Vrijdag 13 November 1003. 1 Achttiende Jaarg. No. 943. Orgaan Antirevolutionair voor de Zuidhollandiehe en Zeeuwielie KiisiMilen, TWEE BUOEgj. 19. IN HOC SIGN O VINCES T. BOEKHOVEN. sito-Eente. C, Deze Courant verschijnt eiken "Vrijdag. Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent. Amerika bij vooruitbetaling f3,50 per jaar. i uitgever: Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel. ^Boekaankondiging 5 OenTffêU' fegéï* en k/3 maal. öienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaat Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur. Alle stsiiA&esa vo©r «Ie Stedaefle toesletsafl, Advertentiën en verdere Administratie fraaie© toe te «enden aan den MJifg'ever. inoedlgilhedeii. m, AM. (e) 2 33/4 idemjfL lam. E KUSTE BLAD. Christelijk onderwijs* In den vorm eener zeer boeiende causerie sprak Ds. G. Wisse Jr. pre dikant te Leiden, op Woensdagavond, 4 Nov. jl. in het gebouw der Geref. Kerk te Yerseke namens de Unie »eene school met den Bijbek, over de hooge en blijvende waarde van het christelijk onderwijs. Tot grondslag leggende Lukas 1816 beantwoordde de spreker achtereen volgens déze drie vragenle. wie hier worden opgeëischt2e. waartoe dit geschiedten 3e. met welke ern stige drangreden. Het doet altijd ietwat pijnlijk aan, als men indenkt, dat Jezus discipelen, in plaats van zich gestreeld te gevoe len bij het liefelijk schouwspel van het brengen der kinderen tot den zegenenden Heiland, dit werk zochten al' te weren. Dit kan dan ook alleen verklaard worden uit de destijds nog zoo aardschgezinde opvatting van het koningschap van Christus. Mannén met sterke armen om het zwaard te zwaaien voor het in eere herstellen van Davids kroon en troon zouden voor hen heel wat belangrijker ver schijning zijn geweest clan een aantal moeders met naar kroost. Maar dan verstaan .wij ook, dat Jezus bij deze gelegenheid Zijne discipelen terecht wijst omtrent ;den aard van Zijn koninkrijk, dat Hij, die was gekomen niet om gediend te worden, maar om te dienen, het opneemt voor die hulp behoevende kleinen, en de kinderge stalte opheft als het teekenend beeld van de zielsgesteldheid van allen, die deel krijgen in het koninkrijk der hemelen. Spr. stond er nu allereerst bij stil, dat de mensch het meest toegankelijk en bewerkbaar is in zijne jeugd. Waar het welige gras als vanzelf opschiet, en in het dierenrijk de moederlijke hulp veelal spoedig na de geboorte kan. ontbeerd worden, kan de mensch hoewel hij de kroon der gansche schepping is, niet zonder eene'lang durigs en nauwlettende opkweeking zijn. Wie het jonge kind slechts een tiental uren onverzorgd liet, zou het aan allerlei ellende ten prooi vinden. In deze beschikking Gods op natuur lijk gebied wordt den mensch ook geleerd, hoe diep afhankelijk hij in zedelijk en geestelijk opzicht is, en hoe dringend noodig hij eene degelijke leiding behoeit om een nuttig lid van het huisgezin, van de kerk en de maat schappij te worden. De kinderen toch zijn daarbij schier geheel lijdelijk en zonder verweerkracht tegen het ver keerde. De groote hervormer Luther sloeg de rol der opvoeding zoo hoog aan dat hij zeidegeef ons de jeugd en wij hebben de toekomst, en reeds in veel vroegere eeuwen werden de kinderen op twee- en driejarigen leef tijd opgeëischt voor den staatsdienst, voor het behoud van het land. De moderne vrijdenkers zeggen, dat men de hersenen van het kind niet moet vermoeien met religieuse, dogmatische begrippen, en dat het kind iaterb.v. op zijn 20e jaar wel kiezen lcantusschen e bestaande godsdiensten dat zelf- stancug kiezen beter is dan vroege opleiding, Doch vooreerst is dit logisch onwaar, want zonder-hulp van buiten zonder een met anclerer oordeel ge mengde mededeeling omtrent het wezen der verschillende godsdiensten kan een twintigjarige ook niet kiezen en heelt dus in dat kiezen het gevoe len van anderen eveneens zijn aandeel. En ten tweede, stelt men van moderne zijde de praktijk wel anders, doordat men het kind dingen voorhoudt en leert vereeren, die van God afvoeren. Men is dus, niet waar met zijn bewe ring, dat men het kind onbevangen, onopgeleid wil riten. Ziet maar eens hoe de roomsche scholen in Frankrijk van ongeioovige zijde bestreden wor den. Met pest en cholera worden zij vergeleken, waartegen de Staat moet ingrijpen met machtige hand en forsche maatregelen. Het is zoo, dat zijn roomsche scholen, maar tegen het christelijke, tegen het verbreiden van Gods Naam door die scholen is men gekant en daaruit ontstaat de haat. En dit (behoort dan ook onder de Nederlandsche belijders van Christus zelfbesef en plichtsbesef te wekken. 01 is ook pn ons land, in de dagen van de stakingstroebelen, in het Voor jaar niet uitgebazuind, dat de gods dienst een pest zoude zijn voor cns volk En tegenover den waren eere- dienst poogt men dan tevens een an dere vereering bij de kinderen in te prenten. Zoo gaf men b.v. te Utrecht aan de kinderen der openbare school op een leestavondje hij het gebruik van een tooverJantaarn het allereerst één der grootste socialistische leiders op het doek. Maar immers mogen de christenen tegenover zulk een sc%'m-neutraliteit niet werkeloos blijven. En ook afge zien van het woelen der socialisten en anarchisten is de ehr. opvoeding onze dure taak. Het mooie zou er af zijn, als het socialisme tot boeman moest dienen om de christenouders tot plichtsbetrachting te brengen want dan zou blijken, dat de begin selen al weinig diep zaten. Neen, wij moeten steeds begrijpen, dat Gods Verbond en Gods beloften onafschei delijk den opvoedingsplicht insluiten. Het ondermijnen der grondslagen van staat en maatschappij en huisgezin door socialistische invloeden is een drangreden te meermaar doet niets af van het hoofdmotief, dat de kin deren naar Gods gebod bij het licht van Zijn Woord moeten onderwezen worden. De school nu is hierbij niet de ee- nige, maar toch een hoogst belang rijke factor. Het zou curieus zijn om eens hoofd voor hoofd aan de men- schen te vragen wat eene school is, en wat een onderwijzer is, en dan de antwoorden te verzamelen. De een zou zeggen, dat een onderwijzer een mooi baantje heeft, dat hij wel vaak voor eene klasse met stoGte jongens moet staan, maar dan toch als een heer over zijn dorp gaat, verheven boven menig ander. Een tweede zou zeggen, dat een onderwijzer iemand is, die zijn jongens zoet moet houden, want dat het in huis niet uit te hou den zou ziju als de jongens niet naar school gingen; enz. enz. Doch waar toe meer dergelijke onzinnigheden op gesomd, waar het zoo duidelijk in het oog springt, dat de school de leerkamer in huis aanvult en vervangt Heerlijk zou het zijn, als alle vaders hun kinderen zelf konden onderwijzen. Waar zij onder den drang des maat- schappelijken levens of door eigen onbekwaamheid hiertoe niet bij mach te zijn, moeten de onderwijzers er van doordrongen wezen, dat zij ten deele als plaatsbekleeders der ouders optreden, en uit hunne hand de taak De secte- voorkomen gehad der opvoeding voor zoover de school kan reiken, hebben overgenomen. Wat moeten zij dan in de school met de kinderen doen. Jezus zelf heelt het gezegd. Tot Hem moeten zij jko- men. Onder den invloed van aller lei stelsels en levensbeschouwingen is er in de „openbare" scholen een geest gaan heerschen die indruischt tegen den Geest van Christus school der modernen een kalm statig hebben, toch ontvoerde zij de kinde ren aan hun eeuwige bestemming. Door alle eeuweff, heen eisckte men het kind mee op voor het levensdoel naar eigen inzichten. De wijsgeer Plato b. v. leerde, dat niet de Staat er is, om den mensch, maar omgekeerd, en dat het kind van at zijn tweede of derde jaar daarnaar gericht moest worden. Arestoteles eischte ingelijks vroeger staatszorg voor het kind. De christe lijke kérk gaf tegenwicht tegen dien Staatsdwang, vooral de reformatie, doch de fransche revolutie hernieuwde de heidensche' wijsgeerige opvattin gen. In onze Ned. schoolwet van '1806 kwam reeds duidelijk de naturalisti sche levensbeschouwing uit. Men sprak in dien tijd nog wel van den Vader in de hemelen, van den lieven Jezus, en dergelijke termen meer, doch ver dreef de bijzondere Godsopenbaring en gewaagde niet meer van den zon daar zooals hij, met een schuldbrief ter wereld komt en verzoening noodig heeft van een allesbefalenden Borg. In 1857 ging men verder en weerde Gods Naam zelfs uit de openbare school. Niet uit goddeloosheid, zoo zeide men. Wel neenHet is ook opmerkenswaardig, dat zoo weinigen goddeloos willen heeten, al zijn hun daden nog zoo sprekend. Neen. men zeide van liberale zijde, dat men in tegendeel uit hooger respect voor de heerlijke religie er niet mee tot de school wilde afdalen, om de cons ciëntie b. v. van joodsche kinderen niet te kwetsen met christelijke dog ma's, en omdat de Bijbel voor de kin deren toch ook eigenlijk geheel over bodig was voor het a'anleeren van christelijke deugden. De scherpe re solutie van 1878 legde door mid del van de Staatswet nieuwe struikel blokken op den weg der school. Het ging toen in Kappeijne's geest, dat de minderheden maar onderdrukt moes ten worden. Inmiddels hield men het voorschrift van de aanleering van christelijke en maatschappelijke deug den in de wet. Hoe nu een Israëliet christelijke deugden kan onderwijzen, en hoe dit gaan kan zonder Christus, zonder Bijbelen hoe er maatschap pelijke deugden te onderwijzen zijn door de tegenstanders van het gezag zooals in het voorjaar een deel der openbare onderwijzers openbaar wer den, gaat boven het gewone denk brein, maar de „neutralen" zijn knap en het niet-denkend deel der natie had zicri slechts te onderwerpen en stille te zijn. En hoe treurig de „neutraliteit" in het profane en antichristelijke verliep, daarvan zijn v.ele voorbeelden te ci~ teeren. Te Zaltbommel om slechts iets te noemen werden, in Oct. 1899 de kinderen der openbare school door de daar ingestelde commissie tot wering van schoolverzuim naar eene kermistent gevoerd om daar het lijden van deh Christus te zien vertoond. Dit moest tot aanmoediging voor schoolbezoek strekken De „neu tralen" noemen zulke dingen, als men er hen op wijst „uitwassen". Het zij zoo. Maar dan zijn het toch uitwas sen van een nog niet volgroeiden wortel. Er zat beslist een booze toe leg achter het onderdrukken der christenheid op schoolgebied. Prof Rauwenhoff kwam er onbeschaamd voor uit, dat er heil te wachten was van het uitroeien van het geloof aan de oudwijfsche fabelen, die de Bijbel leert, en dat gelukkig heel wat open bare onderwijzers hierin medehielpen. Wat is dan" de christelijke school in tegenstelling met de openbare Zeker behoort er toe, dat de kinde ren daar opgeleid worden met het oog op hun eeuwig welzijnmaar daarin gaat zij niet op. Er wordt op de chr. schoul gesproken over zonde en verzoening en hetgeen daarmede samenhangt. Dit kan zeer wei gebeu ren in een voor kinderen vatbaren vorm. Vroeg gestorven kinderen, die met eene duidelüke geloofsbelijdenis heengingen, strekken hiervoor tot bewijs. Maar het onderricht in de maatschappelijke vakken moet van het beste gehalte zijn, omdat het van den christelijken zuurdeesem door trokken is. Het chr, geloof stelt zich niet tegen meerdere ontwikkeling, integendeel. Het stelt zich nergens tegen dan tegen de zonde, en omdat deze op eik gebied van het aardsche leven indrong, wil ook het christen dom overal aan het woord komen, in kunst en wetenschap, in de wet geving en in de maatschappelijke re gelingen en zoo ook in de school. De beste onderwijzer is juist niet hij, die het langst bidt of het boeiendst kan verhalen, maar die zich toelegt om elk deel van zijne taak in chr. geest, op de beste wijze te verrichten. Is dan niet in de chr. school twee maal twee vier, precies als in eene an dere school Stellig wTel. Maar in opstellen, in taalboeken, in versjes, in de zangwijs daarvan, in het be handelen onzer Vaderlandsche histo rie is rijkelijke plaats voor het chris telijk zout. Staat het nu aldus met de chr. school, dan mag de ijver voor haar ook in onze dagen niet verflauwen, öf men verhindert ook thans de kin deren om tot Jezus te komen. Een kwarteeuw geleden gevoelde men meer, naar het scheen, den ernst dezer zaak. Toen worstelden velen in het gebed om het behotid hunner kinderen door het chr. onderwijs. Als er toen schoolredenen "werden gehou den, was er tienmaal meer belang stelling. Maar gebed en gave vermin derden helaas in vele chr. kringen. Ook zijn er wel christelijke praters, ja schijnbaar „verschrikkelijk" vrome menschen, en die toch de zonderling ste redenen opgeven voor het niet steunen der chr. school. Een derzul- ken had Spr. eens toegevoegd, toen deze hem wees op zijne ontrouwja ziet u, dominee, de neutrale school is verkeerd, dat erken ik maar al is de openbare school zonder gods dienst een oordeel voor onze natiën toch mag ik daartegen niet ingaan ik moet zonder murmureeren dat oor deel meê dragen, en zend dus uit gehoorzaamheid aan God mijne kinderen, naar de openbare school. "Verwonderd keek hij echter op, toen de leeraar, nog een eindje verder op diezelfde lijn doorredeneerende, tot hem zeidedus is het tusschen ons afgesproken, dat wij vanavond samen daar ginds naar dat drank- en dob belhuis gaan, want ook die inrichting behoort tot het oordeel over onze natie, en mag evenmin bestaan als een schoul zonder Christus. Toch was dat voorstel (hoe weinig gemeend ook) slechts de voor de hand liggende consequentie van zulk eene dwaze verontschuldiging der ontrouw in de opvoeding. Sommigen willen van geen samen werking weten met andere partijen, die óók het christelijke behartigen. I Niemand onzer behoeft iets van het streng calvinistische weg te doezelen, en kan dan toch bij zijne ontmoeting van andere belijders datgene op den voorgrond zetten wat hem met die anderen voreenigt. Helaas geschiedt al te vaak het tegenovergestelde. Er is wel niet een christendom boven of onder geloofsverdeeldheidmaar wel een christendom in en ondanks de geloofsverdeeldheid. Gereformeerden en Hervormden kunnen, op schoolge bied wat samen doen. Dit heeft ook b.v. in Leiden plaats, door saamver gadering der schoolbesturen, enz, Er moet ook bij voortduring offer vaardigheid ziju, want er is nu een maal nog geen volle toepassing van het beginsel der rechtsgelijkheid en desondanks werd alvast de leerplicht ingevoerd. Men speelt juist van libe rale zijde den clericaal, door op deze wijze menigeen te dwingen tot het aanvaarden van het dogma der bruik baarheid van de neutrale school. Neen, zegt men, dat is zoo niet, want ge kunt uw eigen scholen bouwen. Maar dat heeft wel iets van het kapen van iemands geldbeurs en dan te zeggen ge kunt immers een nieuwe portemonnaie koopen. Er is subsidie, zekermaar minister Borgesius dreigde, dat' dit nu ook het allerlaatste was, en dat in een stadium, waarin het Rijk nog ongeveer 80 gulden voor een kind op de openbare school uitgeeft tegen nauwelijks 6 gulden voor een dat de Chr. School bezoekt. Wat is dit anders dan „ver hindering" van Staatswege om de kinderen tot Jezus te geleiden Toch is er ook groote oorzaak tot dankbaarheid, dat God ons volk reeds in zooveel betere omstandigheden bracht met het schoolwezen. Toen in 1878 het rijden van wagenvrachten boeken met handteekeningen naar den Koning om niet-goedkeuring der „Scherpe resolutie" af te smeeken, zonder het gewenscht gevolg bleef, heeft God de Heere die weigering in een zegen voor ons volk omgezet. Want toen dienden de christenen als het ware een petitionnement in bij den Koning der Koningen, en bij tientallen verrezen de Chr. scholen op het gebed. IHe gunst heeft God ons volk bewezen, en dit moet de harten fder geloovigen verte Meren, moet hen doen waken en bidden omdat het opnieuw de belofte aan hen be vestigd heeft: „ik ben Uw God, en de God uwer kinderenja moet hen gedurig aanvuren om over de gaping der ongelijke rechtsbedeeling heen te blijven arbeiden voor do glorie onzes Heeren, en in den weg der van Ilem bevolen opvoeding eenmaal te kunnen zeggen zie hier, Ileere, ons, en de kinderen die Gij ons gegeven hebt Ben ik mijns broeders hoeder In een ontkerstende Maatschappij, waarin opvoeding en onderwijskerkleer en Ethiek van den Eenigen Wortel zijn losgemaakt, waarop alle heil en zegen als vruchten mogen verwacht worden, is de toekomst donker De onderling plaats maken voor koud egoisme hulpvaardigheid en liefde jegens el kander wijken uit de harten, en ne men de vlucht, om vervangen te wor den door zelfzucht en zondigen naijver, genegenheid gaat Afzonderlijke nummers 5 Cent. Schijf kaarten per 1000 f 4,5 0 f lobertpatronen f 4,met Spits- togelsfe.—'p. 1000 /o ast ging 'S *[L JJ £5cp«tsi«<». iOO, en f 8.»®, oupons, verscbij- Augustus, tot )Ct., na 5 jaren door het gebruik igelmatige levens- oei el ij ke verte- luismiddel aanbe- mjn lene kruiden met nenach zonder een vert hetbloed ran van gezond bloed, reeds in 't begin len als hoofdpijn, maagziekten de leid, koliekpijnen, KRUIDENWIJN ringen verwijdert i-achten dekelijke toestand lichten treedt een chten op. KRUI- ng, bespoedigt de levenslust. N DIT! nmelsdijk bij de Oud-Beierland, alsook in alle apotheken, meer flesschen 450,0, Wijngeest ma 30,0, Yenkei, ■ze bestanddeelen erbruikers kunnen iddorp M. BOS- RMANS. tomen bij aeer. Dit E^mmer bestaat mifc

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1903 | | pagina 1