ilsdijk.
I
'harais.
mm
fectie,
Vrijdag 10 Januari 1902
1
An tirevo lu tionair
Zestiende Jaarg. No. 847.
Orgaan
voor il® Xiiidliollaiidsfbp en Kcenwsche Eilanden.
'□DE.
enz.
3RIJZEN
'RIJZEN
RS ENZ.
T. BOEKHOVEN.
*9
:ao,
SP.DAK.
'en.
^asmarkt.
fH
(ïENS.
©Sen,
1
idIËST"
ie keuze.
aal É05.
IN HOC SIGN O VINCE S
Abonnementsprijs per driemaanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij voornitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nnmmers 5 Cent.
SOMMELSniJfi.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en V3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Alle stukken voor de Hedaetie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te «enden aan den Uitgever.
Bij dit nummer behoort een
BIJFOEGSKU
Tegenstribbeling.
Het „nieuwe" Ministerie is nog
steeds, zoo al niet een doorn in veler
oog, dan toch een sterke prikkel tot
overlegging, welke struikelblokken
men toch eens op zal werpen.
„Nieuw" behoeft men het Minis
terie al haast niet meer te noemen.
Een kabinet tenminste, dat aange
voerd wordt door een zóó overbekend
leider als onze Premier, en dat een
zoo breed en veelzijdig debat over de
beginselen der te volgen politiek door
maakte, blijft niet lang vreemd, Yan
den aanvang af ziet men het vast
overeind staan.
Dit echter prikkelt en jaagt som
migen te meer om te zinnen op
verstoringsmiddelen.
Eerst probeerde men of het volk
ook gelooven wilde aan overdreven
christelijkheid van een Kabinet-Kuy-
per.
Toen die vlieger niet opging en
zelfs de heer van Houten, die zoo
zijn uiterste best gedaan had om
„den weg naar het Torentje te ver
sperren" voor Dr. Kuyper en allerlei
schrikbeelden van diens beleid had
opgehangen, moest bekennen, dat het
wel zoo'n vaart niet loopen zou,
waDt dat het ambt zelf vau Minister
bindend genoeg is dat zeide hij
n. 1. toen hi| voor het voldongen
feit stond, en hij daaraan niets meer
bederven kon toen wilde men de
ministers gaan betichten van vrijwel
het liberale spoor te volgen, en slechts
een christelijk etiketje er aan te
hebben gehecht.
En toen de klare taal der be
windslieden ook het volhouden van
dat verzinsel onmogelijk maakte, en
men ook niet ontkennen kon der
warme ambitie der regeering voor
de sociale wetgeving, toen ging men
aanmerking maken op de volgorde
der werkzaamheden, en begon
de conservatieve van Houten alle
liberalen op te roepen onder de leus
van grondwetsherziening voor meer
dere kiesrechtuitbreiding. Dat kon,
dacht hij, de gemeenschappelijke
band weer worden. En of het goede
werk, dat de regeering nauwelijks
begon, voor onbepaalden tijd ver
traagd zou worden, of het volk alzoo
groote schade zou lijden, dat was
geen bezwaar, als de partijzucht maar
kon botgevierd worden.
O, die „liberale" politiek.
Treurig gevolg.
Het Fransche Journal officiël
wijst aan, dat er in het jaar 1900
bijna 26000 menschen in Frankrijk
meer gestorvm dan geboren zijn.
Dit is de vijfde mnal, sedert 1871
dat de jaarcijfers meer sterfgevallen
dan geboorten aanwijzen. Het was
al ook zoo in 1890 '91, '92 en
'95. In alle andere landen ging de
bevolking vooruit, maar iu Fraukrijk
nu en dan achteruit.
Dat komt nu van al die neo-
malthusiaansche beweging. Zij ver
nietigt ten slotte eene natie.
Reeds ontwerpt mea tegenm^t-
regelen. Er is een Bond voor den
groei der bevolking opgericht, en
premiëa zijn er gezet op groote ge
zinnen.
Ons volk moge zich bij zulk eene
statistiek voor gewaarschuwd houden.
De 10 plagen. Het oude niet
zoo heel slecht.*
irreerende prijzen.
'hocolaad, Flikjes
t. Vauielje süikel
ende prijzen.
gebreide keuze
Ie kleuren en ma ten
isjckkera, enz.
imBe 2>ek«»n©.
n fabriceeren in de
boofd te bieden en
'etaald.
ET
beate en goedkoop-
ï©fi e-n 565
1.
i en beweegbare
(zonder gevaar) en
>n en kamer, ook
lenaar,
&DOOD
tere.
BS {Lil 131- j-j
Mierins. pl
AI.AGE, |g|
eer ruim gesor-
lat U zult aan-
Dw. Dn.
ervaardigd, zijn
tnlg -zm
ht onzer lezers
Zilveren, Dia-
DER BAK-
1 reeds bekend
Wekkers en
ïeuw ingericht
artikelen van
van dien aard
Rotterdam"
I
Deze Courant verschijnt eiken "Vrijdag.
UITGEYER:
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advert mtiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
Iu ons voorgaand artikel wezen we er
op, waartoe de Liberaliteit voerde
tot neerdrukking van de Kerk
tot wering van den godsdienst uit de
politiek
tot verwjjdering van den Bijbel uit de
School
tot een vrijheid, die elkanders levens-
bestaan moest benauwen. Onder de leuze
van Vrijheid en Verdraagzaamheid; ooder
de leuze van een Christendom boven ge
loofsverdeeldheid onder de leuze van
Beschaving en ontwikkeling; ooder de leu
ze van Godsdienst een private zaak, heeft
het Liberalisme
de Kerk ontzenuwd
de School gemoderniseerd
den Staat godsdienstloos gemaakt
de Maatschappij ontkerstend,
en de Christelijke grondslagen trachten
te ondermijnen.
Over deze laatste bewering een artikel.
"Wat heeft men in de Pers en in de
Kamer toch al niet gepraat over die
Christelijke grondslagen. Wat waren
dat toch voor dingeD zoo vroegen ge
leerde liberale heeren En domme
liberale heeren vielen in koor bij Wat
zijn dat toch voor dingen? En dan, dat
Ministerie, van Christelijke huize be
weerde nog al, dat die grondslagen onder
mijnd waren. Hoe was 't mogeljjk, dat
een Liberaal, een man van „Beschaving en
Ontwikkeling" aan zulk revolutiewerk
mee zou doen Een Liberaal, die ook
Christen is, die ook God dient, neen,
hij zou opbouwen, maar niet ondermij
nen 1
En toch beweren wij, dat de man vaD
„Beschavingen ontwikkeling" dat wel ter
dege heelt gedaan, en nog doet, even
als elke Naam-christen 't Christendom
ondermijnt, zij 't ook op andere wijs. We
zullen 't bewjjzen.
Wat zijn Christelijke grondslagen
Ze zijn de ordinantiën Gods, geopen
baard in zijn Woord, geopenbaard in de
historie, in naluur en ervaring.
Ze zijn de regels, waarnaar huisgezin,
school, kerk, maatschappij en Staat moeten
worden bestuurd.
Ze zijn de fundamenten, waarop elk
volksleven moet zjjn of worden gebouwd.
Het zijn de Goddelijke levensverhou
dingen.
Het zijn beginselen, norma's of richt
snoeren in Gods Woord neergelegd. Het
volksleven in Nederland rust op Chris-
teljjken grondslag. Waarom? Omdat:
Onze Natie is een gedoopte Natie
ze erkent Gods gezag op het terrein
van alle leven.
ze erkent het gezag der Overheid, als
dienaresse Gods, die het zwaard niet tever
geefs draagt.
ze erkent de heiligheid van het huwe
lijk als een instelling Gods.
ze erkent onderdanigheid te moeten
betrachten aan alle wettig, menschelijk
gezag.
ze erkent de heiligheid van den eed,
als eene ordinantie des Heeren.
ze erkent den privat n eigendom.
Nu slechts over Doop en gezag Gods.
ie. Onze natie is een gedoopte Natie.
Wormser, reads lang overleden, heelt in
zijn werkje; De Kinderdoop gezegd:
Leer het Volk zijn doop verslaan, en
Land en volk is gered. Hij had gelijk.
Want door den doop worden wij vermaand
en verplicht tot eene nieuwe gehoor
zaamheid, namelijk, dat wij den eenigen
God: Vader, Zoon en H. Geest aanhangen,
betrouwen en liethebbei van ganscher
hart, van ganscher ziel, van ganschen
gemoede en met alle krachten, de we
reld verlaten, onze oude natuur dooden
en in een nieuw godzalig leven wan
delen.
Onze natie is gedoopt.
Het Liberalisme erkent geen doop,
omdat bet geen Kerk van Christus erkent.
En ze erkent geen Kerk,omdat ze Chris
tus niet erkenr, wiens kruis het middel
punt van alle Kerkeljj kleven moet zjjn.
Het Liberalisme erkent geen doop,
omdat het geen zonde erkent; en het
erkent geen zonde, omdat het hot recht
en de heiligheid van God niet erkent.
Ziedaar dus reeds een ondermijning van
één der hoofdbeginselen des Christendoms,
een ondermijning van de Kerk endaar-
door ook van het publieke leven. De
vermaning en verplichting toteenenieu-
>ve gehoorzaamheid is voor *t Liberalis
me een onding, ze past niet in zijn levens
beschouwing.
Hoe meer 't Liberalisme doorwerkt,
>\oe wankelender de Kerk, en daarmee
alle leven in den Staat.
En dat geldt evenzeer van Vrjz.-
Demonraten, als van Socialisten.
Daarom onze leuzeZoek eerst het
Koninkrijk Gods en zijne gerechtigheid,
en alle dingen zullen U worden toege
worpen. Nederland in eene gedoopte Natie,
en daarom eene Christelijke Natie, maar
ook daarom verplicht het Liberaal be
ginsel op het terrein der Kerk tegen te
staan, omdat dat beginsel de waarde
van den Doop niet gevoeltde beteeke-
nis van den Doop niet erkent, en alzoo
breekt de kracht der Kerkdoorsnijdt
de zenuw der Kerk ondermijnt het fun
dament der Kerk.
De Doop is een inlijven in de Kerk;
en het liberaal beginsel drijft tot ontbin
ding der Kerk.
Doch genoeg.
Ons tweede puntOnze Natie erkent
Gods gezag op het terrein van alle leven.
Noemen wij vijt terreinen.
Voor 't persoonlijk leven geldt de er
kenning, dat God den mensch schiep naar
Zijn beeld; en dat de mensch als beeld
drager Gods verplichtis zjjn Schepper,
die hem 't leven, den adem en alle dingen
schenkt, te dienen, te eeren en lief te
hebben.
Voor 't huiselijk leven belijdt onze
Natie, dat het huwelijk is eene Godde
lijke instelling dat God het instelde
in het Paradjjs, toen Hij zeide: „Ik zal
hem ""- hulp maken die als tegenover
hem is; dat de man is het hoofd der vrouw
ook naar luid van Petrus woord: „Des-
geljjks, gjj vrouwen, zjjt uwen eigenen
mannen onderdanigdat de vader is het
hoofd des gezins, ook naar luid van Pau-
lus woordGjj, vaders, verwekt uwe
kinderen niet tot toorn, maar voedt hen
op, in de leering des Heerendat de
kinderen zijn de minderen der ouders ten
allen tijde, naar luid van Paulus woord
Gjj kinderen, zjjt uwen ouderen gehoor
zaam in den lleere, want dat is recht.
Voor 't Schoolleven beljjdt onze Natie
met Salomo: de vreeze des Heeren is 't
beginsel der wjjsheid met Asal: Wjj
zullen het niet verbergen voor het na
volgende geslacht, vertellende de loffeljjk-
heden des Heeren en Zjjne sterkheid, en
Zjjne wonderen, die Hg gedaan heeft.
Ik ben uw God en uws zaads God.
Voor 't maatschappelijk leven Gij zult
uw naasten liefhebben als U zeiven,, en
God boven alles draagt elkanders lasten
gjj huisknechten zjjt met alle vreeze
onderdanig den heeren, niet alleen den
goeden en bescheidenen, maar ook den
harden gjj heeren doet het zelfde bjj
hen, nalatende de dreiginggjj rijken
weent en huilt over uwe ellendigheden
ziet het loon der werklieden roepthet
geschrei is gekomen tot in de ooren van
den Heere Zebaotharmen en rijken
ontmoeten elkander, de Heere heeft ze
beide gemaaktde nijvere hand zal vet
gemaakt worden, maar de luiaard zal
verscheurde kleederen dragen.
Voor 't Staatkundig leven Door Mjj
regeeren de KoniDgen de Overheid is
Gods dienares alle ziel zij den machten,
over haar gesteld, onderworpenwant
er is geen macht dan van God, en de
machten, die er zijn, zjjn van God veror
dend alzoo, dat die zich tegen de macht
stelt, de ordening Gods wederstaat. Land
Land Land hoort des Heeren woord.
Geel den Koning, wat des Konings, en
Gode, wat Gods is. Tot de Wet en het
Getuigenis, zoo zij daarnaar niet hooren,
ze zullen geen dageraaad zien.
Hoe staat nu 't Liberalisme tegenover
Gods gezag op het terrein van alle leven
In dat stelsel is voor 't Gezag van God
geen plaats. Waar de Souvereiniteit der
Bede heersclit, is er voor een almachtig
en souverein God geen reden van bestaan.
Waarom niet?
Omdat God God isd. i. de Gever
van alles, de Beschikker over alles. En
wie nu de Gave souverein heet, ontkent
daarmee den Gever als Souverein. Twee
souvereinen bestaan niet. Er is maar
ééne Almacht.
Een ander conclussie is er niet. God
alleen is de Almachtige, die besloot|sn
beslist. Schrijft ge nu alleen aan de Rede
de macht en kracht toe, om te beslui
ten en te beslissenbeljjdt ge, dat alleen
de Rede richtsnoer is, dan outkent ge-
daarmee, dat alleen God richt en bepaalt,
en dat de mensch niet staat onder de
eeuwige wet: vMijn Raad zal bestaan
en Ik zal al Mijn welbehagen doen."
En nu mag een Liberaal honderdmaal
zeggen, dat hjj aan een God gelooft, dan is
dit eene onwaarheid, als hjj tevens be
weert aan de Souvereiniteit der Bede te
gelooven.
En zegt nu oen Liberaal, dat hij ge
looft, aan God, die hem een Rede heeft
geschonken, dan is hij verplicht de ljjn
door te trekkenen moet er uit volgen,
dat de Liberaal ook zal erkennen een
God, die niet alleen eene Bede schenkt
maar ook alles, wat met 's menschen
ziele- en lichaamsleven in betrekking
staat.
Dan moet de Liberaal erkennen
God, Schepper der Rede, maar ook
Schepper des lichaams; Schepper des
hemels en der aarde maar ook daarom
de Almachtige om in elk Scheppingswerk
„in te grjjpen" om „wonderen" te doen.
Dan moet de Liberaal ook belijden,
dat hjj van dien God, dien Schepper
der Rede, mét ziel en lichaam afhanke
lijk is,; öt dat die God wel schiep, maar nu
verder alles maar aan zjjn lot overliet,
en hemel en aarde, mensch en dier en
plant nu maar laat reilen en zeilen,
naar de eenmaal ingeschapen wetten.
Maar erkent de Liberaal zjjn afhanke-
ljjkheid van God van ziel en lichaam
dan moet de Liberaal ook Gods Woord,
als Gods Openbaring erkennen, want ons
is op de gansche wereld niois be
kend, waaruit ik weten kan, hoe ik,
wat het zieleleven betreft voor dien
Almachtige, van wien ik afhankeljjk
ben, leven en handelen moet.
Voor 't lichaam zou ik 't zonder zulk
eene Openbaring ver sturen, omdat pijn,
vermoeidheid, enz. spoedig waarschuwen,
als 't lichaam tegen zjjn natuurlijk be
staan inwerkt. Elke reactie wreekt zich.
Maar voor de ziel is ons dat niet moge
ljjk want wel is er eene aanklagend
geweten, dat ops doet opschrikken bij
gepleegde „euveldaden" maar wat kwaad
is, leert ons het natuurljjk leven niet
zeker, er kunnen goede en kwade din
gen, goed en kwaad genoemd worden
door de gewoonte zoo is bjjv. bij velen
vloeken slecht, omdat het bij fatsoenljjke
menschen niet voorkomt, en men gaat
vloeken slecht noemen, omdat niet-vloe-
ken in een beschaafd mensch eisch is.
Maar is daarom vloeken slecht Eilacy,
maar als de gewoonte zich nu gaat wjj-
zigen, ('t is geen mode meer, zegt men
dan), dan krjjgt het vloeken burgerrecht,
dan wordt vloeken mode. De gewoonte
kan niet de maatstaf zjjn, niet de norma,
'iet richtsnoer, niet de wetwant de ge
woonten wjjzigen zich met de menschen
en het spreekwoord is hier waar wat
is veranderlijker dan een mensch Nieu
we heeren, nieuwe wetten
Noch eene algemecne gewoonte, noch
een eenmaal aangenomen zedeljjke
wet zelfs is toetssteen voor wat kwaad
is en dus is ons niets overig, dan eene
Openbaring aan te nemen, als het eeni-
ge middel om te leeren, wat kwaad is.
Wjj hebben er in een vroeger artikel
„Openbaring en Rede" reeds opgewezen,
en zullen dus de gedachten niet verder
uitwerken. Maar erkent een Liberaal, dit
is onze slotsom, Zjjn af hankeljjkheid van
God, dan moet hjj ook erkennen, al was
't alleen voor 't zieleleven en dus voor
't zedeljjk leven, eene vaststaande Open
baring, waarin hij vinden kan, hoe hij
zjjn afhankeljjkheid tegenover dien God
zjjns levens moet betoonen. Want noch
gewoonte, noch wet, noch geweten, zelts
geven daar klaarheid en vastheid in.
Een liberaal, die dus iD God, Schep
per der Rede enz. zegt te gelooven,
kan niet ontkomen aan dezen eisch
gelooft dan ook in Zjjne Openbaring
maar ook andersom gelooft hjj in die
Openbaring niet, dan is voor hem God
wel Zjjn Schepper, maar een Schepper,
die zjjn schepsel zonder kompas op de
wereldzee laat omdolen zoo zijn schepsel
reilt en zeilt, zoo is 't goed; een Schepper,
die het „leven" nu maar aan zichzelve
overlaat, zonder zjjn schepsel ook maar
iets naders in te lichten, over de wjjze
waarop Hjj als Schepper moet gediend
worden en dan moet men consekwent
doorredeneerend komen tot Multatuii's
vreeseljjk woord
„En ongerijmd is 't, dat God van den
[mensch verwacht.
„Aanbidding, dienst en lof terwjjl
[Hjj zelf
„Omtrent de wjjze hoe, ons in't onzeker
[liet.
„Wanneer wij God niet dienen naar Zijn
[zin,
„Dan is 't Zijn schuld, Zjjn schuld
„En onze schuld is 'tniet.
Ziedaar de consekwentie vaD een Li
beraal, die wel in een Schepper, maar
in geen Openbaring gelooft.
Niet elke Liberaal is zoo oprecht als
Mutatuli. Hij zegt het, maar anderen
zwjjgen wijselijk.
Én wat is de consekwentie van een
Liberaal, die aan een God zegt te ge
looven, en nochtans de Rede huldigt als
Souvereine macht. Deze:
„Mijn Wetenschap en mijn Geloof
"""""ag januari 's nam, 2 uur. Ver-
_i. - f
is
