Yrijdag 4 October 1901
Zestiende Jaarg. No. 833,
voor tie Knidliollaiidsclie en
Eilanden.
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGN O VINCES
T. BOEKHOVEN,
uitgever:
SOWiHf».
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advert 'Utiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
Alle snalifeemi voor de Bfeilactie bestemd, Advertenliën en verdere Administratie franc© foe Be eenden aaei desa aJitgever.
Bij dit nummer behoort een
MJFOCftSCE..
's Lands toestand.
Bij het Adies-debat, waaromtrent
b. v. het Handelsblad, een zeer par
tijdig verslag gaf, heeft de heer ïïels-
dingen hevige klachten geuit over
de volksnooden, gelijk wij dat overal
van socialitische zijde gewoon zijn.
Nu, dat opsommen van het een
en ander, dat verbetering behoeft,
was geen kunst. De spreker had ook
geput uit het Volkeen blad dat
eigenlijk niets doet dan klagen en
jammeren, en aangaan op de andere
partijen, alsof de ellende vooral be
stond in het niet-meêgaan met de
sociaal-democraten.
Het jaar 1900, zegt hij, was al
bijzonder ongunstig 4719 menschen
meer gestorven dan in 1899 en 826
minder geboren. In 't begin van 1901
naar gissing 50 000 arbeiders in
Duitschland werkzaam wekelijks
een honderdtal diamantbewerkers
rondloopende zonder arbeid de fa
briekarbeiders in Twente en den ach
terhoek van Gelderland zoo ingespan
nen, dat zij slechts bij ontijden hun
stukje land kunnen bewerken de
landbouw bezwaard met toenemende
hypothecaire schulden, gelijk een
onderzoek in Gelderland deed zien
de arbeiders bij vele ambachten veel
minder verdienende dan noodig is
om een gezin te onderhouden.
Tegen deze opgaven was natuur
lijk weinig in te brengen. En wie
zou ook ontkennen, dat er veel te
verbeteren valt, dat er heel wat te
wenschen overblijft. Geen enkel anti
revolutionair ten minste zal dit ont
kennen. Het zijn juist de z. g. „ker
kelijke'' partijen, die steeds met het
eenvoudige volk meeleefden, een open
oor hadden voor de bezwaren van
alle standen en die sedert vele jaren
gepleit hebben voor het verleenen
van wettelijken steun van.ovcrheids-
"wege.
Maar curieus mag het wel heeten'
dat de heer Helsdingen zijn resumé
van klachten poogde te stellen tegen
over de bewoordingen der Troonrede,
daar toch in die Troonrede zelve
gezegd wordt, dat de zedelijke en
stoffelijke toestanden thans meer dan
vroeger regeling van de Regeering
vorderen, en tevens tal van hulpmid
delen daarvoor zijn genoemd.
Curieus ook mag hetheeten, dat
van wege het ontbrekendede heer
Helsdingen zich ging aankanten tegen
deze uitdrukking in de Troonrede
„De algemeene volkstoestand stemt
in velerlei opzicht tot dank" Alsof
er niet zeer veel goeds en zeer veel
stof tot dank kon bestaan naast het
geen nog begeerd wordt.
Minister Kuyper had dan ook
■weinig moeite om de Regeering
tegenover den volksvertegenwoor
diger Helsdingen te rechtvaardigen.
„In de Troonrede wordt niet ge
sproken van den toestand van de
arbeidende klasse merkte de Mi
nister ter snede aan maar van
den algemeenen volkstoestand, en er
wordt evenmin gezegd, dat die alge
meene volkstoestand in elk opzicht
gunstig is, maar dat hij in velerlei
opzicht tot dank stemt Het zal
het Ministerie er nooit om te doen
zijn den waren toestand te verbloe
men.''
Nadat de Minister den afgevaar
digde ook gewezen had op het be
tamelijke om te danken voor ont
vangen zegeningeueen plicht, die
zoowel een volk als den enkelen
burger geldt; ging hij het een en
ander opnoemen, dat van vooruitgang
getuigt; bv. het toenemen van de
lengtemaat der inwoners, het stijgen
der inlagen in de Rijks- en andere
Spaarbanken, het minder onafgelost
laten staan van panden in de banken
van leening, het toenemen van de
handelsbeweging.
Dit alles wijst aan, dat er veel
stot tot dank overbleef. Bij verge
lijking met andere volken springt dit
ook spoedig in hèt oog.
Wat moeten echter de socialisten
vinnig gestemd zijn, dat zij zich nog
ergerden aan zulk eene gematigde
uitdrukking in de Troonrede.
Niet danken, neen, morren is hun
parool.
Bndische begrooting.
Deze eerste begrooting van Mi
nister Van Asch van Wijck is niet
juist als zijn werk te beschouwen,
dewijl het natuurlijk al goeddeels
voorbereid of gereed zal geweest zijn,
toen de nieuwe functionaris optrad.
Evenwel is „de nieuwe koers", de
christelijke richting er duidelijk in
te bespeurenook al moet erkend
worden, dat vorige Ministers zooals
wijlen Van Dedem en Cremer mee
de zedelijke en stoffelijke belangen
der inlandsche bevolking zeer hebben
behartigd. Er is nl. een nieuwe post
van ruim 8V2 ton gouds op "de be
grooting gebracht voor de afschaffing
van eenige heerendiensten op Java,
waardoor nieuwe wegen en water
werken aan den „heerendienst" ont
trokken zijn en in vrijen arbeid
zullen tot stand komen, terwijl ook
voor bruggen en duikers en wacht
huizen de „heerendiensten" zullen op
houden. De dan verder overblijvende
heerendiensten zullen volgens het plan
des Ministers geleidelijk worden op
geruimd, voor zooveel de geldmidde
len het toelaten, Verder stelt de
Minister voor eene verhoogde be
zoldiging der inlandsche onderwijzers.
(Het onderwijs van kinderen van
Europeanen kost aan de Indische
schatkist 180,— per kind; voor
de inlanders slechts f 20,— per
kind.) Ook wordt verbetering
voorgesteld van de tractementen der
personen, die op aanwijzing der Re
geering de godsdienstige behoeften
helpen bevredigen onder minder ge
goede leden der chr. gemeenten en
onder de militairen. Ook zal de be
zoldiging van de leeraren bij de
inlandsche christengemeenten, die
thans f 25,— per maand ontvangen,
geleidelijk tot f 40,— maands
kunnen klimmen. Op de rechts
positie der inlandsche christenen blijft
's Ministers aandacht gevestigd, ver
zekert hij terwijl nu uitgemaakt is,
dat regenten, wanneer zij tot de chr.
religie overgaan, in hunne betrekking
gehandhaafd kunnen worden.
De Indische toestanden worden
ook op stoffelijk gebied allengs beter.
De gedwongen koffiecultuur staat
niet meer op den voorgrond. Door
de spoorwegen en besproeiïngswerken
ziju de particulieren aan het werk
gebracht om den grond winstgevend
te maken.
Bèrieven aan mijn vriend
ie leidorp.
Een belangrijk jaarverslag
Donkere wolken en zonneschijn.
Kou
J£&
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika by vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 CeHt.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/a maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Amice
Eenige dagen geleden lazen we weer
in 't hoofdorgaan der Sociaal-Doinocra-
tische Arbeiderspartij één dier dreunen
de als donder rommelende, artikelen die
in dat blad nog al eens voorkomen, als
't zijn kanongeschut tegen 't Kapitalisme
laat in 'c vuur kooien. Het was naar
aanleiding van de maidenspeech, de eerste
Kamerrede van den proletariër Helsdin
gen, afgevaardigde voor Locbem. Hij
opende 't debat over het Adres van Ant
woord op de Troonrede, en zijn aanval
was gericht op de paragraaf, Waarin ge
zegd wordt: De algemeene volkstoestand
stemt in velerlei opzicht tot dank",
Bijna geen oog hebbende voor het
vele goede, dat we toch nog genieten in
ons vaderland; alles beschouwende met
een proletariërsoog, dat meest de scha-
duwzjde opmerkt en zelden de licht
zijde; allen vooruitgang op geesteljk en
stoffeljk gebied van weinig waarde ach
tende, zoo do werkman ze niet geheel
ervaart, niet alleen, had hj op dien al
gemeenen volkstoestand heel wat aan te
merken, en was er van dank aan den
Gever alles goeds, heel geen sprake. En
het blad schrijft nu
Hier de in armoede en arbeid vergrijsde
proletariër, getuigend van het leed en de el
lende zijner klasse,daar de mi
nister (Kuyper). verdediger van het bestaan
de stelsel, dat de miljoenen werkers tot
een toestand van halfmenseh zijn neerdrukt.
//Eenvoudig, sober, maar toch indruk
wekkend (was) die ontmaske r'i n g
van het kapitalisme door een zijner
ergste slachtoffers aan den aanvang
eener periode, waarin nog wat meer' dooi
de kapitalistische regeering gelogen en
g e h u i c h e 1 d zal worden, dan reeds onder
de vorige regeering is geschied.
Met Helsdingen heeft het p r o 1 e t a
r i s c h g e w e t e n zijn intocht in de Kamer
gedaan.
Wat hij daar tegenover de o f fi c i ëe le
leugens en m o 0 i p r a t e r ij der Re
geering in het midden heeft gebracht, dat
is de zuivere waarheid, die z i c h wreken
z ad op dit systeem vanonrecht,
dat thans voor de variatie eens op //Chris
telijke wijze// gehandhaafd zal worden. Zijne
stem is die van die honderdduizenden
werkers in Nederland, dié zich uit een
toestand van stoffelijke en gees te
1 ij k e s 1 a v e r n ij tot 1 i e h t, 1 u e h t,
menschel ij kh ei d, beschaving
en v r ij h e i d omhoog trachten te werken.
Als een mené tekel (denk hier om
mené, mené, tekél ufarsin, uit Haniëls Boek:
gij zijt gewogen, maar te licht bevonden
Red.) door de sociaal Democratie over deze
samenleving uitgesproken, zullen zijne woor
den geschreven blijven op de wanden van
deze heidensche maatschappij, die
zullen scheuren en breken, ook al
tracht men die woorden met een k w a s i e-
christelijke w i t k w a s t weg te ma
ken.//
Wat heeft die proletariër, dat ergste
slachtoffer, die ontmaskeraar van het
kapitalisme, die stem van honderd
duizenden arbeiders, die schrijver van 't
mené, mené, tekel, ufarsin, dat half
menseh dan toch wel gezegd Lees onzen
driestar. En dan zult. ge zeggen dat
wisten we allemaal reeds! Moet 't blad
daarvoor zoo toeterendreunenrazen
en tieren
En werkeljk, Amice, bj 't lezen van
zulk een stuk, heeft men heel wat nuch
terheid noodig om niet aanstonds van
schrik en vrees op den grond in een te
zinken, het uitgillende van angst bj dat
scheuren, spljteD, kraken, breken, neer
ploffen en vermorzelen van binten en
balken, muren en wanden.
En we bij ven dan ook wat nuchter,
en waakzaam tevens. Niet, of er is eene
sociale kwestie, er zijn misstanden, er is
onrecht, er is een fout in 't maatschap-
peljk bouwwerk, we hebben er in onze
brieven reeds meermalen op gewezen;
de aarde is vaak een „hel", waar ze ten
deele „een paradjs" kon wezen; maar
is de socialise alleen de man, welke die
toestanden verbetereu wil. Neen, d it wil
len alle partjen. Maar wat men wil, is
daarom nog niet in eens veranderd.
Zeker, prejikt den kl-assenstrjd, zet de
armen maar op tegen de rijken, de pach
ters tegen de grondeigenaarsde arbeiders
tegen de boerenden knecht tegen den
baas-, den onderwijzer tegen zijn patroon
zeker verbittert maar, scheldt maar, beukt
maar, zaait maar haat, wrevel, achter
docht, dan komt er verbetering wellicht,
maar ten koste van de edelste elementen
der samenleving. Afgedwongen liefde
wordt vjandsehapde geest der liefde
en der ontferming ontaardt in haat en
hardvochtigheid. Belangstelling wordt on
verschilligheid. Medeljden verandert in
atstooten. Afnankel jkheid wordt dwang,
Verbetering daar zjn we allen voor,
maar zonder verbittering der standen
zonder klassenstrijd. Verbetering door
inwerking van 't Christelijk beginseldoor
ingrijpen der Overheid-, door ordelijk pro
testeeren verbetering door Evangelie en
Wet.
Wij strjden ook tegen den Mammon-
dienst, dien geest van geld- en hebzucht,
die zjn goed gebruikt om den minder
bedeelde uit te zuigen, en ten koste van
anderer zweet huis aan huis en akker
aan akker te trekken;dien Mammondienst
welke kweekt ophooging van kapitaal
aan den eenen kant, verarming aan de
andere zjde. Hij' doet den middenstand
verdwjnen hij verstoort 't maatschappe-
ljk evenwicht; hij rukt de maatschappj
uit haar voegen. Hij laat den een in
een cederen paleis wonen en den ander
in een krot.
Wj strjden daartegen even goed als
de Socialist, maar zonder opstoken, zonder
verdachtmaking, zonder te scheuren wat
bj elkaar behoort.
Och, had naar mjn raad
Zich mjn volk gedragen.
Och, had lsrels zaad
Op mjn effen paan,
Ijverig willen gaan
Naar mjn welbehagen.
'k Had hen dan tot spjs
Vette tarw doen groeien.
En U, ten bewijs,
Hoe Ik u kon voên
Honingbeken doen
Uit de rotsen vloeien.
Isrels God eischt nog hetzelfde en Hj
belooft nog hetzelfde. Ook het maatschap-
p.eljk gebouw moet op dat fondament
rusten. Uw vriend,
JAN.
Het hoofdbestuur der Geref, Vereeni-
ging voor drankbestrijding zond ons Zjn
eerste Jaarverslag. Een belangrjk ver
slag, inhoudende de aanleiding tot den
strjd, de strjdmiddeleu en het voorloo-
pig succes.
De aanleiding tot den strjdMaar
wie is zoo blind, dat hj niet ziet, hoe
de alcohol woedt, vernielt, verteerthoe
ze den mensch vaak verdierljkt, de huis
gezinnen verwoest, de Maatschappj naar
den afgrond dr jft. Het alcoholisme, dat is
de aanleiding tot den strjd, ea de ellen
de, die er uit voortvloeit voor personen,
en gezinnen, voor heel het maatschap-
peljk organisme. Die strjd is noodzake
lijk, want 't drinken is één van Neerlands
volkszonden. Daartegen moet getuigd,
geprotesteerd worden Daarom verdient
deze Vereeniging steun, stoffel jken en gees
telijken steun.
Om de contributie behoeft men het
niet fe laten ze is slechts 50 cent per
jaar. Men kan ook donateur worden
voor 1 gld.
Leden zjn zij, die instemming be
tuigen met grondslag en doel der Ver-
eeniging.
En de grondslag is 0. m. deze dat
de tegenwoordige tijdsomstandigheden het
gébruik der gedistilleerde en het gebruik
der gegiste dranken, als een genotmiddel
als een steunen der drinkgewoonten-
veroordeelen.u
't Is waar de drankduivel gaat om,
zoekende, wien bj in zjn booze macht
kan kr jgen, om ziel en lichaam te ver
woesten.
De str jdmiddelenWelke zouden ze
anders zjn, dan getuigen in pers en bro
chure getuigen in openbare en besloten
vergaderingenprotesteeren steeds en
overal tegen het groote kwaad. Leden
winnenafdeelingen organiseeren de
geesten wakker schudden uit hun lijde
lijke onverschilligheid. Ze wjzen op de
dringende gevaren. En 'tsucces! Kein
is ze begonnen maar ze is gegroeid, en
nu reeds mag getuigd worden, dat ze
bloeit. Van heinde en ver zjn de betui
gingen van instemming toegestroomd;
nochtans wil ze meerdere leden, die
mede den strjd aangorden. Ze bloeit, en
heeft reeds invloed trachten uit fe oefe
nen bj de Regeering des Lands op wet
ten en wetsvoorstellen, die met drank
huizen enz. in betrekking staan.
Onze slotsom, na lezing van dit Jaar
verslag, is deze, dat de Vereeniging dee-
len mag in de sympathie van honderden,
dat in elk opzicht verdient en waardig is
dat ze jvert met een voorbeeldigen ijver
om 't kwaad onder 's Ileeren onraisbaren
zegen, uit le roeiendat ze middelen
kiest, die niet falen zullen.
Ruste 'sHeeren zegen verder in ruime
mate op dit werk der menschenliefde.
En worden er velen óf lid of donateur
De heer van Helsdingen sprak in de
Kamer
In 1900 vertrokken alleen uit Friesland 374
ingezetenen naar N.-Amerika; 5200 gingen
naar Duitschland.
In 1901 waren in Duitschland 5oooo Ned.
arbeiders, waarvan plm. 12000 alleen uit
Gelderland.
De metaalindustrie in ons land ondervindt
op dit oogenblik de gevolgen van de melaise,
die thans op het gebied der industrie heerscht.
Op verschillende fabrieken heeft reeds afdan
king van arbeiders plaats gehad.
Ijiij tien- en honderdtallen komen arbeiders
uit Duitschland terug, omdat zij do r de
>r