Vrijdag 9 October 1903. Achttiende Jaarg. No. 938. voor de Kuidbollandoche en Keenwsclie Eilanden. Orgaan An tirevo lu tionair IN HOC SIGN O VINCES T. BOEKHOVEN. Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag. Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent. Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. uitgever: Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel. Boekaankondiging 5 Cent per regel en V3 maal. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaat 1 Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur. Alle stukken voor de Uedactie bestemd, Advertentfën en verdere Administratie trance toe te «enden aan den Uitgever. BIJVOEGSEL. Onthutst. Meer kennis. Pensioneeriiig van onderwijzers. 09 Bij dit nummer behoort een De uitlatingen, die men in deze dagen van de zijde van sommige li beralen verneemt over den stand der politieke quaestiën, is inderdaad zorg wekkend. Niet, wat betreft het belang van de christelijke partijen als zoodanig, maar wel wat het algemeene landsbelang aangaat. Gedurende de eerste twee jaren van het huidige ministerie werd ge durig de indruk gegeven, dat er van belangrijke wetten wel niet veel ko men zou. En nog nauwelijks is de tweede helft der vierjarige periode begonnen, of de heeren Borgesius c.s. gaan reeds uitbazuinen, dat er niet veel van terecht gekomen is. Als een doekje voor het bloeden wordt er dan wel behendig bijgevoegd, dat eigenlijk de tijd voor het opma ken der balans nog niet daar is. Maar onderwijl schiet men maar vast pijl na pijl op het ministerie af, en rekent den menschen voor hoeveel beter de liberalen het er af brachten. Er is niet veel kennis van menschen en toestanden noodig om te beseffen, dat al dat geschetter een gevolg is van het intiem vermoeden, dat de liberale partij bij de stembus van 1905 nog veel grootere nederlaag zal lijden dan bij die van 1901. Vandaar dat zij zich nu reeds gaat bezig ho u- den met de verkiezingscampagne, en op de deelnemers tracht in te wer ken door verdachtmaking. Niemand is in staat te zeggen, wat »de groote liberale partijmet de haar toevertrouwde macht doen zoude, gesteld, dat zij de teugels weer in handen moest nemen. Noch in de beginselen, noch in de opvatting van het gezag, noch bij het bepalen van de grenzen der Staatsbemoeiing, noch in zake het kiesrecht, noch in eenig ander voornaam stuk, zijn de heeren het eens. Zij moesten dus blijde en dankbaar zijn, dat zij den regeerings- last .niet behoeven te torsen. En zie, dat men nu desondanks want de liberale partijen weten dat even goed als wij slechts op af brekende critiek zich spitst, en de waarheid gaat verminken en ver draaien om zieltjes voor de eigen partij te winnen, dit geeft eendroe- vigen kijk op het karakter der aan voerders van zulk een waaghalzerig bedrijf., Immers, als zij hun zin eens kregen, zou geheel de natie er maar weer onder moeten lijden. Tegenover veel oppervlakkige schijnredenen van partijzieke tegen standers, is het een gelukkig ver schijnsel, dat er door sommige onzer medestanders studie van de Staatsza ken wordt gemaakt, en dat er hier en daar samenkomsten met het volk worden gehouden ter verspreiding van degelijke kennis. Nog slechts even is de herfst be gonnen, en reeds zijn meerdere par tijdagen aangekondigd, of gehouden- ^00 b. v. te Oud-Beijerland, te Krui dingen, en in het Westland. Mr. de Jong, Mr. Sybrandi, Prot Fabius en anderen toonden zich tot medewer king bereid. Zulke samenkomsten zijn zeer noo- ig, zoowel tot versterking derover- u'gingen in eigen kring als tot steun voor de twijfelaars en tot voorlichting van hen die eerlijk dwalen. Deskundigen vooralmannen die tijd en denkkracht hebben om de actueele (de ingang zijnde) politiek te bestudeerenmoeten in bedoelde vergaderingen het woord voeren. Want het komt er nu juist op aan, te laten zien, dat er in de christelijke beginselen ook voor onzen tijd kracht zit om de sociale bewe ging in het rechte spoor te brengen, en om niet slechts aan een stand, maar aan alle standen in de maatschappij ruimte te verschaffen voor eene ge zonde ontwikkeling. Eene oppositie-partij kan zich meer bepalen tot uiteenzetting der beginse len. Daarom is thans de liberale par tij zoo deerniswaardig zwak, omdat zij bijna geen vaste beginselen heeft. Maar eene regeeringspartij moet handelen, en zorgen, dat het rechte licht op haar daden valt. In bijzon derheden moet de beteekenis der wetsvoordrachten worden aangeduid. Wij hopen dan ook, dat de man nen van studie onder onze geest verwanten zich voor dit doel in den a.s. winter terdege zullen inspannen. Door de Regeering zijn eenige wets ontwerpen ingediend betrekking heb bende op de pensioneering van on derwijzers, bijzondere zoowel als open bare. Gelijk men weet zijn tot heden al leen de openbare onderwijzers in de pensioneermg opgenomen. Voorgesteld wordt nu om dat voorrecht ook te verleenen aan de bijzondere onderwij zers en zulks op grond, dat er in dit opzicht geen onderscheid tusschen beide rubrieken van onderwijzer mag worden gemaakt. De tegenwoordige bijzondere onder wijzers kunnen na aanneming van de voorgestelde regeling onmiddellijk in de pensioneering worden opgeno men, mits ze hun premie over hun vorige dienstjaren storten. Dit laatste wordt zóó gemakkelijk voor hen ge maakt dat zij daarover eenige jaren (zeven) kunnen doen. Op die wijze kunnen bijzondere onderwijzers, die stel 20 of meer jaren als zoodanig werkzaam zijn geweest toch onder de pensioneering vallen. Voorts wordt voorgesteld om de weduwen en weezen van onderwijzers, bijzondere zoowel als openbare, op te nemen onder de pensioneering. Met «de Hollander®, die op deze wetsvoorstellen wijst, gelooven wij, dat onze onderwijzers de Regeering er dankbaar voor zullen zijn. Met de particuliere pensioenfondsen bleef het altijd tobben, en zij vorderden hooge bijdragen Inzonderheid de weduwen- pensioenen zullen velen onderwijzers zoowel openbare als bijzondere toe lachen. Die alleen moesten in staat zijn de openbare onderwijzers met den antirevolutionairen president-mi nister te verzoenen, want daardoor kan veel nijpende zorg onder hen opgeheven wordenen daardoor er varen zij, dat de regeerings-toegene- genheid zich binnen de perken van wet en orde tot allen uitstrekt, zonder onderscheid. Concentratie plannen. Het kan niet onkend, dat elk jaargetij zijn eigen bekoorlijkheid heeft. Het zacht<£ lentegroen, dat de Meimaand in allerlei schakeering over beemd en gaard neer vlijt moge ons oog streelenwanneer de zomer zijn hoorn des overvloeds ledigt en de volgeladen wagens zuchten onder de hooge maar kostbare vrachten, zij 't ook dat de werkman in drukkende hitte ze laadt en lost, dan is ook in dat tijdperk veel verkwikkends. Het afvallen der bladeren in den herfst, zoowel als de met sneeuw bedekte takken van den winter wekken eigenaardige ge dachten op, stemmen over een met de eischen, die we aan eiken tijdkring stellen en geven aan ons gemoed de tevreden gesteldheid, welke 't gevolg is van 't Alles op zijn Tijd. Gansch anders is dit in 't politieke en sociale leven. Al is de politieke Mierfst- wandelaar« zich bewust, dat elke partij haar tijd heeft van ontwikkeling en ver wording, van bloei en versteening, nochtans doorleeft hij voortdurend oogenblikken, uren, dagen van innig terugverlangen naar dien jeugdigen lentetijd van irisch en op gewekt politiek en sociaal Jleven. En te meer gevoelt hij een pijnigend heimwee, als hij bij al dat versterven van een bloeiend eertijds, denkt om de naderende sneeuw stormen over de politieke velden en om de verstijvende koude der vaak politieke onverschilligheid. Dan laat hij zijn gedach ten wiegelen op de stroomen van politiek licht en leven, die >de Lentc« vloeien deed en zijn herinneringen baden in de geneugten van haar geur en gloed. De Liberale partij is in haren herfst. Het volle politieke leven van groei en bloei ligt achter haar moge de wijngaard nog eenige druifkens voortbrengen, 't zijn niet de rijke oogsten der warme Zuiderlanden. Eens was ze groot, machtig, overmachtig zelfs, als Rome, toen 't zijnen ondergang nabij wasroekeloos soms als Athene, toen 't zijn eigen zonen verbannen ging. Geboren in de wilde onwentelingsstormen, groeide zij voorspoedig op in de rustige tijden der restauratie en volmaakte gematigdheid, en werd als een bruid met levenlust ge sierd, toen de groote geest van Thorbecke haar voortleidde naar 't altaar des Vader lands om daar te zweren, aan de Lands genooten te brengen beschaving, ontwik keling en humaniteit. Zij stelde zich voor van nu voortaan te zijn de baanbreekster van wetenschap en kunst; voorlichtster en gids op de haar inziens ongebaande wegen van godsdienst en onderwijs. Zij meende te vertolken den Geest der Eeuw haar woorden leken orakelen, haar geschriften Sybalijnsche bladenhaar daden beurtelings edel als van den rechtgeaarden patriciër, maar ook wreed als die van Nero, die den ondergang der Christenen bezong. Haar vrijheid was niet altijd Liberaal haar liberaliteit niet zelden dwang. Haar wetten waren soms als de doornen, zoo scherphaar oordeelvellingen over andersdenkenden als scorpioenen zoo pijnlijk. Nu is ze in den herfst des levens. En we kunnen ons indenken, dat een partijman als de heer Borgesius, heimwee-t naar de dagen van weleertoen ze frisch en krachtig was als de eik, maar minder diep worteldebloeiend als de lelie, maar minder blank strijdlustig maar minder be dachtzaam dan de held op 't slagveld. Hij wil concentratie. Hij wil verzamelen-blazen der moedver- loren troepen. Hij wil weer eenheid bij verscheidenheid Maar 't parool, de vlag de leuze, 't shibo- leth Sociale politiek Och, ieder praat tegen woordig over J-sociaak. De meest verstokte conservatief heeft nog den mond vol van sociale eischen en sociale toestanden en sociale beginselen. De heer van Houten meende verbazend sociaal te zijn, toen hij een kieswet indiende, die voor 300.000 man nelijke personen den toegang naar 't stem bureau afslooten algemeen kiesrecht wordt op dit oogenblik door weinigen verlangd. Sociaalalles goed en wel, maar voor allen, of voor de proletariërs alleen Sociaal maar hoe ver gaat de tege moetkoming aan de laatsten Wat meer wetten te hunnen bate en ten schade van landbouw en industrie, van boer, patroon en werkgever Wat minder belasting en voor de rijkeren wat meer Hoe ver 't eene deel des volks ontlast en 't andere belast Verscheidenheid genoeg, maar is er een heid te vinden Wat is ,t parool van den heer Borgesius Geen reactie Maar die wil niemand, noch de heer v. Houten, noch de heer Rink noch Levy, noch Roëll. Wie is zoo dwaas den tijd geest te weerstaan. Trouwens, de zuigkracht der Socialistische ideeën zou dat wel be letten ook. Geen reactie dus, maar actie Goed en wel, maar wat wil men gezamelijk voor 't proletariaat tot stand brengen Een betere* Schoolwet met gelijke subsidies voor allen zonder onderscheid Gelijke monniken, ge lijke kappen voor Hooger, Middelbaar en Lager Onderwijs Waar is de eenheid Scheiding van Kerk en StaatPraat dan maar eens even met Dr. Bronsveld en de zijnen Pensioneering van den werkman zonder invoerrechten En dus door hooger lasten van middelstand en bezittende klasse Of Staatspensioneering zonder eenige premie Waar is onder de Liberalen dan de een heid Hoe ziet de vlag er uit Anti-clericaal zal dat de leuze zijn Heel goed, maar met een program met >antis<r valt niet teregeeren. Een stembus en een regeeringsprogram moeten een posi tieven inhoud hebben. De kiezers moeten weten, wat de aanstaande meerderheid stellig wil en zeer waarschijnlijk tot stand zal of kan brengen. Legen de clericalen«, tegen de Antire volutionairen en Roomschen en Christe- lijk-Historischen 't klinkt moedig maar wat krijgt 't proletariaat daar nu toch mee in den zak. 't Zijn altemaal regenlooze wolken, windeieren, die geen vrucht dragen voor 't leven. Anti-clericaal; maar waar wilt ge heen, mijne heeren. We willen weten, waar ge ons heenbrengt en hoe snel. Er is een omnibusdienst, maar ook een luchtscheep vaart. Waar moeten wij in plaats nemen, als gij, Liberalen, onze leidslieden zijt De heer Borgesius wil concentratie. Goed. Toon ons dan Uw algemeen program, opdat ge, eenmaal aan de regeering gekomen, zonder gemodder en verwatering, maar goed belijnd uw beginselen in wetten kunt neer leggen. Onze Eeuw is de Eeuw der prac- tijk. Welnu, wil dan aan vriend en vijand uw volle program laten zien; voor 1905 en voor 1909 en voor 1913. Laat dan zien uwe gemeenschappelijke eischen, uwe gemeenschappelijke richting van regeerings- beleid. Concentratie, uitmuntendZoo handelt elk verstandig veldheer, wiens troepen ver spreid waren. Maar wat is dan de nieuwe operatiebasis, van waaruit ge 't Vader land de overwinning wil doen bezorgen tegen de machtige vijanden, die zijn veste willen innemen om op de puinhoopen een nieuwerwetsche fortificatie te bouwen p Toon ons, Liberalen van alle gading, uw gemeenschappelijke programmata. Mis schien zijn we gerust Stroef raderwerk. Het parlementaire raderwerk loopt in Nederland wat stroef. Dat was onder libe rale Regeeringen zoo en 't is nu nog net eender. Wel valt er niet te klagen over de te weinige wetsontwerpen, want 't is een on weersprekelijk feit, dat de nu reeds inge diende met de nieuwe in Sept. 1904 niet zullen afgedaan zijn. Er waren er nog uit 't vorige jaar Sept. 1902'03, en be langrijke zijn weer aangekondigd dus werk vol op. Maar 't schiet slecht op, als de wets ontwerpen eenmaal zijn ingedienden eer een ontwerp uit 't Departement naar 't Staatsblad is verhuisd, kunt ge best vice versa op krukken een tocht naar Mekka ondernemen. Dan nog de BegrootingenWaarom maar niet liever Commissies ad hoe be noemd één Commissie voor Oorlog, één voor Marine, één voor Justitie enz. Nu moeten 100 heeren voor elke Afdeeling van 't Staatsbestuur adviseeren. Onzes inziens tijd vermorsen En dan bij 't debat over de verschillen de onderwerpen ook al weer ieder aan 't woord. Waarom niet één man voor elke partij, in plaats dat er tien en twaalf spreken. Laat men in de klubvergaderingen 't ontwerp behandelen, en afspreken, wie de tolk der partij zal zijn. Dan wordt er tijd gespaard. Laat men dan 't oog vestigen op de hoofdzaken, en al die minutieuse zaakjes laten passeeren. Het komt ons voor, dat men daar vaak van afwijkt, en tal van onderwerpjes aan roert, die men aan 't Uitvoerend Bewind geheel en al moest overlaten. Er wordt toch niet op geattendeerd Te meer zal men bekorten moeten, nu alles roept om spoed Er zijn nu eenmaal sociale eischen ge steld, en men wacht Laat ons hopen, dat 't dit jaar niet gaan zal als in den tijd van den heer Westra, die in 1710 over de Staten van Holland zong Sij comen bij paren Om te vergaren, In den Haegh. Sij zijn 't er zoo graagh, Sij drinken een glas, Sij ssen een plas En laten de zaak, zoo als zij was. Maandaghs in 't Logement, Dinsdaghs present, Woensdaghs pas compleet, Donderdaghs weer niet gereet, Vrijdaghs niets gedaan, Saterdaghs na huijs gegaan. Dat was in den goeien, ouden tijd Een mooi portret Troelstra af. Den isten November zal de heer Troel stra ophouden redacteur van ,t Volk te zijn. Wat de beweegredenen ook mogen zijn, hetzij dej naweeën der Staking, hetzij de weinige tijd om eiken dag uit Scheve- ningen naar Amsterdam te reizen, hetzij de mindere sympathie van sommigen voor Troelstra's al te militant en al te scherp optreden ook in de Pers, of zijn onder- vondene tegenkantig van sommige theore- thische Socialisten als mevr. Roland Holst en Gorterwat de eigenlijk oorzaak is, weten wij niet, alhoewel ze ons we) belang inboezemt. Nochtans, de beslissing is ge vallen. En hoezeer ook geneigd onzen grootsten tegenstander bij werkelijke verdiensten, bij deege kennis en een breed inzicht den tolk onzer waardeering te brengen, hij zij dan Socialist of Liberaal, in dit geval moeten wij bij onzen lof over de wetenschappelijk heid, den rijken inhoud en den helderen geest zijner artikelen toch voegen den blaam van vaak overdreven, te berispen, scheeve of eenzijdige voorstelling.

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1903 | | pagina 1