B 1J V (tf, G S
N
li
I
I
in
Vrijdag 9 Octolt1903.
i
Tuin- e» SiiinilSioiin.
Buitenland.
INHOCS]§0SES
Officieel C*ecleefife.
Binnenland.
Plaatselijk nieuws.
Vi
B ;ii
'i
tin
1
3;!
l* M
I
Zijn artikelen waren onze.5 inziens dikwijls
gespeend aan de eenvoudige waarheid. Waar
niemand venijn zocht, vond hij het. Waar
geen sterveling aan kwade trouw dacht,
was in zijn oog veel en velerlei, wat niet
per se zijn geest ademdekapitalistisch
bedrog, vuil geknoeivroom ooggedraai,
bourgeoiskleinzieligheid en onzinnige klein
burgerlijkheid.
't Was vaak menigmaal in zijn artikelen, of
alleen 't proletariaat de hoogste deugden be
zat, en al 't andere, de Ministers, Kamerleden,
de nijverheidspatroons, de gene raals en
officieren enz. mannen waren, wier op
rechte trouw zoek was.
Hij tuurde zich vaak blind op de deug
den van zijn eigen volkje, en had ten slotte
niet veel meer dan minachting over voor
allen, die buiten dien kring stonden.
Waardeering kende de heer Troelstra
naar ons inzicht weinig.
Hij gaat heen. Maar we treuren om zijn
.aftreden niemendal.
Moge een geest, wat minder zwart,
t Blad verder besturen
BEMESTING VAN "WEILAND.
II.
Wij zouden het heden hebben over eene proef
neming met schuimaarde. Bedoelde proefneming
had plaats op een weiland in N.-brabant. Het
proefveld werd drie achtereenvolgende jaren
aangehouden. Een der vier perceelen bleef natuur
lijk onbemest en van de drie andere gaf men aan
perceel I 800 K.G. kaïniet, 600 KG. Slakkenmeeï
en 7000 KG. schuimaarde, perceel II kreeg enkel
7000 KG. Schuimaarde en perc. Ill eindelijk werd
bemest met 800 KG. kainiet en 600KG. slakken-
meel. De bemestingskosten beliepen daardoor voor
de achtereenvolgende perceelen: 42,50 g; 7 g
35,50 g. en niets.
En hoe stond het nu met de opbrengsten
Het onbemest perceel IV leverde 4150 KG. Van
perceel I kreeg men bijna 1000 KG. meer nl.
5036 K.G. Perceel II gaf 4600 KG. en perceel III
4379 KG.
Overal had dus de mest gewerkt, al was bet
resultaat niet schitterend.
Maar nu het tweede jaar.
Toen liet behalve perceel IV ook perceel II
onbemest, terwijl de beide andere perceelen ieder
800 KG. superphosphnat en 200KG.c.hiIisalpeter
ontvingen De opbrengsten waren toenI 6361
KGII 4693 ICGIII 6249 KG. en IV 3193 KG.
De invloed van de meststoffenspringt nu duidelijk
in het oog. Maar de waarde van de schuimaarde
wel in de eerste plaats. Zonder eenige nieuwe
toevoeging bleek de Opbrengst nog iets grooter
dan ten vorige jare, hoewel het onbemest gebleven
stuk heel wat achteruitgegaan was in opbrengst.
Ook liet zich op perceel I duidelijk de nawerking
van de schuimaarde een jaar te voren gegeven
goed zien.
En het derde jaar eindelijk?
Toen gaf men aan geen der perceelen eenige
mest. Het onbemeste stuk IV leverde nu niet
meer dan 2363 KG. p;-rceel I gaf 5614 KG. perceel
II 4122 KG. en perceel III 4565 KG. Het laatstge
noemde dus alweer iets minder dan perceel I.
Nog liet zich dus de werking van de schuimaarde
twee jaar vroeger gegeven voelen. Het duide
lijkst evenwel toonde weer perceel III die nawer
king aan. En een nauwgezette berekening deed
dan ook de conclusie ontstaan, dat schuimaarde
een zeer aanbevelenswaardige weidebemesting
mag beeten. M.
(Wordt vervolgd.)
Vraagbaak.
Vragen en Antwoorden worden kosteloos geplaatst.
Antwoorden of mededeelingen
zjjn met hetzelfde nui»mer gemerkt als de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen.
575. Hoeveel eieren mag men per jaar van
een goede legkip verwachten
576. Is bet bepaald noodig, kaïniet reeds nu
uit te strooien
577. Wat bedoelt men met het castreeren van
een vrouwelijk dier?
Antwoorden en mededeelingen.
571. Of er ook m voederbieten suiker zit? Na
tuurlijk Maar het gehalte aan suiker is daar
veel lager, dan bij de gewone suikerbiet. Daar
om loont liet niet de moeite het er uit te halen.
572. Fabrieksaardappelen in kleistreken Bij
fabrieksaardappelen komt het vooral aan op bet
gehalte aan zetmeel. De smaak doet er niets toe.
En dit nu is bij consumphieaardappelen een
zeer voornaam punt. De ervaring beeft geleerd,
dat voor een smakelijke en tevens zeer voed
zame aardappel in kleigronden aangewezen zijn.
573. Turdus merula? Dat is de gewone zwarte
lijster of merel.
574. Het velletje van opgekookte melk? Dat
bestaat voor een zeer groot deel uit gestolde
albumine, een soort eiwit. Voedsel zit er dus be
paald nog al wat in. Vooral wanneer er ook,
nadat de melk wat lang gestaan heeft, nog al
wat vetdeelen in zitten. Maar of het velletje
zelf, dat vliesje, wel aanbevelenswaardig is uit
een hygiënisch oogpunt, dat valt te betwijfelen.
Wij koken, de melk, om mogelijke ziekteveroor
zaken de bacteriën te dooden. En nu heeft nauw
gezet onderzoek aan 't licht gebracht, dat zelfs
bij zeer lang koken in bet vliesje nog levende
bacteriën gevonden werden. Wie dus de melk
kookt verwijdere het vliesje. Als dit onmiddelijk
na 't koken geschiedt is 't verlies niet groot.
Frankrijk.
De socialisten zijn in Hennebont met
ongehoorden euvelmoed opgetreden. Zij
hebben in alles gelijk de beeldstormers
gehandeld en gewoon weg den roomsch-
katholieken eeredienst belemmerd.
„Lo syndicat sosialiste" was begonnen
met den eisch, dat de burgemeester de
jaarlijksche processie, welke in de kleine
stad gehouden wordt, zou verbieden.
De burgemeester weigerde terecht aan
de sommatie gehoor te geven, verklarende
dat zijn plicht als ambtenaar en repu
blikein hem gelastte de vrijheid te be
schermen van allen, die van hun wettige
bevoegdheid gebruik maken.
En bovendien, waarmede bemoeide
zich dit bestuur eener werkliedenver-
eeniging Verbiedt de wet hun niet
nadrukkelijk oneenigheden omtrent gods
dienstige aangelegenheden te verwekken
Maar d8 socialisten gingen hun gang.
Aangevoerd door „les chefs de la Libre
Pensee de Lorient" en het Syndicat der
werkliedenvereeniging hebben ze den
optocht verstoord, het kruis verbrijzeld,
vrouwen en priesters achtervolgd en een
zeer bejaarden man, dr. Guillevin, over
den grond gesleurd.
Daarna hebben ze de kerk omsingeld
de hooge vensters ingeworpen, en gepoogd
de kerk binnen te dringen, toen oen
sterke macht gendarmerie, op het uiterste
oogenblik uit Lerieat toegesneld, hen
gewapenderhand uiteenjeeg.
Zeer gestreng moet dan ook afgekeurd
worden de nalatigheid of onverschillig
beid der overheid, die niet bijtijds maat
regelen genomen bad tot bescherming
der Roomschen. Zijn die, als ze bijeen
komen tot aanbidding, tegenwoordig dan
parias, buiten de saamleving geplaatste
verworpelingen, die men zoo maar kan
laten mishandelen Maar de wijze waavop
er thans in Frankrijk aan do vijanden
van den godsdieust vrij spel wordt ge
geven, is in do hoogste mate ergerlijk
en gevaarlijk. Voorwaar geen ernstiger
plicht hebben de bladen dan daart
met innige verontwaardiging :e protes
teeren. Dat socialistische geweld moet
scherp veroordeeld worden.
Eu welk gevaar deze woestheid der
socialisten tegen den godsdienst voor
Frankrijk medebrengt Men loopt groot
gevaar dat als dit langer gedoogd wordt,
in Frankrijk burgeroorlog en godsdienst
oorlog opnieuw beginnen.
Bulgarije Turkije.
Er komen telkens weer berichten van nieuwe
gevechten tusschon Bulgaren en Turken, en
van nieuwe wreedheden, door de strijdende
partijen bedreven.
Het volgende telegram, uit Salonika, is van
den derden October
//De toestand in de districten Djuniaibala,
Razlog, Zilhovc en Nevrokop is erns ig.
//Drie- of vierduizend Bulgaren zijn de Bul-
gaarsclie grens overgetrokken, terwijl de bewo
ners der dorpen zich bij hen aansloten. Het
Turksche dorp Kotsjazina, bestaande uit 400
huizen, werd geheel plutgebrand, en de meeste
inwoners werden gedood. (Dit zou dan door
de Macedonische vrijscharen zijn geschied
//De opstandelingen zijn te Radovo, nabij
Demirhissar, verschenen.
//Alhier zijn gisterenavond tachtig gewonde
Turksche soldaten uit Seres aangekomen.
//Vandaag is eën bataljon redifs per extra-
trein van hier naar Demirhissar vertrokken//.
En van den vierden October, dus van Zon
dag, is weer dit telegram mede uit Saloniki
gedagteekend
Een hevig gevecht heeft gisteren plaatsge
had in het vilayet Salonika. Dertig soldaten
werden gedood en zeven-en-dertig gewo
waaronder een kolonel en vier officieren. De
opstandelingen hadden honderd-en-dertig
dooden.
//Uit Turksche bron wordt bericht, dat vier
honderd Bulgaarsche opstandelingen, aange
voerd door Bulgaarsche officieren, over dc
grens zijn getrokken, een dorp hebben aange
vallen en de wijken der Christenen en der
muzelmannen in brand hebben gestoken. (Is
hiermee dan wellicht het dorp Kotsjazina
bedoeld
//Zij namen met geweld de Bulgaarsche be
woners mede.
//Daarentegen zegt een dépeche van Bulgaar-
schen oorsprong, dat gedurende de drie laatste
dagen meer dan drie duizend Macedoniërs en
Bulgaren, voor het meerendeel vrouwen en
kinderen, gevlucht zijn uit Macedonië, achter
volgd door Baschibozoeks en geregelde Turk
sche troepen, en naar Bulgarije zijn uitge
weken .li
En wie weet, hoevelen eerst weer onder
het Turksche zwaard het leven hebben ge
laten
Natchewitch de Bulgaarsche diplomaat die
het voor den tweeden keer met de Porte
probeeren zou, is Zaterdag dan uit Sofia naar
Konstantinopel vertrokken. De regeering'schijnt
blijkbaar weer te gelooven aan een mogelijk
succes van Natchewitch maar, voorzichtig
genoeg, keefït zc toch geen waarde aan de
geruchten over den vrede, daar zij in voort
durende vrees verkeert voor een aanval van
Turksche zijde wat het zenden van de in
Sofia liggende belegeringsbataillons naar Phi-
lippopel bewijst. Dat bij bet legerbestuur het
voornemen bestaat om de reeruten van dit
jaar op te roepen den 1 sten (15en) October
is reeds gemeld, en toont mede, dat de Bul
gaarsche regeering ondanks Natchewitseh's
nieuwe zending zich voor den oorlog sterk
maakt. Maar ook Turkije gaat onafgebroken
met zijn oorlogsloebereidselen door.
De correseondent van de Times te Sofia
leidt zeker telegram in met de volgende op
merkingen. Sedert bet uitbreken van den Ma-
cedoniscben opstand is er geen hachlijker
oogenblik geweest dan bet tegenwoordige.
Niet, dat de oorlog op het punt van uitbre
ken is, want het onmiddellijk gevaar is min
der dreigend dan een paar weken geleden,
en de hervatting van rechtstreeksehe onder
handelingen tussehen Turkije en Bulgarije
heeft ten minste een respijt teweeggebracht:
Maar de ernst van den toestand schuilt in het
feit, dat Oostenrijk en Rusland nu niet alleen,
maar ook westelijk Europa beslissingen moet
nemen, welke een uitganspunt zullen vormen
voor alle ontwikkelingen van de gebeurte
nissen in de toekomst. Van de beslissingen
hangt niet alleen het lot van Macedonië af,
maar de latere ontwikkeling van de Ooster-
sche kwestie.
h-!ft door Turken werd bewoond, geheel
7en;ield is, en dat 200 inwoners gedood
w rden.
De Turksche Regeering zendt voort
durend nota's aaD de mogendhedc out
te betoogen, dat het invoeren der voor-
ge old 3 hervormingen onmogelijk is,
zoolang Bulgarije de Macedoniërs steunt
in hun verzet; ook kan Turkije, volgens
die verklaring, da mobilisatie niet in
trekken, wauncer Bulgarije zijn opge
roepen reserves onder de wapenen houdt.
Turkije.
De strijd wordt in Macedonië voort
gezet. De Bulgaarsche generaal Zontsjef,
die het bevel over de opstandelingen
voert in het gebied van den Perim-dagh
en den Rida-dag, is daar voortdurend
zeer krachtig werkzaam. Hij heelt de
Turksche troepen op verschillende plaat
sen aangevallen, daarbij gesteund door
benden die de Bulgaarsche grenzen over
trokken. Officieel wordt uit Salonika ge
meld, dat in Nevrokop, Bazlog, Dsjoe-
mabala en andere plaatsen gevechten
zijn geleverd, waarin de revolutionairen
poogden door het werpen met dyuamiet-
bommen brand te stichtea en de troepen
af te schrikken. In Mehomia is dit in
zooverre gelukt, dat deze stad, die voor
de helft door Bulgaren, voor de andere
Ingebonden nikken.
Buiten verantwoordelijkheid van Kedactie
en Uitgever.
Mijnheer de Redacteur.
Gaarne zag ik het volgende weer in uw Had
als antwoord aan den heer Barendregt.
Geachte heer Barendregt.
Uw laatste stuk heeft me weer doen zien, dat
een debat met een scherpzinnig deskundig tegen
stander over een wetenschappelijk vraagstuk
oneindig vruchtbaarder is dan met een leek die
de zaak uit een reeds, van te voren ingenomen
standpunt beziet. In dit stuk doet.U maar, alsofjer
doodeenvoudig niets bewezen was in mijn stukken.
Tenopzichte van uwe 6deskundigen, heb ik U
immers aangetoond, dat U geen recht hebt U op
de personen van beteekenis, die u daaronder
genoemd hebt te beroepen. Dl'. Boing en Pasteur
ontkennen volstrekt niet het nut der vaccinatie.
U hebt hun geschriften nooit gelezen en beroept
u notabene op voorstanders der vaccinatie, als op
mannen, die dat nut ontkennen. Hoe kunt u nu
die beweging maar weer klakkeloos nee rschrij ven
Eu dat u het aantal van werkelijke tegenstanders
nogbelangrijk zoudt kunnen vermeerderen, betwij
fel ik. Ik tart u, onder de meer dan 2000 doktoren,
die er in ons land zijn en waaronder ook verschei
dene gereformeerden zijn, er één aan te wijzen,
die het nut der vaccinatie ontkent. Dr. X. de
eenige, die dit nut in twijfel getrokken heeft,
heeft er later zich evengoed van overtuigd getoond
als zijn overige ambtsbroeders, (Ik raad U aan
eens te lezen, wat de gereformeerde 'Dr. Den
Houten, inspecteur der volksgezondheid voor
enkele weken in „de Botterdammer" geschreven
heeft over den treurenswaardigen tegenstand tegen
de vaccinatie.) U schijnt echter zelf ook heel
goed te voelen, welk een pover figuur u maakt
met die aanhalingen van een paar deskundigen
en om uw onhoudbaar standpunt in dezen te
redden wordt hier de geschiedenis van Elia en
de Baaipriesters er bijgehaald. Dat is nu weer
een merkwaardige redeneering. Begrijpt u u
heusch niet, dat deze vergelijking alleen dan
hier te pas zou kunnen gebracht worden, als het
hier uitsluitend een zuiver godsdienstige kwestie
was, bv. de kwestie der al of niet letterlijke inge
ving van den Bijbel, die natuurlijk niet wiskundig
kan worden uitgemaakt, zooals het nut der inen
ting wiskundig uitgemaakt is. Als morgen iemand
het in zijn hoofd krijgt, om te ontkennen de
wiskundige waarheid, dat de som der vierkanten
der rechthoekszijden van een rechthoekigen drie
hoek gelijk is aan het vierkant der schuine zijde,
dan zou men volgens u moeten aannemen, dat
hij met zijn krankzinnige bewering nog wel
gelijk kon hebben, tegenover alle wiskundigen,
omdat Elia het gewonnen heeft tegenover al die
Baiilpriesters.
Hoe durft u met zoo'n redeering toch voor het
publiek te komen
De aanhaling dier priestertwist zou verder alleen
dan zin hebben. Ie als U er ingeslaagd was de
wiskundige bewijzen voor de vaccinatie te weer
leggen en 2e. als er van de hemel tenopzichte
van Uw meening een teeken gegeven was in uw
zin.
Als het ooit mocht blijken, dat de niet-ingeënten
veel minder kans hebben de pokken te krijgen
dan de ingeënten, dan zullen we van meening
veranderen. Nu echter de godsdienstige uiet-inge-
ente personen door een pokkenepidemie altijd bij
voorkeur worden aangetast en weggeraapt en de
ingeënten, godsdienstig of godloochenaars, bij
goede vaccinatie nagenoeg volkomen vrij blijven,
zoo is het duidelijk, dat er in dat opzicht tijdens
een pokkenepidemie figuurlijkerwijs telkens vuur
van den hemel nederdaalt, maar juist op de
tegenstanders der inenting. Hierdoor alleen is uw
godsdienstig standpunt in dezen reeds geoordeeld
en gevonnisd.
Wat U verder schrijft naar aanleiding van mijn
erkenning, dat aan de inenting gevaren, zij het
ook onbeteekende gevaren verbonden zijn, raakt
kant noch wal. Hoe is het nu, in's hemels naam
mogelijk, om naar aanleiding daarvan de zotte
opmerkingen te maken, dat daaruit volgt, dat
„de vaccine(?) geen voldongen feit" voor mij is
dat ik „van mijn Herkiugsche hoogte ben afge
komen"; dat ik „de zaak bezie als een ernstig
vraagstuk". Ik heb immers nooit ontkend, dat
die gevaren bestaan, ook niet te Herkingen. Ik
heb gezegd, dat die onbeteelcend zijn en dit niet
alleen gezegd, maar ook bewezen, 'k Heb verder
gezegd, dat er niets ter wereld is, waaraan geen
gevaren verbonden zijn. Moet ik U dat nog nader
laten zien Geen enkele handeling kan duizenden
of honderdduizenden malen herhaald worden,
zonder gevaar. Door de wondjes, die vaak bij
scheren ontstaan, kan een zeer besmettelijke
geslachtszieke onder bepaalde omstandigheden
worden overgebrachtof kan bloedvergiftiging
ontstaan of huidziekten worden overgebracht.
Door verscliill nde voorzorgen kunnen die gevaren
grootendeels voorkomen worden, maar niet alle
onder alle omstandigheden, 't Gevaar voor bloed
vergiftiging kan nooit geheel voorkomen worden,
maar is praktisch zoo gering, dat het verwaar
loosd kan worden. Zou het nu rriet drijverij zijn op
dezen grond tegen het scheren te velde te trekken
Volgens de heer Barendregt moet men dus zeggen
Weg met het scheren, want het is gevaarlijk.
Ook met het makste paard ter wereld kan men
een ongeluk krijgen. Volgens de heer B. moet
men dus de mensehen toeroepen gaat tocli onder
geen omstandigheden uit rijden, want er zijn
gevaren aan verbonden. Ook liet onschuldigste
bootreisje bij het mooiste weer is wel eens geëin
digd met aanvaring en verdrinking van passagiers.
Volgens de heer B. moet men de menschen toe
roepen gaat toch nooit met de boot naar Rot
terdam b. v., want er zijn gevaren, aan het varen
verbonden. Als men uit zijn huis gaat, kan men
kou vatten, of een dakpan of boomtak op zijn
hoofd krijgen. Daarin vindt de heer Barendregt
dus zeker aanleiding tot den raad: gaat nooit
de deur uit. Maar als ik hem nu zeg, dat altijd
binnenshuis te blijven, ook gevaren voor de gezond
heid met zich brengt, wat voor raad heeft hij
dan te geven. Het spelen der kinderen, het school
gaan heeft ziekte en dood van kinderen tengevolge
gehad. Vindt eenig verstandig mensch daarin
aanleiding met het oog op die gevaren zich nooit
te scheren, nooit te gaan rijden of varen, nooit
te gaan wandelen; de kinderen niet te laten
spelen of te laten schoolgaan. Dit alles is vol
doende om het onzinnige er van aan te toonen,
om de vaccinatie af to raden met het oog op
het werkelijk buitengewoon geringe gevaar, dat
daaraan verbonden is. Over het vaccinatie-wetje
brengt U niets nieuws te berde. 'kHeb er op
gewezen, dat zonder vaccinatieplicht de scholen
de oorzaak zou zijn van den dood van vele kin
deren door de pokken. Zoolang het nut der vac
cine daartegenover wiskundig bewezen blijft, is
de afkeuring uit een geneeskundig oogpunt van
zelf gegeven. 'tDoet me genoegen, dat U eindelijk
toch de noodzakelijkheid inziet, om met cijfers
tegen de vaccinatie te velde te trekken, in plaats
van met godsdienstige overtuiging. Hoe U echter
eenige bewijskracht kan zien, in die paar cijfers,
die U opnoemt, is onbegrijpelijk.
Dergelijke beweringen van verwoede tegenstan
ders der vaccipatie zijn me maar altijd bekend,
om er eenige waarde aan te hechten. Als U eens
nauwkeurig nagegaan hadt, hoeveel personen toen
ter tijde te Spijkenisse waren ingeënt (en werke
lijk ingeënt, niet zoo maar volgens verklaring
op een vaccinatiebewijs) en hoevelen niet en U
had verder nagegaan, hoeveel van de eersten de
pokken gekregen hadden en hoeveel er van ge
storven waren en dit ook had onderzocht ten
opzichte van de niet-ingeënten,dan zou U gezien
hebben, dat de ingeënten in zeer veel geril
verhouding werden aangetast en weggeno
dan de ingeënten, want dit is overal het resul
vaif nauwkeurige statistieken geweest eï
Spijkenisse zullen de natuurwetten toch wel
anders werken dan op andere plaatsen, on
godsdienstige overtuiging van U te redden.
Dit alles had U nu inderdaad eens moi
onderzoeken, als het U ernstig om de waar:
te doen is, dan zou U ook niet voor den
behoeven te komen met uitdrukkingen als
meen", en „voor zoo ver ik weet." Heeft met
ooit iets gehoord, zoo ellendig klakkeloos als
„Voor zoo ver ik weet, waren al, die gestot
waren, gevaccineerd,"
Zoo iets moet nu bijgebracht worden, on
door vriend en vijand als nauwkeurig erke
door mij vermelde statistieken te neutralisee
Hoe men daartoe ingelyks wil gebruiken en
cijfers geput uit zoo'n onzuivere bron als
Bond tegen „Yaccinedwang", bovendien
strekt door een leek, is me al even onbegrj
lijk. Uit Beyerland, waar ik geboren ben, is
genoeg bekend, hoe vele tegenstanders der
cinatie er volsterkt geen been in zien, om
gelijke, oppervlakkige, volstrekt niet gecor,
leerde beweeringen rond te strooien, zonder
ook maar de minste moeite te getroosten,
werkelijk waarheidlievend daarnaar onder:
te doen.
Tijdens de pokkenepidemie in Oud-Beijerl
van 1883—84 werden vele personen gevaccine
maar de tegenstanders der vaccinatie natuur
niet en juist deze moesten het ontgelden.
In Spijkenisse zal de toestand tenopzichte
vaccinatie vrijwel geweest zijn als op vele kit
plaatsjes van Fiakkee. Tijdens de epidemie
1874—77 op Fiakkee, werden 799 menschen d
de pokken aangetast en stierven er van 235,
bijna 30°/o- Slechts 157 van de 799 mensc.
waren gevaccineerd, bovendien bleek, dat
plaatsjes, waar de tegenstand tegen de vaccini
het licvigst-was, ook hot sterkst werden aai
tast, terwijl die dorpen, waar de bevolking I
goed ingeënt was, zooals te Middelharnis, SI
melsdijk en Dirksland slechts weinig sterfgei
len voorkwamen. Er stierven aan de pokken
de volgende kleine dorpente Stad a/h Harl
vliet 51, Den Bommel 42, Herkingen 29, Nier
Tonge 26, terwijl op de veel grootere plaat:
Dirksland, Sommelsdijk en Middelharnis rt
slechts 4, 4 en 3 personen er aan overled
Als U nauwkeurig onderzoek had ingesteld
Spijkenisse, dan zoudt U de zelfde uitkomst
kregen hebben. Zoo'n eerlijk onderzoek t
werkelijk zedelijken moed toonen bij de teg
standers, ais ze de uitkomsten daarvan eer!
wilden erkennen. Nu toonen ze heel dikwijls
treurigen, moed, als een advokaat voor kwj
zaken, wit zwart te praten. Ik zou tegenover
onnoozele, ongecontroleerde cijfers van een p,
zeer partijde leeken, die zelfs geen zweem v
een eenigzins goede statistiek vertoonen, de
heele krant wel kunnen volzetten met nar
keurige volkomen juiste statistieken, die
duidelijk pleiten voor de vaccinatie, maar 1
alleen enkele van de meest bekende en geroeU
vermeld.
Wat nu die rekening betreft, moet ik erkenn
dat die vaccinatie U nogal wat gekost heeft,
nl. dat ziek zijn, niet alleen na de vaccina
gekomen is, maar ook werkelijk daardoor. Int;
schen de uitzondering doet nl. den algemeet
regel niet te niet en dat de doktoren in dat opzit
zeer veel meer zouden verdienenals de kinde)
niet gevaccineerd werden en dus evenals voor
uitvinding der inenting telkens na een ze)
aantal jaren voor de pokken werden bezocht, z>
als nu nogdoormazelen, roodvonk enz.isduidel
en deze uitspraak behoeft in geen enkel opzit
herziening.
Alïhet hun om eigen voordeel te doen w
moesten de geneeskundigen zich met hand en ta
verzetten tegen de vaccinatie, in plaats van
voor te ijveren. Tenopzichte van de godsdienst;
zijde van het vraagstuk schijnt het u toch duidel
te zijn geworden, dat de tegenstand tegen de vat
natie maar niet zoo, zonder meer, opgrond van t
kele tektsten kan worden verdedigd en dat ook h
weer opgaat, het gezegde: iedere ketterheeftz
letter. Ik ben echter niet van plan nu tijdens i
debat de kwestie geheel op het gebied der goi
dienstige twistvragen over te brengen. Als dt
bespreking geheel en al zal zijn afgeloopen, i
over een paar maanden, heb ik er geen bezwa
in te antwoorden op uw vragen„Wat dunkt
van den Bijbel en wat van den Christus" als
Redacteur daarvoor zijn kolommen wil opensceil
Ik heb genoeg over dergelijke godsdienstige vras
stukken gesproken, gelezen en nagedacht, om ni
gerust mijn meeniug daarover, zoonoodig te plat
sen tegenover die van andersdenkenden. Hi
zijn die vragen echter volstrekt niet noodig. Voc
of tegenstand tegen de vaccinatie is, staatof vs
volstrekt niet met het antwoord op die vrage
Hoe verklaart u andets de houding van Mr. Groi
van Prinsterer, Dr. Kuypcr, de meeste vroege
Christelijk-Gereformeerden, en vele streng ortb
doxe Protestanten tegenover de vaccinatie?
Ik zal u nog eens wat zeggen mijnheer Bare
dregt. Mijn brave vader was om godsdienst!
redenen geen voorstander der vaccinatie event
u en dit heeft nooit verminderd de liefde i
eerbied, die ik voor hem steeds gevoeld heb t
waarmede ik hem blijf gedenken, omdat z(
godsdienstige overtuiging zoo spreekt, zoo eerlij
zoo geheel in overeenstemming was met zijn doi
en laten. (Aan den anderen kant ben ik echt
den wetgever zeer dankbaar, dat hij mij doorzi
verplichte vaccinatie menschelijkerwijs gesproke
beschermd heeft tegen die oprechte en eerlijk
maar niettemin levensgevaarlijke godsdiensti)
overtuiging, waarvan ik tijdens de schrikkelijl
pokkenepidemie van 188384 in Oud-Beierlar
anders zeer goed het slachtoffer had kunn/
worden, daar ik van nabij met de pokken
aanraking kwam.)
Het standpunt van mijn vader tegenover t
vaccinatie was echter buitengewoon zuiver
eerlijk. Als ik het soms met hem daarover ha
(ik wist er toen niet veel meer van, dan dat mi)
leermeesters de vaccinatie voor een der groots
ontdekkingen op geneeskundig gebied hielder
dan zeide hij tot mij„over de geneeskundig
zijde van de kwestie kan iknietoordeelen,daarvo<
heb ik geen verstand, maar de inenting strijt
tegen mijn godsdienstige gevoelens." Zie dit te
kent den eerlijken, eenvoudigen, waarheidlieve
den man. Hij gevoelde het verkeerde er van, zie
een oordeel aan te matigen over den geneeskund
gen\kant, waarover hij als leek natuurlijk ni<
goed kon oordeeleu en nog veel minder dacht h
er aan, de waarheid min of meer te verdraaie
of te ontduiken, om zijn geloofsovertuiging, ee
quaesi wetenschappelijk stempel op te drukkei
Ook schold hij niet afgodendienaars hen, die c
vaccinatie wilde gebruiken als voorbehoedmiddt
tegen de pokken. Ieder moest slechts in zijn eige
geweten overtuigd zijn van het al of niet geoo
loofde ervan.
Zie, mijnheer Barendregt, als u zoo ookhaudelc
dan zou ik eerbied voor uw standpunt kebbei
Hebt u godsdienstige bezwaren tegen de aaecinat:
welnu, dat spijt me voor u en vooral voor d
onnoozele kinderen, die wellicht het slachtoiS
zuilen worderen van uw ijveren tegen de vacc
natie, maar overigens heb ik daar verder niet
meer over te zeggen, wel wetende, dat u in d
opzicht niet van meening veranderen zult c
althans niet zoo ineens. Die gewetensbezware
zal ik u niet kwalijk nemen, al deel ik ze nie
Maar wel zal ik inij er tegen verzetten met ban
en tand, als u of uwsgelijken het wilt doen vooi
komen, alsof van geneeskundig standpunt d
vaccinatie den toets der kritiek niet kan dooi
staan. I)at heeft nog nooit iemand kunnen aai
toonen en u hebt het welhet allerminst gedaan. Or
dit nog eens goed aan te toonen, nog dit
le. Wat heeft de heer B. kunnen inbrenge:
tegen het bewijs van het nut der vaccinatit
gelegen in het feit, dat de pokkeu na de invoerih
der vaccinatie overal snel zijn verminderd, terwij
ze in de vorige eeuw nog zoo vreeselijkde bevoi
king van ons werelddeel voortdurend geteistert
had Niets. Heeft hij de desbetreffende statistieke!
kunnen ontzenuwen Volstrekt niet.
2e. Wat heeft hij kunnen inbrengen tegen he
bewijs van het nut der vaccinatie gelegen in he
feit, dat in landen, waar de vaccinatie verplioh
is, voortdurend veel minder menschen sterven aai
de pokken dan in landen, waar ze niet verplich
is? Niets.
3e. Wat tegen de legerstatistieken, die aantoo
nen, dat na verplichte inenting der reeruten dt
BEH005|)S BIJ
Stelen van Suikerbieten.
De BURGEMEESTER der gemeente Dull
gensplaat, roept bij deze de medewerkii
in van ouders, voogden en verzorgers om hunnni
invloed te doen gelden op de jeugd tenoiodi
het Btelen van Suikerbieten zoowel vun j
de Kaai liggende hoopoii als van de wagens
voorkomen, en waarschuwt mede hen, die
ontvreemde suikerbieten opkoopeD. Op een
andor zal nauwkeurig toegezien en bij de om
dekking straf toegepast worden.
Ooltgensplaat, 6 October 1903.
De Burgemeester voornoomd
P. VAN WEEL G.Gz.
Ilerhalingsonderwijs.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
gemeente Ooltgensplaat, herinneren bnlam
hebbenden dat de aangifte tot het volgen ti
het herbalingsonderwijs in den aanstaanden wit
ter behoort te geschieden ter gemeenteseerotari
voor den 16 Ootober aanstaande en wijzen ht
er nadrukkelijk op dat na dien datum gi
leerlingen yoor dat onderwijs meer worden
genomen.
Ooltgensplaat, den 5 Ootober 1903.
Burgemeester en "Wethouders voornoemd
De Secretaris He Burgemeester'
Johs. VAN PUTTEN. P. VAN WEEL G.Gt
Niet bepaald nieuw.
De Maasbode vestigt de aandacht oj
een advies van den Broeder-Vrijmetselaa
W. Zuidema, in het Maconniek Weekbk
dat aldus lr;dt
»Ieder B. afzonderlijk, moet overal w;
hij kan, bij verkiezingen, benoemingen,
gunstiging van neringdoenden, aannemiiij
van dienstbaren en werklieden, liefdadighei]
niet te vergeten, alle roomschen en nu o»
alle Kuyperianen en alle aanhangers m
Dr. De Visser boycotten
Het Rotterdamsche blad meent, dat elkl
uitrafeling van deze woorden den mek]
van deze moderne ketterjacht zou bederve;
Het blad heeft gelijk.
Doch dat deze humane heeren zo|
vriendelijk over het Christelijk volksde
denken, hebben we immers reeds lang
ervaring.
Zondagsarbeid.
In de N. R. Ct. klaagt zekere hef
Van Deelen er over, dat hij Zondags niJ
goed genoeg aan het Rotterdamsche posf
kantoor geholpen wordt.
Zoo had deze heer op een Zondag bej
hoefte aan 200 postzegels van 7% centl
op een anderen Zondag moest hij nooJl
zakelijk 4 aangeteekende brieven verzendeil
en iedere brief behoorde met ruim f 2,-
gefrankeerd te wordenen in beide gel
vallen kon men den man niet behoorïi]
helpen.
Dat noemt hij nu agebreken« van
postkantoor. Zou 't voor dezen man tij
goed zijn er vooruit aan te denken, dat i j
wel eens postzegels noodig heeft leina
die zulke zaken doet en dan nog
op Zondag kan toch best een partij:
postzegels vooruit opdoen. Dan kan hij
zijn eigen kantoor zijn Zondag zoo hai
verknoeien als hij maar wil, maar behoi
anderen met zijn bestellingen niet
te vallen.
Of zijn we soms al zoover dat alles ma
gebeuren moet zooals de heeren Zondag
werkers dat wenschen
Zeeuwsche Partijdagen.
Door de verschillende Centrale AdM
volutionaire kiesvereenigingen in Zcelai
zullen partijdagen worden georganiseer!'
Middelburg, Zierikzee en Kruiningen,
de Zeeuw meldt. De laatste zal 8 Oct
ber plaats hebben. JDs. J. v. d. Berg
Terneuzen en Mr. J. G. Sybrandy te Alm'
zullen als sprekers optreden.
Middelharnis. Aan den milicien-vet
lofganger Adam Driesse is een som va'
f 25,toegekend als schadeloosstelM
voor zijn verblijf onder de wapenen, ter
wijl aan den milicien-verlofganger M. v?
Dijk een schadeloosstelling verleend wor
van f 14,voor elke dertig dagen vo|
zijn verblijf onder de wapenen en aandë
milicien-verlofganger C. Koning eene sof
van f 20,als schadeloosstelling voor
verblijf onder de wapenen.
In het 3e kwartaal van 1903
alhier binnengekomen 291 en vertrok!
295 vaartuigen, onderscheidenlijk met e
tonneninhoud van 17928, en 18495-'
in geregelden dienst varende Stoomboot
zijn hieronder niet begrepen.
J.l. Zondag 4 Oct. herdacht de kj
J. H. van Klink den dag waarop hij v®
30 jaar zijne bediening aanvaardde t"
voorlezer en voorzanger bij de Ned, He:
gemeente alhier.
Aan de teekencursus voor jong1
lieden die dezen winter aan de Amback1
school zal worden gehouden, kunnen
tot ons genoegen melden dat een gcf
van ruim 50 leerlingen zich hebben aaf
gemeld. Een getal dat zeker reeds
verwachting overtreft.
gtad aan 't
(esluit is de Wtl
,enoemd tot Burgl
Het 4 jar|
:ersloot had op
[er de wielen v;
je geraken, waar
rekneusd werd, ei
jioest worden ing
Onze dorj
-orporaal te Bre
[erd tot onderoffi
Den tioinme
[ingsonderwijs wen
lerï zich daarvooi
[ober ter secretari
roor jongens, Ma
lag en Vrijdag
teisjes Woensdag
lags van 1 4
In de vac
remeenteraad zijn
m K. Buth cand
Oude Toiige.l
,8. des nam. tel
teentesocrotarie
lelooze inenting
7 Oct. Hedenul
lieten plm. 20 va|
Ikerbieten onze ka|
toudje zouden
Idaardoor kon meil
)en prachtig gezl
[vaartuigen achter!
uit onze haven, b|
find stond werd
jaagpaarden en z
schipper onder zt
zijne reis te nadc
welke de vorige
onderling voor ui
kocht, is met d
de haven terechf
men gelukkig te
verdronken.
Nieuwe Ton
manslidmaten dt
h.er zijn tot led
herbenoemd, Aq
rinus Dorst en
boom en Jasper
Dirksland.
jarig bestaan, is
eeniging „Jonatl
Herkingen.
dezer gemeento 1
die dit inochte
om op 12 eu
van 5 7 uur
aangifte te doe
namen der kit
den winter op
willen doen se
mede ook bedot
gedurende den
bezochten.
Tevens bren
dat zij op bov
terzelfder plaat
van het aanta
deren, die zij
herhalingsschoo
Tot hooi
Papendrecht it
Köbler alhier,
deze vacature
die zich moetei
gemee8ter vóór|
7 Oct.
konijnenkoopmi
achteruit in
van L. v. d. I
gering was, da|
er geheel uit
Melissant.
viel alhier in
77 raiUimel»? ij
regendagen in
De laudb
loor Vrijdag j
koeien tengevi
schijnlijk door
Stellendam
Bezemer onder
knecht J. Koe
met zijn hand i
raken waardoor
telijk werd verp
werden gekneus
Zaterdag
rige M. Scha;
te vallen waard
en geneeskund
geroepen.
Alhier is|
>Schuttevaer«
Naar wij
tondissementsre
plaats gehad h
van C. M. gee
de oorzaak var
Nadat c
ringen was be
der Koningin
