voor lie Zuldliollamdsclie era Zteeuwsche Eilanden,
Vrijdag 9 Mei 1902
Zeventiende Jaarg.No.864.
Orgaan
Antirevolutionair
IN HOC SIGN O VINCES
T. BOEKHOVEN.
Alle sl ukken vowr «Se üe«lo,eSie bestemd, Advertentfën ess verdere Administratie Sraase© toe te zenden aan den Uitgever.
looit g'oed.
Deze Courant verschijnt eiken Yrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
uitgever:
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Bienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
G-roote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij bestaan
Advert utiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
Bij dit nummer behoort een
Nieuwe Scheurmakerij
Het is wel betreurenswaardig, dat
lieden, die, waar het de kerkgemeen
schap betreft, doodsbenauwd zijn
voor alle separatie, ook al dient
deze om aan Gods Woord een
vrijeren loop te helpen geven, er
volstrekt geen been in zien om in
het burgerlijk leven scheur op scheur
te trekkeD, eD alzoo de gemeen
schappelijke Staatsbelangen tegen te
staan.
Als type van deze soort lieden
treedt nu weer Dr. Hoedemaker,
de ex-hoogleeraar aan de Vrije
Universiteit, naar voren.
Er is nl. te Utrecht eene nieuwe
vereeniging opgericht tot handha
ving van het christelijk-bistorisch
karakter der natie, met Dr. H. als
eerste woordvoerder.
Wat wil die vereeniging nu toch,
want gemeld streven is waarlijk geen
nieuwigheid op onze erve. Vluchti
ge inzage van het antirev. program
van 1878 kan hiervan dadelijk
overtuigen.
Genoemde vereeniging komt ons
vertellen, dat de revolutie (de frau-
sche van 1889 is natuurlijk be
doeld) de souvereiniteit Gods als
bron van alle gezag miskent de
H. Schrift als richtsnoer en toets
steen der waarheid verwerpthet
wezen der Kerk miskent als open-
baiing van het lichaam van Christus,
plaatselijk, gewestelijk, binnen de
grenzen van een land en algemeen
de roepiDg der kerk loochent om
ook op het terrein van het open
bare leven het licht van Gods Woord
te laten schijnen.
Waarlijk geen nieuws
Verder zegt deze veretniging zich
daartegenover te stellen, en dus de
volkssouvereiniteit te verwerpen, als
mede de algenoegzaamheid der rede
en de neutraliteit ten aanzien van
den godsdienst en de kerk voorts
de overheidsbemoeiing te willen be
perken tot het werk, dat God haar
heeft toevertrouwd.
Ook al geen grein nieuwigheid
slechts eene herhaling van hetgeen
duizendmaal door de antirevolutio
nairen betoogd en betuigd is.
Nog verder heet het, dat de
nieuwe vereeniging onze s'aatsin-
richting en onze staatsinstellingen
met de bovenvermelde beginselen in
overeenstemming wil zoeken te bren
gen, en op zulk eene Grondwets
herziening wil aanwerken" dat het
volk in onderscheiding van de re-
geeiing in staat worde gesteld zijne
belangen bij de overheid te beplei
ten, en deze representatie zoo zuiver
mogelijk te maken.
Ja,welk een antirevolutionair
zou dat niet willen
Maar nu komt ten slotte de aap
uit de mouw. De vereeniging wil
nl. ook „het Hervormd karakter on
zer natie in stand houden, waarbor
gen zoeken voor de vrijheid van
volk en overheid tegenover Rome
en het geweld van de massa, en
het beginsel toe te passen, dat Israël
het recht heeft op een eigen volks
bestaan."
Zullen deze woorden iets beteeke-
neu, dan beduiden zij, dat de hee»
ren Hoedemaker c.s. het gemengd
karakter onzer natie en het daarin
uitkomend Godsbestuur willen tegen
staan, dat zij eene Staatskerk willen
herstellen, en de Roomscben onder
drukken of' uitdrijven benevens de
sociaal-democraten, die zich feitelijk
tegen alien godsdienst verzetten.
De herinnering aan het „beginsel"
dat „Israël het recht geelt op een
eigen volksbestaan" en de gezind
heid om dat beginsei „toe te pas
sen" zal in dit verband, moeten be
duiden, dat Nederland zoo iets moet
worden als het beloofde land voor
de Joden,
Welk een illusie, welk een her
senschimmig gewoeiWelk eene
plompegebroken opvatting der histo
rie vVelk een voorbijzien van bet
groot stuk historie en de verdere
ontwikkeling der „Hervormde" be
ginselen sedert de 1 be tos in de 20e
eeuw
En op die wijze wordt nu af
breuk gedaan aan het bereikbare,
worden de menschen in de maling
genomen en ontevreden gemaakt, en
traag in het uitvoeren van hetgeen
de kiesplicht van hen eischt.
Wij protesteeren met al den na
druk, dien het belang der zaak mee
brengt tegen zulk een heilloos be-
drijf.
Wil Dr. Hoedemaker aan het
zuiverenlaat hij dan in vredesnaam
op zijn kerkelijk terrein blijven, en
daar met de revolutie alle gemeen
schap afsnijden maar niet op Staats-
gebied bepleiten, wat in de gegeven
omstandigheden slechts contra-revo
lutie zoude zijn.
De Nederlander maakte dezer dagen
de opmerking, dat het voor onbevan
gen lieden al zeer moeielijk is om
tegenover de Sociaal-democraten het
(/weldoen en niet omzien" in toepas
sing te brengen, omdat, als men de
juistheid van een door hen geop
perde grief erkent, en wil helpen
om die grief weg te nemen, dit uit
gelegd wordt als een wijken der
"bourgeoisie// voor hun dreigementen
en beschimpingen.
Ja, zoo is het. Met aldoor nijdige
en haatzieke lieden is geen huis te
houden. Laat men hen zwijgend be
gaan, dan denken zij, dat men de
kracht tot verweer mist oftetrotsch
is, om hen te beantwoorden. En gaat
mén op hunne klachten in, dan mer
ken zij, dat aan als een goedkeuring
van hun geheele houding of als een
teeken van vrees.
O p deze wijze kunnen ook de anti-
revo lutionairen moeielijk ontkomen
aan den schijn, dat zij somtijds op
de| hand der Socialisten zijn. Zij toch
willen recht doen aan alle partijen, en
tegemoetkomen aan alle bezwaren,
die de overheid ook slechts eeniger-
mate kan verhelpen. Wie die bezwa
ren liet eerst noemt of het duidelijkst
uiteenzet is voor hen bijzaak. Mengen
dus de Socialisten onder hun oprui
ende taal het een of ander stuk
waarheid, welnu, dan kan en moet
dit meê dienst doen in de antirevolu
tionaire richting. Maar dat in mengsel
van waarheid is dan ook niet speci
fiek socialistisch. Neen het eigenlijke
socialistische par tij doel is om den klas
senstrijd op te wekken, den godsdienst
uit te roeien, de stoffelijke goederen
te verplaatsen, desnoods met geweld.
Het is dus een onredelijke toeleg
en dit booze werk stemt hun gemoe-
dere.i zoo bitter, dat zij niets goeds
meer kunnen zien in het otrevenvan
de andere partijen, en vooral niet in
het werk dergenen, die met God en
Zijne geboden rekenen. Als zij een
ander standpunt innamen, dan zou
hunne partij ook geen reden van
bestaan meer hebben, dan ging voor
hen het mooie er af. Geen staatsman
of journalist make zich de illusie,
ooit de Socialisten tevreden testellen.
Organisatie van Patrimoniumd.i.
Vaderlijk Erfdeel.
De Schoolwetagit uie was in de zeven
tiger jaren in vollen gang. Da heeren
Moens, Kerdijk en Heldt e.a. Btonden in
volle wapenrusting tegen de geharnaste
Dr. Knyper, Mr. LohinaD, Pierson en
huns gelijken. Het Algemeen Nederl.
Werkliedenverbond behandelde op de
beide Kerstdagen in s74 de vraag, of
het niet noodzakelijk was bij Regeering
en Volksvertegenwoordiging aan te drin
gen op algemeen verplicht kosteloos neu
traal Staatsonderwijs,"- en werd, zoo sprak
later Poeeiat, de 2e Voorzitter van Patri
monium, daardoor „partij gekozen tegen
over den Christus," dit was voor vele
Christen-werklieden eene reden, om po
gingen in 't werk te stellen tot verkrij
ging eener eigen zelfstandige Christelijke
Organisatie. In het voorjaar van '76
kwamen opeeuekamerop deLindengracht
te Amsterdam 9 mannen bijeen, ook om
eene vraag te overwegen, n.l. deze
Moeten wijChristenmannende ontker
stening van ons volk lijdelijk aanzien, of
moet daartegen iu den naam en de kracht
des Heeren de strijd openlijk aangebonden?"
Van de 9 waren er 4 werklieden en 5
hooger geplaatsten, 2 dezer laatsten ont
trokken zich aan den komenden strijd,
en aan de 4 werklieden werd opgedragen
een ontwerp der statuten voor te bereiden
zoo flink liep een en ander van stapel,
dat op 19 Maart '77 de Koninklijke
goedkeuring op die Statuten reeds volgde.
Laten we, om den geest dier Vereeniging
aan onze lezers te doen blijken, de inlei
ding vermelden daarna Naam, Grond
slag en Doel of Art. 1 der Statuten.
«Statuten van het Nederlandsch Werklieden
verbond Patrimonium (Yaderlijk Erfdeel) Spr.
22 vers 28 Gevestigd te Amsterdam, Goedge
keurd bij Zr. Ms. Besluit van 19 Maart 1877.
Rijken en armen ontmoeten elkander, de Heere
heeft hen allen gemaakt (Spr. 22 vers 2) Ge
rechtigheid verhoogt een volk, maar de zonde
is een schandvlek der natiën. (Spr, 14 vs. 34.)
Naam, Grondslag en Doel. Art. 1.
Er bestaat een Nederlandech Werklieden
verbond, onder den naam van Patrimonium,
hetwelk, in de overtuiging, dat Gods "Woord
en de traditien onzes volks de vertrouwbare
grondslagen eener Christelijke Maatschappij
uitmr.ken, zich ten doel steltde kennis daar
van te verbreiden, om de liefde daartoe op te
wekken, teneinde op deze grondslagen de belan
gen der maatschappij in haar geheel, die der
werklieden in 't bijzonder, door alle geoorloofde
middelen te bevorderen.
Zooals uit dit eerste artikel blijkt,
steunt Patrimonium op en wacht het
Verbond verbetering door het Woord
Godsdat een vertrouwbaar fundament
is om daar de Sociaie bouwwerken op
te grondvesten, ott voorts mag aan „mu
ren" en „binten" gearbeid worden met
alle geoorloofde middelen.
Vóór we een en ander meedeeieu uit
zijn Sociaal Program, dat 9 Mei '94 is
vastgesteld, en van zijn Verkiezingspro
gram, van 2 April '97 of dat van 28
Aug. 1900, willen we nog even stilstaan
bij de Organisatie als zoodanig.
Het Verbond (art. 4 der Statuten) be
staat uit Afdeelingen en bijzondere leden.
Eene Afdoeiing moet mmsiens 15 leden
tellenze heeft een eigen bestuur en
een eigen reglement. Lid der Afdeeling is
ieder, die minstens 18 jaar oud is geen
ergerlijk leven lijdtgeen oneerbaar be
drijf of brroop uitoefent en zich niet
hetzij persoonlijk alleen, of in verbinding
met anderenop eenigerlei wijze stelt tegen
de door God gestelde ordeningen.
Die leden kunnen zijngewone en
buiteDge.vone.
De gewone zijn werklieden de buiten
gewone kunnen zijn fabrikanten, werk
bazen, neringdoenden, boeren, ambachts
bazen, pachters, predikanten, dokiers,
renteniers enz.
Bijzondere leden zjjn die, welke hun
domicilie hebben ter plaatse, waar geen
afdeelingen bestaan.
AI die afdeelingen en bijzondere leden
vormen saam het Verbond Patrimonium,
dat thans plusminus 13000 leden tolt.
Eere-Voorzitter is de heer K. Kater te
Amsterdam, één der oprichters in '76;
Voorz. de heer P. van Vliet, Lid der 2e
Kamer; Redacteur van het Weekblad
Ds. A. S. Talma, lid der 2e Kamer. Na
deze korte uiteenzetting der Organisatie
zelve, rest thans de vraag, wat vraagt
het Sociaal Program, vastgesteld op 9
Mei '94. Elk artikel der 17 zullen we
kort weergeven.
Art. 1. Opdat het komend geslacht
weer naar God en zijn Woord worde
teruggeroepen, vraagt Patrimonium weg
neming van de geldelijke bevoorrechting
der Openbare School.
Art. 2. Die vrij making vraagt Patr.
ook voor de middelbare scholen, de gym
nasia en de Hoogescholen, omdat het
den Cbristelijken werklieden aan de noo-
dige voorlichting en leiding blijft ontbre
ken, zoo de wetenschap en alle hoogere
kennis door de Overheid bijna uitsluitend
wordt overgegeven van mannen, die den
Weg, de Waarheid en het Leven, dat
in den Christus Gods is, verwerpen.
Art. 3. De Overheid menge zich niet
in 't kerkelijke leven.
Art. 4. Opdat de werkman niet in de
stoffelijke dingen onderga, maar als geroe
pen tot een eeuwig leven, zijn God op
zijn heiligen dag kunne dienen, vraagt
Patrimonium zulk een vrijmaking van den
Dag des Heeren, dat alle slaafsche arbeid
alsdan rusten kan, ook opdat naar Gods
Wet het lichaam zijn eisch hebbeen het
huiselijk leven bevorderd kunnen worden.
Art. 5. Daar de zonde de schandvlek
der natiën ie, vraagt Patr. dat de Over
heid strafbaar stelle het houden van
hoerenhuizen, dat zij het onderzoek naar
het vaderschap van onechte kinderen
toelatedat zij allen handel in binnen-
en buitenlandscue loterijen weredat
opium- en drankgebruik wordeingetoomd,
en de doodstraf in onze strafwetgeving
worde opgenomen.
Art. 7. Geneeskundige hulp, waar do
toestand zoodanig is, dat de doktersreke
ning niet kan betaald worden.
Art. 8. Afschaffing van den vaccinatie-
dwaug,
Art. 9, Alle armenverzorging voor
den wetkman worde voorgoed overbodig
gemaakt door goedo regeling van het
arbeiderspensioen bij ouderdom, vermin
king of ziekte. De voorwaarden hiervoor
worden in hei Arbeidscontract tusschen
Werkgever en Werkman verplicht ver
klaard.
Art. 10. Daar de aan zichzelf overgelaten
arbeid in zjjn verhouding tot het met
allerlei rechten bekleede kapitaal onver
mijdelijk uitzijn natuurljjke voegen wordt
gedrongen, vraagt Patr. dat de Overheid
ook aan don arbeid, die reohten verzekere,
die voor zijn gedijen onmisbaar zijn,
door het Arbeidscontract.
Art. 11. De arbeid wordegeorganiseerd,
allereerst door het oprichten van gemengde
Kamers van Arbeid, waarin patroons en
werklieden zitting hebben zóó, dat beide
groepen ook afzonderlijk vergaderen kun
nen, en het Arbeidscontract worde niet
geregeld, dan na deze Kamers gehoord
te hebben.
Art. 12. Theoretisch en practischam-
bachtsonderwijs.
Art. 13. Rekening houdende met de
Goddelijke roeping van de patroons tegen
over de arbeiders, vraagt Patr. werk te
geven in tijden van „werkeloosheid."
Art. 14. Een goede wo ing; en de
arbeiderswoningen van een zekere soort
worden van alle belastingen, die den
huurder drukken, vrijgesteld.
Art. 15. Naar dien het erfrecht in te
verre graden doelloos kapitaal ophoopt,
vraagt Patr. dat het erfrecht lot minder
graden da n thans beperkt worde, en dat de
aldus vrijkomende kapitalen worden aan
gewend, om do werklieden voor hun aan
deel iu het pensioenfonds enz. te ontlasten.
Art. 16. Overmits, krachtens de natuur
der zaak, de beschikking over den bodem
niet aan hetzelfde recht mag onderworpen
worden, als de beschikking over roerend
goed, zoo vraagt Patr. dat in de wetge
ving de mogelijkheid geboren worde, dat
door onteigening van den bodem binnen
zekeren kring om elke gemeente, aan de
inwoners de gelegenheid geopend worde,
om bij erfpacht een plek voor woning
en een akker ter bebouwing of ook gele
genheid voor de uitoefening van een
ander bedrijf te vinden dal voor het
pachtcontraet bindende bepalingen wor
den vastgesteld, die den landbouwer dan
eerst tot betaling verplichten, als er
werkelijke winst door hem behaald is,
die hem tevens vergoeding toezeggen
voor aangebrachte verbetering in alles
wat land en hoeve betreftvoorts, dat
de hoeveelheid grond, die iemand bezit
ten mag, beperkt worde, en voor den
eigen geërfden landbouwer de nadeelige
gevolgen van deeling van zijn goed bij
versterf, voorkomen worden. En eindelijk
dat een Rjjkscredietbank en een Rijks-
bypotheekbank voor den landbouw worde
opgericht.
Art. 17. Daar in de naburige landen
een bescherming van de nijverheid is
ingevoerd, die maakt, dat men uit deze
landen naar het buitenland onder den
prijs verkoopt, zoo vraagt Patr. dat ook
hier te lande door het tarief van. inko
mende rechten zoodanige bescherming
aan den arbeid worde verleend, dat het
werk den Nederlandschen werkman niet
uit de handen worde genomen en de nati
onale njjverheid ten onder ga; dat alle
arbeid in gevangenissen, die de particu
liere nijverheid benadeelt, ophoude; dat
de toleenheid tusschen Nederland en zijne
Koloniën worde hersteld.
Ziedaar in 't kort het Sociaal Program
