IETTE" n
kol
"n. b(
event:
ee am
kbissi
luizen, (Kt
[S, Sommei
HIJ WIK
Mag-azijn van
ItOTT
Renoncer h sa libcrtê, c'est renoncer h sa
qualitéd'homme zei "Rousseau cl. i. wie zijn
vrijheid veizaakt, loochent daarmee zijn
mensch-zijn. De rnensch is rij en moet
ook vrijlos van God en Overheid en alle
magistraal gezag, blijven, of zooals dit
staat in Art. 1 der Declaration des droits
de l'Homme et du Oitoijen, d. i. in Art.
1 der Rechten van den Mensch en Burger:
Les hommes naissent et demeurent li-
bres et egaux en droits, d w z De men-
schen worden vrij en gelijk in rechten ge
boren en blijven dat voortdurend; en als
natuurlijk gevolg van Art. 1 evenzoo Art.
2 Le but de toule association politique est
la conservation des droits naturels et im-
prescriptibles de 1' hom mewat wil zeggen
Het doel van elke politieke vereeniging is
het behoud der natuurlijke onveranderlij
ke of onvervreemdbare rechten van den
mensciien evenzoo Art 8Le principe
de toute souveraineté reside essentieHement
dans la nationwat bcteekentHet be
ginsel van alle gezag berust eenig en al
leen bij het volk.
De mensch is vrij van God en de Over
liet en moet vrij blijven; en zijn gezag (plus
het gezag van al zijn inedegenooten iu
den Staat,) behoudt hij dan pas, als hij
en zij samen de Overheid aanstellen en de
Overheid zich verplicht (niet als diena
resse Gods om der conscientiewil) om
naar den wil van 't Volk, 't souvereine Volk
te luistereu.
Zooals we zeidende wil van den on
derdaan beslist over de boven hem staan
de overheid. het gezag vloeit uit hem, niet
uit God, en de Overheid is de dienaresse
van 't Volk: alzoo de leer der ViJkssou-
vereiniteit inj concreten vorm, de belicha
ming van het revolutiebeginsel, dat de
mensch naar boven trekt, en God Al
machtig naar beneden haalt.
Het A, K. gaat van liet hoven kortelijk
omschreven beginsel uit. Het is voor ieder,
die het doorziet een verfoeilijk stelsel, en
omdat 't afdaling van de macht uit Hoo-
gere macht loochent en omdat 't alleen
rekening houdt, evengoed als ons heden-
daagsch kiesrecht, met den zoogenaamden
atomistische» Staat, niet met den organi
sche» Staat, waarin allerlei kringen van
huisgezin, school, kerk, wetenschap, arbeid,
kapitaal, handel, nijverheid, zeevaart enz.
om vertegenwoordiging roepen.
En welk kiesrecht wij er tegenover
plaatsen? Het Huismanskiesrecht, waarop
we terugkomen.
Doch luisteren we eerst eens, wat Dr.
Kuyper een en andermaal over dat A. K.
heeft gezegd.
Uil de Pers.
EEN BAKEN IN ZEE.
Frankrijk is de bakermat der Revolutie.
Het land, waar recht en orde. gezag
en vrijheid, het eerst en het meest-prin-
cipieel zjjn losgemaakt van den wortel,
waarop zij stoelen.
Het land, waar het vroegst en het
vurigst gedroomd is van gelijkheid, vrij
heid en broederschap.
Het land, waar op de meest conse
quente wijze de volkswil d. w. z.
de wil der meerderheid tot recht
werd gekroondaan het gezag de zede
lijke wijding werd ontnomenen de
chriatelijk-staatkundige tradities weken
voor den radicalen tijdgeest.
Eu welke zijn de gevolgen!
Nadat een eeuw lang het nieuwe licht
heeft geschenen, is men zóóver, dat het
recht zelfs in de rechtszaal door poli
tiek wordt bezoedeld, getuige de zaak-
Dreyfusdat het publieke leven letter
lijk in partijschappen opgaaten dat er
nu een ministerie aan het roer is, het
welk het openlijk uitspreekt, zelfs bij de
uitvoering van wetten partijpolitiek te
willen drijven.
Vijf-en-twintig-honderd scholen zijn
door de Regeering uit anticlericalisme
gesloten. De mannen van gezag onder
haar eigen vrienden verklaren, dat de
onder het vorige kabinet aangenomen
wet haar daartoe geen recht gaf. Maar
het Janhagel der meerderheid juicht do
sluiting toe als een dappere, welsprekende
partij daad.
Het land der revolutionaire „verdraag
zaamheid" loopt meer dan honderd jaren,
nadat nu oens voor goed de vrijheid op
geestelijk gebied zou worden geprocla
meerd, gevaar een godsdienstoorlog te
zien losbranden.
Ziedaar de treurige gevolgen van het
loswrikken van het recht; van de heer
schappij der partijen.
Er worde gesproken over de „wersuit-
legging", maar de N. R. Ct. teekent
daarbij met akelige juistheid aan
"Wellicht is het nuttig, aan de beteekeni3 die
hier de kwestie der „wetsuitlegging" heeft met
eenige sceptische hooghartigheid te betwijfelen.
Hier niet te vragen: wat wil de wet, maar: wat
wil de politiekd. w. z. de meening van hen,
die gisteren deze wet gemaakt hebben cn mor
gen eene andere maken zullen Want, men
weet het: nieuwe maatregelen, nieuwe wet
ten staan op het program van dit ministerie
geboreu uit kracht van de laatste uitspraak
der stembus, welke aan Waldeok-Bourseau, in
dien men het zoo zeggen kan, meer dan gelijk
gegeven, duidelijk oen voortgaan op zijnen weg
wensohelijk genoemd heeft.
Hoever Combes vorderen zal, is onmogelijk
te zeggen. Deze eerste daad is afgekeurd, niet
enkel in olerieale bladen, niet sleohts door de
nationalistisch getinte „Dèbats",ook door de
„Temps". Dit luatste blad kwam voornamelijk op
de wijze van uitvoering. Het vond hier iet?
onoprechts in. Den geest der wet op de con
gregaties te bestrijden, dus bekende het, zou
naïef, rou oen annohronismo geweest zijn. De
Kamer wil nu eenmaal zoo. De meerderheid
wil den strijd met de eleriealismo. Materieel
radica sme, een wet op de inkomstenbelasting
bijvoorbeeld, is voorloopig niet te wachten. Wel
een strijd op geestelijk gebied met do rcaction-
nairen.
Wij, die er buiten staan, zien volkomen dui
delijk hot onlibsralo in dezen storm op de kloos-
tersholon. Doch bij hot overzien van den ge-
heelen toeBtand moet men niot vergeten, dat
het kabinet-Combcs werkelijk is eene voortzet
ting van het kabinet-Waldeck-Bousseau, en dat
dit, met den aanvaarden steun van de socialis
ten, uit den nood is ontstaan, goboron ter ver
dediging van de republiek.
Ia met deze eenvoudige woorden, die
volstrekt niet bijzonder antipathiek te
genover doEransche meerderheid bedoelen
te zijn, het bedroevende van den toestand
niet in schrille kleuren geteekend
Er wordt niet gevraagd naar de wet
maar naar de politiek. Er wordt ook bij
nieuwe wetten niet gevraagd naai het
recht, maar naar de „laatste uitspraak
der stembus." De stembus heett nu een
maal aau Waldeck-Rousseau „meer dan
gelijk gegeven", en zoo moest er dan
iemand komen, die nog wat verder ging
dm de se fwant Walde ck-Rousseau heefi
deze uitlegging niet gewild). Die man is
gevonden in Combes. En hij alwat Com
bes doet, is zijn rechtsgrond „De Kamer
wil nu eenmaal zoo. De meerderheid
wil den strijd mot de clericalen." Ziedaar
do (yrannie der meerderheid naar het
leven geteekend.
Men bedenke toch, dat „het Kabinet-
Combes werkelijk is een vooitzetting van
het Kabinet Waldeck-Rousseau, en dat
dit, niet den aanvaarden steun van de
socialisten, uit den nood 13 ontstaan".
Het is, alsof aan het recht, struikelend
op do straten, in zijn val nog de troost
wordt meegegeven, dat de politiek thans
geen tijd voor hem laat.
Hoe wordt Groen v. Prinsterer in 't
gelijk gesteld bij zijn blootlegging van
het bedriegelijke der revolutionaire leu
zen Eu hoe is Frankrijk een baken in
zee; ook voor ons land, waar, juist mede
door het gezegend werken van tegen
houdende krachten als Groen en de zijnen,
gelukkig het kwaad nog niet zoover
doordrong. De Nederlander.)
In //de Standaard// van 18 Aug. lezen we
GOUVERNEUR VAN SURINAME.
De benoeming van den liberalen beer
Lcly oud-minister, tot Gouverneur van Surina
me heeft aan de //Nederlander// aanleiding
gegeven te wijzen op de //onpartijdigheid//
die uit deze henoeming spreekt
Wij aarzelen niet deze keus een zeer geluk
kige te noemen, die aan het Kabinet tot eer
strekt en aan de kolonie Suriname tot bron
van welvaart kan worden.
Wij hopen, dat hij veel vrucht op zijn werk
mag zien. De heer Lely is iemand met aangeboren
bestuurdersgaven, wat vooral tijdens zijn tweede
ministerschap, toen bij gerijpt was door de erva
ring, uitkwam. Zoowel in kleine als in groote
zaken toonde hij voortreffelijke gouvernementeele
eigenschappen. Wij herinneren slechts aan de
wijze, waarop hij het net van tramwegen uitbreidde
en aan de wijze, waarop hij de, door ons bestreden
eerste Ongevallenwet verdedigde. Ook in de Eerste
Kamer, waar ze ten slotte viel, was de indruk
wanneer iets haar had kunnen redden, dan was
het de verdediging van Minister Lely geweest.
En dat het hem daarbij niet om persoonlijk
succes, maar om de zaak zelve, waarvoor bij
strijdt, te doen is; dat bij naast een krachtige
overtuiging toch ook weer de onmisbare en gezonde
plooibaarheid van den staatsman heeft, dat
toont diezelfde geschiedenis der Ongevallenwet,
welke hij, na hare afstemming, in gewijzigden
vorm weder indiende en deed aannemen, onbe
vreesd voor den verkeerden indruk, dien dit
toegeven aan het particulier initiatief maken
moest en ook maakte op zijne geestverwanten.
//De Nederlander" prijst Minister van Asch
van Wijck voor zijn optreden in dezen en
zegt dan
De bewering, die wij in een der bladen lazen,
dat de Regeering zich met deze benoeming van
een lastig tegenstander wil ontdoen, wijst af
gezien nog van het feit, dat de heer Lely als
Kamerlid niet bijzonder lastig was en er in Am
sterdam IX niet veel kans bestaat, dat er een
minder lastig opponent terugkomt op een
kleinzieligheid, welke de eer van een antwoord
onwaard is.
Wij leven gelukkig nog niet in Frankrijk, waar
partijzucht de in-en uitgangen der bewindslieden
beheerscht.
In de //Telegraaf// schrijft de lieer Yan
Balen onder het opschriftUit Suriname o m.
Toen ik juist een jaar g eleden, de meening uit
sprak, dat er van dit Kabinet wat te verwachten
was voor Suriname, kon ik niet vermoeden, dat
mijne verwachting zoo spoedig verwezenlijkt zou
worden.
Het was 17 Augustus 1901, toen ik schreef o.m.
„Gaat men na, wat Jhr. van Asch van Wijck als
Gouverneur voor Suriname deed, dan geloof
ik, dat de veronderstelling, dat de kolonie ook
van hem als minister wel wat mag verwachten
gewettigd is." En thans, nu wij weer 17 Augustus
schrijven, is tot Gouverneur van de kolonie be
noemd een man, voor wien, met het oog op zijne
antecedenten en in aanmerking genomen wat de
kolonie noodig heeft, moeilijk een betere in de
plaats ware te stellen.
De benoeming van den heer C. Lely zal onge
twijfeld door iedereen, die het wel meent met
Suriname, worden toegejuicht, onverschillig van
wat partij of richting men zij.
Natuurlijk worden er ook andere uitingen
gehoord. Het behoeft nauwelijks gezegd, dat
//Het Volk// alweer reden heeft om van//hui
chelarij" enz. te spreken en ook het //Vader
land// vond op de benoeming wat af te dingen.
De //Nederlander// schrijft naar aanleiding
van wat deze beide bladen zeggen
Veel om het lijf heeft het niet.
Lely was de beste en dus was het plicht hem
te benoemen. Toegegeven. Maar het is juist een
bewijs van onpartijdigheid, dat men dien plicht
ziet en hem volgt.
„Het ambt van gouverneur van Suriname is een
waarnaar men niet solliciteert. Men wordt er
voor aangezocht.
En in casu staat het vast, dat de minister-pre
sident in eigen persoon deze benoeming beeft
gewenscht." Wat dit er mee te maken heeft, is
niet duidelijk. Het toont hoogstens, dat de on
partijdigheid niet alleen bij den minister van
koloniën huist en dat ze krachtig genoeg is, om
den bekwamen tegenstander zelfs op te zoeken.
Doch blijkbaar is dit slechts bedoeld als aan
loopje voor het volgende Welbeschouwd schuilt
de onpartijdigheid bij den heer Lely, dat hij onder
een kerkelijk Kabinet tot deze taak zich vinden
laat."
Als wij dit in ironie zeiden, zou de grap maar
matig zijn. Nu het Vad. het in ernst zegt, is het
inderdaad vermake.ijk. Een staaltje, dat aan de
oude aanmatiging herinnert. Zoo'n „kerkelijke"
minister moet al lieel blij zijn, wanneer een liberaal
die immers zóóveel hooger staat, een functie on
der zijn gezag wil aannemen.
„Het Volk" heeft er wat anders op gevonden.
Dit blad, dat tot in zijn droomen door kapitalisten
schijnt vervolgd te worden, ziet hier natuurlijk
weer een motief van dien aard. Het is in liet
belang van het Nederlandsch kapitalisme, dat
het bestuur .van Suriname in goede, knappe handen
is. En daarom is de lieer Lely benoemd.
Men zou kunnen vragen, of op deze wijze niet
alle verstandige benoemingen kunnen worden uit
gelegd. De beschutting der rechtsorde, de bloei
van handel en nijverheid enz. in 't kort het feit,
dat de zaken niet in het riet loopen, is volgons
de socialisten puur kapitolistenbelang.
Zoo kan dan de regeering geen enkele benoeming
uitlokken, of ze handelt partijdig, betzij als
„clericaal" hetzij als „bourgeois." De eenige uit
weg zou zijn ongeschikte leden der linkerzijde te
benoemen
Die laatste opmerking is volkomen juist.
Hoe de Regeering ook optreedt, zij zal altijd
beschuldigers vinden. Naar beschuldigingen
wordt trouwens ijverig gezocht, dal blijkt wel
uit een stukske, dat wij onder het opschrift:
PARTIJ BENOEMINGEN,
vinden genomen uit een Ilaagsche correspon
dentie van de //Opr. Haarl. Crt." Wij geven
hier
Aan de lijst van benoemingen sedert het op
treden van het huidige ministerie geschied en
die in meerdere of mindere mate de aandacht
van het publiek hebben getrokken kunnen wij
er thans nog eenige toe.voegen.
Ook hierbij heeft het allen schijn alsof par
tijzucht meer den doorslag gegeven heeft, dan
het verlangen, den besten, meest gescbikten
candidaat uit te kiezen.
Aan een der gemeentelijke buraux te Botter
dam was werkzaam een eerste klerk, die de an
tirevolutionaire beginselen was toegedaan. Deze
heer wa9 zoozeer overtuigd van zijn eigen ge
wicht en den invloed zijner vrienden, dat hij
zich menigmaal tegenover zijn collega 's uitliet,
dat liij onder een kerkelijk bewind het gemak
kelijk tot referendaris zou kunnen brengen.
Aan het Rijksarchief te 's Gravenhage was nu
ëen betrekking opengekomen van adjunctcom
mies en ofschoon volkomen onbekend met ar-
ckiefwerkzaamheden waarin hij trouwens in
zijn huidigen werkkring geen gelegenheid had,
valt hem de benoeming tot deze betrekking ten
deel.
Onder de sollicitanten behoorde onder anderen
een klerk vau het Rotterdamsche gemeente-ar
chief.
Verdere canditaden zijn ons onbekend, wel
weten wij, dat de benoeming geschiedde buiten
voorkennis van den Rijksarchivaris.
Tweede voorbeeld.
Zoools bekend is eisehen, de gezondsheidswetten
de benoeming van inspecteurs van de volksge
zondheid, welke kortelings plaats vond.
De commissie maakte een voordracht op, 18
namen bevattende, alle van personen zonder
geprononceerde partijrichting.
Yan dezen achttien namen werden er „ter aller
hoogste plaatse" tien geschrapt en vervangen door
die van personen van bekend kerkelijke rich
ting. Het is bekend, hoe de benoemingen aflie
pen.
Waar dus de commissie zich op het alleen
juiste standpunt plaatste en slechts de meest
geschikte personen ter benoeming voordroeg, zon
der acht te slaan op politieke of kerkelijke over
tuiging, zou liet wel eens interessant wezen de
beweegredenen te leeren kennen, die geleid heb
ben tot het maken dezer verandering en zoo
doende het licht te doen schijnen op het verband
daartusschen en 's langs belang.
Niet waar, (lat is nu eens spijkers met koppen
geslagen. Daar benoemen die Ministers zoo
cl O
maar eeu //antirevolutionaire// klerk aan een
archief; en nog erger, de Minister, die in
specteurs van de Volksgezondheid moet voor
dragen, keek uit eigen oogen. Kan het
schvikkelijker
't Is vurig te hopen, dat die man in Den
Haag zijn oogen goed open houdt, Je kunt
die «Clericalen// toch maar nooit vertrouwen.
Tuin- cn Landeiouw.
DE VRAGENLIJST VAN HET PHYTOPATHO-
LOGISCH LABORATORIUM WILLIE
COMMELIN SCHOLTEN.
Hieronder volgen er 19 vragen in verband met
de in ons vorig nommer genoemde ziekte in de
tarwe rondgezonden.De antwoorden teekenden wij
op uit den mond van een practisch landbouwer.
le. Is de ziekte dat jaar bij U opgetreden?
En, zoo ja, heeft zij groote verwoestingen aan
gericht of slechts geringe Ja. Tamelijk veel
zieke aren worden aangetroffen, maar toch mag
ik gelukkig nog niet spreken van groote ver
woestingen.
2e. Hebt gij haar ook in vorige jaren reeds
waargenomen
Ja. Maar nog nimmer zoo sterk in 't oog vallend
als nu.
3e. Treedt de ziekte in uwe streek in het al
gemeen sterk op, of slechts in geringe mate
Slechts in geringe mate. De landbouwers spre
ken er onderelkaar niet eens van.
4e. Welke soort (variëteit) tarwe wordt bij O
het meest verbouwd?
Mijne waarnemingen hebben alleen betrekking
op ruwarige essex.
5e. In welke tijd (zoo mogelijk op welken da
tum) werd de ziekte het eerst bij U waargenomen
Einde Juni.
6e. Hoe was toen de weersgesteldheid?
Prachtig weer.
7e. Wanneer was de tarwe gezaaid op de vel
den, die thans van de ziekte te lijden bebben?
October 1901.
8e. Hoe ver was deze tarwe in ontwikkeling
gevorderd toen de ziekte er in optrad?
Eerst toen ze volwassen was, ontdekte ik ze.
9e. Wanneer was de tarwe gezaaid op de velden,
die thans vrij zijn gebleven van de ziekte?
Zulke velden heb ik niet.
10e. Was op deze velden de ontwikkeling der
tarwe verder of minder ver gevorderd dan op
de velden, waar de ziekte zich wel vertoonde?
Geen antwoord te gev^n.
11e. Welke gewassen werden in de laatste vij f
tien jaren geteeld op het veld (op de velden),
waar de ziekte zich thans vertoont?
Wei bieten tarwe vlas tarwe
aardappelen plus erwten tarwe boonen
plus erwten tarwe.
12e. Welke bemesting ontvingen deze velden?
Geenerlei bemestingen.
13e. Welke gewassen werden in de laatste vijf
tien jaren geteeld op het veld (op de velden),
waar de tarwe thans vrij is gebleven van de
ziekte
Geen antwoord.
14e. Welke bemesting ontvingen deze velden?
Geen antwoord.
15e. Hoe heeft men gehandeld met den stoppel van
de tarwe de laatste keer, dat deze verbouwd was op
het veld (op de velden, waar zich dit jaar de ziekte
vertoont? Heeft men den tarwestoppel reeds in
het volgend jaar? Hoe diep werd toen onderge-
ploegd
Als altijd, in 't najaar eerst geschild, dan
geëgd en eindelijk op wintervoor plus 17 a 18 cM.
diep.
16e. Hoe heeft men gehandeld met den stoppel
van de tarwe de laatste keer dat deze verbouwd
was op het veld (op de velden) waar thans de
tarwe vrij is gebleven van de ziekte Heeft men
den tarwestoppel toen reeds in den herfst onder-
geploegd of eerst in 't volgend voorjaar ?Hoe diep
werd den stoppel toen ondergeploegd?
Geen antwoord.
17e. Treedt de ziekte naar uwe meening op
vochtig gelegen land sterker op, dan op droog
land? en op vochtige gedeelten van 't veld meer
dan op droge gedeelten?
't Kwam mij voor, dat het verschijnsel zich
op de hoogere deelen minder sterk voordeed dan
op de lagere. Groot was 't verschil niet.
18e. Hebt U ook kunnen bespeuren, dat de eene
variëteit tarwe meer van de ziekte te lijden had
dan de andere
Ik verbouw slechts ruwarige essex.
19e. Hebt U ook kunnen waarnemen, dat een
dichte stand van het gewas de ziekte in de hand
werkt?
De stand bij mij was niet dieht. 't Gewas
stoelde zich echter sterk uit.
Op Vrijdag 22 Augustus 11. werd door de af-
deeling „Overflakkee en Goedereede" der Holl.
Mij. van Landbouw een algemeene vergadering
gehouden, waarin o. m. werd behandeld liet hou
den eener zaaigranenkeuring. Hoewel de onlangs
gehouden ploegwedstrijd reeds belangrijke gelde
lijke offers van de kas der afdeeling heeft gevergd,
wenschte het bestuur toch deze zoo hoogst nuttige
zaak in de vergadering ter sprake te brengen, en
voor te stellen om dit najaar daarmede een proef
te nemen ten einde vooral de kieinere landbou
wers, die meestal aan één of twee H.L. zaaigraan
voldoende genoeg hebben en voor zóó'n kleine
hoeveelheid niet naar de Rotierdamselie zaaigra
nenkeuring kunnen gaan, in de gelegenheid te
stellen, zich hier van goed en vertrouwd zaaigraan
te kunnen voorzien tegen billijken prijs.
Met algemeene instemming werd besloten om
deze zaaigranenkeuring dit najaar te doen plaats
hebben.
De keuring zal plaats hebben in bet Hotel
Meijer te Middelhamis, ter gelegenheid der Beurs.
Het reeds vastgestelde programma luidt als
volgt
„Holl. Maatsch. v. Landbouw."
Afdeeling „Overflakkee en Goedereede."
Keuring van zaaigranen.
Te Middelhamis op Woensdag September
1902 in het Hotel Meijer. Voor de keuring worden
tien prijzen ii f 2,50 ter beschikking der Commissie
van Beoordeeling gesteld.
Gevraagd worden Verschillende soorten winter
tarwe, wintergerst en winterrogge.
De inzending moet geschieden op den dag der
keuring 's morgens tusschen 8 en 9 uur in het
Hotel Meijer te Middelhamis.
Van ieder monster moet minstens 10 HL. gele
verd kunnen worden en daarvan franco worden
ingezonden een liter met enkele aren er bij en met
vermelding hoeveel ervan te koop, tot welken
prijs en den naam van den verbouwer.
Bij te booge prijzen, naai het oordeel der jury
blijven de inzendingen buiten mededinging.
Van het verkochte moet door de betrokken
inzenders 2"/0 worden gestort in de kas der af
deeling.
Dc tentoonstelling is geopend 's morgens van
10 12 ure.
Gaarne hopen we, dat de afdeeling „Overflakkee
cn Goedereede" veel succes op haar loffelijke
poging moge hebben en sporen we zoowel inzender
als degenen, die zich van winterzaaigranen moe
ten voorzien aan, om deze proef te doen slagen,
opdat deze zoo nuttige instelling in 't najaar als
in 't voorjaar voortaan op ons eiland kan tot
stand komen en een zaak van blijvenden aard
worde. Part. Cores.)
Oogstverwachtingeii in
Zuid-Holland
De berichten omtrent de opbrengst van de tarwe
luiden voor het meerendeel zeer goed. Alleen in
het Westland verwacht men een goede, in de
Hoeksche Waard een meer dan middelmatige
opbrengst, ofschoon op laatstgenoemd eiland
geklaagd wordt over den velen regen in Juli,
weike vooral voor het zware gewas nogal schade
lijk was.
Van rogge wordt zonder uitzondering een goede
opbrengst verwacht. Zij staat mooi te velde en is
lang van stroo.
Gerst wordt heel weinig geteeld, in het geheel
niet in de Alblasserwaard, de Hoeksche Waard
en de Vijfheerenlandenuit de andere streken
luiden de berichten redelijk, uit het Westland
goed, evenals van de wintergerst op Voorne en
Putten.
Van de haver zijn de verwachtingen over het
algemeen goed, met uitzondering van Goeree en
Overflakkee, de Hoeksche AVaard en het West
land, waar men slechts op een middelmatige
opbrengst met weinig stroo rekent.
Meekrap wordt een weinig geteeld op Goeree
en Overflakkee, welk gewas bevredigend staat.
Van erwten luiden de verwachtingen minder
dan het vorige jaar. Een goede opbrengst ver
wacht men in bet AVestland en op Goeree en
Overflakkee, wat aangaat het vroeg gezaaide;
overal elders rekent men slechts op een middel
matige opbrengst. Van Flakkee verneemt men
de klacht, dat de later gazaaide zeer in haar
groei belemmerd zijn door de maden.
Van de boonen luiden, met uitzondering van
het Westland, de berichten goed.
De berichten omtrent het vlas zijn redelijk.
Koolzaad wordt geteeld op de 3 Zuid-Holland-
sche eilandenhet geeft geen reden tot klagen
op Voorne en Putten noemt men de opbrengst
zelfs zeer goed.
Het karwijzaad wordt steeds meer geteeld op
Goeree en belooft een bevredigende opbrengst.
De berichten omtrent de aardappelen luiden
vrij gunstigop Voorne en Putten verwacht men
een rijken oogst, met uitzondering van de jam
men, die schraal zijn. Ziekte kwam haast niet
voor; alleen in het Westland een weinig.
De opbrengst van de wortelgewassen (meeren-
deels suikerbieten) zal slechts middelmatig zijn.
Uit Goeree wordt medegedeeld, dat belangrijk
minder is uitgezaaid dan vroeger, wegens den
lagen prijs, door de fabrikanten uitgeloofd.
De berichten over de wei- en hooilanden luiden
over het algemeen zeer goed. Alleen uit de
Hoeksche AVaard verneemt men klachten.
De boomvruchten staan over het algemeen
goed, maar de opbrengst zal niet zijn naar
de verwachting, die men in den bloeitijd had
peren en appelen stonden prachtig in bloei, maar
de late nachtvorsten deden zeer veel schade aan
de vrucht.
De toestand van den veestapel is in het alge
meen gunstig,
IraagiiauK.
Vragen.
362. Wordt chilisalpeter ook wel in 't najaar gebrnikt?
3G3. Hoe komt het, dat gekookte melk toch zuur
kon worden?
364. Wat zjjn IJersey koeien
365. Wat is beter, de stalmest vrij diep onder te ploe
gen of maar op geringe diepte
Antivoorden en Mededeelingen.
358 U moet nog even geduld hebben.
353. Eeu dubbele pols is een pols met twee stok
ken, elk met een halt' blad (met gaten) er onderaan.
Verder is alles zoo ingericht, dat de eene pols omhoog
gaat als de andere daalt,
360. Wondertarwe geelt wonderlijk gevormde aren.
361. Een petroleummoter wordt bewogen door 't
ontploften van een mengsel van lucht en potroleumgas.
Een gasmotor daarentegen beweegt door het ontbran
den van een mengsel lucht en lichtgas.
Btianenlaml.
PROV. STATEN VAN Z.-HOLLAND.
Zitting van den 15 Juli 1902.
We hebben ouzen lezers eertijds gezegd,
toen «e het debat over de Landbouwschool
verkort weergaven, dat we 't in zijn geheel
zouden plaatsen, als de officiëele stukken
verschenen waren. 'Thans zijn we daartoe
in de gelegenheid. Op bladz. 15 en 16
lezen we
De lieei Vegtel. Mijnheer de VoorzitterWat
blijkens bet Verslag der Commissie van Rappor
teurs bij de algemeene beschouwingen over Hoofd
stuk VIII in de Afdeelingen gezegd werd over
de Vereeniging Landbouwonderwijs te Middelhar-
nis, heeft den lieer Roodzant en mij aanleiding
gegeven om ter plaatse zelve een onderzoek te
gaan instellen, waarbij het ons is gebleken, dat
het nut van die Vereeniging boven allen twijfel
is verheven. Natuurlijk wordt over eene zaak
door verschillende personen ook onderscheiden
geoordeeld, maar de verschillende stemmen, die
van liet eiland tot ons zijn gekomen, gegen aan
leiding 0111 te constateeren, dat het provinciaal
nut van het landbouwonderwijs onloochenbaar
is. Het onderricht van den consulent wordt
allerwege zeer gewaardeerd. Zelfs personen, die
met de theoretische beoefening van het land
bouwbedrijf niet veel op hebben, zouden het
nochtans betreuren, wanneer de landbouwschool
wegging, omdat zij ook volgens hen werkelijk
wel eenig nut sticht. De twijfel aan het nut van
de school, in de afdeelingen uitgesproken, acht
ik dan ook ongegrond en ik hoop door wat thans
door mij, ook namens den heer Roodzant in het
midden is gebracht, ertoe te hebben bijgedragen,
dat men voortaan het nut van het onderwijs
niet meer in twijfel zal trekken. Ik voeg hier
nog aan toe, dat bet wel eenige aanbeveling zou
verdienen, waar Flakkee langzamerhand door den
consulent afgewerkt is, om den werkkring van
dien consulent eenigzins uit te breiden, gelijk dit
door toedoen van ons medelid Korteweg reeds
geschied is, waar hij bet landbouwonderwijs op
de eilanden Voorne en Putten introduceerde.
Verder werd volgens het verslag der Commis
sie van Rapporteurs, in de afdeelingen door en
kele leden, onder instemming van vele andere
leden er op gewezen, dat de bijdragen, van
Gemeenten en Particulieren niet in verhouding
staan tot die van Rijk en Provincie. Naar aan
leiding van de omstandigheid, dat de laatste
f 3000 verstrekken tegen de eerste ƒ480, werd opge
merkt, dat hier moeielijk sprake kan zijn van een
Particuliere instelling met Rijks- en Provinciale
subsidie, maar feitelijk van een Rijks- en Provin
ciale instelling met geringe tegemoetkoming van
Gemeenten en Particulieren.
Het hier uitgesproken gevoelen wordt ook door
den heer Roodzant en mij gedeeld. Hoewel ik over
het algemeen voorstander ben van een subsidie
regeling, waarbij de provinciale bijdrage in
ietwat andere houding staat tot die van gemeenten
en particulieren dan bier geschiedt, bestaat er
evenwel' voor mij geen bezwaar om vóór de sub
sidie te stemmen. De in de Afdeelingen verdedigde
regeling acht ik uitnemend voor gewone gevallen,
maar kan m. i. niet dienen bij een buitengewoon
geval. Zulk een buitengewoon geval nu meen ik,
dat Uier aanwezig is, waar de streek voor welke
de subsidie dient, niet welvarend, maar uitge
mergeld is. Het is deze omstandigheid, die aan
leiding geeft 0111 een naar verhouding hooge
subsidie te verstrekken.
Houd ik dus rekening met buitengewone om
standigheden, ik ben echter geen voorstander van
abnormaliteiten. Ik vind bet een abnormaliteit.
dat waar rijk en provincie samen geven ƒ3000,
tegen de leden eener vereeniging ƒ121, de pro
vincie geen stem heeft in het financieel beheer
der instelling, en het bestuur der vereeniging
feitelijk baas speelt over het geld van rijk en
provincie. Deze toestand is in mijn oog en dat
van vele mijner politieke vrienden ongewenscht.
Ik weet, dat door heeren Gedeputeerde Staten
wel getracht wordt te waken, dat de verschillende
baten goed worden besteed, maar ik betwijfel of
die controle van uit Den Haag wel veel te betee-
kenen heeft. Als een staaltje van den aard dier
controle wil ik wijzen op pag. 3 van Agenda
n". 25. Men leest daar het volgende
„Naar aanleidinghebben wij na af
loop uwer zomervergadering het bestuur onx
inlichtingen verzocht en daarbij op het betrachten
van zuinigheid aangedrongenWat aan
gaat den post 225 lokaalhuur, welke eveneens
bezwaar ondervond, heeft het bestuur ons mede
gedeeld dat noch in iMiddelhamis, noch in Som-
melsdijk een ander huis of vertrek leeg is, hetgeen
voor het vestigen van de bibliotheek in aanmer
king zou kunnen komen."
Nu is het alleszins te waardeeren, dat Gedepu -
teerde Staten het bestuur hebben aangeschreven,
aan den anderen kant komt het mij voor, dat er
voor Gedeputeerde Staten reden bestond om met
het antwoord van het bestuur geen genoegen te
nemen.
Aangaande de lokaalhuur werd toch wél geant-
woordt, dat een ander huis of vertrek niet ledig
is, maar onweersproken bleef het feit, dat ƒ225
voor huur van de in gebruik zijnde kamer te
hoog is. Het kwam mij tijdens mijn verblijf op
Flakkee niet onwaarschijnlijk voor om met eenige
goeden wil voor minder geld een even geschikt
lokaal te vinden. Ik wil dit echter in het midden
laten en aannemen, dat inderdaad geen ander
lokaal beschikbaar is. Dan nog blijft de huurprijs
van 225 te hoog. En is het nu niet opmerke
lijk, dat de Secretaris der vereeniging zelf de
verhuurder is van de kamer? Men zou immers
denken, dat juist die Secretaris zou blaken van
belanglooze liefde voor zijn vereeniging, en niet,
dat hij zou trachten uit zijn secretariaat, wat
-men noemt, nog een slaatje te slaan.
In de rekening van ontvangsten en uitgaven
vindjk verschillende punten, die doen uitkomen,
hoe bezwaarlijk het is controle te oefenen van
uit de verte, en hoe gewenscht het zou zijn
daarin verandering te brengen. Verhuurt de Sec
retaris een kamer aan de vereeniging, de Voor
zitter levert de Steenkolen. Op de reis- en ver
blijfkosten van den consulent, zou zeker bezui
nigd kunnen worden, indien men hem voor zijn
zomertochten een rijwiel verstrekte. De lessen
van de veeartsen acht ik met 5 per uur te'
duur betaald. Bij de eene uitgave worden kwi
tanties overgelegd, bij de andere niet. Waar de
consulent aan porto's in een jaar 19.09 besteedde,
gaf de Secretaris bovendien nog ƒ19.74 aan post
zegels uit en brengt hij nog 25 voor bureau
kosten in rekening.
Ik voer die punten aan, niet zoozeer om die
punten zelf, als wel ten bewijze, dat de inrich
ting van zulk een vereeniging, die feitelijk leeft
van rijks- en provinciale subsidie, wel eenige
wijziging behoeft. Het komt mij wenschelijk voor
om de bevoegdheid van de bestaande commissie
van toezicht op het onderwijs texioen uitbreiden
ook tot het financieel beheerof wel om aan de
vereeniging in overweging te geven de Statuten
zoodanig te wijzigen, dat er ter plaatse vanwege
de subsidie verstrekkende lichamen iemand kunne
worden aangewezen om zitting te nemen in het
bestuur, teneinde op die wijze ook aan de provin
cie eenig medezeggenschap in de aangelegenheden
der vereeniging te waarborgen.
De heer Korteweg. Mijnheer de Voorzitter!
AA'aar de vorige geachte spreker met zulke warme
woorden zijne waardeering heeft uitgesproken
over het onderwijs door de vereeniging Land
bouwonderwijs te Middelhamis, daar sluit ik mij
met volkomen instemming bij die woorden aan.
Sedert 40 jaren eilandbewoner, geloof ik wel in de
eerste plaats over het nut van deze vereeniging een
oordeel te kunnen vellen. Als zoodanig moet ik
in de eerste plaats opmerken, dat de kleine con
tributie die door particulieren wordt betaald, zeer
natuurlijk is.
Want wat is het geval
Eenige jaren geleden voor de oprichting van de
zen landbouwcursus werd van Overflakkee eene
Commissie naar den Minister gezonden om te vra
gen de oprichting van eene Hoogere Burgerschool,
welk verzoek door verschillende requesten werd
gesteund, liet antwoord van den Minister was
toen, dat er naar zijne meening geen plaats op
Overflakkee was 0111 eene Hoogere Burgerschool
te vestigen, maar dat hij krachtig zou medewerken
0111 op het eiland eene landbouwschool te vestigen.
Het antwoord was zeer teleurstellend voor de
eilandbewoners. Immers te midden van een groep
eilanden, die zeker een bevolking bebben van
120 000 inwoners en slechts één Hoogere Burger
school met 3-jarigen cursus, was dat verzoek zeker
gepast. Ik herhaal dat antwoord van den Minister
was een groote teleurstelling. Het denkbeeld van
den Minister 0111 er een landbouwcursus te ves
tigen, is daarna met kracht aangegrepen. En is
het nu te verwonderen, dat de gelden daarvoor
voor een groot deel moesten worden gevonden
uit bijdragen van Rijk en provincie? Is dat te
verwonderen, waar men staat voor een bevolking,
die, zooals de heer Vegtel het straks heeft uitge
drukt, uitgemergeld is? Zeker niet.
Nu is men bezig ook op de eilanden Voorne cn
Putten leerlingen voor een landbouwcursus te
verzamelen, dus liet onderwijs uit te breiden, en
den heer Bijleveld de leiding daarvan op te dragen,
zoodat ik meen, dat een krachtige steun van
Rijk en provincie nu dubbel noodzakelijk is, en
de bijdragen van particulieren onopgemerkt kun -
nen blijven.
Na deze debatten, aau alle „verdachtma-
met Dunlop (afneemba
luxe Kettinffwiel, Wei
1 jaar garantie. Een
ketting, nikkelen VelgJ
iaar garantie, b5 Gld
ejo-en fabrikaat, gebouv
Bakker- of echte Dun
garantie, f 90. Voetpor
sche Sleutels f 0.25
emailleeren, vernikkel
KI.IWIEL.B
Binnenbanden en
het beste en goedkoops
firma J. VEROUDEN
30 Rotterdam, Grooth
Binnenbanden vanaf'
zware Engelsche Binne
dito halt jaar garant
garantie f4.50, goede
f3.50, met V2 jaar Sai'
garantie f7.50.
Firma «f. VER©
BIERHAVEN 30,
BR TOEKOMS
©nsseerend Apjsi
1 van KrooDsluiting 'l
it berekend, doch bij te
itscbappij voor Overflakk
f bederverkoopers
1 leeftijd der kippen, duiveil
kunnen coutroleeren, doel
chillcnde kleur gebrui
or in 4 kleuren: rood, wi
1 de prijs is per stuk 31!
SOMMËLSDIJK.
fG te Sommeli
je Haardkolen
otjeskoien, Col
tenlamsche G;
BCotterdam.
te: Mahonie Kuifkast»
tlsook Kussenstoelen,
1. 00 x\o. 1$,
naam van BOER ged
i^jai^n gevestigde Za
n aangename taak de aai
het Magazijn van Gou
torloges enz. van SC Hl
Zooals onzen lezers n
ules, Klokken, Regula
sorhanden in een daar
één zoowel als het an
■nstig aan Koopt wat
KSTEEN, Biuiienrotti
or het leveren van all
soorten
lijn J. HORN
33, HOTT
pste en soliedste Ad
Bedden vak betreft.
ed, 2-persoons, met 50
>0; een beter soort me
22,50 en een Reclame
1, Wollen, Gestikte en
irtrek, alles bij elkaar
bij f35 2-persoons
ïedden vanaf 7.50, f 9,
ras Bedden, zwaar gev
egras-Matrassen vanaf f
atrassen vanaf f 12,50
3 |anaf fa,25. Molton
wat Reparatiewerk aan -
>utenen IJzeren Ledikai
eter adres bestaat, ka
tappen en rijden tot at
ven, om de goede Ve
ontvangt iedereen, t
Bed een best karpet,
is met spoor of boo1
(Stellingen franco Boo
