0 April 1903
voor de SKiiidHioIlandficlie eis Keenwsrhe Eilanden.
Vrijdag
Antirevolutionair
Achttiende Jaarg. No. 912.
*1
1
Orgaan
1
EIDE.
IN HOC SIGN O VINCES
FEUILLETON.
iters
T. BOEKHOVEN.
Tweede Blad.
Ide keuze
5, Cheviot
ten en IS»-
>!*ffzen.
ering.
af 50 cent.
SUM.
ITIEELER.
CUT.
n Renten,
rravenhage
Deze Courant Terschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nnmmers 5 Cent.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en V3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaat
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
De algemeene staking-
DE DHA1H.
\antom
id»«h# Biz urea
lohado tab 'fti-
Ijetten su par
ken.
f
e atnemers ont-
de Landbouw-
ik et toone-
repgesteld, ten
ïrden geleverd
rrometers
TRAAT 34.
00 000.00.
eid, met Vaste
met 9O9/0 en
|0© en per half
Directeur.
BOTH Czn. te
.smarkt.
s Si»ra-
tierSng
ALIKE.
TB, Inspecteur.
do Dirsctio MALIE-
de directie Ten hot
id-Sl«iI«»diciie
hage; bij den Inspei-
n bg H.H. Agenten.
-f5
Ju
UITGEVER:
Afile stukken voor «Ie. ëSeslacSIe bestemd, A «tvenen tien en ventere Administratie franco tee te %eis«leE8 aan «Bera IJit&ever.
SOMMELSDIJK, Dinsdagavond.
Wat lang gedreigd heeft, is heden dan
in zooverre werkelijkheid geworden, dat
de algemeene werkstaking voor het trans
portwezen te water en ie land is afgekon
digd.
Reeds Maandagmorgen hebben we onze
lezers in de plaats onzer uitgifte per bul
letin hiervan kennis gegeven, en in korte
trekken iederen avond onderhouden.
Hieronder zullen onze lezers een en an
der vinden omtrent die staking. Deelen we
allereerst mee de wijze waarop zij is ge
proclameerd.
Door het Comité van Verweer is te Am
sterdam het volgende manifest verspreid:
MEDE ARBEIDERS.
Zoo zullen wij dan worden geknecht
Zoo zal ons alle recht worden ontnomen
om te strijden voor een beteren toestand
Zoo zal de regeering van »Christenen«
zorgen, dat wij ons leven op de meest ón
christelijke wijze moeten voortslependat
honger en ellende voortdurend ons deel
zullen zijn en dat de kapitalisten hunne
brandkasten zullen kunnen blijven vullen ten
koste van den welvaart der arbeiders.
Er zullen wetten worden aangenomen,
waardoor de arbeiders geheel zullen wor
den onderworpen aan de patroons, waar
door iedere krachtige loonbeweging onmo
gelijk zal worden gemaakt. Waardoor het
niet mogelijk zijn zal onze vrouwen wat
meer weekgeld te geven. Waardoor onze
kinderen zullen moeten leven in dezelfde
treurige omstandigheden als waarin wij zijn
opgevoed.
Mannen en vrouwen
Heden is de algemeene werkstaking af
gekondigd voor alle werkers in de tran
sportbedrijven te water en te land, zoowel
spoor- als havenarbeiders.
Heden is de dag, dat het gansche Ne-
derlaudsche proletariaat zal opstaan tegen
zijn onderdrukkers
Op dan, gij allendie onderworpen zijt
aan patroons willekeur en tyrannie.
Op dan, gij mannen die, als vrije Ne
derlanders, weet, dat slechts één ideaal le
vend voor u is, het ideaal der vrijheid om
u te verweren tegen onrecht en uitbuiting
Op dan, gij vrouwen die uw kroost lief-
hebt, die wilt dat uwe kinderen zullen zijn
in gelukkiger omstandigheden dan gij.
Op dan, gij allendie weet dat de toe
stand van de arbeiders verbetering behoeft
en dat die verbetering wordt tegengehou
den door de worgwettea der Regeering.
Heden is de dag van verweer
Heden zullen de Nederlandsche arbeiders
toonen geen slaven te zijngeen willooze
werktuigen in de handen van de patroons,
maar menschen, denkend en levend gevoe
lend den nood, die zal blijven bestaan als
deze wetten worden aangenomen.
Wij roepen u op met ons te strijden
het gaat om welvaart, om ons geluk, om
onze vrijheid.
Welnuschaart u aan onze zijde.
De Transport-arbeiders legden het werk
neer en morgen zullen er meer volgen.
Wat zult gij doen Het licht van den
dag der vrijheid straalt ons tegen. Wenscht
gij het komen van dien dageraad te ver
haasten
Maar als gij dit doet, weet dan, dat gij
bij het neerleggen van het werk moet zijn
kalm Uw daad moet zijn grootsch en krach
tig. Als gij dat doet, dan behoort gij te
zijn op de vergaderingen die zullen worden
belegd. Maar als gij daar niet behoeft te
zijn, dan behoort gij thuis.
De bourgeoisie zou misschien graag zien,
dat gij optochten hield of in grooten ge
tale u op straat vertoondet. Dat mag niet
De bourgeoisie zou misschien willen, dat
door het aanrichten van een bloedbad de
beweging kon worden gesmoord. Dat mag
niet
Hoe men ook tracht om te verleiden tot
daden, waardoor slachtoffers kunnen vallen,
gij allen hebt te zorgen, dat deze gelegen
heid niet gegeven wordt'
Gij hebt kalm te blijven en sterk Gij
hebt te strijden voor u en uw gezin. Gij
hebt te strijden voor uwe vrijheid Gij hebt
er voor te waken, kalin en voorzichtig,
maar met kracht, dat het Nederlandsche
proletariaat niet wordt geknecht-
Maar dat de Nederlandsche arbeiders
fier en vrij het hoofd kunnen opheffen en
zeggen: »Men heeit ons willen krenken in
onze rechten.»Men heeft ons tot slaal
willen maken van het kapitaal* »Wij, wij,
de mannen, wij zullen pal staan voor onze
vrijheid en onze toekomst.*
Leve de arbeidersbeweging
Aldus luidt het manifest, dat niet zui
nig is met dikke woorden naar men ziet,
en weer een eigenaardige voorstelling van
de zaken geeft.
Wij nemen het stuk in zijn geheel op,
omdat het later nog wel eens ter sprake
zal worden gebracht.
Ook het plaatselijk Comité van verweer
heeft een opwindend manifest verspreid.
Ook te Rotterdam werd een dergelijk
opruiend stuk verspreid.
Zoo is dan de staking een feit.
De proclamatie kwam voor het publiek
vrij onverwacht doch de politie en de
militairen waren vlug bij de hand, want
de autorit eiteu waren reeds tijdig op de
hoogte
Allereerst werden
alle stations
door militairen en rijksveldwacht bezet.
Over het gansche land werden de militai
ren uitgezwermdonder leiding van de
stationschefs werden de posten verdeeld.
Op de verschillende lijnen werden milil aire
posten uitgezet, en strenge instructiën wer
den gegeven om mogelijke wanordelijkhe
den of ongevallen te voorkomen,
Intusschen reden verscheidene treinen
uit allerlei richtingen.
De stations leveren een eigenaardigen
aanblik op. Voor het station eenige cava
leristen en wat bereden politie, die zorg
draagt, dat er geene samenscholingen ont
staan en de vele nieuwsgierigen geregeld
in beweging blijven. In de vestibule mili
tairen, sommigen hoog ernstig met gewich
tig uitzien, die onder den pessimistischen
indruk der huidige gebeurtenissen verkeeren
anderen de meesten de zaak nogal
kalm opnemend, genietend van de leven
dige zijde van de bedrijvige tooneeltjes die
de vestibule te zien geeft en ook van de
zonderlinge verbazing van menschen zoo
als er altijd zijn, trotsch couranteberichten
en eene agitatie van 2 maanden die
niet weten van wat er //aan de hand* is
en zich sterk verwonderen, dat ze niet
kalmpjes hun weg vervolgen kunnen en
rustig hun trein bereiken. Alle passagiers
(perronkaarten worden niet afgegeven) moeten
in de wachtkamers verblijven, tot hun trein
wordt afgeroepen, en worden door schild
wachten zoolang binnensdeurs gehouden,
Op het perron kalmte. Niet de doodsche
stilte van 31 Januari, want het verkeer
gaat zijn gang al is het geen geregel
de. Wanneer een trein vertrekt, wat ge
loop van de niet talrijke passagiers. En dan
weer de perrons alleen betreden door
Spoorpersoneel, de manschappen van de
bezettende compagnie en een enkelen nieuws
gierige, die toch weet binnen te dringen.
Door de Hollandsche Spoorwegmaat
schappij zijn bilejtten aangeplakt, waarop
staat dat zij, die niet binnen vierentwintig
uur den arbeid hebben hervatals ontsla
gen worden beschouwd.
Een tw.ede aankondiging roept men
schen, die als treinsmid enz. willen werk
zaam zijn op, zich aan te melden.
Een derde deelt mee, dat wie de maat
schappij op een of andere wijze van dienst
meent te kunnen zijn zich daartoe aan de
kantoren of bij den stationchef te vervoe
gen heaft.
De dienstregeling is wel beperkt, maar
geregeld onderhouden. Van een spoorweg
staking is geen sprakealleen van be
lemmering van het verkeer.
Een compleete nieuwe dienstregeling is
door de H. IJ. Mij reeds ontworpen, die doet
zien dat op alle lijnen de dienst onder
houden wordt.
Het dienstdoende personeel bestaat voor
een zeer aanmerkelijk deel uit leden van
de verschillende Bonden van Ordede
menschen die arbeiden, doen kalm hun
plicht. Zij hebben het moeilijk.
Zien we eerst den toestand in
Amsterdam.
Er wordt onder de hoofdstad een vuur
gestookt, dat ieder moment een uitbarsting
kan teweegbrengen.
En dan
Ik durf er het antwoord niet op geven
zegt een correspondent van het U t r
D a g b 1omdat ik me geen voorstelling
kan maken van den toestand, die staat in
te treden; ik weet niet, hoe de gevolgen
te beschrijven van het redeloos opzweepen
van den werkmansstand, die met ruw ge
weld gejaagd wordt in een richting, die hij
niet op wil, maar op moet, omdat het 't
begeeren is van de bende, die de leuze van
den 1-Mei-dag niet langer wil doen zijn een
phrase, die telken jare als een stille wensch
prijkt op de schilden die men ronddraagt,
maar het proletariaat dien dag op straat wil
hebben, ten bewijze, dat de macht van den
arbeid die van het kapitaal heeft overtrof
fen.
Inmiddels moet aan de houding van de
stratenmakers de grootste aandacht worden
geschonken, want zij kunnen de oorzaak
zijn van erger dingen.
De geheele aanleg van het electrische
tramwegnet ligt nu stil, aan bestraten kan
niets worden gedaan, men begrijpt, dat zijn
toestanden, die geen 2-maal 24. uren in on
ze stad kunnen voortbestaan en ongetwij
feld zal het Dagelijksch Bestuur maatrege
len nemen om die werkzaamheden te doen
verrichten, die geen uitstel kunnen dulden
er liggen bijv. verscheidene straten open
gebroken, omdat er tramrails worden ge
legd die stremmingen in het verkeer kun
nen niet duren totdat het den stratenma
kers of grondwerkers zal convenieeren den
arbeid te hervatten. Er zal in dit alles
moeten worden voorzien en het is te ver
wachten, dat de stakenden iedere poging
daartoe zullen trachten te belettendan zal
geweld moeten worden aangewend en zul
len ernstige straattooneelen voor de deur
staan.
Is deze quaestie alzoo van het grootste
belang, niet geringer is het gevaar, dat in
de schuitenvoerdersstaking dreigt; de schade
die de Amsterdamsche transitohandel lijdt
is enorm. Duitschland beschouwt onze ha
ven als zóó onveilig, dat de grootste zen
dingen ons land niet meer aandoen men
weet dat Emden vo*r den doorvoer is
aangewezen. De vaart op Engeland is zoo
goed als gedaan op dit oogenblik de groote
stoomschepen varen reeds onmiddellijk door
naar Hamburg, Bremen, Emden enz. De
Engelsche handel vermijdt Amsterdam zorg
vuldig en zal. naar in koopmanskringeu
met grooten angst wordt gevreesd, voor
zeer langen tijd genoeg van Amsterdam
hebben. De drukke lijn AmsterdamHuil
brengt niets meer aan en zet niets meer
afuit Zuid-Eqgeland is sedert twee dagen
geen boot aangekomen.
Wie berekent de schade
De Transportfederatie redeneertjuist
die schade zal ons de overwinning bezor
gen, zóó houden ze 't geen tien dagen uit.
Maar dat zal nu de groote vraag zijn de
Werkgeversvereeniging heeft den schuiten
voerders tot Maandag (dus gisteren) gele
genheid geboden fot inkeer te komen vol
hardt men dan nog, dan zullen de patroons
weten wat hun te doen staat.
En weet men wat er dan gebeurt
Dan wordt in Amsterdam de groote strijd
aangebonden tusschen werkgever en werk
nemer op 't watertransportgebied dan zal
principieel worden uitgemaakt, wie de baas
is de patroon of de werkman.
Er loopen twee lezingen over de midde
len, die de werkgevers zullen gebruiken
men hoortdat eenvoudig de heele boel,
de handel in zijn geheelen omvang, zal
worden stopgezet en het werkvolk zal wor
den naar huis gezonden, terwijl anderen
zeggendat het stakende personeel ter
stond na het verstrijken van den bepaalden
termijn (Maandagmorgen 9 uur) zal wor
den ontslagen, voorgoed, een nieuw perso
neel zal worden aangeworven, wat men
mogelijk zou achten, omdat een agitatie
van kwaadgezinden tegen eenige duizenden
goedgezinden niet zou kunnen worden vol
gehouden.
Welke lezing nu de ware zal blijken, doet
voor het oogenblik niets ter zakevast
staat, dat de werkgevers tot het laatste toe,
het koste wat het wil, den geweldigen strijd
om de macht in de haven zullen strijden.
De werklieden hebben in hun motie van
Vrijdagmiddag ronduit gezegd, dat ze ma
ling hebben aan iedere waarschuwing van
de zijde der werkgevers toegeven van den
kant der patroons is niet meer te wachten
en zou dan toch ook hun positie voor goed
onmogelijk maken, zoodat we ieder uur
kunnen rekenen op gewichtige gebeurtenis
sen.
Want moet er geen einde worden ge
maakt aan een tactiek, die bijv. patroons,
Hoofdstuk IV.
DE TERECHTSTELLING.
15)
Eindelijk was de dag voor de openbare
terechtzitting bestemd, aangebroken. De ver
dediger, die den beklaagde was toegevoegd,
had hem volkomen gerust gesteld, want nadat
bij de zaken had onderzocht, meende ZEd.
Achtbare dat er veel ten gunste van beklaagde
aan het licht zou komen.
In een groote zaal heeft de rechtbank zit
ting genomen. De zaal was gevuld met publiek,
hetwelk deels uit belangstelling, maar meest
uit nieuwsgierigheid naar de tribune was ge
komen.
Pieter Brandarhorst//, riep de deurwaarder
met forsche stem, en op datzelfde oogenblik
traden twee rijksveldwachters te voorschijn,
die den beklaagde binnenleidden.
Wat zag hij bleek. De cel beeft haren in
vloed ook op zijn gelaatskleur doen gelden.
Maar wat veranderde hij telkens van kleur,
toen hij bij zijn binnentreden in al die aan
gezichten van vreemden en bekenden staarde,
en zoo onverwachts voor zijn rechters stond.
Niet minder dan zeventien namen van ge
tuigen werden afgeroepen, die dan kunnen
vertrekken in een der nevenzalen, om daarna
bij vernieuwing te verschijnen ten einde onder
eede gehoord te worden.
Ofschoon Branderhorst het niet wist of
weten kon, zou de socialist voor hem de
ongunstigste getuigenis afleggen. De officier
van justitie, alsmede de verdediger van be
klaagde wisten dit wel. Ook wist de verde
diger, dat er eenige oorzaak van verbittering
zou kunnen bestaan. Branderhorst werd.
ondervraagd, en gaf hetzelfde antwoord, wat
hij zoo menigmaal reeds gegeven had. Aan
boos opzet verklaarde hij zich onschuldig.
De eerste getuige was de socialist. Hij be
loofde de waarheid en niets dan de waarheid
te zullen zeggen, en leidde de gevorderde eed
af. Na ondervraging bleef hij bij zijne meening,
uitgesproken voor den Commissaris van politie,
die voor Branderhorst zeer bezwarend was.
Maar toen de Voorzitter van de Rechtbank
hem op het ernstigste betuigde, dat hij onder
eede stond, en die meening, die hij was toe
gedaan, werkelijk niet moest bestaan, en de
officier van justitie begon te dreigen met ver
volging, wegens het afleggen van een valscben
eed, liet onze socialist zijne meening varen,
en verklaarde alleen wat hij gehoord en ge
zien) had.
Alle getuigen waren gehoord, De officier
van justitie kreeg het woord. ZEd. Gestr.
wees op het gunstig verleden van beklaagde,
dat op dien bewusten Zondag voorafgaande
aan don treurigen dag waarop dit feit was
voorgevallen, gevaar liep verwaarloosd te
worden. De drank speelde ook hier weer een
hoofdrol. Spreker achtte het ten laste gelegde
niet beweze», maar meende het feit te moeten
brengen onder de rubriek onvoorzichtige
handelingen, en eischte zes maanden gevan
genisstraf.
Toen kwam de verdediger aan het woord.
Om een recht begrip van deze zaak te kunnen
vormen, achtte de nog jonge advocaat het
noodzakelijk eene korte beschrijving te geven
van het voorgevallene in de laatste dagen,
die aan den dood van Jan Grootheid waren
voorafgegaan, in verband met de zaak, die
thans verhandeld werd. Tegelijkertijd teekende
pleiter bet leven van den verslagene, als zeer
ongunstig, en dat van beklaagde als onbe
sproken. Nu het karakter van den verslagene.
Menigmaal bad hij bewezen zeer plaagziek te
zijn, en beklaagde was nog al eens zijn mik
punt. Uit het getuigenverhoor was het ge
bleken, hoe (le verslagene zijn plaaglust tot
bet uiterste had bot gevierd, waardoor de
onaangenaamheden tusschen beklaagde en
verslagene zijn ontstaan.
Beklaagde echter bleek in alles zeer kalm.
Menigeen zou het bloed gekookt hebben.
Hier was dit niet het geval. En was Jan
Grootheid niet als een woesteling op beklaagde
dreigende toegesneld, hoogstwaarschijnlijk, ja
zeker, zouden ze niet handgemeen zijn ge
worden. Nu echter trad beklaagde ter zelf
verdediging op, maar heeft niet meer gedaan,
dan zijn aanvaller van zich geweerd. Dit was
voor den zeer beschonkene aanvaller genoeg
om neer te storten. Niet beklaagde heeft zijn
aanvaller tegen den grond geworpen, mhar van
zich geweerd, waardoor deze viel. Die val was
onafhankelijk van den wil van beklaagde. En
in die val komt de aanvaller in aanraking met
het scherpe voorwerp, waardoor de wonde
aan het achterhoofd veroorzaakt werd, waar
aan de aanvaller stierf.
De gespannen verhouding tusschen beklaag
de en verslagene reroorzaakt door bet plaag
ziek karakter van den laatste verslagene en
het vijandig getuigenis van den eerste getuige,
wekte het vermoeden van wraak, waarvan hier
heelemaal geen sprake was.
Onvoorzichtigheid zooals de officier van
Justitie het feit meende te moeten noemen,
kan liier evenmin ten laste gelegd worden,
//Neen dronkenschap van Grootheid, zeide spr.
dat was de oorzaak. Beklaagde had tot zelfver -
diging gehandeld, en heeft niet anders kunnen
bandelen. Iets strafbaars kan hem niet ten
laste gelegd worden.// Het oordeel der recht
bank kon niet anders dan vrijspraak zijn,
terwijl hij onmiddelljke invrijheidstelling ver
zocht.
De rechtbank begaf zich in de raadkamer.
In liet publiek werd gefluisterd, maar doodstil
was het, toen de lieeren weer in de rechtzaal
verschenen. Aller oogen waren op den voorzit
ter gevestigd. De hamer viel, beklaagde moest
opstaan, en verkreeg gelegenheid, indien hij
nog iets ter zijner verdediging in het midden
had te brengen, dit te doen. Branderhorst
antwoordde dat zijn advocaat de zaak had
besproken, juist zooals die was voorgevallen.
//Ik acht het onderzoek in deze zaak gesloten,
zeide da voorzitter. De rechtbank geeft bevel
tot onmiddelijke invrijheidsstelling van be
klaagde en zal over acht dagen uitspraak
doen.//
Een gedempt applaus van het publiek werd
door de aanwezige dienaren der politie slechts
met moeite onderdrukt. Een stroom van visite
kaartjes werd den verdediger van verschillende
zijden aangeboden, terwijl al zijn collega's d'e
in toga en bef, de terechtzitting hadden bijge
woond, hem omringden en hem de hand. te
drukken en te feliciteeren met zijn voorloop'g
succes. (Wordt vervolgd.)
i!
ass A
