voor «Ie %ui«ISioIIan«lüicIie en üeeiiwsclif Ei I bilden.
Vrijdag 22 Augustus 1002
Zeventiende Jaarg. No. 879.
Antirevolutionair w''i1' Orgaan
IN HOC SIGN O VINCES
Oranje loven. Koninginnedag.
T. BOEKHOVEN.
toOMMSïBj&nïïJBi
Bij dit nummer behoort een
MJVOECSKli.
BON.
Opmerkelijk besluit.
By Kon. be3luit van "23 Juli j'.
(opgenomen in het Stbl. no. 159)
werd een besluit der Gedep. Staten
van Gelderland, dd. 18 Mrt. 1902
no. 73 vernietigd, en aan de Ned.
Herv. Kerkvoogdij te Ilerveld op
haar aanvrage 1 175 subsidie toege
kend voor de maanden Oct. Nov.
en Dec. 1901, volgens art, 54 bis
der wet op het lager ouderwijs.
De Gedep. Staten hadden de sub
sidie geweigerd, omdat de school niet
voldoet aan de eischen en voor
waarden, in art. 54bis opzichtens
het onderwijzerspersoneel gesteld.
Om die reden was dan ook sedert
het einde van 1898 geene subsidie
meer genoten. Op 15 Jan. 1901
stonden er voor die school 100 kin
deren op de lijst en was er nevens
hei: hoofd slechts één onderwijzer,
terwijl er, als voorwaarden voor sub
sidie twee onderwijzers noodig waren.
Doch vanaf 1 Oct. waren er twee.
Daarom stelde de Kerkvoogdij een
hooger beroep in.
Nu overwoog de Regeeriug, dat
Ged. Staten bij het beoordeelen der
aanvrage om de subsidie over het
4e kwartaal 1901 ten onrechte in
aanmerking namen don toestand der
school in de drie eerste kwartalen
van 1901, omdat het aan de bestu
ren overgelaten is (volgons de wet)
wanneer zij door het niet voldoen
aan de voorwaarden den band met
het subsidie-artikel van de wot los
laten en wanneer zij door het wel
aan de voorwaarden voldoen, dien
band weer aanknoopen. En aange
zien nu de door bet schoolbestuur
bij de aanvraag van 1899 verbro
ken band op 1 Oct 1901 weder is
aangelegd, behoort ook vanaf dien
datum de rijksbijdrage weer in te
gaan.
De N. Bott. Ct. teekent bij dit
besluit aan, dat het genomen is in
afwijking van het advies van den
Raad van State.
Daarom vooral is het opmerkelijk
en wijst het aan, hoe er ook onder de
hooger ontwikkelden over betrekke
lijk eenvoudige dingen nog wel ver
schil van inzicht mogelijk is. Dit
moge bezwaarde landgenooten moed
geven om in twijfelachtige gevallen
zich met vertrouwen te wenden tot
de hoogere bestuursmachten.
En dan nog iets. Het gold hier
het fir ancieel belang eener Ned. Herv.
Kerkvoogdijmet wie de Min. van
Binnerdaudsche Zaken niet kan ge
acht worden, in gelijken zin bevriend
te zijn als menig voorganger vau
Z.E. Doch wat zou dit bij hem ter
zake doer, waar een kwestie van
recht moet beoordeeld worden.
Toch is het goed, onder Neder].
Herv. broederen dit eens op te mer
ken, omdat somtijds de vrees onder
hen wordt opgewekt voor stoffelijk
nadeel op kerkelijk gebied, voor het
geval, dat de formeerder van het
tegenwoordige Kabinet daarin eens
wat te zeggen krijgt.
Die verdachtmaking kan voort
komen uit onbekendheid met zijn
persoon, maar zeker is dat zij geen
grond heeft. Steeds heeft Dr. Kuyper
als hij handelde over het losmaken
van den geldband tussshen Kerk en
Staat, als uitdrukkelijke voorwaarde
gesteld kapitaliseering der uitkeerin-
gen aan de rechthebbenden.
Waarlijk, de idealen van een man
als de tegenwoordige PresidentMi-
uister reiken hooger en verder dan
het beknibbelen van het stoffelijk
bezit van eenige Kerk. De Herv.
predikanten, die daarvoor ooit bang
geweest zijn of anderen vrees in
boezemden, mogen wel schaamte ge
voelen over dezen argwaan. Daarmede
toch kwam voor hen en soms ook
voor anderen aan hetlicht, hoe wei
nig zij zich konden indenken in de
gedachtensveer van een waarlijk
man.
Als er maar gelegenheid toekomt
zullen zoowel de Herv. broederen
als de lieden van andere partijen
in de politiek ervsren, dat zij door
aanhoudende kwaadsprekerij zich
vele jaren ecne zeer onjuiste voor
stelling van Dr. Kuyper's karakter
vormden.
groot
Nèei warm."
Onlangs kwam het Kamerlid an
der Zvvaag nogal in het gedrang.
Mr. Troelstra verweet hem, dat hij
wel tijd nam om* buiten zijne partij
met hoogere burgers comedie te gaan
speleii(zeker in eene rederijkerskamer)
maar bet volk weinig meer bewerkte
voor zijne beginselen.
De heer Van der Zwaag gaf daarop
in zijn blad, de Klok eenigszins
rekenschap van zijn doen. Hij had
altijd van het tooneel gehouden, was
nu al 24 jaar lid van een gezelschap
geweest en zag geen reden om die
„ontspanning,, te laten varen wegens
zijn Kamerlidmaatschap of om aan
merkingen van anderen.
En waarom hij „niet meer warm"
is voor de geheele arbeidersbewe
ging, in zooverre hij niet zoo dik
wijls en zoo vurig daarvoor meer
optreedt in meetings als vroeger,
verklaart Lij aldus
De tweede reden is eene physieke
belemmering in zijn gestel.
Dat klagen over „eeuwige herrie",
over het elkaar verbijten en vereten,
is merkwaardig.
Het Centrum teekent er bij aan
„De z. g. n. socialisten zijn zooseer
gev,end aan harde woorden, aan
persoonlijke uitvallen, aan verdacht
making van de intentie en het
streven hunner medeburgers, dat
zij ten slotte geen andere wapenen
meer kunnen bezigen, ook niet ondei-
ling.
Intusschen geeft de socialitische
schrijfster Cornelie Huygens in liet
Volk (Mr. Troelstra's blad) eene
andere
verklaring
meer warm" zijn
het „niet
der
van
van Van
Zwaag. Zij schrijft als volgt
De godsdienst, de vereering van
het hoogere door de socialisten reeds
lang de voordeur uitgedragen, wordt
hier, om warm te worden de ach
terdeur weer binnen gesmokkeld. Of
eigenlijk niet de godsdienst, maar
dan toch ten minste eenig voedsel
voor den geest en het gemoed, dat
de plaats van de godsdienst zal
innemen. Er wordt hier gewezen
op 's menschen trek naar iets hoogers,
aan een ideaal, aan geloof bij het
werk. Al is nu dat geloof öj%eloof,
al loopt het op teleurtelling uit,
toch wijst deze tirade van Cornelie
Huygens op de hoogere behoeften,
die de mensch overal heeft om te
kunnen blijven leven.
Algemeen Kies- en Stemrecht. VI.
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVEN:
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij bestaan
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
AiSe sfaskiiea voor t8e B&ed&ctie bestemd, Advertenties eis verdere Administratie franco toe te zcndest aan den Uitgever.
Binnen weinige dagen zullen wij weder onze
nationalen feestdag vieren, den verjaardag onzer
geliefde Koningin.
Deze dag zal dit jaar zeker met nog meer geest
drift herdacht worden, nu de bange dagen, die
liet Koninklijke Huis en het Nederlandsche volk
gedurende Harer Majesteits ziekte, doorleefd heb
ben, gelukkig voorbij zijn.
Geen beter aandenken aan de beminde Vorste-
lijke personen, dan de
uitstekend gelijkende portretten
van H. M. de Koningin en Z. K. H. Prins Hendrik.
Deze buitengewoon fraaie portretten in kleuren
druk, groot 54 bij 80 c.M., zijn uitgevoerd door
den gevierden kunstsohildei Van Caspel.
Uitsluitend aan onze lezers verzenden wij deze
portretten na ontvangst van onderstaande Bon,
met bijvoeging van 30 cent, in postzegels of post
wissel, voor één portret en van 45 cent voor beide.
De toezending geschiedt franco, zorgvuldig ver
pakt in eene rol.
De kunstvolle uitvoering dezer portretten
maken hen tot een sieraad voor elke huiskamer
en voor elke school. Wij sporen iedereen aan van
deze eenige gelegenheid zoo spoedig mogelijk
gebruik te makenmen zende dus onmiddellijk
de BOK aan
de administratie.
Hoofden van scholen en Feestcommissiën maken
wij er vooral attent op, dat deze portretten, wijl
zij zoo uitnemend geschikt zijn om op de scholen
enz. te worden uitgereikt op den Verjaardag'
van Hare Majesteit Koningin VVilhelmina.
bij groote hoeveelheden tegen zeer verminderde
prijzen door ons verkrijgbaar worden gesteld.
Ondergeteekende, abonné op Maas- en
Seheldcbodc" verzoekt franco toezending
van
1 portr. van H.M. de Koningin*)
1 portr. van Z.K.H. Pr.Hendrik,
"iu kleurendruk, groot 54 bij 80 c.M., ont
worpen door den kunstschilder Van Caspel
waarvoor
f 0.30 postzegels hiprbii t
0,45 in postwissel ülelblJ Saat'
Naam
Nauwkeurig adres
Indien slechts één portret verlangd wordt,
gelieve men het niet verlangde door te halen.
«Daarvoor zijn twee redenen. Ten eerste
de eeuwige herrie in de arbeidersbeweging.
Aan welke zijde de schuld hiervan ligt, laat
ik .n het midden, maar mij heeft die herrie
ontmoedigd. Terwijl de eene «leiderv met
vuur oreert: «dezen weg opkomt er een
ander en roept: «neen, dit is de eenige weg
ter verbetering.terwijl een derde beweert,
dat de beide eersten het ver mis hebben. En
als dit nu nog ging op de manier van «man
nen, broeders, ik geloof dat het zóó is,« zonder
persoonlijke aanvallen op de andere richting
en alleen voorlichtingsgewijze, met het over-
la ten van de conclusie aan hoorders en lezers,
dan zou oneenszijn ontwikkelend kunnen wer
ken.
Maar 't is weer het oude liedjeeen Dordt-
sche Synode in socialistisch kleed.
't Is waar, personen en zaken zijn niet altijd
te scheiden, maar naar mijne meening is het
haast zoover in de arbeidersbeweging, dat
personen en zaken met elkaar maar al te dik
wijls worden verwisseld.
Ik kan daaraan niet meedoen, en zou mij
dus alleen om deze reden noch laten inlijven
bij de S. D. A. P., noch schai'en bij de vrije
Socialisten of Anarchisten.
"Wanneer ik dus optreed, tracht ik het
socialisme te propageeren, het aan de hoorders
overlatende hoe te werken, teneinde de komst
ervan te bevorderen.
Daarom spreek ik als 't zoo uitkomt even
goed op socialistische meetings waar de parle
mentaire actie fel wordt bestreden, als op die
waarop ze wordt aanbevolen, en dat ik daarbij
nog het meest in gezelschap ben van bestrij
ders der parlementaire actie, zit hem doodeen-
vondig hierin, dat vanwege de voorstanders
ervan wel veel meetings en vergaderingen
worden gehouden, maar juist in hoofdzaak
vöör die parlementaire actie alleen, zonder
dat men van het socialisme zelf daar veel
hoort.
cD
«Er is iets wat hem ontbreekt, iets wat de
kracht, de levensader onzer internationale
beweging vormt, en dat is onze theoriën,
onze wetenschap nl.ons begrijpen van het
wezen van den mensch en de maatschappij,
van het natuurwettige van hare verschijnselen.
Hoe wij ons ook dag aan dag mogen
stooten aan het vele onvolmaakte, ja voor ons
vaak stuitende, dat nu eenmaal elk menschelijk
streven aankleeft, hoe wij ons ook mogen
ergeren aan wat Van der Zwaag zoo terecht
noemt«de eeuwige herrie« in de beweging
ontmoediging blijft buitengesloten.
En mocht soms bij een buitengewoon onver
kwikkelijk geharrewar, of bij hinderlijke per-
sonenkvvesties, een dergeliik gevoel bij een
bewust strijder opkomen, dan heeft hij slechts,
in het denkensgebied door hem veroverd een
bergtop te beklimmen, waar hij een ruim
uitzicht heeft ver over dagelijksch, klein gedoe
van het partijleven heen, waar hij den gan-
sohen horizont ziet, waar hij althans die enkele
oogenblikken alles van een hooger standpunt
kan beschouwen, ziende daarheen waar het
dagen zal, wetend dat even zeker als de zon
in het oosten opgaat even zeker de thans
uitgebuite klasse eene groote historische roeping
zal vervullen, eene nieuwe maatschappelijke
orde zal voorbereiden. En op die hooge hoogten
staande, ziet hij tevens den moeielijken kron
kelenden strijdensweg welke tot het doel leldt.ee
Ons rest thans nog de //laatste" strijd
voor A.K. in de liberale gelederen na te gaan,
om daarmee ons historisch overzicht te
sluiteu.
Vóór 1894 had de Liberale Unie, die
verleden jaar 49 aangesloten Kiesvereen.
telde met 7218 leden, geen program. Na
dien tijd is zij begonnen er een samen te
stelleu, zoodst op 14 Nov. 1896 aan hare
Algem. Verg. werd voorgelegd het Her
vormingsprogramma, waarvan 1 verkort
luidde
„Ten aanzien van 't kiesrecht blijft de Lib.
Unie een zoo ruim mogelijke uitbreiding van
't kiesrecht, los van eiken band met belastingen
noodzakelijk achten
En als 1 van harr Urgentieprogram:
„De Lib: Unie erkent, dat de omstandigheden
niet medebrengen, kiesreohthervorming onder
de urgente (noodzakelijke, dringende) maat
regelen voor 't oogenblik op te nemen."
In Jan. 1900 verspreidde deL. U. eene
circulaire, die aldus luidde
"Wij vorklaren ons ten aanzien der mannen
voor A. K. der meerderjarige ingezetenen, tevens
Nederlanders, behoudens de uitsluitingen. (Deze
staan ook in Art. .80 der Grondwet).
En ten aanzien der vrouiven: voor vrijheid
van den gewonen wetgever om 't kiesrecht te
hunnen verleeneD.
Dit punt werd breedvoerig besproken
op de Algem. Verg. van 2 Juni 1900 en
't volgende werd besloten
De L. U. is van oordeel, dat ter verkrijging
van een kiesrecht los van eiken band met be
lastingen, noodzakelijk is wijziging der artt. 80,
127 en 143 der Grondwet en dat die wijziging
geschiede in dien zin, dat invoering van 't A. IC.
voor mannen en vrouwon mogeljjk worde. (Art.
127 ziet op do verkiezing dor Prov. Staten, en
Art. 143 op die van de Gemeenteraadsleden.)
Dr. Kuyper maakte op 4 Mei '99 bij
de behandeling der motie Troelstra omtrent
de opmerking, dat mr. Troelstra met die
motie een heieden, maar ook eene niet uit
gesproken bedoeling had nl. om te pogen
om voor de sociaal-democratische partij de
leiding in handen te riemen van de poli
tiek der geheele groep, die zich onder
leiding van den heer lverdijk in het Land
bewogen had. Wel tellend, dat het bestuur
der Liberale Unie een jaar na dato in het
kielwater der S. D. ging varen, en met de
Socialisten voortstevende onder de vlag vau
't A. K. Maar 't was voor de Unie nog
niet voldoende, dat ze van een '/zoo ruim
mogelijke uitbreidinglos van belasting,in
een jaar of viet tijds voortgehold was naar
Algemeen Kiesrechteenmaal op 't hel
lende vlak staande, en voortgedreven door
de zweep van mr. Troelstra, met nieuwe
verkiezingen in zicht in Juni, kwam zeer
toe op 26 Jan. 19(11 het volgende van de
Algemeene Vergadering voor te stellen
"De Liberale Unie in hare algemeene ver
gadering van 26 Jan. 1901 spreekt den
wenscli uitdat bij de algemeene verkiezin
gen van 1901 op den voorgrond trede de
Grondwetsherziening in 1 van haar Her
vormingsprogramma genoemd, en dat van
de te stellen candidaten worde verlangd,
niet enkel, dat zij instemming betuigen met
de strekking van het geheele Jlervspr., maar
ookdat zij met volle overtuiging de urgen
tie van den in 1 genoemden maatregel
erkennen.
Nu gingen de poppen aan 't dansen
Deze urgentie, dat
aandringen op
de
invoering van het algemeeu kiesrecht
Revisie der Grondwetde eisch, dat de
candidaten met volle overtuiging zich voor
een aanstaande Herziening zouden verkla
ren, was voor velen al te kras. Het beginsel
mocht men willen, maar de urgentie, dat was
nog wat anders. De Alg. Verg. werd belegd,
maar het urgentievoorstel {gilet het beginsel
van A. Kiesr.) werd verworpen met 44
tegen 33 stemmen, wat tot gevolg had,
dat het Eestuur gezamenlijk aftrad en de
stoot werd gegeven tot de oprichting der
Vrijzinnig- Democratische partij. Was de -
urgentie verworpen, het beginsel bleef ge
handhaafd, en op 26 Jan. 1901 nam de
Alg. Verg. deze conclusie:
"De Lib. Unie is van oordeel, dat wij
ziging der art. 80 127 en 143 der Grond
wet, noodzakelijk is geblekenen dat deze
wijziging behoort te geschieden in dien zin,
dat invoering van V A. K. voor mannen
en vrouwen mogelijk zal worden. Indien en
voor zooverre AK wordt ingevoerdacht zij
evenredige vertegenwoordiging door de recht
vaardigheid geboden. Herziening van grond
wettelijke bepalingen met betrekking tot de
verkiezing der leden van de Eerste Kamer
der Staten- Generaal acht zij een vereischte.
Zooals we reeds zeiden, had de verwer
ping den stoot gegeven tot verdeeling in
de Liberale Unie, of nog beter, was de
verwerping de oorzaak van 't uiteengaan
van twee verschillende meerlingen in de
Unie, en als gevolg daarvan werd op 17
Maart 1901 de Vrijz. Democr. Hond opge
richt, bestaande uit de minderheid der
Uniemannen, en de Radicalen, die reeds in
'97 A.K. op hun program hadden staan. Het
Verkiezingsprogr. vroeg o. m.: Grondwets
herziening in dien zin, dat mogelijk worde
invoering van A. K. voor mannen en vrou
iven, met toepassiug 'van het beginsel van
evenredige vertegenwoordiging, en eene
samenstelling der Eerste Kamer, in den
geest van punt één der Beginselverklaring.//
Als we dus nagaan de verschillende
meeuingen in de Liberale Partij, dan ent
waren we 't volgende:
Er zijn liberalen huiten de Unie, die
hun tolk vinden in de »N. R. Courant,
welke 1 Juni 1901 2e blad B in zijn
hoofdartikel schreef "In afwachting van
het bedoelde bewijs (nl. hetwelk de //Arnh.
Courant" moest leveren, dat A. IC. een eisch
is van rechtvaardigheid met 't oog op het
door ThorbecKe uitgesproken woord, dat
