Vrijdag 6 September 1901
Zestiende Jaarg. No. 829.
Orgaan
Antirevo lu tionair
voor fle Zuifllioltandsclie rn KrenuMehe lülaiulen.
IN HOC SIGN O VINCES
T. BOEKHO VEN.
uitgever:
Aiie slrafalfcera voor de Medacfie bestemd, Adverteratüëra era verdere Administratie fraraco toe te zenden aaai den Uitgever.
3 nr verre chten.
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs per driemaanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij voornitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nnmmers 5 Cent.
Advertentiën Ï0 cent per regel en 3/2 maal. .Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij
Advert ntiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
.;>.a
Bij dit nummer behoort een
BIJVOEGSEL.
„Staatstil en denkt na Zoo wordt
ons toegeroepen, telkens als we van
het oude in het nieuwe jaar overgaan.
Maar krachtiger dan ooit klonk ons
dit toe, toen de twintigste eeuw haar
intocht deed en de negentiende tot de
geschiedenis behoorde
Welke groote veranderingen zijn
er in die negentiende eeuw alom en
op elk gebied tot stand gekomen
Hoe belangrijk is zij voor Nederland
geweest, op 't gebied van 'l onderwijs,
inzonderheid van 't Bijzonder, Chris
telijk onderwijsWelk een edele
strijd is alhier, gelijk nergens elders
in Europa, jarenlang gevoerd voor
de vrijheid van onderwijs
Staat stil en denkt na, en herinnert
U, hoeveel moeite h'et gekost heeft
om in de Wet de Vrijheid geschreven
te zien tot het oprichten van Bijzon
dere scholen Vergeet de namen niet
van de moedige staatslieden Groen
van Prinsterer, Mackay, Elout en
anderen, die met mond en pen voor
die vrijheid streden, zich het Evan
gelie niet schaamden en, niettegen
staande hun smaad ten deel viel,
toch volhielden, totdat zij overwon
nen.
Welk een helderen blik hadden
die Christenmannen op den verder-
felijken invloed, dien de nieuwe
Onderwijswet van 1857 op ons volk
zou uitoefenen
Hoe heeft de Heere door hun woord
geestdrift onder ons gewekt om
Christelijke scholen te bouwen
Telkens verrezen er meer.
Op 1 Januari 1873 bedroeg haar
aantal 300, en op 1 Januari van
dit jaar was dit getal gestegen tot 6 51
bezocht door 101029 leerliDgeD, die
onderwijs ontvangen van 2562 on
derwijzers en onderwijzeressen.
Wat dunkt U mogen wij met
het oog op die cijters en dat is
nog maar de uitwendige zijde den
strijd, die in de negentiende eeuw
gevoerd werd, niet een rijk gezegen-
den noemen
Bezien wij de zaak nog wat nader.
Dr. Funcke, predikant te Bremen,
heeft een boek uitgegeven, getittJd
Gods leidingen in mijn levensgeschiede
nis. Een merkwaardig boek, waarin
de schrijver in bijzonderheden aan
toont, hoe heerlijk van de jeugd al
de Heere alles, ook het lijden, voor
hem heeft doen samenloopeD, om
hem met den Apostel te doen zeg
gen „Door de genade Gods ben ik
dat ik ben."
En indien iemand de geschiedenis
van de oprichting en de instandhou
ding van elk onzer Christelijke
scholen kon beschrijven, hij zou
voorzeker ook van Gods leidingen
ruimschoots kunnen en moeten spre
ken.
Dan zou blijken, laags welke won
derbare, soms ook zeer eenvoudige
wegen, deze en gene school als ver.
hooring des gebeds tot stand kwam
hoe de Heere de harten tot blijmoe
dig geven bewerkte, en ook dit
worde vooral niet vergetenhoe
de onderwijzers werden voorbereid
om hun krachten en talenten te wij
den, niet aan de Staatsschool, maar
(en niet zelden met groote zelfver
loochening en opoffering) aan de
School met den Bijbel
Dan zou blijken, dat al meer en
meer de oogen opengingen voor het
gevaar, 't welk on3 van de zijde der
zoogenaamde neutrale Openbare
school dreigde, en dat niet zelden
de Augustus-eollecte aanleiding gaf
om de handen ineen te slaan tot
oprichting eener Christelijke school,
waar in aansluiting aan het Chris
telijk gezin en aan hot Christelijk leven
der belijders de Christelijke zienswijze
en de Christelijke opvatting vaa 't
leven ingeprent wordt aan 't opko
mend geslacht.
Dit alles zou de geschiedschrijver
kunnen vermelden en zou ons Gods
leiding doen kennen maar wie kan
in cijters of in woorden uitdrukken,
welk een zegen voor hart en leven de
Heere schonk aan de oprechte en
yurige strijders voor 't Christelijk
onderwijs, aan de blijmoedige gevers
aan de getrouwe ouders, aan de in
's Heeren vreeze werkzame onder-
'w ijzers
Wie zal ons zeggen, welk een zegen
tegenover den ontbindenden revolu
tiegeest de Maatschappij en do
Gemeente des Heeren ontvingen door
de flinke burgers, die, in de Chris-
ti lijke school opgeleid, hetVreest
Godeert den Koningin hun
vaandel schreven en, voor hun aard-
sche roeping degelijk toegerust, onder
den invloed des Heiligen Geestes,
voor Gods Woord en Gods eere op
elk terr in des levens optraden te
midden van een maalstroom van aller
lei geestesrichtingen
E i indien niet kan ontkend wor
den, dat, niettegenstaande de zonde,
die ook dezen arbeid in en voor de
Christelijke school aankleefde, 's Hee
ren zegen hier in mindere, daar in
meerdere mate genoten is,
mogen, ja moeten wij dan niet Zijne
goedgunstige leiding opmerken
Betaamt het ons niet, met diepen
ootmoed te getuigen „Tot hiertoe
heeft de Heere geholpen
Langdurig en fel was de worste
ling, maar die strijd kostte alleen
geld, geen bloed, gelijk bij onze
Afrikaansche Broeders.
En zijn wij er armer op geworden,
sinds we onze penüingskens offerden
voor de School met den Bijbel en
op de plaats onzer inwoning, en op
plaatsen, die onze geldelijke hulp
dringend behoefden
Werd de olie in onze flesch m'n-
der het meel minder in onze kruik
Heeft de Heere God ons in de
negentiende eeuw niet boven bidden
en denken gezegend en heeft Hij niet
menigmaal dat, wat de tegenstander
ons ten kwade had gedacht, ten
goede doen uitloopen
Ja, neemt niet de waardeering
der Christelijke school toe. ook in
kringeD, die op ander terrein ons
bestrijden
Zullen we dan niet voortgaan met
alle k;acht, en ons opnieuw aangor
den, voor de eer vau 's Heeren naam
en tot heil van ons opkomend ge
slacht
Ja, we zullen in 's Heeren kracht
voortgaan, cn hopen, onder opzien
tot hem, in de nieuwe eeuw vervuld
te zien, wat iemand gezegd heeft
«Het aantal onzer Christelijke scholen
moet minstens verdubbeld worden,
want er zijn er veel te weinig."
Uit alles, wat we onder uwe aan
dacht brachten, zal 't U reeds duide
lijk geworden zijn, dat we in het
eerste jaar der twintigste eeuw onze
Augustus-eollecte met nieuwen moed
wenschen te houden.
Ook bij U kloppen we aan om een
vrijwillige gift voor de Scholen met
den Bijbel.
Zoudt ge liever hebben, dat we U
ditmaal voorbijgingen?
We kunnen 't niet gelooven, vooral
niet, indien het voortdurend uw op
rechte bede is geweest en nog is,
dat ook door de Christelijke scholen
des Heeren Naam geheiligd worde,
Zijn Koninkrijk kome en Zijn wil ge
schiede op aarde, gelijk in den Hemel.
We lazen ergens, dat sedert het
begin der Unie-collecte elk jaar een
groote schare van belijders des Heeren
er zich een feest van gemaakt heeft,
opnieuw in die collecte ruim, dat is
naar ver mogen bij te dragen.
Geldt dit ook U
Blijmoedig hebt gij bijgedagen
voor 't lmldebewijs aan onze geliefde
Koningin bij Haar huwelijk
bij herhaling hielpt gij de rampen
lenigen onzer Broederen in Zuid-
Afrika
en zoudt gij dan niet even ruim,
ja ruimer bijdragen voor denkbe
hoeften onzer Scholen met den Bijbel
We drukken op velevooreerst, om
dat die behoeften in 't algemeen niet
verminderd zijn; ten andere, omdat
door de invoering van de Leerplichtwet
met het begin dezes jaars, veel Chris
telijke scholen gedwongen worden
tot meerdere uitgaven, die de Staat
slechts gedeeltelijk vergoedt en ten
derde, omdat alle krachten moeten
ingespannen worden, om te zorgen
dat onze Christelijke onderwijzers
niet behoeven te hunkeren naar be
zoldiging uit de Staatskas.
Wat zal de Uoinligste eeuw ons
brengen
Wij, nietige menschenkinderen,
weten 't niet. God alleen weet het.
Wilt ge den steeds toenemenden
revolutiegeest helpen bestrijden
welnu, behartigt dan de belangen
der Christelijke school, waar de jeugd
uit Gods Woord leert aan de over
ons gestelde Machten onderworpen
tc zijn en waar haar liefde voor 't
Oranjehuis wordt ingeprent.
Wilt ge een natie, die vast staat,
trouw is, in de vreeze Gods leeft en
naar Gods Woord handelt welnu,
wilt dan door uw bijdrage er toe mede
werken, dat het aantal nieuwe Scholen
met den Bijbel in de eerste helft der
twintigste eeuw dat van de tweede
helft der negentiende nog overtreffe
Gebiede daartoe He Heere over de
Drie-en-Twintigste Unie-collecte Zijn
rijken zegen!
Unieblaadje No. 35.
VIII.
Een Keulsch fabrikant, de heer J. Vor-
ster heeft te Jena een studie over de Duit-
sche groot-industrie het licht doen zien.
Daaruit blijkt, dat gedurende 1815 tot'50
de stoffelijke welvaart slechts zeer matig
vooruitging. Vele handelaars en fabrikanten
verlieten het land en stichtten firma's in
den vreemde. Engeland, het toen protec
tionistische Engeland, dat in 1815 een
invoerrecht hief op wollen en katoenen
manufacturen a 50 tot 67 °/0, op linnen
manufacturen a 40 tot 180 °/9, op aarde
werk 7 s °/0 het toen protectionistische
Engeland, hetwelk in '41 vaststelde 5°/0
op grondstoffen, 16 °/0 op halffabrikanten
en 20 °/0 op bewerkte goederendat be-
heerschte toen de wereldmarkt. Maar na de
hoogere invoerrechten anno '78 in Duitsch-
laud, is dit land de vleugelen wijder uit
gaan slaan, en wordt voor het nu vrijhan-
delsgezinde Engeland een der gevaarlijkste
mededingers op de wereldmarkt.
Van '74 tot '94 vermeerderde het aan
tal arbeiders in de mijnen van 267297 tot
386264, eene toeneming van 59%, terwijl
de bevolking slechts aangroeide met 15 °/0.
De Phenixmijn had in 1894 4235 werk
lieden in dienst, die elk gemiddeld 60.0 gld.
verdienden, jong en oud.
De Metallurgie-maatschappij van den
Rijn en Westfalen had 256 fabrieken met
89500 werklieden, wier loon beliep gemid
deld voor oud en jong, man en vrouw
640 gld.
Goede werklieden in de ijzergieterijen
verdienen soms f4,80 daags.
Op de 10989 werklieden, die in 8 ver
schillende fabrieken arbeiden, zijn er onge
veer 3600, die gemiddeld 720 tot 900 gld.
verdienendè anderen hebben gemiddeld
600 tot 720 gld.
In èèn jaar hebben drie fabrieken voor
metaalbewerking niet eens de grootste
aan de staatsspoorwegen betaald voor
vervoer hunner goederen 6,120,000 gld.
Hij had een groote menigte van zulke cijfers
'uit de boeken der fabrieken verzameld.
De groot-industrie heeft den algemeenen
loonstandaard doen rijzen en een midden
stand doen geboren worden, die groeit en
bloeit.
Oorzaakhij meent protectie.
Aan de 3>Vragen des Tijdsc Aflev. Dec.
1900 ontleenen we de volgende statistiek;
een officieële statistiek door Dr. Kahn
vervaardigd, naar aanleiding der bedrijfs-
en beroepstelling, die in 1882 geschiedde
en in 1895 werd herhaald. Een kleinbe
drijf telt minder dan 51 personen. Een
grootbedrijf telt er meer dan 5 1
1882 189S versch.
Bedrijven
met 15
6-10
11-50
51—200
201—1000
meer dan 1000
personen 745392
49211
35790
7642
1716
123
839874 909623 69749
752223 6831
77874 28663
61583 25793
14728' 7086
2967 1251
248 125
Werklieden, in
die bedrijven.: 1882: 1895;
met 1—5 1839939 1953776
6—10 358457 572473
11—50 750671 1329500
51—200 704309 1362881
201—1000 644819 1114238
meer dan 1000 205003 430286
4503198 6763154
Van '82 tot '95 steeg de bevolking met
plm. 16 pCt..
De 9481 bedrijven der grootindustrie
stegen tot 17 943 of 89 pCt. Het aantal
werklieden vermeerderde met 87 pCt. Het
aantal werklieden in de kleinindustrie ver
meerderde met 30 pCt van 2949067 tot
3855 74-9-
Volgens de opgaven der Vereen, tot
bevordering der chemische industrie in
Duitschland, was het loon gemiddeld in
1889 f 1,56 en in '9.6 f 1,81, een ver
hooging van 16 pCt. per dag.
Maar of we dan niet weten, dat de levens
middelen in Duitschland duurder zijn dan
in Nederlanden of we dan niet toestem
men, dat de loonsverhooging niet enkel
winst is, doch slechts eene Vergoeding van
het nadeel der duurte van levensmiddelen.
We weten het. We weten, dat een onder
zoek in loco het volgende heeft opgeleverd
Gemiddelde Prijzen Invoerrecht
in te in in
per Kilo Nederland Emmerik Nederl. Duitschl.
"Wittebrood 0.15 a 0.20 f 0.28 vrij f 0.0 i
Roggebrood ƒ0.06 0.08 0.02*
Koffie 1.70 1.92 0.24
Thee 2.— 2.40 0.25 0.60
Spek 0.60 0.72 0.01 0.12
Rundvleesch 0.80 0.90 0.06 0.09
Yarkenavleesch „0.72 0.96 0.01 „0.10*
Rijst 0.16 0.20 vrij 0.02'
Meel „0.14,0.20 „0.04'
Vet „0.60 „0.60 „0.01*
Zout „0.08 „0.12 „0.04 „0.07*
Suiker 0.50 0.36 0.27 0.15
Kaas 0.70 0.72 0.05 0.09
Chocolade „2.„2.16 0.25 „0.48
Zeep (groene) 0.18 0.21 0.01 0.03
Stijlael „0.16 „0.36 vrij 0.075
per liter
Petroleum 0.07 0.12 0.00s 0.03°
ƒ10.67 ƒ12.31 0.95s 2.23*
Doch we merken op
ie. dat de levensstandaard van een gezin
bepaald wordtèn door inkomsten èn door
uitgaven; en dat grootere uitgaven dan al
leen schadelijk zijn, als de inkomsten g«en
gelijken tred met die uitgaven houden.
Nemen uitgaven en inkomsten evenredig
toe, dan is er voor zulk een gezin- geen
achteruitgang of schade te -vreezen. En dit
schijnt in Duitschland aan geen twijfel on
derhevig, waar we telkens lezen dat de
loonstandaard en levensstandaard rijzen.
In de .N, R. Ct. van 5 Jan. 197 lezen we
>Het dezer dagen verschenen jaarver
slag van de Kamer van Koophandel te
Coblenz behelst een rooskleurige beschrij
ving van den toestand, waarin handel en
nijverheid in Rijn-Pruisen in het afgeloopen
jaar hebben verkeerd. De voortbrengselen
der metaal-nijverheid in alle afdeelingen
vonden eene gereede marktijzer-en steen
kolenmijnen waren dientengevolge onafge
broken in gang. De kolenmijnen en Cokes-
fabrieken konden gedurende 't jaar ternau
wernood de vraag bevredigen. In het bouw
vak was het zeer levendig, [de. vraag naar
bouwmaterialen en huisraad was ongewoon
groot. De nadruk werd er op gelegd, dat
tiet vooral de binnenlandschc behoeften
waren, ivaarin voorzien moest worden,
buitenland,-xhe bestellingen hadden niet 't
overwicht
De binnenlandsche behoeften, die Hepen
om bevredigingEn dat huisraadis om
jaloersch op te worden voor onze Neder-
landsche 3>vrijers« en s. vrijsters*. Met duur
brood, dure koffie, dure thee en dure
stijfsel gaan de trouwlustige paartjes in
Duitschland toch onder zeil. En niet met
twee stoelen, èèn tafel en èèn stoofNeen,
want de vraag naar huisraad was onge
woon groot Zulk een verslag lacht alle
cijfers uit
Doch we merken ten tweede op da
