voor lie Xisidliollaiidselir en Keenwidie Eilanden,
Vrijdag 28 Februari 1902
Antirevolutionair
Zestiende Jaarg. No. 854.
Orgaan
T. BOEKHOVEN.
sommelsmah.
IN HOC SIGN O VINCE S
mhhbmubi
Deze Courant verschijnt eiken Yrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika b^j vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
uitgever:
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij bestaan
Advert utiëiï worden ingewacht tot Donderaagmorgen 10 uur.
Alle stuüifeen voor de Medaetie bestemd, Advereeatien en verdere Adinini^mtie franco toe te «enden aan den Uitgever.
Bij dit nummer behoort een
Arbeiderspositie.
Het gerezen conflict tusschen de
patroons en arbeiders te Enschedé
heeft opnieuw doen zien, welk een
ernstig overgangstijdperk wij bele
ven en hoezeer het noudig is, dat
wettelijke regeling meer invloed
krijgt op de maatschappelijke verhou
diDgen.
Te betreuren is het zeker, dat
het zoo welwillend gedaan aanbod
van den Minister van Binrenl. Za
ken om bij de firma van Heek
Co. te Enschedé scheidsrechter te
zijn, van de hand werd gewezen,
doch 't spreekt van zelf, dat de
betrokken partijen tot die afwijziDg
volle recht hadden, en dit is ook
slechts eene bijkomende omstandig
heid Hoofdzaak is. dat hier de
■wil, de vrijheid, de zelfstandigheid
van de eene partij in botsing kwa
men met die vaD de andere partij,
en dat zulk een botsing niet alleen
veel armoede en ellende veroorzaakt,
maar ook de burgerlijke rust dreigi
te verstoren.
In het afgetrokkene beschouwd,
zit er in zulke quaesties als te En
schedé nu weer ontstonden niets bij
zonders en niets berispelijks.
Een groepje arbeiders zegi wy
verlangen eenig meerder loon rif
patroon is vrij om zijn eigen zaken
naar eigen inzicht te drijven, en
weigert loonsverhooging en de ar-
i beiders op hun beurt gebruiken
weer hun vrijheid om het werk te
staken.
Practisch beschouwd echter open
baart zich hier de leemte, dat er
geen scheidsrechterlijk lichaam is,
dat dergelijke conflicten kan voor
komen öf de verschillende inzichten
met elkaar verzoenen.
Preventief alles bij de wet rege
len. dit gevoelt ieder die doordenkt,
dit gaat niether zou de werkge
vers tot Staatsambtenaren maken,
het zou de vrije' ambitie, den onder-
nemingsgeest uitblusschen.
Doch ander'ijds gaat. bet ook niet
aan om honderden en duizenden
voor het algemeen belang met wer
kende arbeiders onbeschermd over te
laten aan den volstrekten wil van
zeer enkele bestuurders. Er moeten
voor die arbeiders andere middelen
van tegenweer komen dan verbreking
van het werkcontract (hetgeen op
den duur hetzelfde beteekent als
broodeloos worden
Het vele goede, dat sommige
weikgevers voor bun werkvolk aan
richten als het daarstellen van scho
i len, fondsen, leeskamers, badinrich
tingen en zoo meer kunnen de be
hoeften van de arbeiders in het
algemeen aan bestendige verweer
middelen niet opheffen.
Het wil ons voorkomen, dat alleen
beter ingerichte Kameis van Ar eid
die middelen kunnen verstrekken.
Met beter ingericht bedoelen wij
zoó ingericht, dat de gezamenlijke
arbeiders het besef krijgen, dat zij
doorloopend wat te zeggen hebben
over de regeling van het wërkcon
tractdat de werkgevers met hun
gevoelens moeten rekenen, zonder dat
de arbeiders in andere opzichten
schade en ongeval hebben te vreezen.
Wanneer er op die wijze een
deugdelijk zelfbestuur in de arbei
derswereld tot stand komt en dit'
staat onder toezicht van de over
heid, dan verliezen de patroons, ook
de grootste fabiikanten, wel iets van
hun onbeperkte vrijheid, doch de
arbeiders evenzeeren men kan
dan nog niet met grond beweren,
dat de Staat de arbeiderswereld be-
heerscht-, er wordt dan van Staats
wege alleen steun geboden voor
redelijke zelfbeheersching.
üPubbei onrecht vaardig.
De heer Hoetink, de schrijver
van de Kamerverslagen iu in-. ,lan-
delsblad. R.aagt er ov. r, i, de
Kegeeriugsmeuiorie, die oi, woord
strekt op het Voorloopig Vei slag
der Kamer over de Staatsbegroting
al maar redeiieernigen over theologie
en philosophie, over beginselen en
abstracties bevat, in plaats van
ikelijk over financiëele draagkracht
ie bandelen.
't Is fraaiEerst weiden de an
dersdenkende Kamerleden zelf breed
uit over de stembusleuzen, ontken
nen bet hooger christelijk karakter
van bet Ministerie, verwarren een
stemmigheid in de heilsleer (die bij
Calvinisten en Roomschen ontbreekt)
met eenstemmigheid in de christe
lijke opvatting der natuurlijke levens
verhoudingen (die met ontbreekt bij
Calvinisten en Roomschen) en als
de Minister hierop dan zoo kort
mogelijk antwoordt, de verwarde
draden der beschouwing uit elkaar
haalt en recht legt, dan wordt door
een geestverwant van die storende
bedenking-inbrengers geroepen gij
minister moest niet over religie in
de Kamers spreken.
Zoo snijdt het mes van twee
kanten.
Eerst iemand op zijpaden trekken,
en als hij dan verklaart, waarom hij
daar niet heen wil, op den koop
toe verwijten, dat hij zich zoo druk
met ae zijpaden maakt.
Zulk eene tactiek moge slim zijn,
zij is zeker niet edel.
Tiranniek.
De redactie van het Volksblad,/'
nota bene een vooruitstrevende or
gaan, schreef dezer dagen aan een
onzer chr. bladen in oud-liberalisti-
schen geest
Wanneer men voor zich of zijn
„kinderen die bijzondere opleiding
„vraagt, welke naderhand voor depoli-
„tieke partij het ras van kiezers vormt,
„dat de kerkelijken begeeren, dan moet
„uien die luxe uit eigen middeleD
„betalen en meD mag daarvoor geen
„beslag leggen op de belastingpennin-
„gen, betaald ook door ben, die in de
„Openbare School het middel zien voor
„een degelijke, maatschappelijke vor-
„ming van het kind."
Hoe nachtschuitachtig klinkt zulk
een zet in onzen tijd. Maar ook hoe
fanatiek en engzielig.
Verbeeldt u, de bijzondere School
zou wel een bepaald soort kiezers
kweeken en de godsdienstlooze school
niet
De Openbare School zou een //dege
lijke maatschappelijke vorming" ge
ven aan het kind, en de vorming
in christelijken geest, zooals die alleen
buiten de Openbare School te krijgen
is, zou slechts luxe zijn.
Het '/inzicht" van de neutrale,
van de openbare schoolmannen zou
dus alleen recht op betaling van
Rijkswege hebben
Nu 't is wel verd
o, neen, 't is op en top tiranniek.
Ontoerekenbaar.
De hooge pretentie van den genees-
isimdigen stand, wat betreft het aan
zijn adviezen te hechten gewicht,
g' eft in onzen tijd niet slechts moeie-
lijkheid ten opzichte van niet gestu-
deeide personen, die het een of ander
medicament met goed gevolg weten
toe te passen, maar baart ook moeite
ten aanzien der misdadigers.
Het gebeurt lang niet zelden, dat
lieden die gestolen, e«n medemensch
vermoord of een andere zware mis
daad begaan hebben, na tusschenkomst
van den zieikundigen expert (onder
zoeker) voor krankzinnig verklaard
worden en in plaats van naar het
gevangenhuis, overgebracht worden
naar het daarvoor aangewezen krank
zinnigengesticht te Medemblik. Na
eenigen tijd daar geweest te zijn,
worden zij als hersteld ontslagen,
Nu schijnen zich evenwel gevallen
voor te doen, die twijfel wekken
omtrent de juistheid van het oordeel
der geneesheeren, en het kan ook
wel niet anders of onder den invloed
van mannen als Lombroso en Ferri
moet de neiging tot kra ikzinnigver-
klaring der boosdoeners toenemen.
Op de bewaarplaatsen van deze
lieden zit men dan intusschen leelijk
met hen opgescheept. Zij zijn soms
of gruwelijk brutaal, of weten hun
oppassers te bedriegen en weg te
vluchten.
De heer Vening Meinesz. heeft in
de Eerste Kamer daar een» een hartig
woordje over gezegd, en dit vond
weerklank bij den Minister van Bin-
nenl. Zaken.
De //Nieuwe Rott. Courant" be
handelt deze quaestie heel deftig en
vraagt slechts waarborgen tegen het
te vroeg ontslaan uit het krankzinni
gengesticht en //maatregelen'/ die zich
bewegen tusschen verpleging en op
sluiting (gesticht en cel) waarmede
én humaniteit én veiligheid beide
zijn gediend.
Dit is wel aardig gezegd, maar
die //tusscbenmaatregelen" zijn niet
gauw te vinden. Het zal dus beter
zijn bijzonder te waken tegen te spoe
dige krankzinnig-verklaring.
VERSLAG van den Antirev. Partij
dag op 19 Febr. 1902.
De lezer vergunne ons eerst een korte
mededeeling te doen van de voorloopige
werkzaamheden, omdat hem ook daaruit
weer zal blijken, dat Volharden bij't Ide
aal plicht en roeping is van eiken antire
volutionair. Ter zake dan.
In ons blad werd de voorslag gedaan
om een Partijdag te houdendej>Stand-
aard« juichte dat plan toe en
verder bleef alles rustig, behalve inMiddel-
harnis en Ouddorp. Voortdurende corres
pondentie tusschen die twee dorpen bracht
aan 't licht, dat de kiesvereenigingen ja,
er wel over dachten, maar, maar en nog
eens maar, zou het er wel van kunnen
komen p Geld, moeite, dit en dat, enfin,
de Centrale moest er zich dan maar eerst
eens over uitspreken. Alweer aan 't corres-
pondeeren met heeren leden van 't Mode-
ramen en ja, men kon het wel eens pro-
beeien. Zoo naderde zó December. De
kiesv, te Middelharnis ('t zij tot haar eer
gezegd) maakte e en plan en 't werd ver
zonden aan al de kiesv. Slot van de historie
wasde Partijdag moest er komenEr
waren wel leeuwen en beren op den weg
maar dan moesten die maar zooveel mo
gelijk ontloopen worden.
Daarop volgde de briefwisseling met
heeren sprekers en zoo is op 19 Febr.de
Partijdag gehouden, waarvan de herinnering
nog vele maanden en jaren zelfs aange
naam en verkwikkend zal zijn. Nog nooit
op Flakkee aanschouwddoor vrienden
uitermate geprezendoor tegenstanders
met achting bejegend zal die dag een stuk
historie blijven in het leven der Antirev.
Partij op Flakkee en een prikkel en spoor
slag om ter gelegener tijd andermaal zulk
een feestdag aan de partijgenooten te be
reiden. 't Was er heerlijk! Ons hart klopte
van vreugd, ais we die schare overzagen,
hangende aan de lippen van de sprekers,
hetzij ze onze beginselen kloek plaatsten
tegenover die der Liberale en Socialistische
partij, hetzij ze protesteerden tegen onrecht
en dwang den werkman vooral door de
Leerplichtwet aangedaan en opgelegd.
In ernstige stemming werden aangeheven
de verzen 1 en 5 van den 42sten psalm;
en ieder partijgenoot leefde in, leefde in,
in dat
»Maar de Heer zal uitkomst geven.
Hij die daags zijn gunst gebiedt
'k Zal in dit vertrouwen leven,
En dat melden in mijn lied
En reeds voordat Ps. 77 was voorgele
zen den diep betreurden Notaris, wijlen
ons hooggeacht Statenlid Kuipers herdacht,
en het gebed uitgesproken, was er in de ver
gadering zoo'n kalme rust, zo o'n broeder
lijke samensmelting, zoo'n hartelijke saam-
hoorigheid merkbaar, dat ieder vervuld
moest worden met deze gedachteHier
heerscht een broederschap, die uiting is
van een saam te lang gedragen, nu over
wonnen tegenstand.
En toen dan ook ons zeer gewaardeerd
en hooggeacht Kamerlid optrad, om eenige
feiten mee te deelen in verband met de
Leerplichtwet en zijn arbeid als k inton-
rechter, kon de schare niet anders dan
den spreker toejuichen, wiens hart zoo warm
klopt voor den armen werkman die niet
kan straften, als armoede en ellende ge
dagvaard wordendie mede lijdt met de
lijdenden en hun klachten aanhoort met
een gevoel van diepe deernis en teedere
belangstelling.
Hij herhaalde nog even enkele zaken,
die hij ook in de 2e Kamer besproken
had, welke rede eertijds in ons Blad
in haar geheel is opgenomen en zooveel
toestemming heeft ingeoogst j maar raadde
ook allen aan, de Koningin gratie te vra
gen, als het zijns inziens meestdoeltreffen-
de middel om de te wrange vruchten der
biltere Leerplichtwet niet te proeven. De
heer Pompe erkende het, dat er voor den
Minister groote moeilijkheden aan verbon
den worden om de wet in te trekken te
meer, waar vorige Liberale Ministers de
wet Mackay, de onderwijswet van 89 loy
aal hadden uitgevoerd hij moest toegeven,
dat de Minister thans moeilijk anders kon
handelen, dan de ambtelijke rapporten in
wachten, om daarna tot wijziging overtegaan;
en dan geen straf op leggen aan degenen,
die door brooflsgebrek genoopt waren hun
kinderen thuis te houden.
Hij nam het anderen rechters niet kwa
lijk, indien ze naar wet en geweten recht
sprekende, anders handelden dan hij, maar
hij was van oordeel, dat de armoe een
wettige reden was van schoolverzuim, al
duurde dit ook betrekkelijk zeer lang.
Hadden andere rechters een ander in
zicht in de wet, hem was 't onmogelijk
een vader in kommervolle omstandigheden
verkeerend te straffen volgens zijn inzicht
liet zelis de wet zulk een vader vrij.
Hoelang de wet ongewijzigd zou blijven
wist hij natuurlijk nietmaar hij hoopte,
dat als hij weer eens kwam spreken, hij
een rede kon houden over de gewijzigde
Leerplichtwet. (Langdurige toejuiching).
Pas was dit applaus verstomd, of de in
diening eener krachtige motie, verleden
week reeds in ons Blad afgedrukt, wekte
nieuwe aandoeningente meer, waar de
heer De Wilde, ons Statenlid op zijn
eigenaardige, kloeke wijze niet alleen eenige
toelichting gaf, maar er op aandrong, dat
deze Motie klinken zou door heel Neder
land van de Schelde tot de Groninger
Wadden moest deze Motie gelezen worden
er adhesie aan betuigd, opdat het hatelijk
product van Liberalistischen dwang zoo
spoedig mogelijk kon worden weggeruimd.
(Groote toejuiching.)
't Was zoodoende vier uur geworden,
en voor den volgenden spreker, den heer
Vegtel schoot slechts één uur over om
zijn zeer leerzame en doorwrochte rede
uit té spreken, 't Was een flink stuk, en
we willen het eerlijk bekennen, 't ging zoo
vlug en vloeiend, de woorden stroomden
zoo snel, dat het ons totaal onmogelijk
was, nauwkeurig op te teekenen, wat de
spreker zooal te berde bracht.
Het onderwerp was De Sociale Kwes
tie op het platte land, en aangestipt, soms
wat breeder uitgewerkt werden de verschil
lende punten, die met platte land op
sociaal terrein in verband staan.
De spreker betreurde het, dat wij Anti
rev. nog wat omdoolden op het sociale
veld. Dr. Kuyper was de eenige onder
ons, die reeds velerlei lijn had uitgestip
peld, maar een flink werk over staathuis
houdkunde op Christelijken grondslag was
ons nog onbekend. Zeker Prof. F a-
bius had wel een werkje geschreven over
't Huwelijk (toen was hij nog ongetrouwd
Mr. Anema over de Sociologie Mr. Hovy
6ver de Coöperatiemaar overigens was
er nog nie t een vast plan, waarnaar de
sociale kwestie naar Antirev. beginselen kon
worden opgelost. Er heerschte verschil over
het rechtmatige van boycot; over protec
tie concessie, pachtcontract. In één woord:
er was geen antirev. staathuishoudkundige
schoolwe hadden geen sociaal Blad. Dr.
Kuyper was tegen de Manhesterleer
krachtig te velde getrokkentegen staats-
alvermogen zoowel als tegen staatsonthou
ding, maar overigens blijft zijn klacht op
't Sociaal Congres nog van krachtEr is
nog te weinig onderzocht en de studie
over de sociale kwestie draagt nog weinig
rijpe vruchten.
Na deze korte, maar ernstige klachte
over het gemis van degelijke werken enz,
