Vrijdag 18 October 1901
Antirevolu tionair
Zestiende Jaarö. No. 835.
Orgaan
voor tl© Zuidhollandsclie en Zeeuwsche Eilanden.
IN HOC SIGN O VINCES
T. BOEKHOVEN.
Eerste Blad.
Uitsluitend voor do abonné's
van dit blad.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
üitg-eyer:
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Alle sïaifefeeia voor de ItedacS.fe bestemd, Advertentfën en verdere Administratie franco toe te Eenden aan «lesi Uitg-ever.
]%ooU goed.
Huiten de politiek
ilrieven aan mijn vriend
te Hleidorp.
Uil tie Pers.
*m*rr~ -- -v-
■T:■,•.■-«■■■--■ ..- - - --, -
i. -
T'
i
Mr
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Ias——nmiii mmwin ii i i
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advert utiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
m nTa0 m T 0 rv i -> tv- i r. i _i. T jj
Dit nummer bestaat uit Twee Bladen.
Tegen inwisseling van de BON, voor
komende op de vierde pagina van dit
nummer, zijn te bekomen aan ons Bureau,
tegen betaling van 90 cents, of voor
buiten na inzending van een postwissel
ad 1.10, 4 fraaie "Wandplaten met
bloemversiering en de navolgende bijbel
teksten
1. Alzoo lief heeft God de wereld ge
had, dat Hij Zijnen eeniggeboren
Zoon gegeven heeft.
2. De Zoon des menschen is gekomen
om te zoeken en zalig te maken
dat verloren was.
3. Komt herwaarts tot Mj allen die
vermoeid en belast zjfc eD Ik zal
u ruste geven.
4. Zoekt eerst het Koninkrjk Gods
en zjne gerechtigheid, en alle deze
dingen zullen u toegeworpen worden.
Nu Dr. Bronsveld niet ontkennen
kan, dat de Troonrede (op 17 Sept.
jl. uitgesproken) zeer gematigd is,
en weinig stol tot aanmerkingen op
levert, heeft hij er weer iets anders
op gevonden om zijn gemoed lucht
te geven en de liberalen tegen de
antirevolutionairen als het ware op
te hitsen.
Och, zegt hij, die kalmte is slechts
tactiek. AR de Premier eerst maar
den indruk gevestigd heeft, dat zijn
toeleg of die van het nieuwe mi
nisterie toch niet zoo verschrikkelijk
is als wel gevreesd werd, dan zal
hij zijn slag gaan slaan, en dan zal
de liberale partij er van lusten.
Maak het nu zulk eea tegenstrever
eens naar den zin
En al even wrevelig en onzinnig
is zijne bijvoeging, dat over eenigen
tijd het openhaar onderwijs wel ver
der ten onder gebracht zal worden
en ons land „met kloosters overdekt."
Alsof de roomschen voor de ver
breiding van hun godsdienst verle
gen waren om een beetje meer sub
sidie uit de Staatskas alsof zij an
ders geen geld los konden krijgen.
En ook al kwamen er door de
verdere vrijmaking van het onderwijs
ook meer kloosters, wat beteekent
dit dan nog Moet men dan de
vrijheid aan de burgers onthouden,
omdat sommigen er een gebruik
van maken, dat anderen hindert of
dat anderen liever niet zien Wil
Dr. Bronsveld het kwade doen, op
dat het goede er uit voortkome
Wil hij de „neutrale" school her
bouwen, opdat de roomschen die
toch met ons gelijkgerechtigde bur
gers zijn minder geld voor hun
scholen in handen krijgen s
Hoe achterlijk is dit dryven ook,
waar in den laatsten tijd zelfs vele
liberalen meê pleiten voor volledige
vrijheid van onderwijs.
Er moest een lid voor den hoo-
gen Raad gekozen worden, en de
Tweede Kamer die volgens art. 16,3
der Grondwet een drietal personen
aan de Koningin had voor te dra
gen, heeft daarbij de aanbevelings
lijst van den Hoogen Raad niet ge
volgd, maar een paar mannen van
andere politieke kleur als no. 1 en
no. 2 op de voordracht geplaatst.
Vermoedelijk geschiedde dit, om
dat er geen antirevolutionair of
roomsch lid in den Hoogen Raad
zit, en omdat er ook nu weer uit
sluitend liberalen waren aanbevolen.
Nu kaD men vertrouwen, dat de
Hooge Raad zonder eenigen politieken
opzet naar zijn gevoelen de beste
mannen heeft genoemd. Men kan
zelfs aannemen, dat hij voor zich
geen antirevolutionairen of room-
schea kende, die hij met gerustheid
durfde candideeren. Men kan verder
betreuren, dat het opmaken der
voordracht aan de Tweede Kamer
is overgelaten. Doch hoe dit alles
zij, de Kamer heeft niets buiten
sporigs gedaan, en het alarm dat er
in de liberale bladen over geslagen
is, toont slechts ongegronde en mach-
telooze verstoordheid.
Maar waar wij vporal op wilden
komen is het zeggen, dat de „po
litiek" buiten zulke benoemingen
moet blijven.
Want dat gaat niet op.
O ja, de -partijzucht moet bij alle
voorname benoemingen, en dus ook
bij rechtscolleges geweerd.
De „vu^e kant" van de politiek
moet er buiten blijven.
Maar de onbezoedelde politiek,
weike strekt om het rechtswezen
op deugdelijke grondslagen te
bouwen, kan er niet bepaald buiten
blijven, omdat de inzichten omtrent
de fundeering van het rechtswezen
nauw samenhangen, met de geheele
levensbeschouwing der rechtskun
digen.
Hierop richtend in te werken is
de plicht van allen, die geroepen
zijn 's lands algemeene belangen te
behartigen,
Amice
Het was een woord uit mijn hart ge
grepen, dat „de Nederlander" dezer dagen
schreef.
„Niet wij willen in den jare iSOi op ons sohip
„van Staat de protestantsclie vlag hijsohen. Die
„protestantsoho vlag staat daar reeds eeuwen
„langgeen Roomsoh-Katholiek denkt er aan
„haar neer te halen. En wat onzerzijds aan
„het begin dezer eeuw aan ons volk wordt toe-
„geroepen, is juist ditNiet die protestantsche
„vlag is in gevaar. De gevaren, die thans het
„schip van Staat bedreigen, zijn van geheel andere
„zijde. De binten en fundamenten van het schip
„zelf worden losgerukt. Zoo gij straks het sehip
„niet wilt zien vergaan, staar u dan Diet blind
„op denkbeeldige gevaren, maar streef naar
„aaneensluiting tussohen allen, die de christe
lijke grondslagen onzer nationale samenleving
„wenschen te handhaven."
Er zijn denkbeeldige, en er zijn werke
lijke gevaren. Denkbeeldige gevaren zijn
het, te vreezen voor het neerhalen der
Protestantsche vlag door de Roomschen.
De zoogenaamde Protestanten halen zelt
de vlag omlaag, door hun heulen met
den vijand van Gods Woord. Als de
Roomschen terreia winnen, zijn de Pro
testanten zelt daarvan de schuld. Waar
om Omdat ze de wapenen missen om
den Roomsch-Katholiek te weerstaan.
Wie het beginsel heeft, het oude, beproef
de Protestantsche beginsel om op te komen
voor het christelijk beginsel, op alle terrein,
om opte komen voor God Almachtig, voo r
geloof en waarheid, voor vrijheid en recht
wie het oude Protestantsche beginsel
belijdt, dat Christus Jezus is Koning der
koningen, Heer der heeren op alle ter
rein, in Staat en Kerk, in Maatschappij
en Huisgezin, in school en werkplaats,
hij staat als een muur tegen alle aanma
tigingen van welke partij ook. Als de
Protestansche vlag wordt neergehaald,
zijn de ontrouwe Protestanten daar zei
ven de oorzaak zijn. Hun moet verweten
worden, dat zij door hun lakschheid, hun
anti-christelijk optreden vaak in Kerk en
School, de oorzaak zijn, dat de Roomsch-
Katholiek veld kan winnen. Ik spreek
het uit en gij zult toestemmen
Protesteert, gij Protestanten, als Uwe
vaderen, met de macht van uw woord,
met de macht van Gods Woord, dat scherp»
snijdend zwaard. Protesteert in School
en Kerk tegen alles wat anti-christelijk
isDan zij't ge geen ontaarde kinderen van
dat GeuzeD geslacht
Maar zwjjgt ge loopt ge mee met den
vijand, dan zal de vlag zinken en s de
schuld ligt niet aan Rome, maar aan u,
't Is de rechtmatige straf op uwen afval,
op uwe onverschilligheid, op „de ver
flauwing der grenzen."
Protesteert tegen het anti-christelijke
in onzen Staat en onze Maatschappij.
Binten en fundamenten, raken los.
Wie God verlaat, heeft smart op smart
te vreezen, ook voor zijn Land en Volk. Tot
de Wet en het Getuigenis en zoo Land
en Volk daar niet naar hooren, ze zullen
geen dageraad zien.
Neerlands volk moet een Christenvolk
zijn. Steunende op den Bijbel, verdedigen
we onze vrijheid. Dat was de leus onzer
vaderen. Dat zij steeds de onzeEn dan,
Nederlandj is stoffelijk, geestelijken zede
lijk gered En protestant met Roomsch-
Katholiek zullen rustig zitten onder „wijn
stok en vijgeboom." Elkander dragend
in de verschillende overtuigingen. De
een den ander zoeken te winnen, te
overreden. Zonder haat en vijand
schap elkaar tegemoet tredend. Dan is
er vrede bij edelen strijd
Uw vriend JAN.
Liberalisme eu Protestantisme.
De Protestanten, en er zijn er meer
dan de fractie Bronsveld, zijn bevreesd
voor Roomschen invloed. Maar niets be
vreesd voor 'tLiberalisme. Neen, integen
deel; die Protestanten huldigen dat stel
sel; prijzen de beginselen, in dat stelsel
neergelegd.
In de verkiezingen gaan ze met den
Liberaal door dun en dik. Ze steunen
zijn partij, ze stellen circulaires en strooi
biljetten op om hem aan te prijzen. Pro
testanten, die volbloed Liberaal zijn, ge
vindt ze bij de vleet. Beklagenswaardige
menschen, die de tegenstelling niet inzien
tusscben Liberalisme en Protestantisme.
Die twee woorden staan lijnrecht tegen
over elkander. De beginselen drijven in
tegenovergestelde richtiDg.
Wat is Protestantisme anders dan pro
testeeren, getuigen tegen alles wat anti
christelijk is? Wat is Liberalisme anders,
dan het goddelooze stelsel om den mensch
te zetten op de plaats van Cod?
Het Protestantisme, wat is bet anders,
dan opkomen voor het Christelijk begin
sel in de Kerk. Den Bijbel te erkennen
als den eenigen onfeilbaren regel des
geloofs
Ja, we weten hettegenwoordig be
teekent het woord weer heel iets anders.
Protestant en modern zijn thans bijna zin
verwante woorden. Maar de historie moet
spreken, willen we weten wat Protestan
tisme is. 't Woord is geboren, toen Luther
en Calvijn opstonden om te getuigen te
gen de afdwalingen van het oude Chris
telijke geloof.
Protestantisme (we willen niet met
woorden spelen) is een krachtig, machtig,
christelijk stelsel. Liberalisme (we willen
het woord juist vertolken) is het stelsel
van vrijheid om God en zijn Woord opzij
te zetten en er inenschelijke spitsvon
digheden voor in de plaats te stellen,
fs Geen Protestant kan Liberaal zijn. 't Is
een onmogelijkheid, of „protestant" moet
slechts een fraze zijn een franje, die
verschoten iseen vlag, die de lading
niet dekt; een „naam," die niets noemt;
een zinledige klank.
Een Protestantwioe^ protesteeren tegen
den Liberaal, omdat 't Liberalisme anti
christelijk is.
't Is uit het Christendom den Christus
weggenomen
Beklagenswaardige Protestanten, die
hun beginselen niet kennen hun naam
ontsieren hun afkomst loochenen. Hun
protest wegmoffelenZonen der geze
gende Reformatie, doet langer zoo niet!
.De profetieën van Dr. Bronsveld.
Den profetenmantel heeft zich de doctor
omgehangen. In zijn Kroniek inde»Stem-
men voor Waarheid en Vrede« is zijn
geest vaardig gewordenen een menigwerf
herhaald »zal«, »zal«, »zak, klinkt U uit
de Sybellijnsche bladen tegemoet. Hoor
een oogenblik, hoe de doctor orakelt
»Aan den ondergang van de openbare
school zal met kracht worden gewerkt.
»De roomsche broeders en zusters kun
nen gerust zijn.
»A1 wat roomsch is, zal weldra in ons
land door hen zijn onderwezen.
-i.'Met kloosters zal lt vaderland binnen
kort zijn overdekt.
»In onze rechterlijke collegies zal meer
en meer het overwicht komen aan de zijde
van mannen, die het kanonieke recht stel
len boven ons burgerlijk recht, en die re
kening houden met de eischen en de be
langen van de geestelijkheid.
»Devolkomen vrijheid van geweten,
waarin wij nu ons verheugen, zal ingesnoerd
worden. Waarom zouden de roomsch-
katholieken hier nalaten, wat zij overalen
altijd deden, indien zij het vermochten
Zooals de lezer merkt voorspelt de
doctor eene donkere toekomstEer we
vier jaar verder zijnf stalt elke winkel pa
ternosters uit, staan; de >heiligen« langs
eiken publieken weg op elk plein komt
een standbeeld voor Roomsche grootheden
dc straten zullen herdoopt worden en men
zal niet meer door de Van Oldenbarne-
veld-straat, Hugo de Groot-straat wandelen,
en door de Jan de Witstraat, (die vrienden
van 't Oranjehuis maar uit de Bloed-
raadsteeg over 't Alvaplein naar de Brand
stapelstraat.
Kloosters zullen 't land bedekken geen
jongeling of jonge deern zal meer op den
weg te vinden zijnuitgestorven zijn 's
heeren straten alles ligt devoot geknield
in de bidcel of geeft zich over aan stille
overdenkingen. (Bsythenoord is bijzonder
geschikt terrein.) De volkomenrrijheid
van geweten zal ingesnoerd wordenBe
doelt de doctor, die zoo gaarne de libe
ralen te vriend houdt, dat de vrijheid om
de Openbare school grooter toelage te
geven dan de Bijzondere, zal ingesnoerd
worden. Dan heelt hij gelijk. Volkomen
vrijheid van geweten maar de Openbare
School, waaraanjde doctor met zijnvrien-
den (niet de Natie) zoo gehecht is, wat
dieper in de kas gegrepen dan de Bij
zondere.
Volkomenhier raakte de doctor
in zulk eene extase, dat alle gedachte aan
t verleden en aan 't heden totaal weg was.
Doch waarom nog langer naar zulke
»stemmen« geluisterd
We lachen om dat Roomsche Spook.
Niet of we weten, dat Rome een macht
is maar juist, omdat we dat wetenvreezen
wij niets. Onze beginselen zijn even mach
tig onze overtuiging is eveu sterkonze
geestdrift voor het ons toebetrouwde
pand even gloeiend. Vreezen doen die
halven, die halfslachtigen, die heen-en-
weer-geslingerden, die dobberaars, die mod-
deraars.
>Die middelmans,
Hebt zelf een kloeke overtuiging van de
degelijkheid en de kracht van uw eigen
beginsel, en ge verzet bergen.
Gelooft in uw beginsel
Belijdt dat beginsel, fier en trouw
En geen Roomsch-Katholiek zal u doof
zijn beginselen kunnen overrompelen.
Trouwens, hij zal dan wel zoo wijs zijn
het te laten. Doch slechts èène vraag.
Waarom geen kloosters, en wel rederij
kerskamers
Waarom geen kloosters, en wel come
dies en danshuizen
Waarom geen bidcel, maar wel een
drinkgelag in herberg of sociëteit. Of doen
Protestanten daaraan niet mee
Liever kloosters dan comedies
Liever voor het Jezusbeeld dan in het
danshuis
Laten wij, Protestanten, wat voorziohtg
zijn in ons oordeel
En zeiven wat meer gefundeerd worden
in ons beginsel
In ons hoofdorgaan de „Standaard," la»
zen we het volgende
Partijdagen.
In de Maas- en Scheldebode wordt het denk
beeld geopperd om voor Flakkee een partij
dag te organiseeren.
Een denkbeeld, dat toejuiching verdient.
Plakkee heeft en bij de Staten-verkiezin-
gen en bij de Kamer-stembus op schitterende
wijze getoond, het vaandel van onze partij
hoog te kunnen houden. Aan het kloeke en
tactvolle optreden van onze plaatselijke lei
ders in de dorpen van dat eiland heeft onze
partij te danken de verovering van den ze
tel, zoo lange jaren door Yan Kerkwijk in
genomen.
Een partij-dag nu zal zonder twijfel den
band tusschen de geestverwante kiezers ver
sterken, en een do'eltreffende gelegenheid bie
den om hen in onze beginselen op te bouwen.
Want wel zijn provinciale partijdagen boven.
d/s<Wcis-vergaderingen te verkiezenmaar
Flakkee ligt tamelijk geïsoleerd, zoodat onze
vrienden van dat eiland niet -verwacht kun
nen worden op een samenkomst te Rotterdam
of in een andere stad van Zuid-Holland te
houden.
Over het algemeen zou het wellicht ge-
wenscht zijn, indien in den komenden winter
zoo mogelijk voor iedere Provincie een partij
dag kon worden georganiseerd.
Ongetwijfeld zijn er vele moeilijkheden aan
verbonden maar de vruchten van dergelijke
provinciale vergaderingen wegen wel tegen
die moeilijkheden op.
Nu, meer dan ooit, is het noodzakelijk om
in gemeenschappelijk gebed, door toelichting
van onze beginselen en onder broederlijke ge-
dachtenvvisseling den band onder de vrien
den hechter te maken.
Opdat, zoo noodig, in ieder district onze
mannen onmiddellijk in slagorde kunnen ge
steld worden.
Schouder aan schouder den wederpatijders
weerstand biedende.
Houd, wat ge hebt, zsgt een der Apos
telen. En nu zijn wij verplicht alle ge
oorloofde middelen te gebruiken om
voor onze beginselen propaganda te ma
ken. En een partijdag is niet alleen ge
oorloofd, maar is een zeer uitnemend
middel om de beginselen te verbreiden.
