iSMOS"
N,
Vrijdag 7 November 1902.
Zeventiende Jaard. No. 890.
Orgaan
Antirevolutionair
wmm® ile Zuidliolliindiclif en 58eeiiwscii© üilaiMteii.
WEIDE.
IN HOC SIGN O VINCES
T. BOEKHOVEN.
kken,
ren,
1.800.000,—
64 903.877.
14.162.800
73.71.
liPAM
russel Tape-
eubelstotten,
Linoleums.
Werkmand
Deze Courant verschijnt eiken "Vrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
uitgever:
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advert'utiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
Bij dit nummer behoort een
BfiJWOEGSEfii.
IJdele theorie.
Een goede theorie steunt de prak
tijk. Maar zij moet dan overeenkomen
met de werkelijkheid.
Regelen stellen voor de politieke
gedragslijn, en punten van overeen
komst en verschil aanwijzen, waar
door voor- en tegenstanders zichzelf
en anderen kunnen onderkennen,
wie zou het wraken Maar dan
moeten die kenteekenen ook de feite
lijke politiek betreflen en verband
houden met aanhangige of waarschijn
lijk ol mogelijk in le dienen wetten.
Dit nu is niet het geval, wanneer
men, gelijk dezer dagen een radicaal
blaadje den voorslag deed, slechts
wil saambrengen allen die „democra
tisch" zijn, of allen die „vooruit"
willen, en daartegenover allen die
„behouden" willen.
Want dat zijn slechts vage termen,
ledige klanken, zonder effect voor
de daadwerkelijke bemoeiing met de
inrichting der wetten.
De meest behoudzieke naturen
willen toch nog wel eens een keer
vooruit.
En de moedigste vooruitstrevers
hechten ook terdege aan het behoud
van veel, dat hun lief is.
Zonder een wer&program, aange
vende wat men nu eigenlijk ten
aanzien dor arbeiders, de scholen,
de belastingen enz. wil, komt men
er dus niet.
Vooral niet onder de liberalen of
radicalen, omdat deze den grond der
onveranderlijke beginselen missen en
slechts casueelen band der omstandig
heden kennen.
Nu zijn de lieden, die éénzelfde
soort belastingen willen, het vaak
geheel oneens in de beschouwing der
arbeidersbelastingeu en omgekeerd.
Men zou haast kunnen zeggen
zooveel politieke vraagstukken, zoo
veel partij-indeelingen onder de libe
rale n.
En daarom zal hereeniging en
nieuwe partijformeering voor hen
altijd zeer bezwarend blijven.
landidaten-gebrek.
De voorname benoeming van den
oud-Minister Cort van der Linden
tot lid van den raad van State heeft
bij vernieuwing weer de aandacht
gevestigd op een der moeilijkheden
waarmede het tegenwoordig Kabinet
te tobben heeft.
Waarom zou het in een College,
waarin slechts een antirevolutionair
zit naast tien of elf liberalen en
diie roomschen niet een volbloed
antirevolutionaii hebben willen be
noemen.
Wat zou er billijker en recht
vaardiger geweest zijn dan dat
Maar ge moet eerst maar mannen
beschikbaar hebben die der zaken
kundig zijn en genoeg ervaring en
autoriteit bezitten om hen te durven
aanbevelen.
Dat gebrek aan antirevolutionairen
is nu eenmaal het gevolg van de
langdurige verdrukking, waaronder
de partij leed.
Gelegenheid tot opleiding in broe
deren kring en gelegenheid tot prac-
tische bekwaming, hadden de chris
telijke jongelieden weinig. Zij moes
ten of in de kringen van het ma
terialisme verzeilen of geïsoleerd blij
ven.
Dat hierin een ernstige wenk
ligt voor hen die nu nog kans zien,
zij het met dubbele inspanning om
zich op de hoogte te stellen voor
betrekkingen van beteekenis, spreekt
van zelf.
Maar voor het oogenblik neemt
dat de moeite voor de bewinds
lieden niet weg. Men rekene dus
hiermede bij het beoordeelen van
sommige benoemingen en houde in
het oog, dat waar de mannen van
talent doch van andere kleur onge
zocht vooraan staan, de onpartijdig
heid wel gebiedt om hen voor te
dragen.
Christendom en Socialisme.
i n hoeverre is collectief bezit in strijd
met het Christendom? En hij antwoordde:
1
4-* 4*
REENEN.
.868.
l» KAPITAAL..
.delijk ingaande lijfrente
>or f 100.— gestort kap.
derdom.
45
50
55
60
65
70
Bedrag.
f 6,68
7,40
8,28
9,47
11,18
13,09
dere premie.
lakkee
melsdijk.
uwblad, waarvan de j
en getal van minsten!
zullen worden verspit
bracht abonné wordtj
bepaald bedrag
die kunnen bewijzen
icu te zijn komen in[
I ave welke gemeen!
[wende meu zich sfl
Leiter-Nypels,
n
te hand [©trokken
benevens dit noj
enaar,
4W
SOMMEMjSMHJH.
A38e sUakfeen voor de Medaetle bestemd, Adverteatlën en verdere Administratie franco toe te eenden aan den Uitgever.
De heer Mr. S. J. Visser trad 29
October jl. op te Amsterdam met een
rede: «'Christendom en Socialisme», en
beweerde, dat beide samen gingen oi sa
men konden gaan. Volgens het verslag in
»Het Volk» van 30 Oct. vroeg hij:
Zeker, God hoeft den eigendom gewild, maar
een bepaalden vorm heeft God niet iDgesteid.
De geschiedenis bewijst, dat er verschillende
vormen van eigendom waren; en niemand die
kennis genomen heeft van da historie zal durven
beweren, dat de tegenwoordige vorm de eindvorm
is en eeuwig zal blijven.
Evenals de begrippen van vrijheid enz. zioh
in den loop der tijden hebben gewijzigd, zoo
zal ook de eigendomsvorm met de omstandig
heden vetanderen.
Spreker staat in die bosohouwing niet alleen.
De tegenwoordige minister van Justitie Mr.
Loeff sohreef in zijn dissertatie „Publiek- en
Privaatreeht" dat de eigendomsvorm zioh steeds
zoo zal on moet wijzigen als het algemeen be
lang het noodzakelijk zal maken. Deze dissertatie
is indeitijd door den toenmaligen professor aan
de Vrije Universiteit den heer de Savornin
Lohman, revolutionair werk genoemd.
Eon bewijs er voor hoe de eigendomsvormen
zich wijzigen is art. 2 van ons burgerlijk wet
boek, dat de slavernij verbiedt.
Men zou slavernij nu onzedelijk en onbestaan
baar achten, maar toch zal de omzetting van
den grond van particulier in colleotiof bezit
slechts kinderspel zijn bij de eoonomische om
wenteling, die het gevolg was van de afschaffing
der slavernij.
De tweede vraag was: Gaat de Staats
bemoeiing, die de Socialisten willen te ver?
En zijn antwoord was:
Het tweede argument der huidige ohristenen
tegen het socialisme is de uitbreiding der staats
bemoeiing. Bij elke uitbreiding der taak van den
staat hoort men van ohristelijko zijde dezelfde
dreigend waarschuwende stemmen, maar is men
eenmaal aan de goede en nuttige werking der
siaatsexploitatie gewend, dar» zou men. niet tot
afsohaffiug wi:len overgaan en doet alsof er
niets gebeurd is.
In 1883 schreef Lohman fn „de Nederlander",
dat men de spaarbankon en het pakjesv ervoer
toch zou laten in handen van partieulieren, eu
wio is er nu die de postspaarbank on de post-
pakketdienst zou willen afsohaffen? Als het
werkelijk een beginsel is, dan is men niet bij
zonder beginselvast. Voor Spr. is staatsbemoeiing
niet in strijd met eenig ohristeljjk beginsel.
Bovendion is het zeer goed denkbaar, dat door
de ontwikkeling van het sooiaal-eoonomisoh
leven de staat een stoeds gvooter terrein van
bemoeiing zal krijgen.
Het derde argument door de Christenen
tegen de Socialisten gebruikt is:
Het dorde argument is, dat in de socialistische
maatsohappij alles gelijk zou zijn on dat God de
huidigo ongelijkheid wil. Maar het is volstrekt
niet bewezen, dat God de huidigo ongelijkheid
wil.
De toevallige, physieke en geestelijke ongelijk
heid is door God gewild en reeds bij de geboorte
aanwezig.
De eoonomisohe ongelijkheid hangt eohter
slechts af in welke klasse men is geboren, de
beroepskeuze enz.
In deze maatsohappij gaat zelfs de door God
gewilde ongelijkheid in verstand en kraoht, ver
loren in de eoonomisohe ongelijkheid, en deze is
niet de door God gewilde ongelijkheid.
Komen we dus met ons verstand in opstand
tegen de eoonomisohe ongelijkheid, dan staan wij
niet op tegen God.
In een sooialistisohe maatsohappij eohter blijft
de natuurlijke ongelijkheid bestaan, maar het
verschil dat outstaat door do mate van welstand
van de klasse, waarin men wordt geboren zal
verdwijnen.
De pogingen der sooiale hervormers om de
levenskansen gelijk te maken, behoeven dus door
de Christenen niet to worden bestreden.
Het Christendom schrijft geen bepaalde maat-
sohappijvorm voor, dit zou ook niet mogelijk zijn,
want onmogelijk is te bepalen, welke natuur
krachten er zullen worden gevonden, die een
revolutie kunnen brengeo in de productiewijze.
Do socialisten hebben bovendien de geschiede
nis in hun voordeel en al kunnen zij hun maat
schappij niet precies omsohrijven, een utopie is
het geenszins.
Voel meer is het utopie te beweren, dat deze
maatschappij onveranderd zal blijven voortbe
staan want de geschiedenis geeit hen ongelijk.
Hoe komt het dan dat de Christenen vijandig
zijn aan het socialisme?
Allereerst doordat in de ohristenen zit een oon
servatieven geest. Een nieuwe idee vindt bij hen
veel moeilijker en later ingang dan bij do sooia-
listen.
We wenscben zeer kort onze gedachten
daar naast te plaatsen.
En dan beweren wij, dat God wel een
bepaalden vorm van eigendom gewild heeft.
Wij zijn het eens met Conclusie III van
ons Sociaal-Congres in Nov. '91 te Am
sterdam gehouden, waar over //De Opvat
ting van goed en arbeid» gehandeld wordt,
en de bedoelde conclusie luidt: «De Hei
lige Schrif t kent en aanvaardt het eigen
domsrecht in den vorm, van privaatbezit."
Want wel weten we, dat vóór de patri
archen het collectief bezit heerschte van
grond en bodem, waarop allen hun kudden
weidden, maar de vruchten, die elk van
dat collectief bezit trok, waren nar r even
redigheid van de grootte van zijn privaat
bezit. Nergens vinden we, dat de kudden
die er op graasden, gemeenschappelijk
eigendom waren en de vruchten genoot
schappelijk werden verdeeld. Ieder had zijn
eigen vee. En ook onder de patriarchen
komen we steeds in aanraking met men-
schen, die hun eigen grond verkoopen en
den gekochten eigendom eerbiedigen. Voor
en na de partriarchale maatschappij vin
den wij den privaten eigendom geëerbie
digd en gehandhaafdDe geheele Israelie-
tische wetgeving op grond en arbeidsmid
delen berust op 't privaat bezit, ja, zelfs
zoo sterk, dat zelfs het hegeerenverbo
den en gestraft werd. Op den Sinai nad de
Heere gezegd, eu van dien dag af dag-
teekent de geopenbaarde theocratie in de
geopenbaarde goddelijke wetgevingGij
zult niet begeeren uuis naasten huis, noch
zijn vrouw of dienstknecht of dienstmaagd
noch zijn os, noch zijn ezelnoch iets dat
utvs naasten is.
Als hier nu niet H privaat bezit voor
altijd bevestigd en gesanctioneerd is, dan
begrijpen we van dat wetsartikel niets,
en ontvangen we gaarne als niet-theoloog
nadere opheldeiing en verbetering.
En ook in de Nieuw-Testamentische
bedoeling vinden we het privaat bezit
gehandhaafd, zoo duidelijk en klaar, dat
het voor geen wederlegging vatbaar is.
't Is waar van productiemiddelen lezen
we in de Heilige Schrift niets, maar zoo'n
opmerking is te dwaas om er antwoord
op te geven. De inrichting der maatschappij
wordt niet voorgeschreven, maar wel de
beginselen in elke soort van maatschappij
waarnaar deze moet ingericht worden. En
naar ons inzicht is het beginsel van elke
maatschappij geen ander dan Begeert uws
naasten goed niet» of in Socialistischen
vorm gezegd onteigent de bezitters niet
En voor de bezitters Begeert hei bloed
eu de tranen uwer werklieden niet».
Maar daarom juist wonschen wij zulk
eene inrichting der Maatschappij, dat dit
begeeren niet aangemoedigd wordt; zoo'n
inrichting, dat ieder, zoover hij als mensch
optreedt, tevreden kan zijn over hetgeen
hem uit de vruchten van het maatschap
pelijk saamleven gewordt. En dit is juist de
kanker aan onze maatschappij, dat men
reden heeft ontevredente zijn, waar j rijk
dom tiert en armoe kwijnt.
Om niet ts begeeren, moet men tevre
den kunnen zijn. Daarom willen wijniet
onteigening der bezitters, maar wat op
den Sinaï ook bevolen isbetere verdeeling
der vruchten van 't kapitaal.
Wij kunnen dit punt thans niet verder
uitwerken.
W at de Staatsmacht en de Staatsinvloed
betreft!
Wij belijden, dat er drieërlei terrein
op aarde is: dat der Maatschappij, dat
der Overheid en dat der Kerk.
En nu keuren we elke onnoodige in
menging van den een in het terrein van
den ander absoluut afmaar natuurlijk
de Maatschappij is een zondige organisatie,
waarin de Overheid, als dragende 't zwaard,
tot heil der goeden eu straf der kwaden,
optreedt om de ordeningen Godsin en voor
die Maatschappij te handhaven, opdat in
die Maatschappij ieders rechten kunnen
worden geëerbiedigd, de vrijheden gemain
teneerd, de orde bestendigd en alle wet
telijk onrecht tegengegaan.
De Kerk is een eigen organisatie, die
haar licht werpen moet op Overheid en
Maatschappij enz. Zij blijft buiten be
spreking. Wat de Maatschappij dus zelf
kan uitvoeren, moet ze zelve doen! En
de Stant of de Overheid heeft toe te zien,
hoe de Maatschappij zich van haar taak
kwijt. En blijkt het, dat deze machteloos
staat om orde in den chaosj te brengen,
dan trede de Overheid op.
Het socialisme daarentegen wischt de
grenzen van Maatschappelijk en Overheids-
terrein uit, en wil alles wat maar eenigs-
zins kan, brengen onder den invloed en
de macht van den Alvermogenden Staat.
Wij daarentegen, willen het Overheids-
terreiu inkrimpen, mits maar het Maat
schappelijk leven zich zelve door steeds
hechtere organisatie der kringen verheffe,
maar en dit is een natuurlijk gevolg, hoe
activer de Maatschappij is, hoe meer de
kringen van huisgezin, school, arbeid, han
del, nijverheid, lanbbouw, veeteelt, en wat
afzonderlijke terreinen er in die Maat
schappij nog meer zijn, hoe activer deze
//takken» optreden, des te meer heeft de
Overheid te sanetioneeren en in de wet
vast te leggen, en des te minder heeft
ze zelf te regelen; des te meer toezicht
krijgt ze, eu dies heeft ze ook te meer
te waken voor allerlei wetsontduiking en
overtreding.
En daarom hebben we er in 't minst
geen bezwaar in, dat alle Rijkspostspaar
banken enz. zoo spoedig mogelijk verdwij
nen, om over te gaan in handen van par
ticulieren. Eveuzoo met posterijen en tele
graaf en telefoon enz.
Alleen is de vraag gewettigd: Zouden
juist de maatschappelijke kringen geen
groote nadeelen ondervinden, als de Over
heid haar posterijen b. v. overgaf aan
particulieren. En als dat zoo is, als 't waar
is, dat een //postvereeniging» niet zoo
vlug en üink en sekuur voor het brieven-
en pakketten- en geldvervoer kan zorgen
als de Overheid, dan is het juist weer
door het zelfde principe van bescherming,
dat de Overheid verplicht is op te treden.
Door zelf de regeling te aanvaarden, steunt
ze allerlei ontluikend initiatief, dat op
vertrouwen berust, als handel en nijverheid.
Staatsbemoeiing is niet in strijd met
eenig christelijk beginsel, zegt de heer Vis
ser; en dat stemmen we toe; maar uit
breiding van die bemoeiing kan zeer on
christelijk zijn, adres: de prostitutie ver
ordeningen in de groote steden en de
Leerplichtwet.
Over het laatste punt»de ongelijkheid»
kunnen we kort zijn.
Er is allerlei ongelijkheid in de natuur.
Ongelijkheid in de planten- eu dieren
wereld, in de organische en anorganische
stoffen. Er is een ongelijkheid in lichaams
bouw, in karakter, in gaven eu talenten
maar er is ook ongelijkheid in geboorte en
stand.
De een wordt als koningsspruit geboren,
en de ander als bedelaarskind. Dat is een
economische ongelijkheid, die ontstaat door
de Souverniteit Gods, door dewelke God als
de groote Schepper van alle wezens den een
een plaats geeft op het satijnen bed,
eu den ander op den harden stroozak.
Wil dit nu zeggen dat iemand,
die arbeiderskind is geboren, als arbeider
moet sterven. Dat hij in dien stand moet
blijven tot in 't Armhuis, waarna hij ren
tenier mag worden op kosten der lief
dadigheid
't Zou dwaasheid zijn, dit te beweren
God heeft juist gaven van verstand en
hart gegeven om ze te gebruiken, ook om
zich sociaal naar de hoogte te werken.
Dit is de kwestie Ieder werke zich //om
hoog», maar de belijdenis zij op de lippen
Ik was een proietarierszoon, maar door
Gods genade ben ik i ot liooger kring
geroepen. Men streve steeds naar beter
positie, lot nuttigmaken van zijD arbeid
doch betwiste niet de waarheid //Rijken
en Armen ontmoeten elkander, de Heere
heeft ze allen gemaakt,» En dit is weer
een slechte plek in onze maatschappij, dat
er soms, professoren achter den ploeg
moeten loopen, terwijl //boeren» op de
katheders plaats nemen, of m. a. w: dat
arme kerels met veel gezond verstand en
helder hoofd door hun armoe, hun gemis
aan fondsen enz, gedoemd zijn tot hnn
dood toe in de kluiten te wroeten, in plaats
dat zij door hulp van particulieren, van
Gemeente of Rijk in staat gesteld kun
nen worden voor Volk en Vaderland een
hoogst nuttigen en vruchtbaren werkkring
te erlangen.
Dat men economisch ongelijk geboren
wordt is een bestel des Heeren.
Dat men het blijven moet bij gemis van
talenten is evenzoo een bestel van deu
Schepper.
Maar dat men bij bezit van gaven van
geesten hart, economisch ellendig blijft, eu
in onze maatschappij die natuurlijke onge-
Ijjkheid zoo bitter, zoo scherp afsteekt bij
de economische ongelijkheid, ja daarin ver
loren gaat, ligt 'em niet in G.ods bestuur,
maar wel in zijn toelating. God laat dat
onrecht toe, maar Hij heeft dat zelf aldus
niet geregeld.
Dat is de zonde der maatschappij, die
zich hierin wreekt, dat er verbittering ont
staat tusschen klasse en klassedat vaak
de aristocratie van 't geld vervloekt wordt
door die des verstands: en die des //ver
stands» soms beschimping ervaart van die
der organisatie der »krachten van vuist en
arm.»
Nochtansde Socialisten ontkennen de
Souvereiniteit Gods over de geboorteI De
Souvereiniteit Gods over al 't geschapene,
om daarmee te doen, wat Hij begeert.
Wij erkennen die, en streven ernaar,
ook op grond van Zijn ordinantie, naar:
Excelsior!
En mislukken onze proefnemingen, faalt
f
