HAAS- EN
i
BIJV O'4 SE
Vrijdag 21 Novembfl9Q2. N
Tuin- en LandI»o»w,
fraairliaali.
Antwoorden of mededeelingen
Binnenland.
Christendom en socialisme.
luiteiilaiHl.
BEHOOREHbl
IN HOC SIGNO'i
Plaatselijk Nieuws,
Soiuuielsdijk Maandag jl. hield het
Bestuur der Vereen, tot ondersteuning van
de slachtoffers der leerplichtwet eene ver
gadering met 't doel om den toestand dier
Vereen, te bespreken. Was de vorige
week een 40 gulden uitgekeerd, aan de
huisgezinnen, wier kostwinners eenige da
gen in de gevangenis hadden gezeten, de
vraag was thans aan de orde, hoe de stand
der kas was en wat gedaan moest worden
om haar weer aan te vullen. Door een
klein misverstand bleek de kas nog redelijk
gevuld, hoewel de gedachte was gekoesterd
en uitgesproken, dat er te kort was. Met
't oog op mogelijke veroordeelingen in de
toekomst werd echter besloten ten tweede
male rond te gaan bij de leden, en hun
andermaal hunne contributie, minstens een
kwartje, te vragen. De bestuursleden v. Ant
werpen en Razenberg zouden in Sommels-
dijk rondgaan, terwijl ook te Middelharnis
voor 't ophalen zou gezorgd worden. Na
tuurlijk, dat na de afdoening der zaken
nog eenige oogenblikken gesproken werd
over het feit, dat er in de Leerplichtwet
nog geen wijziging was gebracht, alhoewel
deze was beloofd en door geheel Flakkee
gehoopt. Dat er ook gesproken werd over
het harde hondenbrood, en de uitstekende
sloten op deuren en ledikanten, spreekt
van zelf. Alles was slecht in de gevangenis,
had er een gezegd, behalve de sluiting!
Die kon nergens beter wezen 1 We moes
ten bij al die treurigheid nog glimlachen
over zoo'n optimist Overigens! diep treurig,
met zulk weer naar en in de gevangenis!
Middelharnis. Vrijdag j. 1. bleef de
stoomboot, >Onderneming'C wegens zware
mist de reis van Rotterdam naar hier
schuidig.
Stad aan 't Haringvliet. De heer E.
H. de Ruiter heeft naar men verneemt
zijn ontslag aangevraagd als Wethouder.
Den Bommel. Vrijdagavond half ze?et
ontstond bij een bewoner aan de Voor
straat brand, door het laten vallen van ees
brandend petroleumstel. Dezen brand liepi'
doordat de vlammen wegens het veleroo-
ken uitdoofden, bijzonder gelukkig af.
I
van werklieden klem en kracht bijzet bij
zoo'n contract, en ook de Overheid haar
straffende hand doet gevoelen bij roeke
loos en opzette ijk verbreken van den
band, hetzij door patroon, hetzjj door
arbeider: en als dan do publieke opinio
zich krachtig uit tegen eiken overtreder
van eene wettelijk aangegane veibinte-
ni8, en teveDS het Evangelie den geest
des ontfermens ingiet in het hart van den
meerdere, en den mindere overtuigt,
dat hij in zijn patroon iemand te zien heeft,
die hem heett aangesteld, en aan wiens
woord hij dus in de werkplaats heeft te
gehoorzamen, voorzoover dit niet in strijd
is met contract en zedelijke verplichting
jegens God, zichzelven en zijn naasten,
dan wachten we daarvan zeer veel heil
vour de goede verhoudingen, zoo zedelijke
als geldelijke, tusschen patroon en knecht.
Er moot een richtsnoer zijn, een regel
van leven en handelendat voorkomt
allerlei strijd, moeite en ontrouw. Dat
geeft vastigheid en verband!
Zwenclelarij
Een vreemd zaakje met die Trustmaat-
schiippij "Wilhelmina"! In de N. R. C.
van 1 i' Nov. Ie Blad B. staat een groote
advertentie nl."Naamlooze vennootschap
Nederlandsche Trustmaatschappij voor goud
en andere Mijnwaarden //Wilhelmina,'/
gevestigd te Amsterdam, opgericht bij acte
d.d. IS Maart 1902,// enz. enz. Kapitaal
12 miilioen 4 Commissarissen en een Raad
van Ingenieurs uit 5 personen bestaande;
die 't zaakje besturen, aandeelen van f 12;
geld te storten bij 38 met name genoemde
bankiers en firma's.
lil de N. R. C. van 12 Nov. Ie Blad
B komen voor twee advertenties, waarin
7 vsn die 38 bankiers zich terugtrekken;
terwijl er in het 2e Blad B. van 11 Nov.
reeds aangekondigd werd een Open brief
gericht tot Ex. den Min. v. Justitie naar
aanleiding der uitgifte door die Naamlooze
Trust van 12 miilioen.
In de N.R. C. van 13 Nov. Ie Blad
A alweer terugtrekken van een j aar ban
ken, en ook een bericht van Het Bestuur
der Trustheeren, dat er een brochure zal
veischijnen, waarin het zich tegen de aan
vallen der firma's en anderen zal verdedigen.
leder zal uit deze korte toelichting reeds
merken, dat het zaakje zoo schijnbaar niet
erg sekuur staat.
"Het Volk" van 15 Nor. zegt er het
volgende van:
Zwendel. In de fiuautieelewereld is vrijwut
opsobinldiiig teweeg gebraoht door de poging van
sen klubje Haagscho finanoiere, die verJegen
zitten met eenige slecht rendeerende mijnen, om
deze voor grof geld kleine renteniers in de maag
te stoppen.
Zooals van het allerchristelijksto kamorlid De
Bam, een der oommissarissen van deze onder
neming. kan verwaoht worden, is daaraan de
naam „Wilhelmina" gegeven en prijken de aan
deelen van f 12 die wen door middel van minder
groote bankiers traoht te plaatsen, met haar
portret.
Of men de Koningin wel een dienst doet, door
haar naam aldus ijdelijk te gobruiken, kan na
kennisneming van den zwendel, die hiermee ge
pleegd wordt, geen vraag meer zijn.
Op bet prospeotus komt nog een ander portret
voorniet van een koningin, doch van een ko
ning, den geldkoning van het oogenblik, die
groote maatschappijen tot een reuzencrust ver
bindt: Pierpont Morgan, „de trustkoning", zooals
de heeren hem noemen.
Onder dit etiket „vóór koningin en dollar"
gaat de zwendel beginnen.
Men vraagt van het publiek hot bagafelletje
van 12 miljoen gulden, dit door de bizondero
welwillendheid van het bestuur door „het kleine
kapitaal" mogen worden bi'eengobracht.
De aandeelbewijzen, daarvoor ontvangen, zijn
heel mooi; de ongelukkige kleine rentenier,die
ze ontvangt, zal „uit de zeldzaam fijne, artistieke
uitvoering daarvan zien, dat de eisohen der est
hetica in deze een woord meegesproken hebben,"
zegt het prospeotus.
Met andere woorden bekocht ben je nooit want
als 'top 'tergst loopt heb je voor je 12 gul
den nog altijd een mooi plaatje om aan den
wand te hangen.
„Hiervoor nu heeft men een aandeel in een
anthracietmijn eu twee kolonmijnen in Duitsch-
land drie onderste beddingen waarvan de
„Frankiurter Zeitung meldt, dat zij slechts kolea
van geringe kwaliteit opleveren een ervan „zoo
goed als zonder kolen" onde dolenvelden, waar
van oen op het punt staat gerechtelijk ver
kocht te worden.
- Op deze twijfelachtige waarden wordt een
divident van 30 procent voorgespiegeld.
Bovendien behooren tot de onderneming een
kolenveld in Bumenië waarvan groote winsten
worden in uitzicht gesteld hoewel van produk-
tie of afvoer tot nog toe zelfs geen sprake was,
kwikzilvermijnen in Oostenrijk Hongarije die
70 prooent winst heeten te zullen oploveren
hoewel het laatste overgelegde rapport eerst nog
verdere onderzoekingen verlangt voordat men
tot exploitatie kan overgaan.
Bovendien twee „goudmijnen, in Spanje waar
van reusachtige winsten worden beloofd en ko
permijnen in Italië die eerst nog moeten onder
zocht worden maar waarvan sohitterendo resul
taten worden besijferd.
Op dit schrijven afgaande, zou men zoo
zeggenDat zaakje is klinkklaar bedrog
En de kleine burgers, enz. die met zulke
hooge winsten worden gepaaid, zouden de
dupe worden.
Hoe dit nu verder afloopen zal, weten
we natuurlijk niet. Maar 't komt ons voor,
dat men wel eenigszins de voorzichtigheid
in acht mag nemen, en zijn 12 gulden
beter besteden kan aan 15 mud goede
kachelkolen, die bij den voorspelden stren
gen winter goed te pas zullen komen
Eu de pijpenkoopman blijft maar roepen:
'k Heb groote steeien kleine, steelen Maar
groote steelen 't meest
STIKSTOF ALS PLANTENVOEDSEL.
slot.
Tot slot nog iets over de wijze, waarop som
mige planten, zich de vrije luchtstikstof kunnen
verschaffen voor den opbouw harer organische
voortbrengselen.
Reeds vele jaren geleden hadden de meeste
praktische landbouwers opgemerkt, hoe na den
verbouw van sommige gewassen, met name
klavei soorten, de grond wel vruchtbaarder
scheen geworden. Eindelijk bleek aan enkele
onder die practische mannen en wel inzonder
heid aan den Duitschen landbouwer Schultz
Lupits, dat de meerdere vruchtbaarheid vooral
een gevolg was van den grooteren stikstofrijk
dom na de bedoelde gewassen in den bodem
voorkomende. Toch bevatten de gekweekte
planten zelve heel veel stikstof, omdat ze rijk
aan eiwit waren. En zelfs op bepaald stikstof-
arme gronden groeiden ze uitstekend.
Teneinde meer van dit eigenaardige ver
schijnsel te weten te komen, om de natuur
zoo mogelijk haar geheim te ontfutselen,
sloegen toen de mannen der theorie de hand
aan de ploeg. En na vele en velerlei proefne
mingen, vooral in 't klein, maar nochtans met
veel nauwkeurigheid uitgevoerd, leerden ze 't
verschijnsel volkomen verklaren.
Ook hier waren 't al weer bacteriën, die
aan 't werk waren. Zij stelden de planten in
staat, de vrije luchtstikstof te veranderen in
organische stikstof. Wel duurde het een heelen
tijd, voor men volkomen zekerheid had, voor
men de bedoelde bacteriën volkomen zuiver
kan kweeken. Toch is men hierin geslaagd.
En thans weet men dan ook, dat voor 't eene
gewas niet geheel dezelfde bacteriën hare hulp
verleenen als voor 't andere. Men heeft, om
'r zoo eens te zeggenerwtenbacteriën, boo
nenbacteriën, lucerne bacteriën, roode klaver-
bacterien enz. En deze zijn in den handel
verkrijgbaar, hoor lezer. Nitragin heet het daar.
Maar als ge er van wilt koopen, moet ge er
bij vertellen, voor welk doel ge 't noodig hebt.
Daar komen sommige akkers voor, niet waar,
waarop bv. klaversoorten maar heel slecht
willen groeien. Nief altijd, maar toch somtijds
komt dit door de afwezigheid van de bedoelde
bacteriën. In zoo'n geval kan wat nitragin
wonderen doen. Maar noodig is 't koopen van
nitragin dan nog niet altijd. Wellicht kan de
kwaal ook wel eenvoudiger verholpen worden.
Bij uwen buurman bv. ligt eer) stuk land,
waarop de door u gewenschte klaversoort steeds
best wil. Welnu, vraag hem van zijn land een
paar Toer grond op uwe akkers te mogen
rijden. Laat deze liefst een beetje regelmatig
verdeelen, ineggen en tien tegen een wil er
dan bii u ook klaver groeien, als de bemestings
toestand overigens goed- is. Met de aarde hebt
ge dan ook wel heel wat van de onmisbare
bacteriën overgebracht. M.
Vragen en Antwoorden worden kosteloos geplaatst.
zyn met hetzelfde nummer gemerkt alg de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen.
407 Komt hst wel voor dat een jonge kip be
gint te leggen nog voor ze zes maanden oud is
408. Wat bedoelt men met mengboter?
409 Hoe kan acetyleengas ontstaan als men
water druppelt als zoogenaamd karhid.
410 Is de Eigenheimer als winteraadappel aan
te bevelen?
411. Mij is te zien gegeven een zilver muntstukje
gemerkt aan de eene zijde Z e e lan d ia 1684 en
aan de andere zijde 2 S. met den leeuw daar
tusschen,
Welke waarde kan dat hebben Een lezer.
Antwoordene en Mededeeling.
404 Vooral in 'tNoorden van ons land. In 't bij
zonder de Fjiesche kleistreken.
405. Bij ons te lande is de melk der geit meest
al wat vetter dan de koemelk. Daardoor zal ze
ook wel'iets voedzamer wezen.
406. Amiden zijn te beschouwen als overgangs
vormen van het eiwit. Laten we veronderstellen
dat zich ergens in de plant eiwit bevindt en dat
dit naar een andere plaats moet worden getrans
porteerd. Het moet dan eerst een weinig veran
deren, voor het in de sappenstroom kan worden
opgenomen. En dan is het geen echt eiwit meer,
maar behoort het tot die stoffen, die amide ge
noemd worden.
AMBACHTSSCHOOL OP FLAtCKEE.
De Commissse uit de Staten, in wier
handen het voorstel van Ged. Staten om
aan het Nuts-Departement een jaarlijksche
subsidie van f 1500,toe te kennen, ge
steld was, gaf, luidens het rapport van den
heer De Wilde blijk de pogingen om op
Flakkee het vakonderwijs in een aange
wezen School aldaar in te voeren op
hoogen prijs te stellen. Eenstemmig was
de Commissie van oordeel, dat het De
partement >Middelharnis-Sommelsdijk« van
de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen
hulde verdient voor het initiatief in deze
zaak genomen. Evenwel werd door de meer
derheid der Commissie leedwezen uitge
sproken, dat het Bestuur van het Depar
tement, kennende de vrij scherpe tegen
stelling tusschen de twee politieke richtingen,
waarin de bevolking op Flakkee gedeeld
ligt, de tot standkoming der ambachtsschool
niet heeft gepoogd op te dragen aan een
zelfstandig Comité, waarin de twee politieke
richtingen behoorlijk vertegenwoordigd zou
den zijn. Alsdan had men mogen rekenen
op de mogelijkheid om de sympathie van
geheel de bevolking voor de op te richten
school te verkrijgen; terwijl thans bijna
uitsluitend slechts één richting onder de
bevolking zich voor die school heeft ver
klaard.
Volgens die leden is het op zichzelf niet
voldoende om pogingen in het werk te
stellen tot het oprichten van een dergelijke
instelling, maar moest met die pogingen
gepaard gaan een ernstig streven om de
sympathie van zoo mogelijk de geheele
bevolking der streek, waarvoor de school
bestemd is, te verkrijgen. Zonder die sym
pathie toch zou een school als hier bedoeld
wordt, geen voldoende levensvatbaarheid
hebben.
In hun schriftelijk antwoord gaven Ged.
Staten het* volgende te kennen:
»In den gedachtengang der Commissie
»zal de ambachtsschool moeten worden
^opgericht door eene vereeniging ad hoe,
>als rechtspersoon erkend, waarvan leden
»zijn, allen, die het ambachtsonderwijs op
>Goeree en Overflakkee wenschen te bevor
deren, en het bestuur dier vereeniging zal
2>dan de school beheeren.«
iMen mag veilig aannemen, dat bij de
»samenstelling der Statuten en later bij de
^benoeming van het bestuur de geldelijke
>belangen der vereeniging behar igd zullen
»worden Men zal acht moeten slaan zoowel
»op eene behoorlijke vertegenwoordiging
>in het bestuur van alle contrihueerende
>leden als op hetgeen noodig is tot ver-
»zekering van den geldeiijken steun van de
»Maatschappij tot Nut van 't Algemeen.
»De voorwaarde kan worden gesteld, dat
>de bepalingen der Statuten omtrent de
>samenstelling en de benoeming van het
»bestuur bij Gedeputeerde Staten geen
»bezwaren zullen hebben ontmoet.'».
In verband hiermede, werd door Ged.
Staten nader voorgesteld, eene subsidie te
verleenen, op onder meer deze voorwaarde
»Dat tot stand kome eene vereeniging
»tot bevordering van het ambachtsonderwijs
»op het eiland Goeree en Overflakkee,
waarvan het bestuur met het beheer der
»ambachtsschool belast zal worden, de statu
iten dier vereeniging, ingevolge de wet van
>22 April 1855 (Staatsblad No. 32), de
»Koninklijke goedkeuring zullen hebben ver
dorven en de bepalingen dier Statuten
iomtrent de samenstelling en de benoeming
van het bestuur bij Gedeputeerde Staten
>geen bezwaren zullen hebben ontmoet.
Bij de behandeling van dit voorstel in
de Staten, openbaarde zich verschil van
gevoelens. Eeuerzijds was meu voor het
oorspronkelijke, anderzijds voor het gewij
zigde voorstel.
De heer De Bie stelde met eenige andere
heeren voor terug te keeren tot het eerste
voorstel, hetgeen verdedigd werd door Prof.
Visser, Muller, Dr. Ruijsch, Crena de Jongh.
Deze heeren meenden dat men met het
inzicht der Antirevolutionaire bevolking
geen rekening behoefde te houden. De h.h.
Van Staveren, De Geer, Van Nispen, Vegtel
en De Wilde verdedigen het laatste voorstel.
Ook onze afgevaardigden stelden zich op
't standpunt van het rapport. Zij achtteu
het doodend voor de A.-R. belangstelling
als men alleen stem in het kapittel zou kunnen
hebben door lid te worden van »'t Nut.<
Juist uit een vrijz nnig oogpunt en in het
belang van de oprichting en bloei der school
bepleitten zij tot inslandkoming van een
vereeniging, waar iedereen kon toetreden.
Zij hadden er daarbij geen bezwaar tegen,
dat in het Bestuur dier Vereeniging steeds
een Bestuurslid van het Departement Sta
tutair zitting had, noch dat alle nutsleden
op 't eiland van rechtswege leden waren
van die Vereeniging zonder nog een aparte
contributie te betalen. Werd er door Prof.
Visser c.s. opgewezen dat gemis aan sym
pathie kleingeestig was, onze afgevaardigden
merkten op dat dit alles niets ter zake
afdeed, maar dat het zaak was sympathie
te wekken. Van de door Ged. Staten
bedoelde vereeniging zou elk voorstander
van Ambachtsonderwijs lid kunnen worden,
zij zelf (onze afgevaardigden) zouden toe
treden, en zij twijfelden niet of meerdere
partijgenooten op Flakkee zouden dit voor
beeld volgen. Was men van liberale zijde
beducht dat de voorgestelde regeling de
zaak op losse schroeven zou zetten, onze
afgevaardigden deelden die vreeze niet.
Administratieve bezwaren zouden makkelijk
te overwinnen zijn. Tegenover de meening,
dat het Departement thans het werk zou
staken, sprak dan ook de heer Vegtel het
volste vertrouwen uit in het beleid van het
Departementsbestuur om de zaak in 't aan
gewezen spoor te leiden. Deed het Bestuur
dit niettoonde het zich geprikkeld, trok het
zich thans terug, welnu dan zou het bewijs
geleverd zijn, dat hier niet in de allereerste
plaats de tot standkoming van de Ambachts
school zelve woog maar de begeerte, om
lauweren voor >'t Nut« te oogsten. Dit
meende hij niet te mogen aannemen.
Na langdurig debat werd het voorstel
de Bie verworpen. Vóór alle liberalen,
tegen alle anti-liberalen.
Het nadere voorstel van Gedeputeerde
Staten werd daarop zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
De Staten van dit gewest stellen dus
een jaarlijksche subsidie van f 1500.
en f 500,voor eens beschikbaar.
De heer H. Ch. Vegtel, antirev. lid der Staten
van Zuid-Holland, zal in eene vergadering van
de Soc.-Dem. Ontwikkelingsclub „Nieuw Leren"
te 's Gravenhage op een nader te bepalen datum
de volgende stellingen verdedigden
1. Het socialisme, als e conomiscb stelsel, is de
staathuishoudkunde van het ongeloof voor dezen
tijd.
2. Een christen kan niet zijn sociaal-democraat.
3. De christen-democratie behoort een eigen
economisch stelsel te ontwikkelen.
4. Christen-democraat en sociaal-democraat
kunnen omtrent practische hervormingen in de
bestaande samenleving overeenkomstig inzicht
hebben.
5. Bij overeenkomtig inzicht behoeft verschil
van grondbeginsel geen beletsel te zijn voor sa
menwerking.
6. Bij samenwerking voor practische hervor
mingen moet het verschillend einddoel van
christen-democratie en sociaal-democratie in het
oog worden gehouden.
Zaterdag is een aanslag op het leven van den
Belgischen koning gepleegd, welke echter mis
lukte.
Er was een rouwdienst in de Gudulekerk te
Brussel voor de overleden Koningin, welke
dienst door Leopold werd bijgewoond. En toen,
bij het uitgaan, loste een anarchist eenige schoten
op de rijtuigen uit den stoet, met de bedoeling
den Koning te raken, maar gelukkig zonder ook
maar iemand te treffen.
Rubino, zoo heet de Anarchist loste drie schoten
op het derde rijtuig, waarin gewoonlijk de ko
ning is gezeten; sleehts bij uitzondering had
Leopold thans in het eerste rijtuig plaats ge-
ncmen.
De eerste kogel vloog over het rijtuig, de tweede
verbrijzelde het raam van het portier en de derde
vloog voorbij het gelaat van graaf d' Oultremont.
Op het oogeiiblik dat de gendarmen hem uit
de handen van het volk haalden, riep Rubinc
uit: „Ik was ongelukkig, toen ik zooveel rijkdom
zag voorberijdenDe rest zijner woorden ging
I verloren in het gerucht.
Bij zijn verhoor zeide Rubino wél geweten te
nebben, dat de koning in het eerste rijtuig zat,
Maar toen liij, bij het naderen van den stoet, zijn
revolver wilde_trekken om te schieten, zat deze
met den haan in de voering van de jas vast, en in
den korten tijd die noodig was óm het wapen
los te maken, roden de beide eerste rij tuigen
voorbij. J b
Op de vraag of hij ook medeplichtigen had,
antwoordde RubinoNeen, als anarchist ben ik
van opinie, dat een persoonlijke actie meer waard
is dan een gezamelijke actie. Niettemin heeft de
politie een onderzoek ingesteld bij een te Brussel
wonend anarchist, met wien Rubino zeide bedkend
te zijn.
Het is de 37 jaren van de regeering des konings
de eerste maal dat een aanslag op hem gepleegd
1S\ ,art- 101 vail den Gode l'enal is op deze
misdaad de doodstraf gesteld indien die aanslag
echter geen verwonding ol' ziekte tengevolge
heeft, wordt de dader gestraft met levenslangen
dwangarbeid.
Opmerkelijk is zeker, dat Rubino alweer een
Italiaan is, evenals Casserio die president Car-
not doodde, Luecheni die keizerin Elizabeth van
Oostenrijk vermoordde en Bresci, de moordenaar
van koning Humbert van Italië.
Heden zal de Eagelselie uitgaaf van Paul Kru-
ger s gedenkschriften verschijnen, en tegelijk daar
mee een editie in het Nederlandsch en in twaalf
andere talen. De Engelsche uitgever Lisher Uwin
lieert verklaard, dat de aanvragen alle verwach
tingen overtreffen: alleen de bestellingen uit de
kolomen zijn driemaal grooter dan de geheele
oplaag, zoodat men dadelijk met het drukken
van nieuwe oplagen moest beginnen, en voorde
Kaapkolonie en Natal elk een afzonderlijke uit
gaaf moest gedrukt worden.
De Engelsche pers noemt op grond van de
reeds meegedeelde citaten Kruger's gedenk
schriften een werk van beteekenis.
De Dailij Chronicle zegt: „Van alle boeken,
die door do Boerenleiders ons beloofd zijn, is er
£cei! dat111 algemeen belang, Kruger's gedenk
schriften kan overtreffen".
De Da,lij Neus zegt er van: „Vooral de inlich
tingen over de geschillen die tot den oorlo»
leidden, zijn merkwaardig, omdat de President
van Boerenstandpunt, spreekt met kennes van
zaken en gezag, en niet zooals andere schrijvers
deden, van hooren zeggen."
Zaterdag bracht de Times weer eenig uittreksels
Icend^1"1111 Z^n vo'°e':^e Mededeelingen ont-
Kruger dicteerde zijn gedenkschriften aan H.
Bredell, zijn particuliere secretaris, en Piet
Gropler, onderstaatssecretaris van Transvaal. Bre-
dell en Gropler stelden hunne aanteekeningen ter
hand aan dominee Showalter, die ze heeft uit
gegeven, na verscheidene weken in voordurend
overleg met Kruger te Utrecht geweest te zijn.
In een noot zegt Schowalter: Kruger verklaart
dat zijn voorouders oorspronkelijk uit Duitseh-
r i;; JCTUnn' m?ar ï"j weet niet uit welke plaats.
Hij weet alleen, dat de stichter van den Afrikaan-
scken tak der familie met een Fransclie vrouw
LTltd teWongtevlucreng°d3dienSt VerpHCht
Bij de bespreking van het Britsche interregnum
ann?Xatle ,m 1877> vertelt Kruger van de
bijeenkomst van burgers te Wond er vonteim waar
de Burgers vol geestdrift waren en den tijd ge-
ve1SLeiVae"tteni0m d,en oorlog te beginnen, Hoe
zeer ik mij verheugde, zegt Kruger, over de een
stemmigheid onder de burgers, achtte ik het mijn
plicht, nog eens een woord van waarschuwing
tot hen te richten. Ik wees er hen op dat Enge
land een machtige natie is, eu sprak de vrees uit
dat velen hunner, als de oorlog eenmaal uitge
broken was, ontmoedigd zouden worden en huis
toe gaan. Het was niet secuur, op dat oogenblik
tot den oorlog te besluiten.
Dien avond laat door liet kamp wandelende
hoorde ik een man zeggen: „Ik geloof dat Kru
ger ons verraad." Neen", zeide een ander, dat
zal ik nooit van hem gelooven, want hij heeft
te veel, voor ons gedaan en werkt nog te hard
voor ons om hem van zoo iets te kunnen be
schuldigen „Maar", hernam de ander, „als hij
niet van plan is ons te verraden, waarom wil
hy ons dan geen Engelsche laten schieten? De
ander andwoordde„Ik acht zijn plannen ver-
met ëeloosen dat hij ons ver
raadt. Kruger voegt er bij, dat het hem veel
genoegen deed te bemerken, dat het volk zóó
herwinnen °m de onafhankelijkheid te
Bij de passage in de gedenkschriften, waar
Kruger zegt da t Rhodes de vloek van Zuid-Afrika
is geweest, merkt de bewerker in een noot op
traohnl nT4? dagen vaa Kruger's presidentschap
trachtte Rhodes hem te winnen als bondgenoot.
ij'V-!3 ya? lra naar Kaapstad bezocht hij den
president te Pretoria en zeide tot hem Wij
moeten samenwerken. Ik weet dat de republiek
een zeehaven wensclitgij moet Delagoabaai heb
ben Kruger antwoordde „Hoe kunnen wij daar
in samenwerken? De haven behoort aan dePor-
tugeezen en die willen haar niet afstaan". Rhodes
zeide daarop: Dan moeten wij de haven een
voudig nemen waarop Kruger antwoordde: Ik
kan niet eens andermans eigendom nemen. Als
de Portugeezen de haven niet willen verkoopen
zou ik haar met willen nemen, zelfs al zoudt gij
mij haar geven, want kwalijk goed gedijt niet."
Rhodes gaf toen zijn poging om Kruger te win-
nen op.
Den invloed van de ontdekking der goudvelden
besprekend, zegt Kruger, dat de groote toevloed
van Engelschen op zichzelf geen zwarigheden zou
^foi°?Seleverd, onverschlilig hoe talrijk en
veelzijdig hun klachten waren geweest; de Engel
sche regeering zou voor hen geen lid hebben
verroerd indien zij daartoe niet verleid was door
den rijkdom van het land.
Het tóesrechtvraagstuk, dat de uitlanders in
werkelijkheid geen harde behandeling deed on
dervinden, was door intriganten aangegrepen als
een middel 0111 hun eigen plannen te dienen. Ten
slotte haait Kruger het gezegde van Joubert aan,
„dat liet goud oorzaak zou wezen, dat het land
met bloed zou worden gedrenkt."
ke;jakl'y ving van zijn vierde presidentschap
verhaalt Kruger de incidenten, welke tot het uit
breken van den oorlog hebben geleid, zooais de
intriges van de South African League, het dooden
van Ld gar door den politieagent Jones. Kruger
vertelt ook, hoe lord Milner, na de overwinning
by de stembus door de Afrikaander partij in de
Kaapkolonie, zich openlijk aansloot bij deKaap-
sche Jingo s. r
Gedurende de crisis, die aan den oorlog voor-
aiging, was de houding van Transvaal toegevend
en tegemoetkomend geweest. Wat betreft de con
ferentie te Bloemfontein, had Milner van den
beginne getoond, dat hij niet het minste voor
nemen koesterde, tot een vergelijk te komen.
Kruger zegt dan, dat een beschrijving van de wis
selvalligheden van den jongsten oorlog niet valt
binnen het bestek van deze gedenkschriften daar
hy niet persoonlijk heeft deelgenomen aan de
gevechten. Maar hij geeft wel een beschrijving
van zijn arbeid in het raadgeven en troosten der
Burgers op commando. En schetst verder den
tegenzin, welke hein bezielde, toen hij zijn vrouw
moest achterlaten, en de Britsche troepen Trans
vaal overstroomden. Voor de bitterheid, die hij
gevoelde toen hij naar Europa moest vertrekken
was het hem een troost geweest, dat hij de re-
geenng in zulke benarde tijden kon toevertrou
wen aan mannen als Schalk Burger, Reitz, Louis
Botha en De la Rey, die zoo trouw werden gesteund
door den edelen president Steyn.
Sprekende over zijn verblijf te Lourenco Mar
qués, gaat de president dan voort: „De eerste
lichtstraal die in dezen nacht van tegenspoed
viel, was het aanbod van de Koningin van Neder
land om mij naar Europa te brengen op een
oorlogsschip, een daad die door het geheele Boe
renvolk ten hoogste gewaardeerd werd. Nu was
ten laatste alle onzekerheid geweken, of ik mijn
rets zon kunnen voortzetten." Gedurende de reis
had de president wat last van zeeziekte, maar
spoedig kon hij zijn pijp weer opsteken, „een
ze.ter teeken dat de ziekte geweken was."
•i zegt Kruger: Voor het overige had
ik, den geheelen oorlog door, op elke vraa<* van
het oorlogsveld geantwoord dat mijn vertrouwen
nog ongeschokt was, maar dat het geheel aan de
generaals te velde moest overgelaten worden om
te beslissen, of en hoe, onder den drang van de om
standigheden, zij hun vroegere besluiten wensch-
ten te wijzigen. Tijdens de vredesonderhande
lingen had ik slechts één antwoord op alle vra-
w.
Doch we blijven hopenDe vrienden
namen afscheid van elkander, en ieder ging
zijns weegs door den snerpenden wind,
over den harden grond, om zoo gauw
mogelijk weer plaats te nemen bij zijn ei:
gen gloeienden kachel, 't Is dan ook geen
feestje, om bij zoo'n koude voor een ge
hate Leerplichtwet het hoekje van den haard
uit te moeten.
Door de politie is tegen J. D., visscher
te Middelharnis, procesverbaal opgemaakt
wegens beleediging
A. s. Woensdag zal de zang veree
niging »Harmonie«, directeur M. M. J.
Vletter in het hotel Spee eene uitvoering
geven.
De zitting, van den Militieraad voor
alle gemeenten op ons eiland zal worden ge
houden op 12 December a.s. des voorin,
ten 10 ure in het Raadhuis te Dirksland.
Voor den militieraad moet verschijnen
de loteling, die vrijstelling verlangt wegens
ziekelijke gesteldheid of gebreken of wegens
gemis van de gevorderde lengte.
Tevens worden de belanghebbenden er
uitdrukkelijk op gewezen, dat de opgave van
een reden vau vrijstelling tijdens de aan
gifte ter inschrijving voor de militie of bij
de loting, alsmede het doen opmaken en
bij den Burgemeester inleveren van de
noodige bewijsstukken tot het bekomen van
vrijstelling om eene andere reden dan
lichamelijke ongeschiktheid of gemis van
de verplichting om bij den Militieraad de
reden van vrijstelling in te brengen, hel
geen in elk geval bij dit college moet
worden gedaan op bovengemeld tijdstip.
J1. Dinsdagmiddag werd de schipper
die bij den van Pallandtspolder steenen lag
te lossen door het losslaan van zijn fokzeil
tegen het dek geworpen, -zoodat hij een
zijner armen brak.
In deze gemeeute doet zich eenge'
val voor van Febris Typhoidea. Da woning
is van een bij de wet voorgeschreven ken-
teeken voorzien.
De Heer A. W. van Mens gi"g
Zaterdag 1. 1. op de jacht in gezelschap
van J. Trommel en L. van Antwerpen, k)
maakten daarbij gebruik vau een roeiboot,
en het gevolg was, dat zij terecht kwam®
op de Tien Gemeten, waaavan de 2 last-
sten des nachts en de eerste pas Zondag
morgen terugkwam.
Gekozen tot Notabel bij de Herv. Ge®
A. Arensmen Gz. en herkozen A. v. d. Bij'
Hoewel de brandklok nog geluiden hee
behoefde de spuit niet uit te rukken.
Assurantie dekt de schade.
Een leering en waarschuwing zit voo
velen hierin, om geene brandende petro
leumstellen te verplaatsen.
Aan het Ministerie van Watersta
Handel en Nijverheid is aanbesteed:
ie het uitvoeren van baggerwerk in
vaargeul nabij deze Gemeente behooren
tot de werken van het Hollandsche L"
foorzittor deelt me
tteerde Staten deze
ven de rerordening i
jTderwijs, de leerstol
leerstof over twee
jaren te voldoen
|opmerkingen in de
chten zin te wijzigen
leerstof over een
ilhuven.
kf- en overschrijvi
algemeene stemme
en van eenige af-
begrooting dienst
Ingekomen slukkenj
Eene missive van
I Provincie, daarbij
psluit met ingung v
dde van den Gemeer
gesteld op 1 850,
goedkeuring aan
kis voren daarbij t
rige vergadering va
pp de heffing van o
belastinjj, met ver
door hen voorgesie
an den beer P. Bis
sie tot wering van
aan die betrekkir
te willen verbim
Èn (die van de hee
fen en Van Weel) vi
pp dit verzoekh te
an den Administra
lijlen den heer P.
fconvoceerende teger
fer bijwoning der 1
zen Boedel
ten verzoek van
preeniging //Enplion
te geven uitvoerin;
liging gebruik te m
pkalen der le O.L. Sc
en werd opditverzi
btgensplaat, 18
In in de Geref. k
?en herkozen de 1
^n L. Donkersloot J
H. N. Braber dj
ie Tonge. 15 N
-andbouwer Jan E
ïolen en geraakte
werd het op het
1S Nov. Een beg
bij den bakker A
middelen is geblu
I niet langs gekom
fffe, zeker had het
want allen war
