vo<$s° de KisHiiiollami&scIie en SfieeuwscBie Fjilanden, Vrijdag IB Juni 1902 An tirevo In Hon air Zeventiende Jaarg.No.869. Orgaan IN HOC SIGNO VINCES T. BOEKHOVEN. Alle stukken voor de Mtedactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever. Bij dit nummer behoort een Speciale belangen. Het is en wordt meer en meer een algemeen verschijnsel in onzen tijd, dat men bij stukken en brokken, en met speciale helpers voor de onder deden van het geheel de genezing en |verbetering wil bewerkstelligen. Aldus ziet men het op medisch gebied, op ethisch gebied, op wet telijk gebied. Men denke slechts aan de geheelonthouders-vereenigingen aan de beweging tegen de prostitutie, aan de vereeniging voor Zondagsrust, aan de arbeidersvereenigingen, enz. Dit komt van de opeenhooping en toeneming van gebreken en on gelegenheden. Het leven is zoo ont redderd in de maatschappij, er wordt over zooveel en zoo velerlei geklaagd, dat er schier geen moed meer is om het geheel te overzien, en men zich hij het streven naar verbetering liefst bepaalt tot een zeker uitgekozen deel om dan daarop den arbeid te richten. Is dit per se af te keuren en te veroordeelen Dat juist niet. Maar toch is het gevaar niet denkbeeldig, dat bij al dat stukwerk te weinig regard wordt geslagen op den samen hang der dingen, op het beginselver- band gevaar voor oppervlakkigheid, voor een onverzorgd laten van de wortelen van het leven. Het komt ons niet overbodig voor, hieraan eens te herinneren bij het bespreken der politieke aangelegen heden, dewijl er ook al meer eene neiging opkomt om onze volksverte genwoordigers te laten fungeerenvoor speciale belangen. Dit bleek ook bij de verkiezingen van het vorige jaar. Men vroeg dan aan dezen of genen mijnheer, boe hij over zekere quaestie, over een bepaald belang voor eene daarbij aangeduide groep medebur gers docht, en de candidatuur werd dan van het antwoord op die speciale vragen afhankelijk gesteld. Waarlijk, dit gaat den verkeerden weg op. Dit leidt er toe om de Kamer leden van hun hoofdtaak af te trekken en van hen iets te maken, dat de grondwet niet bedoelt. Wel, dit spreekt van zelf, kan een Kamerlid niet van alles even goed op de hoogte zijn. De een kan beter dit, de ander dat onderzoeken en be handelen. Maar toch mag nooit ver geten worden, dat zij voor het geheele volk, en voor alle belangen gezamen lijk optreden. En waar die belangen uiteenloopen, moeten zij ze zoeken te verzoenen. Dit is geen gemakkelijk werk. Het eischt onbevangenheid, diep onderzoek, warme toewijding aan het ambtmaar het is onafwijs baar noodig, want de volksband moet bewaard en moet hecht blijven. Sie overheid en de sociale quaestie. Op den Gelderschen partijdag, dooi de Antirev. onlangs te Arnhem ge- honden, heeft de heer De Waal Malefijt, volgens het verslag, dat wij van zijne rede lazen, zeer tërecht er nadruk op gelegd, dat na de Fransche Revolutie de overheid zich is gaan onttrekken aan de bemoeiing met het sociale leven, en dat wij daar thans de terugwerking van ondervinden. Ook zijne volgende vier conclusies verdienen veler aandacht. Ie. De voorgenomen uitbreiding der arbeidersverzekering mag geen oogenblik de noodzakelijkheid der organisatie van den arbeid uit het oog doen verliezen. 2. De finale oplossing der schoolquaestie behoort steeds voor ons te blijven, eene nood zakelijke voorwaarde voor de oplossing der sociale quaestie. 3. De toestand der middenklasse verdient de ernstige aandacht der regeering. 4. De strijd tegen het vicieuse beginsel der leer plichtwet dient rusteloos te worden voortgezet. Men proeft uit deze conclusies, dat de spreker zoowel de maatschappij zelve als de overheid voor de sociale belangen aan het werk wil zetten en dat bij de zedelijke bij de stoffe lijke belangen wil laten voorgaan. Vrijheid en gelijkheid van rechtsbe- deeling voor alle burgers in zake het onderwijs (dat immers strekken moet tot voorbereiding voor den maatschap- pelijken strijd) is dan ook ongetwij feld een sociaal belang, en de opheffing van de te ver gaande overheidsbe moeiing in zake den leerplicht insgelijks. Voorts moet de «organisatie van den arbeid" er toe leiden, dat langdurige werkstakingen in het groot, zooals die te Enschede, niet kunnen voorkomen. Btilcke woorden. Volgens de Arnhemsche Crt. sprak Mr. L. U de Sitter, president van het Gerechtshof te Arnhem, bij gelegen heid van de installatie van den nieuw- benoemden raadsheer in dat Hof, Mr, P. C. 't Hooft, (tot voor kort antirev. lid der Eerste Kamer) aldus Bij benoemingen voor de rechter lijke maeht toch betoogde de heer Sitter mag van invloed van partij belangen geen sprake zijn, want de rechter moet staan boven den politie- ken partijstrijd. Wat beduidt nu toch eigenlijk, moeten wij vragen, zulk eene ontboe zeming, wanneer zij niet bedoelt een bedekte uiting van leedwezen over het benoemen van iemand die tot eene andere partij behoort dan de president zelf. Of is het soms niet de roeping van alle Staatsambtena ren om bij hun ambtelijken arbeid het partijwezen te mgeeren, alle burgers op voet van gelijkheid te behande len En behoort som3 de Regeering niet bij elke benoeming van beteeke- nis voor alles te letten op de be kwaamheid der personen, die in aan merking komen? Terecht merkte de Tijd op, dat juist bij eene rechter lijke benoeming het voortrekken van een partijgenoot minder zou schaden dan bij andere ambtelijke benoemin gen, omdat de rechters bij de wet onafhankelijk gemaakt zijn van de regeeringspersonen, die hen voordroe gen ter benoeming. Mr. de Sitter schijnt aan de hier boven geciteerde pikante opmerking ook nogal uitbreiding gegeven te hebben, schijnt te hebben gewezen op bet groote kwaad, dat een Minister zou begaan, als hij zich bij het benoemen door partybelangen liet leiden. Hij schijnt gezegd te hebben, dat dan het vertrouwen vau het volk in de onpartijdigheid en onafhanke lijkheid der rechterlijke macht zou verliezen, en alzoo een der grond zuilen van de tegenwoordige inrich ting onzer maatschappij aan het wankelen zou geraken enz. enz. Maar eilieve, waartoe dienen nu al die vervaarlijke uitdrukkingen, als zij geen uiting zijn van eigen twijfel aan den onpartijdigen zin van den Minister, die voordroeg? Zie, zoo wordt er nu geschermd, als de Ministers voor hooge betrek- kiugen ook bekwaamheid eu geschikt heid zien in personen, die niet liberaal zijn. Toch, terwiji zulk een president als Mr. de Sitter aan de Regeering een lesje wil geven, doet hij zichzelf kennen als zóó vol van partijgevoel, dat hij dit in eene ambtelijke rede, nog niet verbergen kan. Mr. de Sitter kon toch wel weten, dat niet het kiezen van een antire volutionair rechter, maar wel het onbestreden laten voort werken van den geest der sociaal-democraten, die reeds zoo vaak van „klassen justitie" gewaagden, het volksver trouwen in de onpartijdigheid der rechterlijke macht allengs meer zal ondermijnen. Maar och, men doet al zoo wat, als men in verlegenheid zit. En de liberale partij als zoodanig zit thans inderdaad in verlegenheid. Verslag der HoogeMiddelbare en Lagere Scholen 1900-01. Ouderdomspensioen voor vrouwen zonder premie. Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag. Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent. Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. UITGEVER: «r Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel. Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal- Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte d:e zij beslaan Advert mtiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur. »Uw benoeming buiten de door het Hof opgemaakte aanbeveling is op dien grond in een der voornaamste persorganen de zer stad in verband gebracht met uw politieke gezindheid, en ik kan hier niet zwijgsn, hoezeer de veronderstelling, dat zelfs op rechterlijke benoemingen de in den lande heerschende partijstrijd van invloed zou kunnen zijn, mij leed heeft gedaan." Ter voldoening aan art. 192 der Grond wet wordt elk jaar bij de Staten Gene raal ingezonden het bovengenoemd ver slag, dat een ruim 900 bladzijden tellende, alles omvat, wat op hooger, middelbaar en lager onderwijs betrekking heeft, en dies een schat van bijzonderheden in houdt omtrent aantal der Scholen, leer vakken, lesuren, leeraren en lectoren, exa mens, geslaagde en niet geslaagde exami nandi, kosten voor Rijk, Provincie en Gemeente, zoowel aan de Openbare als aan de Bijz. Universiteitende Open bare en Bijz. Gymnasia en Latijnsche Scholende openbare en Bijz. inrichtin gen van Middelbaar en Lager onderwijs. Uit dezen rijken voorraad willen we den lezer iets aanbieden. 't Hooger onderwijs. Te Leiden studeerden 822 studenten, waaronder 45 dameste Utrecht 832 ea 40 dameste Groningen 365 met 21 dames te Amsterdam (Gemeentelijke Univers.) 966 waaronder 56 vrouw, stu denten te Amsterdam (da Vrije) 120. Ook de dames waren over de 5 facul teiten verdeeldTe Utrecht studeerden er 2 in de Godgelh., 7 in de Genees kunde, 18 in de Wis- en Natuurkunde, en 8 in de Letteren en Wijsbegeerte. Te Leiden o.a. 5 in de Rechtsgeleerd heid. Ook op dit terrein dus een concur rentie den mannen ^aangedaanHeeft Amerika reeds tal van vrouwelijke doc toren en rechtsgel. enz., ook voor Ne derland ligt zooiets in niet verre toe komst, Het aantal professoren bedraagt te Leiden 53, te Utrecht 44, te Groningen 38, te Amsterdam 51, aan de Vrije 6. En de vraag meermalen gedaan, rijst onwillekeurig weer op waarom het aan tal universiteiten niet verminderd om op die wijs alle krachten te vereenigen in een of twee. Nu wordt er in de 4 Hoogescholen les gegeveD in de Godge leerdheid door 18 prof in de rechtsge leerdheid door 24in de Geneeskunde door 46, in de Wis- en Natuurkunde door 51, in de Letteren en Wijsbegeerte door 47. Ons schijnt het toe in 't belang der wetenschap en der schatkist te zijn, indien de krachtsversnippering ophield, en de Series Lectionum of de studievak ken enz. nalezende, komt het ons voor, dat eene samentrekking van Leerkrach ten in twee of in elk geval minder dan 4 universiteiten raadzaam en nuttig ware. Nochtans hoezeer dit reeds meermalen geopperd denkbeeld toej uichende, gelooven we niet, dat in de eerste jaren zulk een wijziging te verwachten is. De universiteit te Leiden kostte het Rijk aan honorarium voor Curatoren aan jaarwedden en peraoneele toelagen van professoren, lectoren en ambtenaren enz. daarbij inbegrepen het materieel f 842272; die te Utrecht f479527; die te Groningen f 414087, samen f 17.35.886 voor 2019 studenten of per student f 859. Zegge: f 859 cadeau. De studen ten aan de Vrije Univ ontvangen van het Rijk .nul gulden nul dubbeltjes en nul cen ten. Zegge; cadeau: 0 gulden 0 dubb. 0 centen. Zoo handelde het Liberalisme. Het gaf aan een student der Rijks, univ, f 859, aan een der vrije niemendal. Dat was nog eens vrijzinnigheid, niet waar Zoo'n daad karakteriseert en teekent het slechte stelsel meer dan honderd woorden. Dat is de geest der uitsluiting, der ne gatie, der miskenning, waarvoor het Li beralisme heeft geboet bij de laatste stembus in 1901 en nog vele jaren zal boeten. Maar Goddankmoge hier en daar een achterlijke eenling doelloos, mij merend ronddolen op de dorre hei, kla gend over vervallen grootheid en inge zonken levensmoed onder de zijnen; een betere geest is vaardig geworden over talloos velen onzer tegensta; ders en we twijfelen niet of ze zullen stemmen vóór het wetsvoorstel, dat Dr. Kuyper te gele gener tijd zal indienen om ook op het terrein van Hooger Onderwijs recht te doen, en sommige faculteiten aan de Vrije te steunen uit's Rijks kas, zooals thans reeds de Lagere Bijz. scholen eeDiger mate gesubsidiëerd worden. Naar Vrijmaking van 't Onderwijs in al zijn kringen, moet 't oog onzer politici en kiezers gericht zijn. De school mag geen twistappel zijn tussc'nen de partijen, omdat van de school voor een groot deel Neerlands toekomst en geluk afhangt. 'tZijn de spes patriae, 't is de hoop des Vaderlands, waar't om gaat. 't Gaat om de kinderen en zonen onzes volks en hun toekomst't gaat om 7 geluk van Neer lands Volk. Om dat te bevorderen, daar om moet dö school buiten den politieken strijd blijven Of we dan niet reeds ook op 't terrein van Hooger onderw., den dageraad van eenen nieuwen morgen kunnen begroe ten P Voorzeker. We zijn niet onkundig van het Koninklijk Besluit van 7 Juni 1901dat Besluit is de aankondiging van een zonnigen dag. Bij dat besluit is met het getuigschrift in art 11 der wet op't H. O. gelijkgesteld: het getuigschrift van bekwaamheid tot universitaire studiën, afgegeven door het bisschoppelijk college te Roermond, door het Seminarium te Rnlduc, door het Geref. Gymnasium te Amsterdam, door dat te Zetten, door het R. K. gymnasuim te Katwijk, door het Canisius-Collegie te Nijmegen en het R. K. gymnasium te Amsterdam. Maar we zijn er nog niet in lange Waar is de subsidie aan de Bijz. Gym nasia Waar de effectus civiles, die recht moet geven aan de studenten der Vrije om s/aafobetrekkingen te bekleeden Waar do gelijkheid van Subsidies aan sommige faculteiten der Vrije Doch vooral de kwestie der Verleening van Graden, die is urgent, dringend en noodzakelijk. Ook onze mannen,zonder gepromoveerd te zijn aan de Staatsuniversiteiten, moe ten kunnen worden dokter, rechter, advo caat, leeraar en professor en dat kan nu niet. Nu zijn zij uitgesloten. En dat is onrecht. Dochthans genoeg over't Hooger On derwijs. »Tot de vragen, waarvan de oplossing tegenwoordig door velen wordt gezocht, i aldus schrijft het Nationaal Bureau van Vrouwenarbeid, behoort ook het verzekeren der toekomst van haar, die in hare ge wone verdiensten geen voldoende bron" vinden om het noodige te kunnen afzon deren voor den tijd, waarin hare arbeids kracht verdwenen of zoozeer verminderd zal zijn, dat zij daarin geen middel van be slaan meer kunnen vinden.Daarom heeft het bestuur der Nederlandsche Collectieve Pensioenvereeniging voor vrouwen een plan beraamd, om aan meisjes en vrouwen een pensioen te verzekeren en dit zonder pre mie. Het heeft boekjes, pensioenboekjes ingevoerd, waarop jaar voor jaar naar wille keur kan worden bijgestort, en elke stor ting is de koopsom voor een daaraan even redig pensioen. Bv. Men is 12 jaar, en stort f 5, dan ont vangt men op 65 j. leeftijd voor die f 5 terug f 7,995 pensioen. Men wordt 13 jaar, en stort 15 gulden, dan ontvangt men op 65 j. leeftijd voor die fis terug f 22.98 pensioen. Men wordt i j., en stort f2, dan ont vangt men op 65 j. leeftijd voor die f2 terug f 2,934, of f 2,93. En zoo gaat dat nu door. Elk jaar wor den die pensioensommetjes bij geschreven in het boekje, en is men eindelijk 65 jaar dan telt men de 54 posten op en heeft het eindelijke bedrag, waarvoor men ge pensioneerd is tot den dood toe. Komt er eens een jaar, waarin men niets kan stor ten, dan is dat wel jammer, maar ge blijft rechthouden op hetgeen in de boekjes staat aangeteekend. Overlijdt men echter voor het 65 ste (of 60ste of 55 ste jaar, welke jaren verschillende pensioenen ople veren natuurlijk), dan is men alles kwijt; het gestorte geld vervalt dan aan het Fonds. De voordeelen aan deze verzekering ver bonden zijn niet zoo gering. Er zijn geen premiën, waardoor dus wegvalt die >pijnigende« angstals ik mijn

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1902 | | pagina 1