Yrijdag 4 October 1901 Zestiende Jaarg. No. 833, voor tie Knidliollaiidsclie en Eilanden. Antirevolutionair Orgaan IN HOC SIGN O VINCES T. BOEKHOVEN, uitgever: SOWiHf». Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan Advert 'Utiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur. Alle snalifeemi voor de Bfeilactie bestemd, Advertenliën en verdere Administratie franc© foe Be eenden aaei desa aJitgever. Bij dit nummer behoort een MJFOCftSCE.. 's Lands toestand. Bij het Adies-debat, waaromtrent b. v. het Handelsblad, een zeer par tijdig verslag gaf, heeft de heer ïïels- dingen hevige klachten geuit over de volksnooden, gelijk wij dat overal van socialitische zijde gewoon zijn. Nu, dat opsommen van het een en ander, dat verbetering behoeft, was geen kunst. De spreker had ook geput uit het Volkeen blad dat eigenlijk niets doet dan klagen en jammeren, en aangaan op de andere partijen, alsof de ellende vooral be stond in het niet-meêgaan met de sociaal-democraten. Het jaar 1900, zegt hij, was al bijzonder ongunstig 4719 menschen meer gestorven dan in 1899 en 826 minder geboren. In 't begin van 1901 naar gissing 50 000 arbeiders in Duitschland werkzaam wekelijks een honderdtal diamantbewerkers rondloopende zonder arbeid de fa briekarbeiders in Twente en den ach terhoek van Gelderland zoo ingespan nen, dat zij slechts bij ontijden hun stukje land kunnen bewerken de landbouw bezwaard met toenemende hypothecaire schulden, gelijk een onderzoek in Gelderland deed zien de arbeiders bij vele ambachten veel minder verdienende dan noodig is om een gezin te onderhouden. Tegen deze opgaven was natuur lijk weinig in te brengen. En wie zou ook ontkennen, dat er veel te verbeteren valt, dat er heel wat te wenschen overblijft. Geen enkel anti revolutionair ten minste zal dit ont kennen. Het zijn juist de z. g. „ker kelijke'' partijen, die steeds met het eenvoudige volk meeleefden, een open oor hadden voor de bezwaren van alle standen en die sedert vele jaren gepleit hebben voor het verleenen van wettelijken steun van.ovcrheids- "wege. Maar curieus mag het wel heeten' dat de heer Helsdingen zijn resumé van klachten poogde te stellen tegen over de bewoordingen der Troonrede, daar toch in die Troonrede zelve gezegd wordt, dat de zedelijke en stoffelijke toestanden thans meer dan vroeger regeling van de Regeering vorderen, en tevens tal van hulpmid delen daarvoor zijn genoemd. Curieus ook mag hetheeten, dat van wege het ontbrekendede heer Helsdingen zich ging aankanten tegen deze uitdrukking in de Troonrede „De algemeene volkstoestand stemt in velerlei opzicht tot dank" Alsof er niet zeer veel goeds en zeer veel stof tot dank kon bestaan naast het geen nog begeerd wordt. Minister Kuyper had dan ook ■weinig moeite om de Regeering tegenover den volksvertegenwoor diger Helsdingen te rechtvaardigen. „In de Troonrede wordt niet ge sproken van den toestand van de arbeidende klasse merkte de Mi nister ter snede aan maar van den algemeenen volkstoestand, en er wordt evenmin gezegd, dat die alge meene volkstoestand in elk opzicht gunstig is, maar dat hij in velerlei opzicht tot dank stemt Het zal het Ministerie er nooit om te doen zijn den waren toestand te verbloe men.'' Nadat de Minister den afgevaar digde ook gewezen had op het be tamelijke om te danken voor ont vangen zegeningeueen plicht, die zoowel een volk als den enkelen burger geldt; ging hij het een en ander opnoemen, dat van vooruitgang getuigt; bv. het toenemen van de lengtemaat der inwoners, het stijgen der inlagen in de Rijks- en andere Spaarbanken, het minder onafgelost laten staan van panden in de banken van leening, het toenemen van de handelsbeweging. Dit alles wijst aan, dat er veel stot tot dank overbleef. Bij verge lijking met andere volken springt dit ook spoedig in hèt oog. Wat moeten echter de socialisten vinnig gestemd zijn, dat zij zich nog ergerden aan zulk eene gematigde uitdrukking in de Troonrede. Niet danken, neen, morren is hun parool. Bndische begrooting. Deze eerste begrooting van Mi nister Van Asch van Wijck is niet juist als zijn werk te beschouwen, dewijl het natuurlijk al goeddeels voorbereid of gereed zal geweest zijn, toen de nieuwe functionaris optrad. Evenwel is „de nieuwe koers", de christelijke richting er duidelijk in te bespeurenook al moet erkend worden, dat vorige Ministers zooals wijlen Van Dedem en Cremer mee de zedelijke en stoffelijke belangen der inlandsche bevolking zeer hebben behartigd. Er is nl. een nieuwe post van ruim 8V2 ton gouds op "de be grooting gebracht voor de afschaffing van eenige heerendiensten op Java, waardoor nieuwe wegen en water werken aan den „heerendienst" ont trokken zijn en in vrijen arbeid zullen tot stand komen, terwijl ook voor bruggen en duikers en wacht huizen de „heerendiensten" zullen op houden. De dan verder overblijvende heerendiensten zullen volgens het plan des Ministers geleidelijk worden op geruimd, voor zooveel de geldmidde len het toelaten, Verder stelt de Minister voor eene verhoogde be zoldiging der inlandsche onderwijzers. (Het onderwijs van kinderen van Europeanen kost aan de Indische schatkist 180,— per kind; voor de inlanders slechts f 20,— per kind.) Ook wordt verbetering voorgesteld van de tractementen der personen, die op aanwijzing der Re geering de godsdienstige behoeften helpen bevredigen onder minder ge goede leden der chr. gemeenten en onder de militairen. Ook zal de be zoldiging van de leeraren bij de inlandsche christengemeenten, die thans f 25,— per maand ontvangen, geleidelijk tot f 40,— maands kunnen klimmen. Op de rechts positie der inlandsche christenen blijft 's Ministers aandacht gevestigd, ver zekert hij terwijl nu uitgemaakt is, dat regenten, wanneer zij tot de chr. religie overgaan, in hunne betrekking gehandhaafd kunnen worden. De Indische toestanden worden ook op stoffelijk gebied allengs beter. De gedwongen koffiecultuur staat niet meer op den voorgrond. Door de spoorwegen en besproeiïngswerken ziju de particulieren aan het werk gebracht om den grond winstgevend te maken. Bèrieven aan mijn vriend ie leidorp. Een belangrijk jaarverslag Donkere wolken en zonneschijn. Kou J£& Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag. Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent. Amerika by vooruitbetaling f 3,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 CeHt. Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel. Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/a maal. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing. Amice Eenige dagen geleden lazen we weer in 't hoofdorgaan der Sociaal-Doinocra- tische Arbeiderspartij één dier dreunen de als donder rommelende, artikelen die in dat blad nog al eens voorkomen, als 't zijn kanongeschut tegen 't Kapitalisme laat in 'c vuur kooien. Het was naar aanleiding van de maidenspeech, de eerste Kamerrede van den proletariër Helsdin gen, afgevaardigde voor Locbem. Hij opende 't debat over het Adres van Ant woord op de Troonrede, en zijn aanval was gericht op de paragraaf, Waarin ge zegd wordt: De algemeene volkstoestand stemt in velerlei opzicht tot dank", Bijna geen oog hebbende voor het vele goede, dat we toch nog genieten in ons vaderland; alles beschouwende met een proletariërsoog, dat meest de scha- duwzjde opmerkt en zelden de licht zijde; allen vooruitgang op geesteljk en stoffeljk gebied van weinig waarde ach tende, zoo do werkman ze niet geheel ervaart, niet alleen, had hj op dien al gemeenen volkstoestand heel wat aan te merken, en was er van dank aan den Gever alles goeds, heel geen sprake. En het blad schrijft nu Hier de in armoede en arbeid vergrijsde proletariër, getuigend van het leed en de el lende zijner klasse,daar de mi nister (Kuyper). verdediger van het bestaan de stelsel, dat de miljoenen werkers tot een toestand van halfmenseh zijn neerdrukt. //Eenvoudig, sober, maar toch indruk wekkend (was) die ontmaske r'i n g van het kapitalisme door een zijner ergste slachtoffers aan den aanvang eener periode, waarin nog wat meer' dooi de kapitalistische regeering gelogen en g e h u i c h e 1 d zal worden, dan reeds onder de vorige regeering is geschied. Met Helsdingen heeft het p r o 1 e t a r i s c h g e w e t e n zijn intocht in de Kamer gedaan. Wat hij daar tegenover de o f fi c i ëe le leugens en m o 0 i p r a t e r ij der Re geering in het midden heeft gebracht, dat is de zuivere waarheid, die z i c h wreken z ad op dit systeem vanonrecht, dat thans voor de variatie eens op //Chris telijke wijze// gehandhaafd zal worden. Zijne stem is die van die honderdduizenden werkers in Nederland, dié zich uit een toestand van stoffelijke en gees te 1 ij k e s 1 a v e r n ij tot 1 i e h t, 1 u e h t, menschel ij kh ei d, beschaving en v r ij h e i d omhoog trachten te werken. Als een mené tekel (denk hier om mené, mené, tekél ufarsin, uit Haniëls Boek: gij zijt gewogen, maar te licht bevonden Red.) door de sociaal Democratie over deze samenleving uitgesproken, zullen zijne woor den geschreven blijven op de wanden van deze heidensche maatschappij, die zullen scheuren en breken, ook al tracht men die woorden met een k w a s i e- christelijke w i t k w a s t weg te ma ken.// Wat heeft die proletariër, dat ergste slachtoffer, die ontmaskeraar van het kapitalisme, die stem van honderd duizenden arbeiders, die schrijver van 't mené, mené, tekel, ufarsin, dat half menseh dan toch wel gezegd Lees onzen driestar. En dan zult. ge zeggen dat wisten we allemaal reeds! Moet 't blad daarvoor zoo toeterendreunenrazen en tieren En werkeljk, Amice, bj 't lezen van zulk een stuk, heeft men heel wat nuch terheid noodig om niet aanstonds van schrik en vrees op den grond in een te zinken, het uitgillende van angst bj dat scheuren, spljteD, kraken, breken, neer ploffen en vermorzelen van binten en balken, muren en wanden. En we bij ven dan ook wat nuchter, en waakzaam tevens. Niet, of er is eene sociale kwestie, er zijn misstanden, er is onrecht, er is een fout in 't maatschap- peljk bouwwerk, we hebben er in onze brieven reeds meermalen op gewezen; de aarde is vaak een „hel", waar ze ten deele „een paradjs" kon wezen; maar is de socialise alleen de man, welke die toestanden verbetereu wil. Neen, d it wil len alle partjen. Maar wat men wil, is daarom nog niet in eens veranderd. Zeker, prejikt den kl-assenstrjd, zet de armen maar op tegen de rijken, de pach ters tegen de grondeigenaarsde arbeiders tegen de boerenden knecht tegen den baas-, den onderwijzer tegen zijn patroon zeker verbittert maar, scheldt maar, beukt maar, zaait maar haat, wrevel, achter docht, dan komt er verbetering wellicht, maar ten koste van de edelste elementen der samenleving. Afgedwongen liefde wordt vjandsehapde geest der liefde en der ontferming ontaardt in haat en hardvochtigheid. Belangstelling wordt on verschilligheid. Medeljden verandert in atstooten. Afnankel jkheid wordt dwang, Verbetering daar zjn we allen voor, maar zonder verbittering der standen zonder klassenstrijd. Verbetering door inwerking van 't Christelijk beginseldoor ingrijpen der Overheid-, door ordelijk pro testeeren verbetering door Evangelie en Wet. Wij strjden ook tegen den Mammon- dienst, dien geest van geld- en hebzucht, die zjn goed gebruikt om den minder bedeelde uit te zuigen, en ten koste van anderer zweet huis aan huis en akker aan akker te trekken;dien Mammondienst welke kweekt ophooging van kapitaal aan den eenen kant, verarming aan de andere zjde. Hij' doet den middenstand verdwjnen hij verstoort 't maatschappe- ljk evenwicht; hij rukt de maatschappj uit haar voegen. Hij laat den een in een cederen paleis wonen en den ander in een krot. Wj strjden daartegen even goed als de Socialist, maar zonder opstoken, zonder verdachtmaking, zonder te scheuren wat bj elkaar behoort. Och, had naar mjn raad Zich mjn volk gedragen. Och, had lsrels zaad Op mjn effen paan, Ijverig willen gaan Naar mjn welbehagen. 'k Had hen dan tot spjs Vette tarw doen groeien. En U, ten bewijs, Hoe Ik u kon voên Honingbeken doen Uit de rotsen vloeien. Isrels God eischt nog hetzelfde en Hj belooft nog hetzelfde. Ook het maatschap- p.eljk gebouw moet op dat fondament rusten. Uw vriend, JAN. Het hoofdbestuur der Geref, Vereeni- ging voor drankbestrijding zond ons Zjn eerste Jaarverslag. Een belangrjk ver slag, inhoudende de aanleiding tot den strjd, de strjdmiddeleu en het voorloo- pig succes. De aanleiding tot den strjdMaar wie is zoo blind, dat hj niet ziet, hoe de alcohol woedt, vernielt, verteerthoe ze den mensch vaak verdierljkt, de huis gezinnen verwoest, de Maatschappj naar den afgrond dr jft. Het alcoholisme, dat is de aanleiding tot den strjd, ea de ellen de, die er uit voortvloeit voor personen, en gezinnen, voor heel het maatschap- peljk organisme. Die strjd is noodzake lijk, want 't drinken is één van Neerlands volkszonden. Daartegen moet getuigd, geprotesteerd worden Daarom verdient deze Vereeniging steun, stoffel jken en gees telijken steun. Om de contributie behoeft men het niet fe laten ze is slechts 50 cent per jaar. Men kan ook donateur worden voor 1 gld. Leden zjn zij, die instemming be tuigen met grondslag en doel der Ver- eeniging. En de grondslag is 0. m. deze dat de tegenwoordige tijdsomstandigheden het gébruik der gedistilleerde en het gebruik der gegiste dranken, als een genotmiddel als een steunen der drinkgewoonten- veroordeelen.u 't Is waar de drankduivel gaat om, zoekende, wien bj in zjn booze macht kan kr jgen, om ziel en lichaam te ver woesten. De str jdmiddelenWelke zouden ze anders zjn, dan getuigen in pers en bro chure getuigen in openbare en besloten vergaderingenprotesteeren steeds en overal tegen het groote kwaad. Leden winnenafdeelingen organiseeren de geesten wakker schudden uit hun lijde lijke onverschilligheid. Ze wjzen op de dringende gevaren. En 'tsucces! Kein is ze begonnen maar ze is gegroeid, en nu reeds mag getuigd worden, dat ze bloeit. Van heinde en ver zjn de betui gingen van instemming toegestroomd; nochtans wil ze meerdere leden, die mede den strjd aangorden. Ze bloeit, en heeft reeds invloed trachten uit fe oefe nen bj de Regeering des Lands op wet ten en wetsvoorstellen, die met drank huizen enz. in betrekking staan. Onze slotsom, na lezing van dit Jaar verslag, is deze, dat de Vereeniging dee- len mag in de sympathie van honderden, dat in elk opzicht verdient en waardig is dat ze jvert met een voorbeeldigen ijver om 't kwaad onder 's Ileeren onraisbaren zegen, uit le roeiendat ze middelen kiest, die niet falen zullen. Ruste 'sHeeren zegen verder in ruime mate op dit werk der menschenliefde. En worden er velen óf lid of donateur De heer van Helsdingen sprak in de Kamer In 1900 vertrokken alleen uit Friesland 374 ingezetenen naar N.-Amerika; 5200 gingen naar Duitschland. In 1901 waren in Duitschland 5oooo Ned. arbeiders, waarvan plm. 12000 alleen uit Gelderland. De metaalindustrie in ons land ondervindt op dit oogenblik de gevolgen van de melaise, die thans op het gebied der industrie heerscht. Op verschillende fabrieken heeft reeds afdan king van arbeiders plaats gehad. Ijiij tien- en honderdtallen komen arbeiders uit Duitschland terug, omdat zij do r de >r

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1901 | | pagina 1