Advertentiëït.
RUD. SACK'S
H. KLEINOD,
Hoeden, Hoedenfournituren en
Modeartikelen.
SIGAREN HANDEL.
STAALPILLEN. - Pil Blaudi.
Kioadrappels vanDr. de Vrij.
TEEPEj te MiMetaiis.
Ti!its- es» Lantibtiuw.
Antwoorden of mededeelingen
Buitenland.
TE KOOP:
Manufacturen,
L. W. ZAAIJER te Dirksiand.
Voert KlflTectenorders uit
togen matige provisie en wisselt cou
pons in tot den hoogsten koers. (b)
Zijn artikelen waren onzes iüziens dikwijls
gespeend aan de eenvoudige waarheid. Waar
niemand venijn zocht, vond hij het. Waar
geen sterveling aan kwade trouw dacht,
was in zijn oog veel en velerlei, wat niet
per se zijn geest ademdekapitalistisch
bedrog, vuil geknoeivroom ooggedraai,
bourgeoiskleinzieligheid en onzinnige klein
burgerlijkheid.
't Was vaak menigmaal in zijn artikelen, of
alleen 't proletariaat de hoogste deugden be
zat, en al 't andere, de Ministers, Kamerleden,
de nijverheidspatroons, de gene raals en
officieren enz. mannen waren, wier op
rechte trouw zoek was.
Hij tuurde zich vaak blind op de deug
den van zijn eigen volkje, en had ten slotte
niet veel meer dan minachting over voor
allen, die buiten dien kring stonden.
Waardeering kende de heer Troelstra
naar ons inzicht weinig.
Hij gaat heen. Maar we treuren om zijn
.aftreden niemendal.
Moge een geest, wat minder zwart,
t Blad verder besturen
BEMESTING VAN WEILAND.
II.
Wij zouden het heden hebben over eene proef
neming met schuimaarde. Bedoelde proefneming
had plaats op een weiland in N.-brabant. Het
proefveld werd drie achtereenvolgende jaren
aangehouden. Een der vier perceelen bleel'natuur
lijk onbemest en van de drie andere gaf men aan
perceel I 800 K.G. kaïniet, 600 KG. Slakkeniueel
en 7000 KG. schuimaarde, perceel II kreeg enkel
7000KG. Schuimaarde en pere. Ill eindelijk werd
bemest met 800 KG. kainiet en 600 KGslakken-
meel. De bemestingskosten beliepen daardoor voor
de achtereenvolgende perceelen: 42,50 g; 7g;
35,50 g. en niets.
En hoe stond het nu met de opbrengsten
Het onbemest perceel IV leverde 4150 KG. Van
perceel I kreeg men bijna 1000 KG. meer nl.
5036 K.G. Perceel II gaf 4600 KG. en perceel III
4379 KG.
Overal had dus de mest gewerkt, al was het
resultaat niet schitterend.
Maar nu het tweede jaar.
Toen liet behalve perceel IV ook perceel II
onbemest, terwijl de beide andere perceelen ieder
800 KG. superphosphaat en 200 KG. chilisalpeter
ontvingen De opbrengsten waren toenI 6361
KGII 4693 KGIII 6249 KG. en IV 3193 KG.
De invloed van de meststoffen springt nu dnidelijk
in het oog. Maar de waarde van de schuimaarde
wel in de eerste plaats. Zonder eenige nieuwe
toevoeging bleek de opbrengst nog iets grooter
dan ten vorige jare, hoewel het onbemest gebleven
stuk heel wat achteruitgegaan was in opbrengst.
Ook liet zich op perceel I duidelijk de nawerking
van de schuimaarde een jaar te voren gegeven
goed zien.
En het derde jaar eindelijk?
Toen gaf men aan geen der perceelen eenige
mest. Het onbemeste stuk IV leverde nu niet
meer dan 2363 KG. perceel I gaf 5614 KG. perceel
II 4122 KG. en perceel III 4565 KG. Het laatstge
noemde dus alweer iets minder dan perceel I.
Nog liet zich dus de werking van de schuimaarde
twee jaar vroeger gegeven voelen. Het duide
lijkst evenwel toonde weer perceel III die nawer
king aan. En een nauwgezette berekening deed
dan ook de conclusie ontstaan, dat schuimaarde
een zeer aanbevelenswaardige weidebemesting
mag heeten. M.
(Wordt vervolgd.)
Vraagbaak.
Vragen en Antwoorden worden Icosteloos geplaatst.
zjjn met hetzelfde nummer gemerkt als de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen.
575. Hoeveel eieren mag men per jaar van
een goede legkip verwachten
576. Is het bepaald noodig, kaïniet reeds nu
uit te strooien?
577. Wat bedoelt men met het castreeren van
een vrouwelijk dier?
Antwoorden en mededeelingen.
571. Of er ook m voederbieten suiker zit? Na
tuurlijk Maar het gehalte aan suiker is daar
veel lager, dan bij de gewone suikerbiet. Daar
om loont het niet de moeite het er uit te halen.
572. Fabrieksaardappelen in kleistreken Bij
fabrieksaardappelen komt het vooral aan op het
gehalte aan zetmeel. De smaak doet er niets toe.
En dit nu is bij consumphieaardappelen een
zeer voornaam punt. De ervaring heeft geleerd,
dat voor een smakelijke en tevens zeer voed
zame aardappel in kleigronden aangewezen zijn.
573. Turdus merula? Dat is de gewone zwarte
lijster of merel.
574. Het velletje van opgekookte melk? Dat
bestaat voor een zeer groot deel uit gestolde
albumine, een soort eiwit. Voedsel zit er dus be
paald nog al wat in. Vooral wanneer er ook,
nadat de melk wat lang gestaan beeft, nog al
wat vetdeelen in zitten. Maar of het velletje
zelf, dat vliesje, wel aanbevelenswaardig is uit
een hygiënisch oogpunt, dat valt te betwijfelen.
Wij koken, de melk, om mogelijke ziekteveroor
zaken de bacteriën te dooden. En nu heeft nauw
gezet onderzoek aan 't licht gebracht, dat zelfs
bij zeer lang koken in het vliesje nog levende
bacteriën gevonden werden. Wie dus de melk
kookt verwijdere het vliesje. Als dit onmiddelijk
na 't koken geschiedt is 't verlies niet groot.
Frankrijk.
De socialisten zijn in Hennebont met
ongehoorden euvelmoed opgetreden. Zij
hebben in alles gelijk de beeldstormers
gehandeld en gewoon weg denroomsch-
katholieken eeredienst belemmerd.
„Lo syndicat sosialiste" was begonnen
met den eisch, dat de burgemeester de
jaarlijksche processie, welke in de kleine
stad gehouden wordt, zou verbieden.
De burgemeester weigerde terecht aan
de sommatie gehoor te geven, verklarende
dat zijn plicht als ambtenaar en repu
blikein hem gelastte de vrijheid te be
schermen van allen, die van hun wettige
bevoegdheid gebruik maken.
En bovendien, waarmede bemoeide
zich dit bestuur eener werkliedenver-
eeniging Verbiedt de wet hun niet
nadrukkelijk oneenigheden omtrent gods
dienstige aangelegenheden te verwekken
Maar de socialisten gingen hun gang.
Aangevoerd door „les chefs de la Libre
Pensée de Lorient" en het Syndicat der
werkliedenvereeniging hebben ze den
optocht verstoord, het kruis verbrijzeld,
vrouwen en priesters achtervolgd en een
zeer bejaarden man, dr. Guilieviu, over
den grond gesleurd.
Daarna hebben ze de kerk omsingeld
dehooge vensters ingeworpen, en gepoogd
de kerk binnen te dringen, toen een
sterke' macht gendarmerie, op het uiterste
oogenblik uit Lorient toegesneld, hen
gewapenderhand uiteenjoeg.
Zeer gestreng moet dan ook afgekeurd
worden de nalatigheid of onverschillig
heid dor overheid, die niet bijtijds maat
regelen genomen had tot bescherming
der Roomschen. Zijn die, als ze bijeen
komen tot aanbidding, tegenwoordig dan
parias, buiten de saamleving geplaatste
verworpelingen, die men zoo maar kan
laten mishandelen Maar de wijze waarop
er thaus in Frankrijk aan de vijanden
van den godsdieust vrij spel wordt ge
geven, is in do hoogste mate ergerlijk
en gevaarlijk. Voorwaar geen ernstiger
plicht hebben de bladen daD daartegen
met innige verontwaardiging te protes
teeren. Dat socialistische geweld moet
scherp veroordeeld worden.
Eu welk gevaar deze woestheid der
socialisten tegen den godsdienst voor
Frankrijk medebrengt? Men loopt groot
gevaar dat als dit langer gedoogd wordt,
in Frankrijk burgeroorlog en godsdienst
oorlog opnieuw bc-ginnen.
Bulgarije-Turkije.
Er komen telkens weer berichten van nieuwe
gevechten tusschen Bulgaren en Turken, en
van nieuwe wreedheden, door de strijdende
partijen bedreven.
Het volgende telegram, uit Salonika, is van
den derden October
//De toestand in de districten Djuraaibala,
Razlog, Zilhovc en Nevrokop is ems ig.
//Drie- of vierduizend Bulgaren zijn de Bul-
gaarsche grens overgetrokken, terwijl de bewo
ners der dorpen zich bij hen aansloten. Het
Turksche dorp Kotsjazina', bestaande uit 400
huizen, werd geheel platgebrand, en de meeste
inwoners werden gedood. (Dit zou dan dooi
de Macedonische vrijscharen zijn geschied?)
//De opstandelingen zijn te Eadovo, nabij
Demirhissar, verschenen.
//Alhier zijn gisterenavond tachtig gewonde
Turksche soldaten uit Seres aangekomen.
//Vandaag is een bataljon redifs per extra-
trein van hier naar Demirhissar vertrokken//.
En van den vierden October, dus van Zon
dag, is weer dit telegram mede uit Saloniki
gedagteekend
Een hevig gevecht heeft gisteren plaatsge
had in het vilayet Salonika. Dertig soldaten
werden gedood en zeven-en-dertig gewond,
waaronder een kolonel en vier officieren. De
opstandelingen hadden honderd-en-dertig
dooden.
Uit Turksche bron wordt bericht, dat vier
honderd Bulgaarsche opstandelingen, aange
voerd door Bulgaarsche officieren, over de
grens zijn getrokken, een dorp hebben aange
vallen en de wijken der Christenen en der
muzelmannen in brand hebben gestoken. (Is
hiermee dan wellicht, het dorp Kotsjazina
bedoeld
//Zij namen met geweld de Bulgaarsche be
woners mede.
//Daarentegen zegt een dépeche van Bulgaar-
schen oorsprong, dat gedurende de drie laatste
dagen meer dan drie duizend Macedoniërs en
Bulgaren, voor het meerendeel vrouwen en
kinderen, gevlucht zijn uit Macedonië, achter
volgd door Baschibozoeks en geregelde Turk
sche troepen, en naar Bulgarije zijn uitge
weken .li
En wie weet, hoevelen eerst weer onder
het Turksche zwaard het leven hebben ge
laten
Natchewitch de Bulgaarsche diplomaat die
het voor den tweeden keer met de Porte
probeeren zou, is Zaterdag dan uit Sofia naar
Konstantinopel vertrokken. Deregeeringschijnt
blijkbaar weer te gelooven aan een mogelijk
succes van Natchewitchmaar, voorzichtig
genoeg, hecfft zo toch geen waarde aan de
geruchten over den vrede, daar zij in voort
durende vrees vetkeert voor een aanval van
Turksche zijde wat het zenden van do in
Sofia liggende belegeringsbataillons naar Phi-
lippopel bewijst. Dat bij het legerbestuur het
voornemen bestaat om de recruten van dit
jaar op te roepen den l sten (15en) October
is reeds gemeld, en toont mede, dat de Bul
gaarsche regeering ondanks Natchewitsch's
nieuwe zending zich voor den oorlog sterk
maakt. Maar ook Turkije gaat onafgebroken
met zijn oorlogstoebereidselen door.
De correseondent van de Times te Sofia
leidt zeker telegram in met de volgende op
merkingen. Sedert het uitbreken van den Ma-
cedonischen opstand is er geen hachlijker
oogenblik geweest dan het tegenwoordige.
Niet, dat de oorlog op het punt van uitbre
ken is, want het onmiddellijk gevaar is min
der dreigend dan een paar weken geleden,
en de hervatting van rechtstreeksehe onder
handelingen tusschen Turkije en Bulgarije
heeft ten minste een respijt teweeggebracht:
Maar de ernst van den toestand schuilt in het
feit, dat Oostenrijk en Kusland nu niet alleen,
maar ook westelijk Europa beslissingen moet
nemen, wejke een uitganspunt zullen vormen
voor alle ontwikkelingen van de gebeurte
nissen in de toekomst. Yari (le beslissingen
hangt niet alleen het lot van Macedonië af,
maar de latere ontwikkeling van de Ooster-
sche kwestie.
Turkije.
De strijd wordt in Macedonië voort
gezet. De Bulgaarsche generaal Zontsjef,
die het bevel over de opstandelingen
voert in het gebied van den Porim-dagh
en den Rida-dag, is daar voortdurend
zeer krachtig werkzaam. Hij heelt de
Turksche troepen op verschillende plaat
sen aangevallen, daarbjj gesteund door
benden die de Bulgaarsche grenzen over
trokken. Officieel wordt uit Salonika ge
meld, dat in Nevrokop, Bazlog, Dsjoe-
mabala en andere plaatsen gevechten
zijn geleverd, waarin d9 revolutionairen
poogden door het werpen met dyuamiet-
bommen brand te stichten en de troepen
af te schrikken. In Mehomia is dit in
zooverre gelukt, dat deze stad, die voor
de helft door Bulgaren, voor de andere
h'-lft door Turken werd bewoond, geheel
vernield is, en dat 200 inwoners gedood
w -den.
De Turksche Regeering zendt voort-
du. i nd nota's aan de mogendheden, om
te batoogen, dat het invoeren der voor-
ge:-- lolde hervormingen onmogelijk is,
znuiang Bulgarije de Macedoniërs steunt
in hun verzet ook kan Turkije, volgeDs
die verklaring, de mobilisatie niet in
trekken, wanneer Bulgarije zijn opge
roepen reserves onder de wapenen houdt.
Ingebonden HtuKken.
Buiten verantwoordelijkheid van Redactie
en Uitgever.
Mijnheer de Redacteur.
Gaarne zag .ik het volgende weer in uw klad
als antwoord aan den heer Barendregt.
Geachte heer Barendregt.
Uw laatste stuk heeft me weer doen zien, dat
een debat met een scherpzinnig deskundig tegen
stander over een wetenschappelijk vraagstuk
oneindig vruchtbaarder is dan met een leek die
de zaak uit een reeds, van te voren ingenomen
standpunt beziet. In dit stuk doet.U maar, alsofjer
doodeenvoudig niets bewezen was in mijn stukken.
Tenopzichte van uwe 6deskundigen, heb ik U
immers aangetoond, dat U geen recht hebt U op
de personen van beteekenis, die u daaronder
genoemd hebt te beroepen. Dr. Jbioing en Pasteur
ontkennen volstrekt niet het nut der vaccinatie.
II hebt hun geschriften nooit gelezen en beroept
u notabene op voorstanders der vaccinatie, als op
mannen, die dat nut ontkennen. Hoe kunt li nu
die beweging maar weer klakkeloos nee rschrij ven
En dat u liet aantal van werkelijke tegenstanders
nogbelangrijk zoudt kunnen vermeerderen, betwij
fel ik. Ik tartu, onder de meer dan 2000 doktoren,
die er in ons land zijn en waaronder ook verschei
dene gereformeerden zijn, er één aan te wijzen,
die het nut der vaccinatie ontkent. Dr. X. de
eenige, die dit nut in twijfel getrokken heeft,
heeft er later zich evengoed van overtuigd getoond
als zijn overige ambtsbroeders, (Ik raad U aan
eens te lezen, wat de gereformeerde Dr. Den
Houten, inspecteur der volksgezondheid voor
enkele weken in „de Rotterdammer" geschreven
heeft over den treurenswaardigen tegenstand tegen
de vaccinatie.) U schijnt echter zelf ook heel
goed te voelen, welk een pover figuur u maakt
met die aanhalingen van een paar deskundigen
en om uw onhoudbaar standpunt in dezen te
redden wordt hier de geschiedenis van Elia en
de Baaipriesters er bijgehaald. Dat is nu weel
een merkwaardige redeneering. Begrijpt u u
heusch niet, dat deze vergelijking alleen dan
hier te pas zou kunnen gebracht worden, als het
hier uitsluitend een zuiver godsdienstige kwestie
was, bv. de kwestie der al of niet letterlijke inge
ving van den Bijbel, die natuurlijk niet wiskundig
kan worden uitgemaakt, zooals het nut der inen
ting wiskundig uitgemaakt is. Als morgen iemand
het in zijn hoofd krijgt, om te onikennen de
wiskundige waarheid, dat de som der vierkanten
der rechthoekszijden van een rechthoekigen drie
hoek geJijk is aan het vierkant der schuine zijde,
dan zou men volgens u moeten aannemen, dat
hij met zijn krankzinnige bewering nog wel
gelijk kor» hebben, tegenover alle wiskundigen,
omdat Elia het gewonnen heeft tegenover al die
Baaipriesters.
Hoe durft u met zoo'n red eering toch voor het
publiek te komen
De aanhaling dier priestertwist zou verder alleen
dan zin hebben, le als U er ingeslaagd was de
wiskundige bewijzen voor de vaccinatie te weer
leggen en 2e. als er van de hemel tenopzichte
van Uw meening een toeken gegeven was in uw
zin.
Als het ooit mocht blijken, dat de niet-ingeënten
veel minder kans hebben de pokken te krijgen
dan de ingeënten, dan zullen we van meening
veranderen. Nu echter de godsdienstige niet-inge-
ente personen door een pokkenepidemie altijd bij
voorkeur worden aangetasten weggeraapt en de
ingeënten, godsdienstig of godloochenaars, bij
goede vaccinatie nagenoeg volkomen vrij blijven,
zoo is het duidelijk, dat er in dat opzicht tijdens
een pokkenepidemie figuurlijkerwijs telkens vuur
van den hemel nederdaalt, maar juist op de
tegenstanders der inenting. Hierdoor alleen is uw
godsdienstig standpunt in dezen reeds geoordeeld
en gevonnisd.
Wat U verder schrijft naar aanleiding van mijn
erkenning, dal aan de inenting gevaren, zij het
ook onbeteekende gevaren verbonden zijn, raakt
kant noch wal. Hoe is het nu, in 's hemels naam
mogelijk, om naar aanleiding daarvan de zotte
opmerkingen te maken, dat daaruit volgt, dat
„de yaecine(?) geen voldongen feit" voor mij is
dat ik „van mijn Herkingsche hoogte ben afge
komen"; dat ik „de zaak bezie als een ernstig
vraagstuk". Ik heb immers nooit ontkend, dat
die gevaren bestaan, ook niet te Herkingen. Ik
heb gezegd, dat die onbeteekend zijn en dit niet
alleen gezegd, maar ook bewezen, 'k Heb verder
gezegd, dat er niets ter wereld is, waaraan geen
gevaren verbonden zijn. Moet ik U dat nog nader
laten zien Geen enkele handeling kan duizenden
of honderdduizenden malen herhaald worden,
zonder gevaar. Door de wondjes, die vaak bij
scheren onlstaan, kan een zeer besmettelijke
geslachtszieke onder bepaalde omstandigheden
worden overgebrachtof kan bloedvergiftiging
ontstaan of huidziekten worden overgebracht.
Door verschillende voorzorgen kunnen die gevaren
grootendeels voorkomen worden, maar niet alle
onder alle Omstandigheden, 't Gevaar voor bloed
vergiftiging lean nooit geheel voorkomen worden,
maar is praktisch zoo gering, dat het verwaar
loosd kan worden. Zou het nu niet drijverij zijn op
dezen grond tegen het scheren te velde te trekken
Volgens de heer Barendregt moet men dus zeggen
Weg met het scheren, want het is gevaarlijk.
Ook met het makste paard ter wereld kan men
een ongeluk krijgen. Volgens de heer B. moet
men dus de menschen toeroepen gaat toch onder
geen omstandigheden uit rijden, want er zijn
gevaren aan verbonden. Ook het onschuldigste
bootreisje bij het mooiste weer is wel eens geëin
digd met aanvaring en verdrinking van passagiers.
Volgens de heer B. moet men de menschen toe
roepen gaat toch nooit met de boot naar Rot
terdam b. v., want er zijn gevaren, aan het varen
verbonden. Als men uit zijn huis gaat, kan men
kou vatten, of een dakpan of boomtak op zijn
hoofd krijgen. Daarin vindt de heer Barendregt
dus zeker aanleiding tot den raad: gaat nooit
de deur uit. Maar als ik hem nu zeg, dat altijd
binnenshuis te blijven, ook gevaren voor de gezond
heid met zich brengt, wat voor raad heeft hij
dan te geven. Het spelen der kinderen, het school
gaan heeft ziekte en dood van kinderen tengevolge
gehad. Vindt eenig verstandig mensch daarin
aanleiding met het oog op die gevaren zich nooit
te scheren, nooit te gaan rijden of varen, nooit
te gaan wandelen; de kinderen niet te laten
spelen of te laten schoolgaan. Dit alles is vol -
doende om het onzinnige er van aan te toonen,
om de vaccinatie af te raden met het oog op
het werkelijk buitengewoon geringe gevaar, dat
daaraan verbonden is. Over het vaccinatie-wetje
brengt U niets nieuws te berde, 'k Heb er op
gewezen, dat zonder vaccinatieplicht de scholen
de oorzaak zou zijn van den dood van vele kin
deren door de pokken. Zoolang het nut der vac
cine daartegenover wiskundig bewezen blijft, is
de afkeuring uit een geneeskundig oogpunt van
zelf gegeven. 'tDoet me genoegen, dat U eindelijk
toch de noodzakelijkheid inziet, om met cijfers
tegen de vaccinatie te velde te trekken, in plaats
van met godsdienstige overtuiging. Hoe U echter
eenige bewijskracht kan zien, in die paar cijfers,
die U opnoemt, is onbegrijpelijk.
Dergelijke beweringen van verwoede tegenstan
ders der vaccinatie zijn me maar altijd bekend,
om er eenige waarde aan te hechten. Als U eens
nauwkeurig nagegaan hodt, hoeveel personen toen
ter tijde te Spijkenisse waren ingeënt (en werke
lijk ingeënt, niet zoo maar volgens verklaring
op een vaccinatiebewijs) en hoevelen niet en U
had verder nagegaan, hoeveel van de eersten de
pokken gekregen hadden en hoeveel er van ge
storven waren en dit ook had onderzocht ten
opzichte van de niet-ingeënten, dan zou U gezien
hebben, dat de ingeënten in zeer veel geringer
verhouding werden aangetast en weggenomen
dan de ingeënten, want dit is overal het resultaat
varf nauwkeurige statistieken geweest en te
Spijkenisse zullen de natuurwetten toch wel niet
anders werken dan op andere plaatsen, om de
godsdienstige overtuiging van U te redden.
Dit alles had U nu inderdaad eens moeten
onderzoeben, als het U ernstig om de waarheid
te doen is, dan zou U ook niet voor den dag
behoeven te komen met uitdrukkingen als „ik
meen", en „voor zoo ver ik weet." Heeft men nu
ooit iets gehoord, zoo ellendig klakkeloos als dit
Voor zoo ver ik weet, waren al, die gestorven
waren, gevaccineerd,"
Zoo iets moet nu bijgebracht worden, om de
door vriend en vijand als nauwkeurig erkende,
door mij vermelde statistieken te neutraliseeren.
Hoe men daartoe ingelijks wil gebruiken enkele
cijfers geput uit zoo'n onzuivere bron ais den
Bond tegen „Vaccinedwang", bovendien ver
strekt door een leek, is me al even onbegrijpe
lijk. Uit Beijerland, waar ik geboren ben, is me
genoeg bekend, hoe vele tegenstanders der vac
cinatie er volsterlct geen been in zien, om der
gelijke, oppervlakkige, volstrekt niet gecontro
leerde beweeringen rond te strooien, zonder zich
ook maar de minste moeite te getroosten, om
werkelijk waarheidlievend daarnaar onderzoek
te doen.
Tijdens de pokkenepidemie in Oud-Beijerland
van 1883—84 werden vele personen gevaccineerd,
maar de tegenstanders der vaccinatie natuurlijk
niet en juist deze moesten het ontgelden.
In Spijkenisse zal de toestand tenopzichte dei-
vaccinatie vrijwel geweest zijn als op vele kleine
plaatsjes van Flakkee. Tijdens de epidemie van
187477 op Flakkee, werden 799 menschen door
de pokken aangetast en stierven er van 235, d.i.
bijna 30%- Slechts 157 van de 799 menschen
waren gevaccineerd, bovendien bleek, dat die
plaatsjes, waar de tegenstand tegen de vaccinatie
het hevigst—was, ook het sterkst werden aange
tast, terwijl die dorpen, waar de bevolking vrij
goed ingeënt was, zooais te Middelharnis, Som-
melsdijk en Dirksiand slechts weinig sterfgeval
len voorkwamen. Er stierven aan de pokken op
de volgende kleine dorpente Stad a/h Haring
vliet 51Den Bommel 42, Herkingen 29, Nieuwe
Tonge '26, terwijl op de veel grootere plaatsen
Dirksiand, Sommelsdijk en Middelharnis resp.
slechts 4, 4 en 3 personen er aan overleden.
Als U nauwkeurig onderzoek had ingesteld in
Spijkenisse, dan zoudt U de zelfde uitkomst ge
kregen hebben. Zoo'n eerlijk onderzoek zou
werkelijk zedelijken moed toonen bij de tegen
standers, als ze de uitkomsten daarvan eerlijk
wilden erkennen. Nu toonen ze heel dikwijls den
treurigen, moed, als een advokaat voor kwade
zaken, wit zwart te praten. Ik zou tegenover de
onnoozele, ongecontroleerde cijfers van een paar
zeer partijde leeken, die zelfs geen zweem van
een eenigzins goede statistiek vertoonen, de ge-
heele krant wel kunnen volzetten met nauw
keurige volkomen juiste statistieken, die alle
duidelijk pleiten voor de vaccinatie, maar heb
alleen enkele van de meest bekende en geroemde
vermeld.
Wat nu die rekening betreft, moet ik erkennen,
dat die vaccinatie U nogal wat gekost heeft, als
nl. dat ziek zijn, niet alleen na de vaccinatie
gekomen is, maar ook werkelijk daardoor. Intus-
schen de uitzondering doet nl. den algemeenen
regel niet te niet en dat de doktoren in dat opzicht
zeer veel meer zouden verdienen ,als de kinderen
niet gevaccineerd werden en dus evenals voor de
uitvinding der inenting telkens na een zeker
aantal jaren voor de pokken werden bezocht, zoo
als nu nog door mazelen, roodvonk enz. is duidelijk
en deze uitspraak behoeft in geen enkel opzicht
herziening.
Als-het hun om eigen voordeel te doen was,
moesten de geneeskundigen zich met hand en tand
verzetten tegen de vaccinatie, in plaats van er
voor te ijveren. Tenopzichte van de godsdienstige
zijde van het vraagstuk schijnt het u toch duidelijk
te zijn geworden, dat de tegenstand tegen de vacci
natiemaar niet zoo, zonder meer, op grond van en
kele tektsten kan worden verdedigd en dat ook hier
weer opgaat, het gezegde: iedere ketter heeft zijn
letter. Ik ben echter niet van plan nu tijdens dit
debat de kwestie geheel op het gebied der gods
dienstige twistvragen over te brengen. Als deze
bespreking geheel en al zal zijn afgeloopen, bv.
over een paar maanden, heb ik er geen bezwaar
in te antwoorden op uw vragen„Wat dunkt u
van den Bijbel en wat van den Christus" als de
Redacteur daarvoor zijn kolommen wil openstellen
Ik heb genoeg over dergelijke godsdienstige vraag
stukken gesproken, gelezen en nagedacht, om niet
gerust mijn meening daarover, zoonoodig te plaat
sen tegenover die van andersdenkenden. Hier
zijn die vragen echter volstrekt niet noodig. Voor-
of tegenstand legen de vaccinatie is, staatof valt
volstrekt niet met het anttoóord op die vragen.
Hoe verklaart u andeis de houding van Mr. Groen
van Prinsterer, Dr. Kuyper, de meeste vroegere
Christelijk-Gereformeerden, en vele streng ortho-
dose Protestanten tegenover de vaccinatie?
Ik zal u nog eens wat zeggen mijnheer Baren
dregt. Mijn brave vader was om godsdienstige
redenen geen voorstander der vaccinatie evenais
u en (iit heeft nooit verminderd de liefde en
eerbied, die ik voor hem steeds gevoeld heb en
waarmede ik hem blijf gedenken, omdat zijn
godsdienstige overtuiging zoo spreekt, zoo eerlijk,
zoo geheel in overeenstemming was met zijn doen
en laten. (Aan den anderen kant ben ik echter
den wetgever zeer dankbaar, dat hij mij door zijn
verplichte vaccinatie menschelij leerwijs gesproken,
beschermd heeft tegen die oprechte en eerlijke,
maar niettemin levensgevaarlijke godsdienstige
overtuiging, waarvan ik tijdens de schrikkelijke
pokkenepidemie van 188384 in Oud-Beierland
anders zeer goed het slachtoffer had kunnen
worden, daar ik van nabij met de pokken in
aanraking kwam.)
Het standpunt van mijn vader tegenover de
vaccinatie was echter buitengewoon zuiver en
eerlijk. Als ik het soms met hein daarover had,
(ik wist er toen niet veel meer van, dan dat mijn
leermeesters de vaccinatie voor een der grootste
ontdekkingen op geneeskundig gebied hielden),
dan zeide hij tot mij „over de geneeskundige
zijde van dekwestie kan ik niet oordeelen, daarvoor
heb ik geen verstand, maar de inenting strijdt
tegen mijn godsdienstige gevoelens." Zie dit tee
kent den eerlijken, eenvoudigen, waarheidlieven-
den man. Hij gevoelde het verkeerde er van, zich
een oordeel aan te matigen over den geneeskundi-
geïKkant, waarover hij als leek natuurlijk niet
goed kon oordeelen en nog veel minder dacht hij
er aan, de waarheid min of meer te verdraaien
of te ontduiken, om zijn geloofsovertuiging, een
quaesi wetenschappelijk stempel op te drukken,
Ook schold hij niet afgodendienaars hen, die de
vaccinatie wilde gebruiken als voorbehoedmiddel
tegen de pokken. Ieder moest slechts in zijn eigen
geweten overtHigd zijn van het al of niet geoor
loofde ervan.
Zie, mijnheer Barendregt, als u zoo ook handelde
dan zou ik eerbied voor uw standpunt hebben.
Hebt u godsdienstige bezwaren tegen de aaecinatie
welnu, dat spijt me voor u en vooral voor de
onnoozele kinderen; die wellicht het slachtoffer
zullen wordereu van uw ijveren tegen de vacci
natie, maar overigens heb ik daar verder niets
meer over te zeggen, wel wetende, dat u in dit
opzicht niet van meening veranderen zult oi
althans niet zoo ineens. Die gewetensbezwaren
zal ik u niet kwalijk nemen, al deel ik ze niet.
Maar wel zal ik mij er tegen verzetten met hand
en tand, als u of uwsgelijken hetwiltdoen voor
komen, alsof van geneeskundig standpunt de
vaccinatie den toets der kritiek niet kan door
staan. Dat heeft- nog nooit iemand kunnen aan-
toonen en u hebt het welhet allerminst gedaan. Om
dit nog eens goed aan te toonen, nog dit
le. Wat heeft de heer B. kunnen inbrengen
tegen het bewijs van het nut der vaccinatie,
gelegen in het feit, dat de pokken na de invoering
der vaccinatie overal snel zijn verminderd, terwijl
ze in de vorige eeuw nog zoo vreeselijk de bevol
king van ons werelddeel voortdurend geteisterd
had Niets. Heeft hij de desbetreffende statistieken
kunnen ontzenuwen Volstrekt niet.
2e. Wat heeft hij kunnen inbrengen tegen het
bewijs van het nut der vaccinatie gelegen in het
feit, dat in landen, waar de vaccinatie verplicht
is, voortdurend veel minder menschen sterven aan
de pokken dan in landen, waar ze niet verplicht
is 1 Niets.
3e. Wat tegen de legerstatistieken, die aantoo-
nen, dat na verplichte inenting der recruten de
pokken onder dezen dadelijk en voortdurend
zijn gaan verminderen Niets.
4e. Wat tegen het bewijs gelegen in het feit,
dat in landen, waar de vaccinatie en revacci-
natie der geheele bevolking verplicht is,de pok
ken reeds sedert een heele reeks van jaren geen
gelegenheid gehad hebben zich te nestelen, ter
wijl in landen, waar dit niet het geval is, telkens
grootere of kleinere epidemiën zich voordoen
Niets.
5e. Wat tegen de nauwkeurige en volkomen
vertrouwbare uitkomsten van onderzoekingen
tijdens pokkenepidemiën opgedaan, waaruitsteed s
gebleken is, dat de gevaccin,eerden veel minder
kans hebben de pokken te krijgen en nog veel
minder er aan te sterven dan de niet-gevacci-
neerden 1 Nietso ja, neem me niet kwalijk toch
iets, n.leen particuliere meedeeling van
hem zelf over een pokkenepidemie te Spijkenisse,
waarvoor hij echter zelf niet kan instaan en die
net zoo veel van een vertrouwbare ennauwkeu-
rige statistiek heeft als een varkenshok van een
paleis. Verder een mededeeling van een leek over
een epidemie te Leur overgenomen van den
Bond tegen „vaccinedwang", de onpartijdigheid
en betrouwbaarheid ervan zal de lezer zeker nu
wel duidelijk zijn. Overigens is de mededeeling
uit een statistisch oogpunt even onbeteekenend
en slordig als de vorige.
6e. Wat heeft hij kunnen inbrengen tegen de
rapporten van de drie deskundige commissies,
die een onderzoek hebben gedaan naar de voor-
en nadoelen der vaccinatie en die alle drie ver
klaarden, dat de vaccinatie en revaccinatie be
schutting geven tegen de pokken en dat de ge
varen eraan verbonden onbeteekend zijn
Ten eerste heeft bij enkele geneeskundigen
vermeld als tegenstanders of twijfelaars aan het
nut der vaccinatie. De personen echter, die hier
van beteekenis hebben, heeft hij door onbekend
heid met hunne geschriften en door napraterij
van partijdige personen, volkomen ten onrechte
voorgesteld, alsof zij twijfelen aan het nut dei-
vaccinatie. Bovendien hebben we gezien, hoe
voorzichtig We moeten zijn met die bewering
van z. g. tegenstanders, daar deze feitelijk er vaak
net overdenken als de andere geneeskundigen,
maar uit afkeer tegen den vaöcinatiedwang zich
nu ook als tegenstander der vaccinatie voordoen.
Bovendien _wat doet de meening van sommige
geneeskundigen er toe, als we wiskundige bewijzen
van het nut der vaccinatie voor onshebben. Im
mers, totaal niets, al waren er honderden genees
kundigen om godsdienstige politieke of persoon
lijke redenen tegen de inenting?
Ten tweede heeft hij ten opzichte van de ge
varen een paar mededeelingen gedaan van doo-
delijke ziekten na d« inenting, maar hij is geheel
en al in gebreke gebleven aan te toonen, dat de
vaccinatie als zoodanig daarvan de oorzaak was.
Ten slotte heeft hij de erkenning der genees
kundigen, dat er onbeteekende gevaren aan
verbonden zijn, als wapen gebruikt, alsof er iets
ter wereld zonder gevaar was en geheel vergetende,
dat hij op die manier de heilzaamste uitvindingen
moet overboord gooien, de meest noodzakelijke
handelingen op die manier moet veroordeelen,
enz. enz.
_7e. .Wat heeft hij kunnen inbrengen tegen het
feit, dat van de deskundigen, godsdienstig of
ongodsdienstig, haast niemand twijfelt aan het
nut der vaccinatie
Alleen de geschiedenis van den strijd tusschen
Elia en de Baaispriesters, daarbij geheel verge
tende, dat we hier met een zuiver wetenschappelijk
vraagstuk te doen hebben en niet met een zuiver
godsdienstig al meenen ook sommige godsdien-
stigen in naam van hun godsdienstige opvattin
gen de vaccinatie te moeten bestrijden en ten
tweede voorbijziende, dat hij op die manier alles
op losse schroeven kan zetten, al is iets zoo
duidelijk als dat 2 maal 2 vier is.
8e. Eindelijk is gebleken, dat zijn standpunt
volstrekt niet zoo maar met den Bijbel te ver
dedigen is, en dat zeer vele orthodoxe protestanten,
manren van gezag op godsdienstig en Bijbelsch
terrein, van de vaccinatie zelf dankbaar gebruik
maken en haar anderen zeer nadrukkelijk aan
raden.
Ontvang ten slotte, mijnheer de Redacteur, den
dank voor het plaatsen van dit stuk van
Uw dw. dn.
C. VAN GELDER.
Zie vervolg Ingezonden stukken Tweede Blad.)
Een Vieriuanskar met ramen en Cei
lings patent-assen, een Veerkaros, Boe
renwagen en Wielslede alles nieuw,
alsmede een Oude Boerenwagen ook
in ruiling te bevragen bij B. KRUIK,
Wagenmaker, Ooltgenspdaat.
zoo gunstig bekende PEOEGEIH kos
ten thans Merken Si. 4© S. IV en R.
14 S. IV met verstelbare staarten, breede
gepantserde risters en verhoogde stalen
ploeghoofden, respectievelijk f 4©,5© en
o 4, ©5 fr°. Rotterdam.
Vraag de nieuwe prijscourant bij den
Vertegenwoordiger H. KOOMAN, Dirks
iand, en de bekende agenten.
STRAAT DIJK,D1RKSLAND.
Beleefd aanbevolen.
Koopt die nooit anders dan versch bere id,
daar oude pillen schadelijk zijn voor de gezond
heid.
1000 versch bereide Pillen kosten f 1,50. Beter
is 500 te bestellen voor f 1,De werking dezer
versche piUen is ODeindig beter dan de depótpillen.
Op 26 Maart 1897 schreef Dr. DE VRIJ in
het. Pharmaoeutisch Weekblad, dat de Kinadrupr
pels in vierkante flaoons a f 1,verkrijgbaae
gesteld niet aan de eischen voldoen, ook niet de
losse daarvoor gebrui kt en n iet erkendt als zijn
Kinadruppels, maar uitsluitend de latere China
liquida. Deze worden verkooht in droppelflesohjes
van 50 en 80 cent bij
Ook verkrijgbaar gesteld bij den Heer
ROTTERDAM.
e -- - h
