EeIV/^5.
iustus 1903.
An tirevo lu Hon air
Achttiende Jaarg. No. 932.
Orgaan
voor de Zuidliollandsclie en SSeewwscfie Skilanden.
IN HOC SIGN O VINCE S
T. BOEKHOVEN.
DEN i C
v uitgever:
ëOMMEL SM)MJ Mi
Alle stukken voor de Hedactie bestemd, Advertenttën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
KiJVOËGSKL.
Verwording.
Het ontslag van den heer Linde
man als leeraar aan de Rijksland
bouwschool te Wageningen, wordt
nog een interessant zaakje. Niet omdat
het op zichzelf zoo ingewikkeld of
onhelder is, -maar omdat het door
een berg schijnredeneeringen duister
en ingewikkeld gemaakt wordt.
De goede zijde van al die bewe
ging in den komkommertijd zijn
de bladen tuk op zoo iets rumoerigs
is, dat de geesten meer en meer
openbaar worden.
Neem bv. zoo'n mr. Levy. Deze
durft het slechts een „malligheid"
noemen, als een rijksambtenaar in
het publiek den president-mi uister
een huichelaar noemt, en meê aanzet
tot stremming van het spoorwegver
keer. Meer proefjes heelt men niet
noodig om te weten, hoe diep de
gronden voor het recht bij zulk een
vernuhigen denker liggen.
Ook een man als Kerdijk, ofschoon
minder stout, raapt toch allerlei
bedenkingen tegen de handelingen
des Ministers saam, en keurt meê
het ontslag af.
Een ding is in de bladen der vrij
zinnig democraten en der socialisten
duidelijk, n.l. dat zij den mensch en
den ambtenaar willen scheiden Niet
de rijksiandbouwleeraar heeft het
volk helpen opruien en de regeering
helpen smaden, zegt men wel neen,
dat deed slechts de vrije staatsburger,
die immers binnen de perken der
strafwet kan doen en zeggen wat
hem belieft
Dit nu noemen wij een duidelijk
bewijs van de zedelijke verwording.
En tot zulke dwaze beschouwingen
op staat8gebied komt men natuur
lijk, als men geen gezag van hooger
dan aardschen oorsprong meer erkent,
en geheel het staatsleven verlaagt
tot een worsteling van partyen om
de macht.
Het zou dan ook een mooi staatje
worden, dat aldus naar het model
van de revolutionaire democraten
werd gebouwd.
Net zooals Domela Nieuwénhuis
heeft aangekondigd als de socialisten
het vandaag klaar hadden, zouden
zij het morgen weer inéén trappen.
Gelukkig denkt onze christelijke
regeering er wijzer over en voert zij
het gezag over den mensch ambtenaar
zijnde niet twee, maar één vooral
bij het onderwas.
llei doel van de linie
„een school niet den
Bijbel."
Het blaadje, dat u ter aankondi
ging van de 25ste Augustus- of
Unie-Collecte wordt aangeboden,
bevat de Openingsrede voor bijna
25 jaren door den Voorzitter uit
gesproken bij gelegenheid van de
den 30sten October 1879 te Utrecht;
eene rede, belangrijk genoeg, om
nogmaals in herinnering te worden
gebracht. Deze Openingsrede van den
toenmaligen Voorzitter, Jhr. Mr. A.
F. de Savornin Lobman, maakt u
bekend met het doel, dat de Unie
beoogt en van welk standpunt zij na
bijna 25 jaren nog geen duimbreed
is afgeweken. De Voorzitter zeide
het volgende
Laat de opbrengst onzer 25sle
Augustus- of Unie-Collecte de blijken
dragen, dat de liefde van ons Chris
tenvolk voor de school met den Bijbel
niet is verflauwd. Moge die liefde
gepaard gaan met een mild offer
der dankbaarheid voor den zegen,
dien God ons in de Unie geschonken
heeft.
rri.inental binnen en buitenbanden
not DuDlopofCfi,iim(j 1903) vQor f45j 1 jaar
nieuws o ,e]g0n f50 mot Freeuwbeei on
m o ui e uesverkiezend Freewheel met
fitting en uzjj gebouwde machine met echte
1 Alle Rijwielen 1 jaar Boude-
rdigd. Firm
Id. K«b,« ROTTERDAM.
n(jen j,nnen wij doze goedkoope aanbieding
ntanl gi|im' vervaardigd. Vorder binnenbanden
jjiiifiibanden goede kwaliteit 3,50 1/2 jaar
f75/ Onderdeelen spotprijzen. Concurrentie
jrha'pn 30 Rotteidam. Ilandel. vraagt prijzen.
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
Advertontiën 10 cent per regel en 3/'2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsrnimte die zij beslaat
1 Advertontiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
Bij dit nummer behoort een
Lieve Vrienden
Toen ik de eerste vergadering der Unie
op '29 Januari 1879 opende, stonden wij
nog voor de onbeantwoorde vraag, hoe dt
uitnoodiging tot aaneensluitinggericht
tot de Locale Comités voor hét Volks-
peti'ionueinent, zou worden ontvangen.
Thans echter staan wij voor een voldongen
D it. Al hebben op verre na nog niet alle
Comités hunne instemming betuigd
tengevolge ook van min gunstige omstan
digheden, toch staat het nu reeds vast,
dat door zeer velen de aaneensluiting op
schoolgebied eene prijselijke en uitvoerbare
zaak wordt geacht.
Mag het dus wellicht overbodig schijnen
thans nog over duel en aard onzer Unie
te spreken toch heeft het zijn nut, dat
zij, die hier tegenwoordig zijn, zich dui
delijk en klaar van den toestand bewust
worden, opdat zij te heter in staat mo
gen zijn de afwezige broeders in de lich
ten, wanneer dit verlangd wordt. Ik wil
daartoe ook het mijne bijbrengen.
Om ons doel te scherper te doen uit
komen, wijs ik het liefst op den oorsprong
van de Unie, want in dien oorsprong lig
gen doelaard en omvang besloten.
De oorsprong nu onzer Unie is niet de
begeerte om weer eens een nieuwe Ver-
eeniging op touw te zetten, noch zelfs om
iels nieuws tot stand te brengen. Daartoe
zou ons de moed ontbreken. Neen, de
Unie is niets anders dan de voortzetting
van liet Volks-petitionnement.
Dat Petitionnement was niet eene poli
tieke beweging, maar de uiting van eene
oveituiging, die bij een groot deel onzes
volks bestaat; de overtuiging n.l., dat
buiten den invloed van Gods Woord de
opvoeding en het onderwijs niet gedijen
kunnen. De zooginaamde liberale leden
der Kamer mogen er op smalen, doch zij
doen dat slechts door de oogen te slui
ten voor de behoeften en nooden van dat
deel des volks, waarmee zij niet in on-
middelijke aanraking komen. En dat zij
die behoeften niet kennen is natuurlijk
want van onze geschriften neemt de »li-
beralev pers geen notitie en indien in
liberale kringen een liberaal den handschoen
opneemt, niet voor ons streven zoozeer
als wel voor ons recht, dan wordt hij, de
ondervinding leert het, door getrappel tot
zwijgen gebracht.
Het "Volkspetitionnement was zoo wei
nig een politieke beweging, dat het in
tegendeel, juist d ;or hen werd afgekeurd,
die meenden, dat het geen politieke ge
volgen kon hebben, omdat de Koning
toch tot teekenen zou worden gedwongen.
Maar ons volk hield zich met die poli
tieke beschouwingen niet ophet maakte
van zijn recht, ook bij de Grondwet er
kend, gebruik, en toen na twintig jarig en
strijd tegen een school zonder den Bijbel,
de liberale partijin plaats van onze
grieven te erkennenden druk verzwaarde
en nog altijd bleef volhoudendat het juist
die school zonder den Bijbel waswaaraan
"de natie gehecht is," toen is dan die
natie opgestaan om tegen dien leugen te.
protesteeren en op te komen tegen een
wet, die dien elleudigen toestand besten
digde. Dat zulk eene volksuiting moet
georganiseerd worden, zoowel om voor
velen liet teekenen mogelijk te maken,
als om min goede elementen te weren,
spreekt vanzelf. Ieder ook de liberalen
zullen dit moeten toegeven, ieder die
ook maar de kleinste petitie in eigen
plaats geteekend wil hebben, dient eenige
maatregelen te nemen. Maar dit neemt
van het spontane, van het vrijwillige niets
weg.
De uitslag, u allen bekend, was verras
send verrassend voor ons niet alleen,
maar meer nog voor dat deel onzer te
genstanders, dat te goeder trouw omtrent
de meening des volks had gedwaald.
En mocht nu dat merkwaardige feit om
zoo te zeggen zonder gevolgen voorbijgaan?
Mocht ons volk in den waan worden ge
bracht, dat die geheele beweging geen an
der gevolg zou hebben dan het bewijs te
leveren van het feitdat onze natie niet
aan de school zonder Bijbel gehecht is
en de volksvertegenwoordiging zich om
volkswenschen niet bekreunt
Neen 1 Nu eenmaal de organisatie der
Locale Comités tot stand was gekomen,
nu meer dan 300000 Protestanten, aan
wie een eigen oordeel over opvoeding van
eigen kinderen niet mag cf kan worden
ontzegd, verklaard hadden den Bijbel op
hunne scholen terug te begeeren nu
moest die gebleken eenheid bewaard blijven.
Zoo ontstond de Unie.
Als eerste gevolg van die natuurlijke
wording der Unie noem ik de noodzake
lijkheid om alleen aan de Locale Comilés
en aan hen, die zich daarbij willen
aansluiten toetreding tot de Unie te
vragen. "Wij noodigden eenvoudig uit om
■staande te blijven en om, nu men zich
eenmaal duidelijk had uitgesproken, te
verklaren, wat men nu verder verlangde te
doen. Daarom vroegen wij ook niet het
samenbrengen van afzonderlijke fondsen
ter beschikking van het Bestuur der Unie,
alsof nu de Unie geheel het beleid van
het vrije Christelijk onderwijs op zich
wilde nemen integendeel verklaarden wij
ons veeleer bereid aller dienaren te zijn,
door de opgebrachte fondsen ter beschik
king te laten van hen, die ze bijeen-
orachten- Aanvraag van rechtspersoonlijk
heid was dus ook onnoodig. Want wat
men ons geeft, deelen wij zoo spoedig
mogelijk weer uitwij bestaan niet door
het bezit van goederen, maar door de
begeerte der Locale Comités om als broe
ders saam te werken. Houdt die begeerte
op, dan valt ook onmiddellijk de Unie uiteen.
Een tweede gevolg van de natuurlijke
wording der Unie is, dat onze Unie geens
zins een politiek doel heeft. Sommigen
betwijfelen dit nog. Zelfs een der warmste
voorstanders van Ohristelijk-Nationaal
Schoolonderwijs vroeg mij of, nu de Anti
revolutionaire Kiezersbond tot stand was
gekomen, ontbinding der |Unie niet volgen
moest. Als onze vrienden ons vaak zoo
weinig begrijpen, laat ons dit dan leeren
niet te spoedig den tegenstander van kwade
trouw te verdenken! Neen! M. V. Even
min als het Volkspstitionnement beoogt
de Unie een politiek doel. Veeleer wil zij
de scho 1 losmaken van de politiek, al
is het onvermijdelijk om ook het politiek
terrein te betreden, zoolang onze tegen
standers de volksschool op dat terrein
brengen «n haar met staatsgeld, dus
met dwang, in stand houden. Maar als
Unie beoogeu wij alleen de vrije, Chris
telijke School. Om dit te duidelijker te
doen uitkomen, hebbtu wij verschillende
bepalingen onzer Statuten gewijzigdbepa
lingen, die straks aan uw oordeel zullen
worden onderworpen.
Een derde gevolg is het niet angstvallig
vasthouden aan StatuteD. Wij hebben ge
meend nu en dan daarvan te mogen en
te moeten afwijken. Want ons doel was
niet onszelven op te dringen, maar alleen
te bevorderen wat men zelf wensclite te
denkbeeld was om, ter herinnering aan het
Petitionnement, en als eenig verzet tegen
het door de nieuwe schoolwet bestendigd
zoogenaamd nationaal onderwijs, «ene col
lecte te houden ter bevordering juist van
dat onderwijs, dat door de nieuwe wet,
evenzeer als door de wet van 1857, gemin
acht en als niet bestaande aangemerkt
wordt. Algemeen werd dit gevoeld. Het
streven van het Bestuur bepaalde zich dus
alweer tot het organiseeren vau d:e collecte.
Wij vroegen dus eenvoudig aan onze
vrienden: zijt gij tot geven bereid? On
derwerpt gij u vrijwillig aan de beslissing,
door God zei ven op onze gebeden gegeven,
toen wij Hem afsmeekten niet toe te laten,
dat de Koning de nieuwe wet teekende,
maar ook daaraan toevoegdenniet onze
wil, maar Uw ^il geschiede!? Acht gij
die beslissing Gods een zegen, omdat zij
dient tot beproeving en dus tot versterking
van uw geloof? Of mort gij, gedachtig
aan de vleescbpotten van Egypte?
Welnu! Ook op die vragen hebben onze
vrienden duidelijk en beslist geantwoord.
Zekerlijk, er had meei nog kunnen gegeven
worden 1 Maar zelfs al vergelijken wij
ons niet met onze tegenstanders, die op
onze giften smalen, doch zelf hoegenaamd
niets geven voor de zaak, die zij voorstaan,
zelfs dan mogen wij ons verblijden.
De uitkomst der eerste Unie-collecte zal
u straks worden meegedeeld. Thans
zij het mij alleen geoorloofd mijnen dank
te betuigen, niet alleen aan de gevers, maar
ook en vooral aan hen, die zoo ijverig
hebben meegewerkt tot inzameling der
gelden en organiseering der collecte. Namen
te noemen is hier onnoodig. Toch mag
ik dien van onzen vriend, Dr. Kuyper,
die De Standaard en zijn talent ter onzer
beschikking stelde, en van onzen zoo ijveri-
gen Secretaris, den Heer Derkseu, niet ver
zwijgen.
Een vierde gevolg van de natuurlijke
wording der Unie is de noodzakelijkheid
om zooveel mogelijk de inzichten van elk
Locaal-Comité te eerbiedigen. Want de
Unie is de vereeniging van allen, die het
Christelijk onderwijs in hunne scholen
verlangen. Nu bestaat er zeker groot ver
schil over de wijze, waarop zulk onderwijs
gegeven moet wordenook acht de een
de medewerking der kerk onmisbaarde
ander meent, dat het voldoende is zoo de
kerk niet wordt tegengewerkt. In de ééne
gemeente zijn b. v. de Gereformeerden
en de Ned. Hervormden in staat elk voor
zich eene school te hebben, in de andere
niet. Allerlei verschillen zijn denkbaar en
bestaan ook inderdaad. Nu kan niemand
meer dan ik voorstander zijn van vrije
ontwikkeling van elke zienswijze. Kan
men verschillende scholen hebben, al wijken
ae onderling van elkaar af; bet schaadt
nietMaar hiervoor alleen zorge men, dat
men niet, omdat men 't niet geheel eens
is over den weg, thuis blijve "Voorzeker,
indien men niet weet waar de weg uitkomt,
kan zelfs dit wensclielijk zijn. Doch men
vergete niet, dat voor hem, die thuis
blijft, gewoonlijk de school zonder .Bijbel
de eenige uitwsg is. En dan vraag ik, of
die weg niet nog de slechtste is van alle.
Onze vijanden zien op ons. En vooral
laat ons dit niet vergeten God ziet
op ons! Daarom moeten wij onsafviagen
of strijd tusschen broeders onderling niet
dikwijls uit andere beweegredenen, dan uit
liefde voor Christus gevoerd wordt. Of
niet soms jaloezie, vrees dat de een meer
aanhangers dan de ander verwerven zal,
ijdelheid ook, dikwijl in het spel zijn
En of er, voor hen, die, omdat zij op
Gods Woord staan, vast van karakter zijn,
niet soms gevaar ontstaat, dat karakter
vastheid in stijfhoofdigheid ontaardt.
Eeu en veertigduizend honderd acht en
tachtig gulden drie en zestig en een halve cent.
Petitionnement, oorsprong der Unie, ook
eene uiting geweest is van de behcefte
aan vrije scholen.
Velen stellen zich voor, dat, als ooit
ons beginsel: »vrij onderwijs regel, staats-
uitzondering'/ in toepassing kwam, voor
een Unie als de onze geen plaats meer zou
zijn. Doch die voorstelling is onjuist. In
tegendeel zal dan vooral behoefte aan
vereeniging gevoeld worden. '1 Is volstrekt
onnoodig, dat alle kinderen precies van
denzelfden geest worden doortrokken. De
geest des Bijbels laat veel vrijheid toe.
Maar toch is ook organisatie noodig. Kin
deren van denzelfden leeftijd moeten onge
veer hetzelfde leeren. Aansluiting tusschen
de verschillende scholen moet er zijn. Voor
het vormen van onderwijzers, het toezicht
op scholen moet gezorgd worden. Eveneens
dient men de schoolboeken te keuren.
Deelneming der ouders moet worden opge
wekt, opdat niet, zooals thans met de
openbare school het geval is, de ouders
de opvoeding hunner kinderen blindelings
aan anderen overdragen en zich daar hoe
langer hoe minder meê bemoeien. Ook op
het aankweeken van kennis dient te worden
gelet.
Ziedaar tal van zorgen, die alleen door
Vereenigingen van algemeenen aard kun
nen worden behartigd. Zijn er, die dat
reeds geheel of gedeeltelijk doen, des te
beter. In elk geval treedt de Unie, waar
dit verlangd wordt, steunend en helpend
op. Vergaderde zij schatten voor zichzelve,
't zou noodig zijn vooraf de werkzaamheid
der Unie nauwkeurig te omschrijven. Doch
dit is het geval niet. Integendeel! Zij
ontvangt, om terstond weer uit te geven
waar zij zelve niet dadelijk behoefte heeft,
staat zij het ontvangene aan de bestaande
Vereenigingen af; zij wil allen vereenigen,
allen dienen, maar niemand in den weg
staan.
Laat ons daarom hopen, dat die veree
nigingen en die personen, die ons nog
met zeker wantrouwen gadeslaan, van betere
gedachten zullen worden, wanneer zij dank
baar de gaven ontvangen, welke wij, door
veler offervaardigheid daartoe in staat ge
steld, bereid zijn haar aan te bieden.
Ik heb u gewezen op den oorsprong en
daardoor tevens op het doel dezer Unie.
Uit de verslagen van onzen Secretaris en
uit de voorstellen, die u gedaan zullen
worden, zal het u blijken, dat ook dit
eerste jaar reeds de werkzaamheid der Unie
niet ongezegend bleef. Ik wijs, om iets te
noemen, op de plaatsen waar, tengevolge
der jaarcollecte, de eerste steen voor een
Christelijke school zal gelegd wordenop
de prijsvraag die door het Bestuur der
Unie staat te worden uitgeschreven; op
het voorstel om lezingen te doen houden
overal waar daaraan behoefte bestaatop
de belangrijke uitkeeringen, die reeds dit
jaar zoowel aan de Vereeniging voor Chr.
Nat. Schoolonderwijs ris aan die voor
Geref. Schoolonderwijs zullen kunnen
geschieden.
U daarop wijzende, dank ik God, en
roep u toe: Voorwaarts, met God! niet
tegen den vijand, maar voor onze vrije
Christelijke school Voor de school met
den Bijbel
(Unieblaadje No. 37).