Vrijdag 18 April 1902
iaas,
k
in, van
Zeventiende Jaarg. No. 861.
voor de Zuidliollandsehe en SSeenwoche Eilanden*
i
Antirevolutionair
Orgaan
surg,
der
iïï-sceh
IJN
Iam.
IN HOC SIGN O VINCES
t. boekhoven.
lintei,
IJK.
Brhamworst,
prijzen.
Ie huis.
enenga.
AN,
schrijf-
ireaux.
HEGELS.
Bn.
hrlog'es
ON,
Bij dit nummer behoort een
BIJWOECiSlSEi,
De liberalen schijnen te zinnen op
het vervaardigen van een nieuwen
hoed om de liberalen van alle gading
onder te vangen.
Zij schijnen nu langzamerhand
er wel van overtuigd te raken, dat
het anti-clericalsme geen band meer
kan opleveren; dat de kiezers zich
niet meer zullen laten bedotten door
de bewering, dat de christelijk gezin
de landgenooten slechts kerkelijke
drijverij bedoelen en van nationale
belangen geen verstand hebben. Bij
het zien van zooveel krachtsont
wikkeling als het christelijk mini
sterie ten toon spreidt, smelt zulk
een leugen weg als was voor de
zon.
Er moet dus wat anders opge
zocht. Niet een argument buiten,
maar in de politiek.
De Nieuwe Prov. Groninger Crt.
recommandeert daartoe een voorzich
tig uitgewerkt plan voor algemeen
stemrecht, gekoppeld aan vrouwen
kiesrecht en evenredige vertegen
woordiging. Reeds staat het bij haar
vast, dat het hierom gaan zal bij de
verkiezing van 1905. Eeue commis
sie samengesteld uit vertegenwoor
digers van alle liberale fractien wil
zij het kunststuk laten klaarmaken,
Wij zeggen „het kunststuk.". Want
het zal een fameuse toer zijn om
het voorstel zóó in te richten, dat
de oud-liberalen er vrede mede ne
men. Deze toch zien best in, dat
slechts de sociaal-democraten wol
spinnen bij dat allemanskiesrecht en
hebben er dus weinig mee op.
Het Vaderland betuigt reeds ad
hesie aan het denkbeeld van de N.
Prov. Groninger Crt. en wil dat
de vrijzinnig-democraten en de Unie-
liberalen voor het algemeen stem
recht in bond gaan met de sociaal
democraten.
Wij zullen afwachten, waar dit
op uitloopt.
Opmerkelijk is het, te zien, hoe
de sociaal-democraten den beginsel
strijd trachten te ontwijken. Zij
zijn mannen van de praktijk, zeggen
zij- Ze zullen in het werkelijke leven
ingrijpen en dat verbeteren. Eerst
als zij hiermee wat ver gevorderd
zijn, is het nog tijds genoeg, denken
zij, om hunne levensbeschouwing hel
der te ontwikkelen. Zij erkennen dan
ook „zwak te zijn op wijsgeerig ge
bied." Voorloopig zegt het Volk
nemen de sociaal-democraten alleen
de beste begrippen uit de burgerlijke
moraal over om dan later Dieuwe
rechtsopvattingen, solidariteitsgevoel,
afkeer van onderkruipen enz. te
ontwikkelen, die als kiemen eer.er
nieuwe zedeleer kunnen worden aan
gemerkt.
Het Volk deed beter met hier
te gewagen van kiemen, die wegge
haald zijn uit de christelijke voor
raadschuur, dan van „nieuwedingen".
Want onderling hulpbetoon en onder
drukking van afgunst (het tegengaan
van de zondige begeerlijkheid en
de geldgierigheid, die het onderkrui
pen veroorzaken) zijn juist vruchten,
die het christendom openbaart. Doch
deze niet alleen. Tal van andere,
voor de maatschappij noodige midde
len meer, geeft het christendom. Doch
zoo dwaas is men nu, dat men door
de socialistendeur ten deele weer
binnen wil brengen, hetgeen men
als christelijke vrucht heeft verwor
pen.
En wat dat ontwijken van „the
orie" en „wijsbegeerte", aangaat,
och, de socialistische tegenpartij kan
heel goed weten, dat de antiievolu-
tionairen zich reeds sedert meer dan
een kwart eeuw druk makeD, met
de sociale nooden en dat Dr. Kui
per reeds in 1874 in de Tweede
Kamer een wetboek voor den arbeid
vroeg. Maar tevens verzaken de
antirevolutionairen de theorie niet,
omdat deze de praktijk moet richten
en steunen, en omdat anders de prak
tijk op verwarring uitloopt, en dat
is dan ook het resultaat, dat de soci
alisten oogsten.
[anigaren
f 18,—
n 20,—
aren.
gekleed.
f 22,-
i' 24,-
u 27,-
iren.
f 26-
28,-
ii 31,-
itelt Drapé.
ping.
nt.
f 40,-
44,-
Marktveld
estzüde,
m.
10, 's HAGE.
iderdag van
leeren in het
[LUA.'rais, voor
n van Kunst-
iT
ui
Sommelsdijk
ie Meisjes.
Sucadekoek
SVAL.«
Berge
lien.
volgens re-
Ie klasse.
ilgen daarvan
)CAPSULE,
[JDEL,
5ZA AD, (2)
Hoesten bij
ILHARWIS
ran
ÏERDER,
buten.
iiiiape s,
FOKKEN,
enz.
attent ge-
IfltWAI?!
Deze Courant verschijnt eiken Try dag.
Abonnementsprijs per driemaanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij voornitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER:
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en l/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advert'utiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
AlSe stukken voor de Mieductie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
ïlereeniffing' der
„liberalen".
:Ar
„ft iet wijsgeerig",
Organisatie der Veldarbeiders.
III.
Organiseeren voor allerlei fondsen, zoo
schreven we verleden week, uitnemend
voor eischen aan Staat en Gemeente, uit
nemend, maar dan organisaties naar eene
politieke kleur. Natuurlijk sluit dit samen
werking op overeenstemmende punten niet
uit. Thans nog een enkel woord over eene
organisatie tegen langen werktijd, vrouwen
en kinderploitatie enz. In verband hiermee
laten we voorafgaan, wat in Troelstra's
orgaan van 12 Uec. 1901 staat onder de
Sociale Kroniek, die bewerkt// wordt door
den heer Vliegen
9h<1 boawelvaartUit Dirksland op
Flakkee sohrijt't. mg een geestverwant
„De loonstandaard der vaste arbeidera ia in de
laatste tien jaar niet veranderd. De prachtige
loonen der vaste arbeiders zijn als volgtvan half
Nov. tot half April bij een werkdag van 8 uren
f0,70, van half April tot half Juni bij een werk
dag van 10 uren fO,8773 van half Juni tot
Augustus bij een werkdag van li1/, uur f 1. Dit
wordt alles betaald voor gewoon werk als wieden
enz. Voor werken als grassnijden wordt iets meer
betaald, dit gaat echter meest in 't aangenomen.
Het oogstsnijden wordt uitsluitend in 't aange
nomen gedaan, waar dan per week f 10 a f 12
mede verdiend wordt, dooh dit duurt ook maar
hoogstens twee weken. Bij dorschen en andere
zware werkon wordt gewoonlijk bij een werk
dag van 10 of il uren f i,iO en 11,25 betaald
Deze loonen blijven bestaan tot half November,
zoolang het najaarswerk, als het werken in sui
kerbieten en aardappelen enz. duurt. Als alles
eohter in daggeld gebeurde zou er door een ar
beider hoogstens f 2,10 per jaar verdiend wor
den.
Daar echter ook veel in 't aangenomen wordt
gewerkt kan niet precies nagegaan worden,Wat
verdiend wordt. Naar de gewone koers berekend
kan dat plin. f 280 gulden per jaar bedragen.
Het hier te voren opgegeven loon wordt door
de vaste arbeiders verdiend, terwijl de losse meer
of minder verdienen. Het twee vijfde gedeelte
der arbeiders zijn bier losse arbeiders; deze zijn
verdeeld in tweo categorieën, die bijna even
sterk zijn. Die der eerste categorie verrichten
alle voor de hand komendo wei ken en verdie
nen plm. f 31O per jaar; die dor tweode categorie,
die slechts gewone werkzaamheden verrichten,
verdienen tussohen f250 en f260 Eper jaar. Men
kan echter aannemen, dat de verdienste van een
arbeider gemiddeld per hoofd niet meer bedraagt
dau f 290 per jaar.
De verdiensten der losse arbeiders zijn echter
zeer wisselvallig. Zij vinden meest werk bij
kleine boeren, die bij grooto drukte zoer spoe
dig groote loonen geven. Hun gelieele hoop is
gevestigd op het delven der suikerbieten, waar
f 0,90 of f 1. per iOOO KG. voor betaald wordt.
Is 'thieimedo druk, dan kunnen zij een week of
6 k 7 wel eens goed loon verdienen, dooh het
meet hun meeloopon willen zij door elkander
f 12 of fiS per week verdienen en dit moet
meestal hun jaar goedmaken, daar dan geregeld
werk en verdienste weder over is. Gij ziet, dat
voor hun de toestand ook al niet rooskleurig
is. Dit jaar hebben zij eobtor over't goheelaau-
genomen, niet veel verdiend. Het gebourt op
heden vaak, dat er tnannen op straat staan, en
dat in 't drukste van 'tjaar."
De jaarlijksche verdiensten, het blijkt
voor iemand, die dit uit ervaring nog
niet weet, uit het bovenstaande bericht,
zijn niet zoo groot. En nu begrijpt men
ook, dat een arbeider zeer graag zijn ver
diensten en inkomsten vergroot. Naar een
langen werkdag moge hij niet verlangen,
maar naar een korten nog minder, omdat
de meesten van ben vooruit weten, dat er
door regen en dauw in de lente of in den
zomer bij wieden en snijden enz. al heel
spoedig //verlet// is. En dat zou niet zoo
erg wezen, als de boer zoo'n verlet van een
schoft of half schoft maar vergoedde en
uitbetaalde, maar dat doet hij niet en zou
ook te veel gevergd zijn en onredelijk.
Elk uur cl half uur gedwongen rust wordt
gekort. Of zoo'n handelwijze nu van barm
hartigheid getuigt, om bij een Jaag loon
van 80 centen nog een cent of acht of
twaalf te korten, en of volle uitbetaling
van zoo'n uur de genegenheid van den
arbeider voor den boer niet heel wat zou
doen klimmen, is een vraag, die de boer
en de arbeider met elkander maar eens
moeten bespreken. Niet van recht spreken
we; want de boer beeft recht om te korten
als geen arbeid geschiedt, maar we spreken
van barmhartigheid.
Niet van verlet door luiheid, en onver
schilligheid spreken we, zoo iets zal niet
voorkomen maar van verlet door egen
en dauw, waarin de arbeider noodgedron
gen rusten moet.
Niet van eeu arm pachter spreken we
hij kan niet veel missenmaar van den
kapitalist, bij wien bet op een stuiver of
dubbeltje niet aankomt om blijde harten
en vroolijke aangezichten en boogeren ijver
te zien.
Hooger loon geven, dag in, dag uit,
het is uit 't bedrijf jvan menigen, ja, van
bijna alle pachters en eigenaars onmogelijk;
maar wat minder streng en wat meer mild
1 in liet uitbetalen van verlette uren, dat
eischt de Christelijke broederschap; dat
peuteren op den laatsten centdat zoeken
naar het uiterste halfje, zij het ook in elk
opzi.'ht //recht// in betrekking tot arbeid
en loon, het is onbarmhartig in betrekking
tot boer en arbeider, van mensch tot mensch.
Laten sommige boeren ophouden met
hun geknibbel; laten gevoel voor armoe
en ontbering en medelijden met de vaak
groote gezinnen het hart van den land
bouwer in gloed ontsteken, en we twijfe
len niet, of ook de arbeider zal harder
werken als de zon haar warme stralen op
den akker zendt; en de royaalheid van den
boer zal de vriendschap van den arbeider
voor zijn werkgever verhoogen; zijn ijver
vermeerderen, zijn lust aanwakkeren. De
boer is de sterkste; dat hij het ook be-
toone te zijn in de liefde en barmhartig
heid voor zijn ondergeschikten. Maar «kna
gende» "boeren werken met „klagende»
daglooners, en ambitie is er weinig of niet.
Doch we hadden het over de werkuren.
Graag werkt de arbeider 10 uren en meer,
mits het maar beloond wordt. En omdat
het loon laag is, geeft de arbeider niet
meer dan zijn li on verplicht. In 't aan
genomen werk verdient hij dan ook meer
dan bij 't daggeld werk; omdat hij bij het
eerste zoo hard tobt als hij kan, om in
den minsten tijd bij langer dag, door over
slaan van rusturen enz. het bedongen geld
binnen te krijgen.
Bij 't wieden en andere werkzaamheden
werkt hij den gezetten dag voor 't ge
zette loon.
Bij aangenomen werk is 't om 't geld
te doen in korteren tijd. Jammer, zoo
klaagde bij ons een boer, dat ook de ar
beider van zijn kant soms zoo onredelijk
kan z in, al is het, dat de boer hem bij
't aangenomen werk een Hink loon laat
verdisnen 't Loon is te weinig, er moet
nog wat bij, zoo spraken die arbeiders tot
hem. Is dit zoo, dan is o >k deze handel
wijze afkeurenswaardigen zou het den
arbeider passen (want we wenschen niet
eenzijdig, maar eerlijk te zijn) de hand
op den mond te leggen. De liefde kan
niet van één kant komen. Berde partijen
moeten menschen blijven.
Organiseeren tegen te langen werktijd
achten we onnoodig, omdat de benarde
toestand niet in den langen werktijd, maar in
't loon zit. En Troelstra hesft gelijk, als hij
s chrijft:
„Natuurlijk kan men van zoo'n klein loon niet
levende arbeider heeft dan gewoonlijk een stukje
dan in gehruik (een hoofje), dat hij in zijn vrijen
tijd, des avonds na het werk bij den boer, moet
bewerken. Hij betaalt daarvoor gewoonlijk een
hooge pacht, en een dergelijk landgebruik maakt
ziju leven nog harder, dan het is in vele stroken,
waar de arbeiders geheel van loonarbeid moeten
leven."
Troelstra spreekt van harder en slaaf-
sellerde laats te uitdrukking schijnt ons
in 't algemeen te kras, al is het waar, dat
we vaak ouden van dagen met leede oogen
naar hun tuintje zien strompelen en van
daar terugkeeren
Over den langen werktijd valt zooveel
niet te klagen, maar over de werkeloos-
beid. Zij is vooral de worm, die aan den
wortel knaagt. De winters zijn te lang en
de zomers te kort. De werkeloosheid Van
November tot AprilDie geeft vooral
de tobberij. De huisgezinnen raken in dien
tijd te veel achter. Kon daar verandering
in gebracht worden, dat was veel gewon
nen. En sommige dingen konden verbe
teren.
Goede greppels en slooten laten maken
is geen scha voor 't land, en voor den boer.
Maar menige boer laat 't 11a. Hij weet het,
dat verdronken land zijn beurs kost, maar
de greppels blijven toch weg.
De tarwe wordt '/doorgeloopen», maar
van wieden weinig spraak.
Kanten kweeken geeft werk, maar er
zijn boeren, die er met de eg overgaan.
Voorhoofden» omspitten geeft werk, en
voor den boer geen scha,maar 't wordt
vaak aan de eg overgelaten om den
grond wat om te krauwen.
Land om den derden verhoogt de wer
keloosheid, omdat de compagnon met een
paar jongens het heele zaakje bedisselt.
Maar zal men zich organiseeren tegen
de werkeloosheid
Daarmee valt heelemaal niets te doen
Men kan den boer niet dwingen en ver
plichten tot werk. De socialisten hebben
in hun landelijk program onder anderen
deze bepaling
"Regeling van het pachtcontrakt, niet
alleen in 't belang der boeren, doch ook in
dat der arbeiders, deor voor elke boeren
hoeve te bepalen, hoeveel arbeiders de boer
zomer en winter in het werk moet houden.
Voor de vaste arbeiders zou het betrek
kelijk weinig hinderen en voor de losse zon
het een beetje baten. Hoeveel zouden er
door uit den brand zijn P En dat niet
alleen Maar al schrijft het pachtcontrakt
iets voor er moet toch eerst werk zijn.
Hoe is dit nu vooruit te bepalen Er
zijn boeren genoeg, die in den zomer al
aan 't afdorscben zijn t kan een strenge
winter wezen, dat er op 't land niets te
beginnen is enz. enz. hoe kan men dan
voor een jaar of zeven, want zoolang duren
toch die kontrakten, bf slissen, dat er zoo
veel en zooveel arbeiders moeten zijn op
die stee, en bij dat aantal H. A. in het
contrakt aangegeven.
Wij zien niet in, hoe dit nu moet vast
gesteld worden. Een minimum zou nog
gaan. Men zou kunnen zeggen niet min
der dan twee of drie maar verder kan
men o. i. niet gaan. De vrucht, die geteeld
wordten de oogst, die men verkrijgt, en
de tijden en gelegenheden en allerlei an
dere omstandigheden maken het onmoge
lijk om zoo'n artikel in 't pachtcontrakt
te handhaven. Eu is 'tniet te handhaven,
dan kan men het er ook wel uitlaten.
In datzelfde program hebben de socia
listen ook staan:
//Verpachting van gemeentegrond tegen
den kosteudeu prijs aan arbeiders aan ieder
zooveel, dat hij er geheel van kan be
staan.»
//Gemeentelijk krediet tegen de laagst
mogelijke rente aan ingezeten landgebrui-
kers.
E11 de heer Vliegen, wiens naam we reeds
genoemd hebben, heeft in 't Volk van 6
Sept. 1901 een hoofdartikel geschreven
over //Ons agrarisch landbouwprogram en
de landbouwcoöperatie'/, waarin hij deze
gedachten ontwikkelde De arbeiders moe
ten zich vereenigen tot een soort vennoot
schap, een co-operat ie zij huren gronden
telen daarop aardappelen, groenten, peul
vruchten, enz. De gemaakte winst wordt
vooreerst besteed tot het uitbreiden der
zaak, en uit dit begin moet dan langzamer
hand groeien de groote coöperatieve maat-
schapij, die met de nieuwste en beste
hulpmiddelen groot landbouw drijft en hoe
langer hoe meer arbeiders als leden van
die associatie (vereeniging of genootschap)
opneemt.
Dit zelfde denkbeeld heeft ook ons al
menigmaal beziggehoudenwe hebben 't
al eens met arbeiders besproken, maar 't
antwoord, dat we kregen was; »dat zal
op verlies uitdraaien, en wie moet dit dan
bijpassen.//
Ons artikel laat niet toe verder op deze
agrarische punten en kwesties in te gaan.
We komen er later nog wel eens op terug.
Alleen blijke hieruit, dat die kwaal der
werkeloosheid veler aandacht trekt, en men
naar middelen zoekt om er in te voorzien.
En al is dat zoeken op verre na geen vin
den, dat men zoekt, vindt reeds toejui-
cning. Maar zich te organiseeren tegen de
werkeloosheid, om den boer te dwingen meer
werk te geven, we zien het verstandige
er van niet in.
Kan de boer laten verdienen, maar wil
hij niet, dan is ernstige bespreking nood
zakelijk, maar batenniels.
Wil hij wel laten werken, maar kau hij
niet door armoe, dan is bespreking over
bodig.
Al roept eene heele buurt, dat Mejuffrouw
Slons der kinderen veronachtzaamt; dat
ze eene vuile dame is in hare woning;
al gaat er de heele buurt heen om ze met
ketelmuziek eene serenade te brengen en
ze een Hink bad te geven, door wat emmers
water over der vieze tafel te gieten
het zal of niemendal, of hoogstens voor
eenige maanden helpen. Een neger blijft
een neger, al wascht ge hem met soda
water. Doch genoeg hierover.
De vrouwenexploitatie.
Dertig jaren achteruit gingen er veel
meer getrouwde vrouwen naar 't land dan
thans. Dit stond in verband met de lage
loonen der mannen, 11I. 70 cent; met de
onkosten, die er bij moeders met kleine
kinderen aan verbonden waren, door dat
ze hare kinderen bij een ander moesten
brengen voor een dubbeltje of drie stuivers
per dag, zoodat zij van haar 8 oi 10
stuivers, er maar 5 of 6 overhielden, en dua
veel voordeeliger thuis konden blijven om
le arbeiden in 't gezin; en met de teelt