II
mi
ilea,
toen.
s
w.
Vrijdag 3 Januari 1002
Zestiende Jaarg. No. 846.
Orgaan
An tirevo lu tionair
IN HOC SIGN O VINCES
voor iteKnidiaoIIaiiflsclie cd Zëeuwsclie Eilaiiile®,
j
a
enl
tie,
G.
iga.
IJK.
■iX l- agiE^T;
bHARNIS
teldheid
PS-
uis.
iUtle,
iden".
ING.
s, genaamd
It, gelegen
iter waarde
I. 2de prijs
J3de prijs.-
paai- ileu,
htwagen
lan f1100.
|er waarde
Scliapen,
M'deu Da
Iorloges,
ii- en Da
(11 loten
J. TIE
ij no door
id w
de )i
rten yk
teen J|
[ten
-
[an-
nt-
jstelling
jrijzen
en,
o- en
nehi-
len
Italkêe
io»k-
;ïiels.
ro-
AJI.
te I
'S-
Deze Courant verschijnt eiken Trijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER:
T. BOEKHOVEN.
HOMMELSaMJH.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel,
boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
öienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advert'utiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
Alle stukken voor «2e Kedactie bestemd, Advertentie*® en verdere Administratie franco toe Se %en«ten aan den Uitgever.
m
Bij dit nummer behoort een
BIJVOECSKIL
*%*De 10 plagen. Een nieuw Ministerie.
Een nieuw Ministerie, dat belijdt, zoo
schreven we verleden week, dat wel liefde
moet heerschen tusschen ons en onze
naasten maar dat bovenal en in de eerste
plaats gelden moetGod lief te hebben
met al zijn hart, met ganscher ziel en met
geheel zijn verstand, met alle kracht. Want
daaruit volgt de liefde voor den naasten van
zelf. Een nieuw Ministerie, dat wenscht,
dat de Kerk hare werking naar buiten
openbare en de neerslag daarvan gezien
worde in huisgezin, school, maatschappij
en Staat.
Een nieuw Ministerie, maar geen Con
servatief, geen reactionair Ministerie wel
democratisch in den goeden zin des woords.
Geen conservatief.
Of stond niet reeds duidelijk in de
Troonrede, dat eene wijziging van toestan
den was ingetreden, die meer dan tot dusver
de overheid tot het geven van leiding en het
verkenen van steun noodzaakt En dat
de Overheid dus moet voortbouwen op de
Christelijke grordslagen van ons volksleven.
Of heelt Dr. Kuiper het niet duidelijk
uitgesproken in zijn tweede rede op 5 Dec.
*En wat de sociale hervormingen betreft
zij het mij vergund te doen opmerken,
dat dit Kabinet is opgetreden niet alleen
met het voornemenmaar ook met den
wil om de sociale hervormingen zoowel op
ethisch (zedelijk) als op oeconomisch ge
bied niet slechts te begunstigen, maar
zóó door te zetten, dat het Kabinet van
achteren blijken zal metterdaad daarbij
éen van de hoofclroepinqen van zijn op
treden te hébben vervuld
Geen reactionair.
Neen, niet terugkeeren naar oude en
verouderde toestanden, die niet meer op
ons volksleven passen, maar voortbouwen,
in democratische richting. Of staat het niet
in de Memorie van Antwoord, dat er, waar
ons Ministerie met het practisch-goede,
dat in de denkbeelden der Liberale partij
aan het woord kwam zich meende te moe
ten verrijkendat er, waar ook de Liberale
partij in meer dan één opzicht zoo bijv.
bij zending, zondagsrust, publieke eerbaar
heid, verbetering van het kazerneleven,
vrijheid op onderwijsgebied onze denk
beelden overnamdat er daardoor een
niet zoo klein gebied van politieke werk
zaamheid is ontsloten, waarop zekere alge-
meene meening tot eendrachtige samen
werking brengten daardoor mogelijk werd
geen reactionaire, maar nationale wetge
ving.
Een nationale wetgeving, die democra
tisch is in den goeden zin des woords.
Niet een wetgeving, die slechts het oog
heeft op de belangen van één stand, n.l.
die der werkliedenmaar ééne, die zoowel
let op de belangen der rijken als der ar
men zoowel op die der patroons, als op
die der arbeiderseene wetgeving, die niet
alleen den democraat, maar ook den aris
tocraat plichten oplegt en rechten verleent.
Een wetgeving, die al het volk, in al
zijn rangen en standen invloed wil verleenen
op het Landsbestuur.
Eene wetgeving, niet alleen onder den
invloed der hoogere standenniet alleen
onder den invloed der lagere klassen, maar
eene, waarbij elke klasse, elke stand, elke
kring zich kan laten gelden, en tolken heeft
ol middelen ontvangt om voor zijn rechten
op te komen en van zijn belangen kan
laten blijken.
Niet reactionair, maar nationaal, niet
afbrekend het goede, dat bestaat, maar
voortbouwend.
Wel afbrekend, waar kwaads in 'de wet
geving is ingeslopen, óf temperend de
schadelijke invloeden, die van haar zijn
uitgegaan.
Een wetgeving, die niet alleen den han
del bevordert, maar ook de Nijverheid,
maar ook den Landbouw.
Maar, zoo staat er in de eerste plaag
Een nieuw Ministerie, eu alzoo blijken do
verkiezingen ons nu reeds te loeren, dat ook
de olericalen op hun beurt er van houden om.i
het beBtaacdo omver te werpen, ook al hebben
zij eenparig moeten erkennen, dat het oude toch
nog zoo heel slecht niet wus."
Hebben we niet duidelijk aangetoond,
dat er bij tie clerical en volstrekt geen
voornemen bestaat om het bestaande om
ver te werpen, óf dat bestaande moet zoo
slecht zijn, dat het het leven' niet langer
waard was.
Zou het een plaag zijn, als de Leer
plichtwet zooals ze thans bestaat omver
geworpen werd ünzes inziens niet
Zou het een plaag zijn, als de Onder
wijswet, zooals ,ze thans vaak wordt uitge
voerd, omvergeworpen werd Onzes inziens
niet
Zou het een plaag zijn, als de Zondags
wet, zooals ze taans wordt uitgevoerd, da
delijk werd ingetrokken en eene betere wet
of eene andere toepassing werd gemaakt
Onzes inziens niet.
Het bestaande goede omwerpen Neen,
Maar wat niet bestaat, in het leven
roepen. Ja.
Of wat leeft, doen opbloeien. Ja.
Een ongevallenwet ook voor arbeiders en
visschers.
Een pensioenwet voor werklieden.
Speel- en drankzucht krachtiger beteu
gelen.
Het ze'delijk karakter van 't openbare volks
leven meer afdoende beschermen.
Het arbeidscontract nader regelen.
Het onderwijs vrij maken.
Op voedingsmiddelen toezicht houden.
Oneerlijke concurrentie bestrijden.
Den nationalen arbeid bevorderen.
Voortgaan om godsdienstzin en zedelijk
heid op oorlogsschepen, in kazernen en
kampementen te bevorderen.
Is dat nu omverwerpen
Of opbouwen Of steunen
Maar het -oude wasa nog zoo heel slecht
niet, zegt Vooruit"
Maar wie van ons heeft ooit beweerd,
dat het oude zoo heel slecht was.
Neen, de liberalen hebben in vele op
zichten zakelijke verbetering aangebracht.
Maar
ie. Veel goeds kwam tot stand, zonder
dat er iets „liberaals" in was. Er stak vol
strekt geen liberaal beginsel inIs een
nieuwe tramaanleg over 't geheele Land
iets liberaals
Zijn spaarbanken iets liberaals
Kanalen graven, bruggen slaan, is dat
iets liberaals
Is verlaging van belasting iets liberaals
2e. Veel goeds kwam tot stand door
onze medewerking. Hoe klaagde de N. R.
C. over den tegenstand van vrienden
3 e. Veel 'goeds kwam tot stand doordat
wij reeds een voorbeeld hadden gegeven
.denk om onze actie, die uitging van Kerk,
evangelisatie, barmhartigheidswerken, van
ons vereenigingsleven denk om onze actie
voor de school, zoo voor Hooger en
Middelbaar als Lager Onderwijs, waar
aan door den lieer Tijdeman hulde werd
gebracht.
Neen, alles was zoo heel slecht niet,
maar wel bleek, waartoe de liberaliteit
voerde, uit het volgende
Ten eerste
Om de Kerk neer te drukken en haar
geestelijke kracht te breken de zenuw van
haar leven door te snijden haar fonda
ment te ontwrichten, en Haar levensbron
te doen opdrogenof zooals Groen het
kort en duidelijk uitdrukte
^Het Liberalisme in de Kerk kenmerkt
zich derhalve door de bestrijding van de
goddelijke waarheid, zooals het die door
de verschillende kerkgemeenschappen bele
den vindt, en openbaart zijn oneerlijk en
onzedelijk karakter door liever dan een
eigen kerkgemeenschap te vormende rech
ten en belangen van anderen te miskennen.
s-Het Liberalisme in de Kerk openbaart
ijn afkeer van het onvoorwaardelijk ge
lag van Gods getuigenis in den vorm van
godsdienstigheidmaar van eene godsdien
stigheid, die altoos verstorend en vernie
lend werkt, en zich alzoo in alles betoont
de moeder te zijn van het sociale en po
litieke liberalisme. Misken de Kerk en het
Christendom is nergens te vinden."
Ten tweede
Om den godsdienst vreemd te houden
aan de politiek, 0111 Gods Openbaring en
Wil allen ""invloed te ontzeggen op wetge
ving en bestuur.
Zooals Groen het uitdruktDe kracht
der Revolutie is gelegen in die soort van
vrijzinnigheid, welke den invloed der gods
dienst van de staatkunde weert. Indien
zij de godsdienst oprechtelijk erkende ook
bij de regeling van de aangelegenheden
van den Staat, zou zij ophouden revolu
tionair te. zijnomdat zij daardoor haar
verstorend vn omkeer end vermogen zou
verliezen.
Ten derde-:
Om den* godsdienst vreemd te houden
aan de Schobt en eene neutraliteit in te
voeren, die,\ op niets anders uitliep, uit
kon, en uit\ moest loopen, dan op een
moderniseerep der jeugd. Een Christendom
zonder een Christus.
Konden wé> '.dezer dagen nog niet van
één onzer tegenstanders lezen: De open
bare ondei ivijèms waren de politieke
agenten der liberale partij. De Staatsschool
was een machtig wapen voor de liberale
partij. (Het Volk 24 Dec. 2e Blad).
En hoe is 't aan onze hoogescholen
Aan onze Middelbare Scholen?
Zijn niet op weinige uitzonderingen na,
onze professoren, onze leeraars, mannen,
die onder den naam van vrije wetenschap
en vrij onderzoek zoowel bij theologie
als in andere faculteiten met Gods Woord
weinig of geen rekening houden en bij
hun lessen met dat Woord in 't minst niet
rekenen, óf meer in\ eggen dan uitleggen.
Mannen met eene ongeloovige wereld
beschouwing en zijn niet de leerlingen
voor negentig procent de toekomstige libe
rale geneesheeren, de liberale predikanten,
de liberale advocaten en rechters, de li
berale litteratoren en natuurkundigen.
Wat is niet liberaal, hetgeen van de
hoogeschool komt
Wat is niet liberaal op de Staatcgym-
nasia en. de Rijks-Hoogere burgerscholen
Ten vierde
Om den godsdienst vreemd te houden
aan de Maatschappij
De N. Rott. beroemde er zich in 1898 op,
toen het vijftig jarig bestaan der Grond
wet besproken werd, dat het Liberaal be
ginsel een halve eeuw den toon aangege
ven had in Europa, in Nederland maar
was er geen reden om ook de scha
duwzijde te laten zien
Zou er wel ooit sprake geweest zijn van
een klassenstrijd, als de Kerk haar invloed
had behouden, als de Staat met meerder
kracht was opgetreden om in te grijpen
tot steun van zwakken en minder bevoor
rechten, als de liberale beginselen niet ja
ren en jaren lang deze waren geweest, n.l.
om ongebreidelde vrijhe'd te schenken aan
allen, waardoor ontstond die treurige con
currentie, die treurige wanverhouding, die
het Socialisme heeft gebouwd.
Was het oe onomisch beginsel der libe
ralen niet onmiskenbaar»Ben ik mijns
broeders hoeder Zat het Egoïsme niet
gevoelloos op den troon
Heerschte niet in geheel Europa en in Ne
derland die vrijheid, waarvan Groen schrijft
»Het is deze vrijheid, deze onbeperkte con
currentie, deze wegneming, zooveel doenlijk
der natuurlijke verhouding van werkbaas
en werkman, welke de maatschappelijke
banden verscheurtop de overmacht der
rijken en de heerschappij der bankiers
huizen uitlooptaan de handwerkslieden
regelmatig onderhoud ontneemt, de samen
leving in twee vijandige heir legers deelt
en tallooze scharen van armen doet ont
staan den aanval der nietsbezittenden te
gen den vermogenden voorbereidt en dien
in veler oog, verontschuldigen en bijkans
wettigen zou. Zij heeft Europa in een
toestand gebracht, akelig en somber genoeg
om velen sidderend te doen uitroepenis
er geen middel om, gewijzigd, de associa
tion te doen herleven, die men zoo roeke
loos onder de revolutionaire bouwvallen
vergruisd heeft?
Heeft het droeve liberale beginsel niet
daardoor juist het sociale beginsel naai
den voorgrond geschoven Was het niet
het geweten, dat ontwaakte? Was het
niet het bewustzijn, dat er grove fouten
waren begaan
Ten vjfde:
Om den godsdienst vreemd te houden
aan Kerk, School, Staat en Maatschappij.
Onder de leuze van Vrijheid en Ver
draagzaamheid, onder de leuze van een
Christendom boven geloofsverdeeldheid, on
der de leuze van Beschaving en ontwik
keling onder de leuze van Godsdienst een
private zaak, heeft het Liberalisme
de Kerk ontzenuwd
de School gemoderniseerd
den Staat godsdienstloos verklaard
de Maatschappij ontkerstend
en (daarmee de Christelijke grondslagen
van ons volksleven trachten te ondermijnen...
Door de ont- en miskenning van het
Woord van God, wordt
de vrijheid dwang
de verdraagzaamheid onverschillig
heid
het Christendom een Deugden leer
de beschaving een witgepleisterd
graf
de ontwikkelingeen groei zonder geeste
lijke vrucht
de godsdienst een carricatuur, of
wangedrocht
Dat vrijevrije volk zijn zij
De Sociaal-Democratische Onderwijzers-
vereeniging vergaderde op Kerstdag te
Utrecht. Ze telt 15 3 leden. Behandeld werd
de Amsterdamsche motie omtrent de ver
plichte algemeene Volksschool.
Met 17 stemmen voor, 11 tegen en 6
blanco werd ze gewijzigd aldus aangenomen
»Het Congres van meering:
Dat de mogelijkheid niet is buitengeslo
ten, dat de arbeiders-vertegenwoordigers in
deze zittingsperiode over de al of niet invoe
ring van de vrije school eene uitspraak heb
ben te doen en deze kwestie dus urgent is
dat de sectaire school 't 01-ganiseeren van
de arbeiders in den klassenstrijd krachtig
tegenwerkt en 't peil van algemeene ontwik
keling verlangt
dat slechts zulk onderwijs goed kan ge-
noemqt'-y^den, dat vrij is van staatkundige
en g-qftji<^?nstige dogma's
is bovendien van meening
dat godsdienst is privaatzaak, waarmede
de sociaal-democratie als zoodanig niets te
maken heeft
dat dus geen staatsgelden mogen gebruikt
worden voor kerkelijke en godsdienstige doel-
dat derhalve geen subsidie mag worden ver
leend aan scholen met bovenstaande doeleinden
opgericht
acht het den plicht van den Staat te zorgen
voor voldoend wereldlijk onderwijs aan al
zijneleden, 't aan de ouders overlatende, of
zij hun kind ook buiten de school willen
onderwijzen of doen onderwijzen in den gods
dienst
neemt in haar program op
1. de verplichte staatsschool, neutraal in
godsdienstig, en politiek opzicht.
2. achthet den plich t der Nede? landsche Sociaal-
Democratie te ijveren tegen de vrije school',
dus op te treden tegen elke meerdere subsi-
dieëering van de bijzondere School, hoewel
de Soc. Dem. Arb. Partij behoort te zijn
voor de algemeene verplichte volksschool.
Acht het 't beste aan de S. D. A. P. over
te laten om te beoordeelen of taktische re
denen misschien noodzakelijk maken zich
tenminste voorloopig bij den bestaanden toe
stand neer te leggen.«
Geen rechtsgelijkheid dus
De Openbare School alles
De Bijzondere Niets
En dat willen nu socialisten, die altijd
den mond vol hebben van vrijheide, van
»gelijkheid« en broederschap.
Een mooi voorspel van de Socialistische
maatschappij, die ons gepredikt wordt.
En hoe zal de maatschappelijke en chris
telijke deugd, die »rechtvaardig« heet, wel
aangepreekt worden op die »neutrale
Staatsschool, waar zulke onderwijzers ar
beiden
Arme kinderen, aan zulke leidslieden
toevertrouwd.
Maar toch zal de reclitsgeljkheid ko
men, iederen vijand ten spijt.
Taain- es® Landbouw.
EGGEN.
Na da ploeg mag zeker de egge genoemd wor
den. Die wordt toch stellig niet minder druk
gebruikt dan de ploeg. Zonder zijn egge zou de
boer 'tuiet klaren. Ja, zelfs hij, die maar een
stukje hofland" te bewerken heeft, ziet men
hoe langer hoe meer de egge bezigen, al doet
hij dan ook zelf dienst als trekkracht.
Te zeggen, waarvoor de egge dient, mag ze
ker overbodig heeten. lader lezer weet dit.
Ook is> 't niet noodig er op te wijzen, hoe
men voor zwaarder werk, zwaardere eggen be
zigt dan voor lichter werk, dat men dus -voor
't uiteggen van de wintervoor een steviger werk
tuig behoeft, dan voor 't onderbrengen van lichte
en fijne zaden. Toch is 't niet waar wat sommi
gen meenen, dat men op zware gronden bepaald
zwaardere eggen moet gebruiken, dan op lich
tere. In verband hiermede lazen we in een ove
rigens zeer verdienstelijk werk dat men juist
daarom op de kleigronden eggen met ijzeren
tanden gebruikt en op de zandgronden geheel
houten eggen.
Onze lezers weten dat wel beter. De houten
egge met houten tanden is in onze streken zoo
algemeen bekend en wordt zoo druk gebruikt,
dat de sohrijver van bovenbedoold werk de aan
gehaalde opmerking niet zou gemaakt hebben,
indien hij bij ons beter bekend ware geweest.
Maar we haasten ons er bij te voegen, dat het
gebruik van eggen met houten tanden tosh in
andere kleistreken bij lange na zoo algemeen
niet is als bij ons.
Onlangs waren we nog in de gelegenheid ons
te overtuigen van de verbazing van sommige
landbouwers met wie we over eggen met hou
ten tanden spraken. „Die breken toch dadelijk
af", zoo zeiden zo. Wij weten dat wel beter,
niet waar? En 't strekt zeer zeker onzen wagen
maker tot eer, dat hunne oggen zelfs buiten
't Eiland naam hebben.
Gelijk aan de ploegen, moet men ook aan de
eggen zekere eisohen stellen. En de voornaam
ste is stellig wel déze, dat elke tand een eigen
voortjemaakt. In dit opzicht zij 1 enkele eggen nog
niet zuiver geconstrueerd. Ten einde zich er van
te overtuigen of de egge aan genoemden eisch
voldoet, bewege men haar maar een eindje voor
uit en ziet of^er evenveel geultjes zjjn als tan
den. Is dat geval, dan is de zaak gezond.
Op akkers, die vlak liggen gaan de tanden
der egge overal even diep in den grond. Maar
zoodra do grond niet overal even hoog is, zal
dit niet meer 't geval wezen en werkt dus de
egge niet geheel. "We dachten het wel aardig
gevonden van een boer, die twee eggen naast
elkaar liet werken. De paarden trokken aan een
balk, waaraan beide werktuigen verbonden wa
ren. Elk der twee eggen kon zioh dus vrij op
en neer bewegen, zonder dat het andere werk
tuig er eenigen laat van ondervond. Er is ook
een egge in den handel die omtrent precies zoo
werkt, 't Is de schotsche Zig-zag egge. Deze be
staat echter niet uit twee, maar uit drie losse
eggen, welke netjes naast elkaar aan èon balk
do trekbalk zijn bevestigd. Inzonderheid
op oneffen land, is deze soort egge zeer aanbe
velenswaardig.
Ten slotte nog een woord over de zoogenaam
de kettingegge of mosegge. Dit werktuig bestaat
uit een grooter of kleiner aantal ijzeron tanden
welke onderling zijn verbonden door schakels.
Daardoor is elke tand op zichzelf zeer gemak
kelijk beweegbaar en is deze egge uitmuntend
geschikt voor land met allerlei ongelijkheden
er in. Waarom ze kettingegge beet, is na 't bo
venstaande al duidelijk. Maar hoe men aan den
naam mosegge komt willen we nog oven zeggen.
Dit werktuig is zoo bijzonder geschikt voor los
maken en uittrekken van mos uit weilanden.
(9
M
4
w»
z
