Achttiende Jftarg.'No. 953.
voor de 5üMldIi©IliiiMti§©Iie en 2eeawselie Eilanden.
TWEE BLADEN
Yriidaö 22 Januari 1904.
Orgaan
Antirevolutionair
IN HOC SIGN O VINCE S
T. BOEKHOVEN.
Alle «tuKken voor «ie Medaetle isesteimcl, Adverten&iên en verdere Administratie iranco toe te «enden sai.ua «leis Uitgever.
MftSTfc BLAD.
üe nieuwe artiead§wet.
K U1L L ft T 0 N.
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER:
SOMMEL§M»IJ H.
Advertentiën 10 cent per regel en il2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/s maal.
Dienstaauvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte dia zij beslaat
Advert -ntiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
Dit nummer bestaat uit
Vrijiieid van Siooger
OBitler vü Ijs.
Eerst hebben de liberalen telkens
verkondigd, dat onze Régee|jpg zoo
weinig specifiek christelijks voor den
dag bracht Maar nu zij dan na ern
stig beraad eens kimt met eene wets-
voordracht, die gebaseerd is op de
onderscheiding tusschen geloovige en
ongeloovige wetenschap eene on
derscheiding, welke alleen de christe
lijke partijen aannemen nu is het
natuurlijk ook weer niet goed, en
loopt b.v. de Nieuwe Rottcrdamsche Ct.
te jammeren over de verregaande
vermetelheid van onzen Minister van
Binnenlandsche Zaken om de toe
kenning van het gradueerrecht aan de
Vrije Universiteiten maar zoo eens
eventjes in de wet te willen schui
ven.
O, die redactie heeft er haas-t de
koorts van op het lijf, en slaat er de
handen over in elkaar. Maar zij laat
dan tevens weer zren, hoe zij nog be
vangen zit in haar liberalistische!!
waan, dat alle partijen vrede kunnen
nemen met de producten van haar
partij. Zij toont zich minstens 25 jaar
ten achteren in dit opzicht.
De Regeering heeft helder geant
woord op de bedenkingen der Kamer.
»Metterdaad« zoo schrijft de Mi
nister gaan voor- en tegenstanders
ten dage uiteen bij het kruispunt op
den weg, waar de erkenning en de
loochening van eene goddelijke bij
zondere openbaring, en van het ter
assimileering (verwerking) van die
openbaring ingeplant geloof tegenover
elkaar liggende paden inslaan.Verder
zegt de Minister, dat een belangrijk
deel des volks universitair onderwijs
op christelijken grondslag verlangt;
dat dit niet te vinden is aan de
Rijksuniversiteiten dar üaai v ui5
een kenner op de 98 hoogleeraren
slechts 13 niet de moderne levensbe
schouwing zijn toegedaan, en daar
van nog 8 theologen, zoodat er aan
de 3X4- andere laculteiten slechts 5
overblijven voor Calvinisten,Ethischen
en Roomschen te zamen dat feitelijk
dus alleen de moderne levet.sbeschou-
wing haar academische organisatie
heeft dat de christenen hiervoor
een tegenwicht noodig achtendat
hier een ongeloofsgevaar moet alge
wend worden dat de wetgever hier
op-heeft te letten, omdat de'wet voor
het geheele volk bestemd is, en zoo
meer.
Dit is helder als kristal, zouden wij
meenen. Maar de Nieuwe Rotter damsche
vindt dit voorstel tot bekoming van
een begin van rechtsgelijkheid zóó
vreemd, dat zij zich atvraagt »ol wij
waken of droomen,« en wat voorland
Nederland toch wel is, dat men zoo
durft uit te varen tegen mannen die
in de hoogste wetenschappelijke po
sities zijn. 't Is »ongehooru« zegt zij.
Want het zijn toch geene «indringers^
die professoren, zij zijn immers door
hunne collega's in alle eer en deugd
benoemd. Zij zijn er gekomen door
«denken en werken« door «onderzoek
en toetsingci (alsof dit betwist werd
Zij zijn ook in het buitenland geëerd,
maar daar hoort paen, dan ook niet
van zoo'n gebazuin tegen de hoogge
leerden. Het zijn dan ook maar praat
jes 't is kunstmatige oppositie, napra-
terij voor een groot deei, wellicht »gued
bedoeld,maar «onwaar in zijn wezen
Neen, weg met die tegenstelling van
geloovige en ongeloovige wetenschap.
«Het wetenschappelijk denken en on
derzoeken heeft ook zij,n evulutiegang
te volgen.De poorten moeten open
voor «vrijheid van leering.« Waarom
zou in ons land »bestookt« moeten
worden hetgeen overal elders hoog
wordt geschat. Waarom zouden ook
de Staatsprofessoren in ons land niet
«in vrede voortwerken« kunnen
Waarom? Wel omdat de meerder
heid van ons volk het moderne juk
moede is en niet langer steenen voor
brood wil eten.
Waarom? De N. Rotterdamsche
zegt dit zelf als zij bekent: «wij we
ten te goed, dat ook ieder ander (dan
christelijk) denker onder den invloed
staat van zijne, zij het door opvoeding
of denken, gevormde subjectiviteit;
wij beseffen te goed, dat geen mensch
huiten zich zeiven kan gaan.«
O zoo Maar als gij dit dan weet,
o Rritapriomsfihe, waarom verwondert
gij u dan nog, aai ue cnnsiümicwori
eene eigen leerschool voor hooger
onderwijs eene levensbehoefte achten.
Of als gij het nog niet goed genoeg
weet, lees of herlees dan maar eens
de inwijdingsrede «Souvereiniteit in
eigen kring,waarmede in 1880 de
Vrije Universiteit is geopend.
Evenals op het gebied van het lager,
zal men toch van liberale zijde ook
eenmaal op hei gebied van het hooger
onderwijs moeten toestemmen, dat
elke levensopvatting haar eigen leer
school noodig heeft, en dat geloovige
en ongeloovige ■wetenschap ticee zijn.
Kgiecaiiitflie.
Letterlijk óveral zoeken de politieke
tegenstanders munt uit te'slaan-voor
hun eigen thans zoo onbehagelijk
geworden positie.
De groote bladen stonden tijdens
Minister Kuyper's verblijf in België
vol bijzonderheden en beschouwingen
omtrent zijne reis. Vriend en vijand
moesten erkennen, dat iemand toch
wel hoog moet staan in de schatting
van buitenlanders om zóó vereerd te
worden.
Die Belgen maakten menig Neder
lander beschaamd.
Maar wat zegt nu Jiet Vaderland"
Dit blad komt op onvaderlandsche
manier vertellen, dat het vaste voor
zitterschap van den Ministerraad, het
pre/aierscljap de. oorzaak is van al de
huidebieding aan Dr. Kuypcr, en dat
hierdoor de overige ministers maar
zoowat «tweede-klas-ministers« zijn.
Hoe de antipathie toch vindingrijk
is
Want zoo snijdt het mesje van twee
kanten; hét stempelt Dr K. tot iemand,
die wellicht zichzelf de in België ge
noten eer bereidde, en het prikkelt
zijne ambtgenooten tot afgunst.
Toch vei trouwen we, dat de overige
zeven ministers in den hier opgezet
ten val niet zullen binnenloopen, en
dat zij zelfkennis genoeg zullen be
zitten om, ai zijn zij thans ambtelijk
gelijkwaardig met Dr. K.-, dezen
grooten geleerde z»er gaarne de pri
oriteit en de ongewone verheffing, die
hem te beurte valt, te willen gunnen.
Tegen «Ie .Kerk.
Eenige dagen geleden circuleerde
in de bladen het volgend bericht-
»In den gemeenteraad teJVlühlhau-
sen in den ElZas zijn sociaal demo
craten in de meerderheid. Een van hun
eerste daden was, dat zij in het voor-
roomsche en protestantsche geêsferfjMS
schrapten. Het ministerie heeft echter
beslist, dat de toelagen verplichte
uitgaven van de gemeente waren en
daarom op de begrooting moesten
gebracht worden. De '18 geestelijken
te Mühlhausen hebben op grond van
deze beschikking thans de sedert
negen maanden achterstallige bedra
gen^ uitbetaald gekre,gen«.
Ziedaar nu de praktijk der sociaal-
democratie. De godsdienst «privaat
zaakmaar op de publieke markt
de eerbied voor de kerken zelfs zóó
zeer verzaakt, dat verplichte uitkeerin-
gen eenvoudig geschrapt worden.
De leden dei' iiijksgeld trekkende
kerkgenootschappen in ons land kun
nen aan zulk een voorbeeld zien, wat
er te wachten is, als de sociaal-de
mocraten eens de overhand krijgen.
En dan besluit de Synode der Herv.
Kerk, die altijd zooveel toonde te
hechten aan de Rijksbijdragen, dat
zij de sociaal-democraten in haar
midden maar ongemoeid zal laten
Reeds het eigen belang had haar
tot een geheel ander besluit moeten
leiden.
Inderdaad de sociaal-democraten
zijn tegen de kerk.
»Vada« de bekende Wageningsche
drukkerij bezorgde een duidelijke
uitgaat van het ontwerp de nieuwe
Arbeidswet
Wij hopen eerlang op dit eerbied
waardig stuk van ministerieëien ar
beid terug te komen, doch vestigen
reeds nu de aandacht van kiesbestu
ren en andere belangstellenden op de
goedkoope gelegenheid om het wets
ontwerp te verspreiden.
De 444 artikelen van deze wet zijn
vervat in 92 bladzijden, en voor
slechts f 0,25 is het boekdeel te
bekomen, Zelfs wordt nog verminde
ring in prijs toegestaan voor hen, die
rechtstreeks grootere hoeveelheden
bestellen.
Men doe dus hiermee zijn voordeel,
't Betreft de sociale wetgeving, waarin
alle standen, maar vooral ook de
werkende klassen, betrokken zijn. De
lieden der praktijk moeten de plan
nen mee lezen en overwegen, en
bescheidenlijk zich er over uitspreken.
jjï ;J»
Oude plunje, aan een Liberalen
Minister.
Minister Kuyper's onvoorzichtige uit
drukking //oude plunje// (want speculatie
op 't Terrein ïïeTi%r9;fnbaaPt zich ook
opgeld, 't Is en bhjft oude plunje.
Nochtans, de Minister staat in dat scha
mele gewaad niet alleen op de politieke
markt.
't Was 17 Nov. 1.St)7De Min. v. Kolo
niën als Kamerlid, hervormer, vurig strijder
in Koloniale aangelegenheden, warm
vriend der uitgebuite Javanen, de koloni
ale demi craat, de heer Cremers was a3n
't woord
Mijnheer de Voorzitter! Het spijt
my, dat ik al dadelijk de verwachtingen
van sommige mijner viienden beu moeten
teleurstellen. Er waren er, die van mij
al aanstonds veel meer hadden verwacht
die mij aan alles wilden bindenwat ik
jaren her op andere plaatsen en ook kier
-gezegd heb. Ik wcnsch al dadelijk te
zeggen, dat, hoe goed de bedoelingen
van de liee.en ook waren, ik mij op
deze pluais niet gebund n achten kan aan
alles wat ik vroeger onder andere om
standigheden gezegd heb. Men neme
mij niet kwalijtdat bij meer nadenken,
meer kennis, raadpleging van de bron
nen, die voor mij ontslo'en zijn op mijn
Departement, ik mij niet, \kun binden
aan alles, wat ik vroeger gezegd heb.
Vaarwel, oude plunje! maak Nathan
gelukkig l
Maar wat voordeel had de arme Javaan
van de negotie?
X* De pandhuispacht afgeschaft.
Al jaren lang is op den gruwel dier
pandhuispacht in Indiii, gewezen. E11 klaagde
men in 't voorloopig verslag, waarom er
geen haast gemaakt werd om de. pand
huizen in eigen beheer te nemen, dan
luidde de Memorie van Toelichting //Een
onderzoek is aanhangig.//
Enfoneer uue purte ouverte//, dat was
de zwakke echo van den Minister na
grondige klacht in ernstig debat.
De opiumregie werkt volgens deskun
digen gezegend, welnu, dat men dan ook
spoedig geheel en al met dat immoreele
stelsel van verpachting der pandhuizen
beke. De Chinees, die als pachter optreedt,
pirst 9U püt. per jaar uit de zakken
der armen.
In 9 van de 10 gevallen ziet de inlan
der de voorwerpen, die hij in 't pandhuis
gebracht heeft, nimmer terug. Door ver
schillende voorwerpen op één briefje to
vermelden, belet de Chinees, (deze grootste
der woekeraars) de gedeeltelnke aflossing
en gaan de beleende voorwerpen verloren.
Het surplus van denverkoop komt z-lden
in handen van den inlander, omdat hij
meestal vertrokken is of, wegens het lange
öïirihkrJtrA1. betaling, gestorven is, dan wel
Handlangers van de Chineezën Jcoopeu
de panden voor een schijntje op.
De gelden der beleening worden iu zil
ver berekend en in koper uitbetaald, wat
vooi> den pandgever -20 percent scha is.
MC SI AAiliTE.
8) (Histokisch.)
(Slot.)
De predikant werd door een bode in de
kamer van schepenen met het besluit der
Justitie kennis gegeven, en opgedragen of
liever gezegd dat gene te willen doen wat
hij overeenkomstig zijn ambt in de gege
ven omstandigheden voor het algemeen
belang noodig oordeelde, waarna het ake
lige tooneel een aanvang nam. De wond
van den ongelukkige, had men, zoo goed
de tijd het toeliet, toegebonden. Hij had
zijn dóel niet bereikt, en zou de schande
niet ontgaan. Hij leefde nog. Men had hem,
alleen gekleed iu hemd en broek, zonder
kousen geheel door bloed bedekt in zijn
bedlaken gewonden, uit zijn kerker gedra
gen naar de openbare viers£baar> hem al
daar op een stoel geplaatst, en zooveel
mogelijk door de gerechtsdienaars recht op
gehouden. Aandoenlijk gezicht, waardoor
veieu tot tranen bewogen werden, Van uit
het benedenste der gevangenis waar het
feit was gepleegd, langs de trappen tot op
de plaats des gericlits waren' bloedsporen,
en geen wonder, want hel bloed drong nog
uit de wond door alles heen. Zijn gelaat
was misvormd en doodelijk stuipachtige
trekkingen en een jagend hart door de ge
deeltelijke bloedstelpiugen toonden nog het
aanwezige leven. Door het rechtop houden
van het hoofd reutelde de afgesneden strot
alsof men een hond hoorde huilen waar
door het akelige nog vermeerderd werd.
Toen werd het lange vonnis, waarin al
de feiten met geheele omschrijving tot in
de kleinste bizonderheden voorgelezen en
door het volk aangehoord. Het was den
zwaargewonde aan te zien dat hij weinig
notitie van deze plechtigheid nemen kon,
want aan het einde schenen de teekenen
van leven zoo goed als geweken. Een oogen-
blik daarna was *t alsof hij weer wat begon
op te leven. Maar de dood was nabij.
Op diezelfde stoel droeg men hem in de
schepenenkamer, om zoo goed mogelijk tot
de executie gereedgemaakt te worden.
Een enkele flauwe trekking toonde de nog
aanwezigheid van het leven, ofschoon ge
heel zonder bewustzijn. Langzaam vloeide
het bloed uit de wond, en toen men den
bijna ontzielde zou boeien en toebereiden
tot den galg, wende bijna ieder zich om.
Niet het minst de predikant die diepbe
wogen zijn tranen niet kon bedwingen. T
Was twaalf uur, ontroerd trad Z Eerw. op
het schavot, zoo aangedaan dat hij zich
liet nedervallen op eene daar voor hem
geplaatste stoel. Gelukkig herstelde Z.Eerw,
spoedig, stond op, en ging naar de balie
gevolgd door den Hoofdofficier, schepenen
en secretaris.
Het volk was nieuwsgierig en wist nog niet
wat dit buitengewone beduiden moest. De
leeraar wenkte met de hand en hield een
aanspraak voor de tweede m lal in zijn
leven op een schavot, maar onder zeer
buitengewone omstandigheden. Toen werd
het volk voorbereid op een veel akeliger
schouwspel dan men verwacht had, ver
maand tot waakzaamheid over zichzelf, her
innerd dat geboorte noch opvoeding, aan
leg, geld of goed ons niet kunnen bewaren
als wij God verlaten en ons geweten ver
krachten. De leeraar bepaald bij het on
derscheid tusschen valsche en ware schaam
te. De eerste vreest de stof de laatste de
misdaad.
Kortom, een nuliige aanspraak werd ge
houden. Daarna knielde de leeraar ten aan
zien van het volk neder en droeg in een
krachtig gebed het volk en de overheid,
maar inzonderheid dezen jeugdigen misda
diger, (zoo hij nog leefde) op een krach
tig gebed. Het werk des leeraars was hier
mede geëindigd. Officieren en Schepenen
drukten hem de hand, d nkte hem voor
zijne diensten aan de Justitie en de stich
ting van het volk bewezen, waarna Z Eerw
het treurtooneel Verliet. En niet zoodra is
de leeraar vertrokken, of de Justitie plaatste
zich naar gewoonte aan de vensters. Het
nog lillend en trekkend lichaam werd op
het schavot gebracht en met een touw on
der de armen opgeheeschen. En toen men
het koord om den hals deed en de ver
oordeelde daaraan hing tc slingeren, stond
de toegebrachte wond wijd open en het
bloed begon opnieuw te vloeien, zoodat
het lichaam daarmede geheel bedekt was.
Afgrijslijk schouwspelSommige meenen
nog eenige stuiptrekkingen in een der bee-
nen gezien te hebbeo. Velen echter keerden
zich af.
Na een poos werd het nu ongetwijfeld
ontzielde lijk afgenomen, terstond in een
kist gelegd en in alle stilte begraven
Ziedaar waarde lezers het ijselijk uit
einde van een ongelukkigen, eerst lossen en
dartelen, daarna verleiden en eindelijk hoogst
misdadigen jongeling, die door zelfmoord
ziju straf ontduiken, maar alleen dit gewon
nen heeft dat hij het ievendig gevoel van
schande en vernedering bij zijne straf niet
heeft gehad, hetwelk hij veel meer vreesde
dan den dood.
