S. D.
wetenschap iaat de zedelijke waarheden
door de menschelijke behoeften bepalen
de S. D. zedewet vindt men geformuleerd
in deze woordenHet doel heiligt de
middelen. Het algemeen belang de hoogste
weteen stelling, die de mannen van het
schrikbewind door bloed deed waden, is
een stelling mede der S. D.
Spr. behandelt voorts de verhouding
van de S. D. tegen over den Godsdienst,
verklaart de onchristelijke beteekenis van
de woordenGodsdienst-privaatzaak, tee
kent het soort-christenen, dat zich met de
S. D. kan verstaan en wijst op het ver
schil tusschen Christelijke en S. D. op
vatting der wetenschappen van mensch,
maatschappij en Staat, voorts op de on
derscheiden besch orhwng der wereldgeschie
denis, voor ons met Christus als midden
punt, voor de S. D. een klassenstrijd, (het
historisch materialisme.)
In het laatste gedeelte zijner rede zegt
Spr., dat wij niet alleen op de beloften,
maar op de beginselen te letten hebben
van de behartiging der volksbelangen. De
Revolutie onder eiken vorm was en is vol
met beloften. Ze bleken bedriegelijk. De
wil was goedmaar niet die wil beslist,
maar de consequentie van het beginsel.
Spr. bepleitte daarom trouw aan het
eigen beproefde bogjnsel. Hoezeer ook
altijd de strijd tegen dat beginsel gaaf, wij
behoeven niet ongerust te zijn De naam
Christen werd reeds afgeschaft; het Chris
tendom bleek onuitroeibaar. God is reeds
duizend malen dood verklaard toch troont
Hij boven de wolken toch stijgt dagelijks
van millioenen lippen een „Onze Vader"
omhoog toch getuigt nog deze vergade
ring, hoe ook op dit eiland Zijn kracht in
onze zwakheid word volbracht.
Met een beroep op de bekende rede
voeringen van mr. Goeman Rorgesius en
mr. van Raalte toont Spr. voorts aan, dat
de strijd voor onze heilige beginselen niét
voor niet is gestreden en dat wie zegt
dat onze Regeering elk Christelijk kenmerk
mist, dat bij wisseling van kabinet 011s
Christenvolk niet gebaat is, dat wie
zulks zegt, uit onkunde of met opzet, liegt.
I11 onze critiek hebben wij de billijkheid
te betrachten; er op te letten, dat wij een
coalitie-kabinet hebben. Evenwel, de co
alitie legge ons geen slot op den mond,
doe ons niet de beginselen verwateren.
Immers de mogelijkheid moet onder de
oogen gezien worden, dat de coalitie uiteen
valt, dat wij tegenover een coalitie van
tegenstanders komen te staan, en geheel
alleen op eigen kracht moeten steunen. En
wet zou er dan van onze partij worden
als ons wapentuig verroest was en onze
banier verbleekt
.Critiek is gewenscht, maar geen voorba
rig oordeel. Nog is de tijd niet daar om
de balans op te maken. En is die eenmaal
aangebroken dan hebben wij, onafhankelijk
van de vruchten van dit kabinet als goede
A. R. onze roeping te verstaan. Onze par
tij toch is de partij van den levenden God
zij leeft niet bij de gratie van menschen
of ministerien; zij leeft bij de gratie Gods.
Als aanhangers dier purtij is onze roeping
te strijden tegen de Revolutie.
Met een opwekking om op elk gebied
dien strijd te voeren in de wapenrusting
Gods, en te wijzen op de belofte van
overwinning, gelegen in de toezegging, dat
het tweesnijdend zwaard van Gods Woord,
zelfs uit den zwaksten mond, het ijzeren
pantser dei Revolutie doordringen zal, ein
digde de Heer Vegtel zijn toegejuichte rede.
Debat vond niet plaats.
ISaiitesiEami.
woord drama ware hier stellig beter op
zijn plaats-,
Aangrijpend om te lezen is het vol
gende dat Mej. A. J. A Vorster, van
Mazolkasberg, Agatha, Zoutpansberg,
schrijft in het "kerkblad//. »Kan ik ver
geten mocht de //Volksstem» er wel
boven schrijven.
//Tijdens den oorlog en tot nu toe zijn
onze oogen gedurig vol tranen, vooral als
wij terug deuken aan de afgeloopen tij
den, toen wij vervallen waren onder onze
twee klassen van vijanden (vaak tezamen
slechts één vormende) Engelschen en Kaf
fers. De eerste nacht, die mij onvergete
lijk blijft, is de 3e Mei 1901, toen wij
onder omtrent 400 kaffers vervielen. Ook
deze nacht zal in mijn geheugen blijven
zoolang ik leef. Ik moest aanschouwen
hoe mijn lieve vader door kaffers mishan
deld werd en hoe mijne lieve overleden
moeder geslagen en geplunderd werd door
kaffers en hoe mijn teedere broertje,
schaars 4 maanden oud, uit zijn moeders
srmen gerukt werd en onder de schaar
van kaffers vertrapt met de voeten en met
een assegaai gestoken werd en na 20 dagen
overleed. Een mijner broeders, 12 jaar
oud, werd ook in denzelfden nacht gruwe
lijk mishandeld.
Hij was reeds 25 dagen ziek aan de
koorts en door vermoeienis 8 dagen daar
na overleden. En mijn bemind zustertje
van 4 jaar oud, de teerste aan mijn hart,
die met 4 asseganisteken door haar ha? d-
jes in haar grafje gegaan is. Mijn moeder
is. van ons door den dood weggenomen
op 30 Dec. 1901.
De Lieve Heer heeft mij viermaal in
den fijd van 8 maanden met de koude
hand des doods bezocht terwijl mijn lief
hebbende vader en broeder niet tegen
woordig konden zijn.
Mijn vader en broeder zijn op 4 Mei
1901 overzee gevoerd.
Mijn moeder liet mijn vader na met 5
onmondige kinderen. Mijn vader is nog
in lndië, maar mijn broeder is 11 maan
den teiug uit Bermuda//
Iemand die jarenlang in Japan gewoond
beeft en met de toestanden aldaar vol
komen bekend is, schrijft aan de *Dord.
Crt.
Wat het Verre Oosten betreft heb ik
bij de eerste berichten omtrent de ver
wikkelingen reeds direct beweert, dat er
gene lauding van Japanners op het vaste
land te wachten was-voor het voorjaar,
omdat de Japanners niet tegen de hevige
koude in den winter bestand zijn, en zij
te goed de gevolgen voor »la grande ar
mee» van den tocht naar R-usland kennen.
Dit en het wachten op twee nieuwe kruisers
is reeds bewaarheid. l)at. Iet tot oorlog
komen moet, achtte ik al dadelijk zeker
de gemoederen in Japan zijn door Engel
schen en Amerikanen genoeg opgezweept
0111 niet zonder kLeersoheuren tot bedaren
te komen.
Japan is i.u geheel gin cd, alle kans op
succes voor zich en verbouwt geenerlei
Russische beloften zonder flinke waarborgen.
Die waarborgen kan Rusland niet geven
zonder geheel in zijn schulp te kruipen,
en dit lain het niet zonder zijn prestige in
heel Azië te verliezen wat meer kwaad
zou doen dan een oorlog
Het Japansölfe volk wil den oorlog, zij
zouden niet rustig blijven a's de Regeering
zich met een kluitjein liet riet liet sturen.
Ter zee ziju de Japanners de baas, te
land in Korea zijn ze nog dicht bij honk
en hebben de bevolking op hun hand.
't Zal daarna gaan om de eindpunten
der spoorlijn, want alleen langs die
enkele lijn kan Rusland versterkingen be
komen,1 als de waterweg afgesneden is.
Daarop komt alles afin, en de Japanners,
die numerik veel sterker zijn dan de Russen,
zullen wel hun uiterste best doen een punt
daarvan in handen te krijgen en de
communicatie te verbreken. De Japansche
soldaten ziju vlug eu lenig, best te ver
gelijken met de Fransche zouanen..Indi-
vidueel zijn zij voor een strijd van man
tegen man niet tegen de Russen opge
wasset, maar hunne vlugheid van be
weging zal hun daar ten goede komen.
Wint Japan, dan zal liet nog meerdan
thans den neus in den wint steken maar
dan zal het toch zoovele offers gekost
hebben dat zij niet dadelijk voor eene
volgende expeditie gereed staan. Verliest
het, dan zijn de offers vermoedelijk nog
veel grooter en zal liet tijd noodig heb
ben ztch zu er holen
Ook deze schrijver heeft oog voor het
»gele gevaar,» en hij zegt dat het ware
gele gevaar nog meer bestaat in de Chi-
neesclie legers, wellicht door Japanners
aangevoerd, die alle Eurcpeesche koloniën
kunnen overstroomen. Indien Rusland en
Japan elkaar vleugellam hebben gesla
gen, zal natuurlijk het perfidi Albion er
van profiteeren maar ook China, indien
bet al ni-t bij de eerste overwinning de
zijde van Japan kiest wat ik zelfs zeer
waarschijnlijk achtwant, die onzijdigheids
verklaring staat maar op het papier even
als Russische belof en. liet gel» gevaai
nadert ons in ieder geval, en als Rusland
China niet tegen kan houden, wie zal het
dan doen? Over 10 jaar zal China over
honderd duizenden goed gedrilde man
schappen beschikken, eu dan begint
»de grap// zegt de schrijver, maar liet
Schreven we in onze >laatste berichten^
van het jongste nummer van ons blad
s-de oorlog tusschen Rusland en Japan is
een kwestie van slechts enkele uren«, thans
is het een feit geworden.
Telegrammen brengen ons het bericht
dat Maandag de eerste daad is geconstateerd.
De hoofdzaak heeft zich eigenlijk zoo
toegedaan
Toen de Russische vloot onlangs uit Port
Arthur vertrok, begeleide zij schepen die
een geheele divisie troepen vervoerden-.
Deze werden bij de Jaloe geland, waarmede
Noord-Korea bezet was. Toen was het
-geduld van Japan uitgeput. En hebben de
Japanners drie Russische koopvaardijsche
pen met een lading steenkool en oorlogs-
benoodigdheden opgebracht. De schepen
waren op weg naar Port Arthur. Zij boden
geen weerstand. De schepen zijn op het
oogenblik onder bewaking van Japanners,
Men meldt, dat er nog twee andere Rus
sische schepen zijn gepakt en naar Sasebo
opgebracht.
Daarna hebben in den nacht van Maandag
8 op Dinsdag 9 dezer, omstreeEs twaalf
uur de Japansche torpedobooten plotseling,
een aanval gedaan met torpedo's op het:
smaldeel, dat op de buitenreede van Port
Arthur lag. Daarbij zijn de linieschepeni
Retwisan en Tsesaréwilsj en de kruiser
Pallada beschadigd.
Op het oogenblik dat wij dit schrijven,
is nog niet bekend van welken omvang de
schade is die de Russische oorlogschepen
Retwisan Tsesaréwitsj en Pallada hebben
gekregen. Men mag echter aannemen dat
zij er voorloopig door buiten gevecht zijn
gesteld eu te Port Arthur in het dok moeten.
Dit is reeds dadelijk een tegenslag voor:
de Russen die ernstige gevolgen voor hem
kan hebben daar de twee eerstgenoemde'
bodems pantserschepen iste klas en de
Pallada een kruiser 1 ste klas is. De Retwisan:
en Tsesaréwitsj behooren tot de nieuwste;
linieschepen van de Russische vlootde
Retwisan die een inhoud van 12,700 ton
heeft, was in 1900, Tsesaréwitsj, die een
tonnemaat van 13,100 ton heeft, in 1901
in dienst gesteld. Het laatste schip was
pas kortgeleden, tegelijk met den nieuwen,
kruiser Bajan, uit Europa in Oost-Aziati
sche wateren aangekomen. De Pallada is;
een kruiser uit 1899.
Het is naar de Köln. Ztg. opmerkk
ongelukkig voor de Russen dat hun
deze klap is toegebracht op het oogenblik
waarin een zeeslag het eenige middel zou
zijn, om het vervoer van Japansche troepen
naar een haven van Noord-Korea te ver
hinderen. Ook bij lichte 'beschadigingen
lijdt het manoeuvreerend vermogen vaii de
getroffen schepen, al is het zelfs niet noo
dig dat zij in de dokken van Port Arthur
hersteld moeten worden.
Aan Port Arthur, de Russische zee^es—
ling aan de zuidelijke punt van het Sïhierc-
eiland Liao-toecg, dat thans het teweimis
geworden van het eerste zeegevecht in den
Russisch-Japanschen oorlog, zijn voor de
Japanneis bemoedigende herinneringen ver
bonden uit de» oorlog met China. Zij
hebben de-ze ('h'ineesche oorlogshaven, wel
ker vestingwerken gebouwd waren door den
vroegereD Pruisischen officier v. Hannekeur
den 21 sten November 1894 door eem
1
