Vrijdag 18 April 1902 iaas, k in, van Zeventiende Jaarg. No. 861. voor de Zuidliollandsehe en SSeenwoche Eilanden* i Antirevolutionair Orgaan surg, der iïï-sceh IJN Iam. IN HOC SIGN O VINCES t. boekhoven. lintei, IJK. Brhamworst, prijzen. Ie huis. enenga. AN, schrijf- ireaux. HEGELS. Bn. hrlog'es ON, Bij dit nummer behoort een BIJWOECiSlSEi, De liberalen schijnen te zinnen op het vervaardigen van een nieuwen hoed om de liberalen van alle gading onder te vangen. Zij schijnen nu langzamerhand er wel van overtuigd te raken, dat het anti-clericalsme geen band meer kan opleveren; dat de kiezers zich niet meer zullen laten bedotten door de bewering, dat de christelijk gezin de landgenooten slechts kerkelijke drijverij bedoelen en van nationale belangen geen verstand hebben. Bij het zien van zooveel krachtsont wikkeling als het christelijk mini sterie ten toon spreidt, smelt zulk een leugen weg als was voor de zon. Er moet dus wat anders opge zocht. Niet een argument buiten, maar in de politiek. De Nieuwe Prov. Groninger Crt. recommandeert daartoe een voorzich tig uitgewerkt plan voor algemeen stemrecht, gekoppeld aan vrouwen kiesrecht en evenredige vertegen woordiging. Reeds staat het bij haar vast, dat het hierom gaan zal bij de verkiezing van 1905. Eeue commis sie samengesteld uit vertegenwoor digers van alle liberale fractien wil zij het kunststuk laten klaarmaken, Wij zeggen „het kunststuk.". Want het zal een fameuse toer zijn om het voorstel zóó in te richten, dat de oud-liberalen er vrede mede ne men. Deze toch zien best in, dat slechts de sociaal-democraten wol spinnen bij dat allemanskiesrecht en hebben er dus weinig mee op. Het Vaderland betuigt reeds ad hesie aan het denkbeeld van de N. Prov. Groninger Crt. en wil dat de vrijzinnig-democraten en de Unie- liberalen voor het algemeen stem recht in bond gaan met de sociaal democraten. Wij zullen afwachten, waar dit op uitloopt. Opmerkelijk is het, te zien, hoe de sociaal-democraten den beginsel strijd trachten te ontwijken. Zij zijn mannen van de praktijk, zeggen zij- Ze zullen in het werkelijke leven ingrijpen en dat verbeteren. Eerst als zij hiermee wat ver gevorderd zijn, is het nog tijds genoeg, denken zij, om hunne levensbeschouwing hel der te ontwikkelen. Zij erkennen dan ook „zwak te zijn op wijsgeerig ge bied." Voorloopig zegt het Volk nemen de sociaal-democraten alleen de beste begrippen uit de burgerlijke moraal over om dan later Dieuwe rechtsopvattingen, solidariteitsgevoel, afkeer van onderkruipen enz. te ontwikkelen, die als kiemen eer.er nieuwe zedeleer kunnen worden aan gemerkt. Het Volk deed beter met hier te gewagen van kiemen, die wegge haald zijn uit de christelijke voor raadschuur, dan van „nieuwedingen". Want onderling hulpbetoon en onder drukking van afgunst (het tegengaan van de zondige begeerlijkheid en de geldgierigheid, die het onderkrui pen veroorzaken) zijn juist vruchten, die het christendom openbaart. Doch deze niet alleen. Tal van andere, voor de maatschappij noodige midde len meer, geeft het christendom. Doch zoo dwaas is men nu, dat men door de socialistendeur ten deele weer binnen wil brengen, hetgeen men als christelijke vrucht heeft verwor pen. En wat dat ontwijken van „the orie" en „wijsbegeerte", aangaat, och, de socialistische tegenpartij kan heel goed weten, dat de antiievolu- tionairen zich reeds sedert meer dan een kwart eeuw druk makeD, met de sociale nooden en dat Dr. Kui per reeds in 1874 in de Tweede Kamer een wetboek voor den arbeid vroeg. Maar tevens verzaken de antirevolutionairen de theorie niet, omdat deze de praktijk moet richten en steunen, en omdat anders de prak tijk op verwarring uitloopt, en dat is dan ook het resultaat, dat de soci alisten oogsten. [anigaren f 18,— n 20,— aren. gekleed. f 22,- i' 24,- u 27,- iren. f 26- 28,- ii 31,- itelt Drapé. ping. nt. f 40,- 44,- Marktveld estzüde, m. 10, 's HAGE. iderdag van leeren in het [LUA.'rais, voor n van Kunst- iT ui Sommelsdijk ie Meisjes. Sucadekoek SVAL.« Berge lien. volgens re- Ie klasse. ilgen daarvan )CAPSULE, [JDEL, 5ZA AD, (2) Hoesten bij ILHARWIS ran ÏERDER, buten. iiiiape s, FOKKEN, enz. attent ge- IfltWAI?! Deze Courant verschijnt eiken Try dag. Abonnementsprijs per driemaanden franco per post 50 Cent. Amerika bij voornitbetaling f 3,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. UITGEVER: Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel. Boekaankondiging 5 Cent per regel en l/3 maal. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan Advert'utiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur. AlSe stukken voor de Mieductie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever. ïlereeniffing' der „liberalen". :Ar „ft iet wijsgeerig", Organisatie der Veldarbeiders. III. Organiseeren voor allerlei fondsen, zoo schreven we verleden week, uitnemend voor eischen aan Staat en Gemeente, uit nemend, maar dan organisaties naar eene politieke kleur. Natuurlijk sluit dit samen werking op overeenstemmende punten niet uit. Thans nog een enkel woord over eene organisatie tegen langen werktijd, vrouwen en kinderploitatie enz. In verband hiermee laten we voorafgaan, wat in Troelstra's orgaan van 12 Uec. 1901 staat onder de Sociale Kroniek, die bewerkt// wordt door den heer Vliegen 9h<1 boawelvaartUit Dirksland op Flakkee sohrijt't. mg een geestverwant „De loonstandaard der vaste arbeidera ia in de laatste tien jaar niet veranderd. De prachtige loonen der vaste arbeiders zijn als volgtvan half Nov. tot half April bij een werkdag van 8 uren f0,70, van half April tot half Juni bij een werk dag van 10 uren fO,8773 van half Juni tot Augustus bij een werkdag van li1/, uur f 1. Dit wordt alles betaald voor gewoon werk als wieden enz. Voor werken als grassnijden wordt iets meer betaald, dit gaat echter meest in 't aangenomen. Het oogstsnijden wordt uitsluitend in 't aange nomen gedaan, waar dan per week f 10 a f 12 mede verdiend wordt, dooh dit duurt ook maar hoogstens twee weken. Bij dorschen en andere zware werkon wordt gewoonlijk bij een werk dag van 10 of il uren f i,iO en 11,25 betaald Deze loonen blijven bestaan tot half November, zoolang het najaarswerk, als het werken in sui kerbieten en aardappelen enz. duurt. Als alles eohter in daggeld gebeurde zou er door een ar beider hoogstens f 2,10 per jaar verdiend wor den. Daar echter ook veel in 't aangenomen wordt gewerkt kan niet precies nagegaan worden,Wat verdiend wordt. Naar de gewone koers berekend kan dat plin. f 280 gulden per jaar bedragen. Het hier te voren opgegeven loon wordt door de vaste arbeiders verdiend, terwijl de losse meer of minder verdienen. Het twee vijfde gedeelte der arbeiders zijn bier losse arbeiders; deze zijn verdeeld in tweo categorieën, die bijna even sterk zijn. Die der eerste categorie verrichten alle voor de hand komendo wei ken en verdie nen plm. f 31O per jaar; die dor tweode categorie, die slechts gewone werkzaamheden verrichten, verdienen tussohen f250 en f260 Eper jaar. Men kan echter aannemen, dat de verdienste van een arbeider gemiddeld per hoofd niet meer bedraagt dau f 290 per jaar. De verdiensten der losse arbeiders zijn echter zeer wisselvallig. Zij vinden meest werk bij kleine boeren, die bij grooto drukte zoer spoe dig groote loonen geven. Hun gelieele hoop is gevestigd op het delven der suikerbieten, waar f 0,90 of f 1. per iOOO KG. voor betaald wordt. Is 'thieimedo druk, dan kunnen zij een week of 6 k 7 wel eens goed loon verdienen, dooh het meet hun meeloopon willen zij door elkander f 12 of fiS per week verdienen en dit moet meestal hun jaar goedmaken, daar dan geregeld werk en verdienste weder over is. Gij ziet, dat voor hun de toestand ook al niet rooskleurig is. Dit jaar hebben zij eobtor over't goheelaau- genomen, niet veel verdiend. Het gebourt op heden vaak, dat er tnannen op straat staan, en dat in 't drukste van 'tjaar." De jaarlijksche verdiensten, het blijkt voor iemand, die dit uit ervaring nog niet weet, uit het bovenstaande bericht, zijn niet zoo groot. En nu begrijpt men ook, dat een arbeider zeer graag zijn ver diensten en inkomsten vergroot. Naar een langen werkdag moge hij niet verlangen, maar naar een korten nog minder, omdat de meesten van ben vooruit weten, dat er door regen en dauw in de lente of in den zomer bij wieden en snijden enz. al heel spoedig //verlet// is. En dat zou niet zoo erg wezen, als de boer zoo'n verlet van een schoft of half schoft maar vergoedde en uitbetaalde, maar dat doet hij niet en zou ook te veel gevergd zijn en onredelijk. Elk uur cl half uur gedwongen rust wordt gekort. Of zoo'n handelwijze nu van barm hartigheid getuigt, om bij een Jaag loon van 80 centen nog een cent of acht of twaalf te korten, en of volle uitbetaling van zoo'n uur de genegenheid van den arbeider voor den boer niet heel wat zou doen klimmen, is een vraag, die de boer en de arbeider met elkander maar eens moeten bespreken. Niet van recht spreken we; want de boer beeft recht om te korten als geen arbeid geschiedt, maar we spreken van barmhartigheid. Niet van verlet door luiheid, en onver schilligheid spreken we, zoo iets zal niet voorkomen maar van verlet door egen en dauw, waarin de arbeider noodgedron gen rusten moet. Niet van eeu arm pachter spreken we hij kan niet veel missenmaar van den kapitalist, bij wien bet op een stuiver of dubbeltje niet aankomt om blijde harten en vroolijke aangezichten en boogeren ijver te zien. Hooger loon geven, dag in, dag uit, het is uit 't bedrijf jvan menigen, ja, van bijna alle pachters en eigenaars onmogelijk; maar wat minder streng en wat meer mild 1 in liet uitbetalen van verlette uren, dat eischt de Christelijke broederschap; dat peuteren op den laatsten centdat zoeken naar het uiterste halfje, zij het ook in elk opzi.'ht //recht// in betrekking tot arbeid en loon, het is onbarmhartig in betrekking tot boer en arbeider, van mensch tot mensch. Laten sommige boeren ophouden met hun geknibbel; laten gevoel voor armoe en ontbering en medelijden met de vaak groote gezinnen het hart van den land bouwer in gloed ontsteken, en we twijfe len niet, of ook de arbeider zal harder werken als de zon haar warme stralen op den akker zendt; en de royaalheid van den boer zal de vriendschap van den arbeider voor zijn werkgever verhoogen; zijn ijver vermeerderen, zijn lust aanwakkeren. De boer is de sterkste; dat hij het ook be- toone te zijn in de liefde en barmhartig heid voor zijn ondergeschikten. Maar «kna gende» "boeren werken met „klagende» daglooners, en ambitie is er weinig of niet. Doch we hadden het over de werkuren. Graag werkt de arbeider 10 uren en meer, mits het maar beloond wordt. En omdat het loon laag is, geeft de arbeider niet meer dan zijn li on verplicht. In 't aan genomen werk verdient hij dan ook meer dan bij 't daggeld werk; omdat hij bij het eerste zoo hard tobt als hij kan, om in den minsten tijd bij langer dag, door over slaan van rusturen enz. het bedongen geld binnen te krijgen. Bij 't wieden en andere werkzaamheden werkt hij den gezetten dag voor 't ge zette loon. Bij aangenomen werk is 't om 't geld te doen in korteren tijd. Jammer, zoo klaagde bij ons een boer, dat ook de ar beider van zijn kant soms zoo onredelijk kan z in, al is het, dat de boer hem bij 't aangenomen werk een Hink loon laat verdisnen 't Loon is te weinig, er moet nog wat bij, zoo spraken die arbeiders tot hem. Is dit zoo, dan is o >k deze handel wijze afkeurenswaardigen zou het den arbeider passen (want we wenschen niet eenzijdig, maar eerlijk te zijn) de hand op den mond te leggen. De liefde kan niet van één kant komen. Berde partijen moeten menschen blijven. Organiseeren tegen te langen werktijd achten we onnoodig, omdat de benarde toestand niet in den langen werktijd, maar in 't loon zit. En Troelstra hesft gelijk, als hij s chrijft: „Natuurlijk kan men van zoo'n klein loon niet levende arbeider heeft dan gewoonlijk een stukje dan in gehruik (een hoofje), dat hij in zijn vrijen tijd, des avonds na het werk bij den boer, moet bewerken. Hij betaalt daarvoor gewoonlijk een hooge pacht, en een dergelijk landgebruik maakt ziju leven nog harder, dan het is in vele stroken, waar de arbeiders geheel van loonarbeid moeten leven." Troelstra spreekt van harder en slaaf- sellerde laats te uitdrukking schijnt ons in 't algemeen te kras, al is het waar, dat we vaak ouden van dagen met leede oogen naar hun tuintje zien strompelen en van daar terugkeeren Over den langen werktijd valt zooveel niet te klagen, maar over de werkeloos- beid. Zij is vooral de worm, die aan den wortel knaagt. De winters zijn te lang en de zomers te kort. De werkeloosheid Van November tot AprilDie geeft vooral de tobberij. De huisgezinnen raken in dien tijd te veel achter. Kon daar verandering in gebracht worden, dat was veel gewon nen. En sommige dingen konden verbe teren. Goede greppels en slooten laten maken is geen scha voor 't land, en voor den boer. Maar menige boer laat 't 11a. Hij weet het, dat verdronken land zijn beurs kost, maar de greppels blijven toch weg. De tarwe wordt '/doorgeloopen», maar van wieden weinig spraak. Kanten kweeken geeft werk, maar er zijn boeren, die er met de eg overgaan. Voorhoofden» omspitten geeft werk, en voor den boer geen scha,maar 't wordt vaak aan de eg overgelaten om den grond wat om te krauwen. Land om den derden verhoogt de wer keloosheid, omdat de compagnon met een paar jongens het heele zaakje bedisselt. Maar zal men zich organiseeren tegen de werkeloosheid Daarmee valt heelemaal niets te doen Men kan den boer niet dwingen en ver plichten tot werk. De socialisten hebben in hun landelijk program onder anderen deze bepaling "Regeling van het pachtcontrakt, niet alleen in 't belang der boeren, doch ook in dat der arbeiders, deor voor elke boeren hoeve te bepalen, hoeveel arbeiders de boer zomer en winter in het werk moet houden. Voor de vaste arbeiders zou het betrek kelijk weinig hinderen en voor de losse zon het een beetje baten. Hoeveel zouden er door uit den brand zijn P En dat niet alleen Maar al schrijft het pachtcontrakt iets voor er moet toch eerst werk zijn. Hoe is dit nu vooruit te bepalen Er zijn boeren genoeg, die in den zomer al aan 't afdorscben zijn t kan een strenge winter wezen, dat er op 't land niets te beginnen is enz. enz. hoe kan men dan voor een jaar of zeven, want zoolang duren toch die kontrakten, bf slissen, dat er zoo veel en zooveel arbeiders moeten zijn op die stee, en bij dat aantal H. A. in het contrakt aangegeven. Wij zien niet in, hoe dit nu moet vast gesteld worden. Een minimum zou nog gaan. Men zou kunnen zeggen niet min der dan twee of drie maar verder kan men o. i. niet gaan. De vrucht, die geteeld wordten de oogst, die men verkrijgt, en de tijden en gelegenheden en allerlei an dere omstandigheden maken het onmoge lijk om zoo'n artikel in 't pachtcontrakt te handhaven. Eu is 'tniet te handhaven, dan kan men het er ook wel uitlaten. In datzelfde program hebben de socia listen ook staan: //Verpachting van gemeentegrond tegen den kosteudeu prijs aan arbeiders aan ieder zooveel, dat hij er geheel van kan be staan.» //Gemeentelijk krediet tegen de laagst mogelijke rente aan ingezeten landgebrui- kers. E11 de heer Vliegen, wiens naam we reeds genoemd hebben, heeft in 't Volk van 6 Sept. 1901 een hoofdartikel geschreven over //Ons agrarisch landbouwprogram en de landbouwcoöperatie'/, waarin hij deze gedachten ontwikkelde De arbeiders moe ten zich vereenigen tot een soort vennoot schap, een co-operat ie zij huren gronden telen daarop aardappelen, groenten, peul vruchten, enz. De gemaakte winst wordt vooreerst besteed tot het uitbreiden der zaak, en uit dit begin moet dan langzamer hand groeien de groote coöperatieve maat- schapij, die met de nieuwste en beste hulpmiddelen groot landbouw drijft en hoe langer hoe meer arbeiders als leden van die associatie (vereeniging of genootschap) opneemt. Dit zelfde denkbeeld heeft ook ons al menigmaal beziggehoudenwe hebben 't al eens met arbeiders besproken, maar 't antwoord, dat we kregen was; »dat zal op verlies uitdraaien, en wie moet dit dan bijpassen.// Ons artikel laat niet toe verder op deze agrarische punten en kwesties in te gaan. We komen er later nog wel eens op terug. Alleen blijke hieruit, dat die kwaal der werkeloosheid veler aandacht trekt, en men naar middelen zoekt om er in te voorzien. En al is dat zoeken op verre na geen vin den, dat men zoekt, vindt reeds toejui- cning. Maar zich te organiseeren tegen de werkeloosheid, om den boer te dwingen meer werk te geven, we zien het verstandige er van niet in. Kan de boer laten verdienen, maar wil hij niet, dan is ernstige bespreking nood zakelijk, maar batenniels. Wil hij wel laten werken, maar kau hij niet door armoe, dan is bespreking over bodig. Al roept eene heele buurt, dat Mejuffrouw Slons der kinderen veronachtzaamt; dat ze eene vuile dame is in hare woning; al gaat er de heele buurt heen om ze met ketelmuziek eene serenade te brengen en ze een Hink bad te geven, door wat emmers water over der vieze tafel te gieten het zal of niemendal, of hoogstens voor eenige maanden helpen. Een neger blijft een neger, al wascht ge hem met soda water. Doch genoeg hierover. De vrouwenexploitatie. Dertig jaren achteruit gingen er veel meer getrouwde vrouwen naar 't land dan thans. Dit stond in verband met de lage loonen der mannen, 11I. 70 cent; met de onkosten, die er bij moeders met kleine kinderen aan verbonden waren, door dat ze hare kinderen bij een ander moesten brengen voor een dubbeltje of drie stuivers per dag, zoodat zij van haar 8 oi 10 stuivers, er maar 5 of 6 overhielden, en dua veel voordeeliger thuis konden blijven om le arbeiden in 't gezin; en met de teelt

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1902 | | pagina 1