V rij dag31'Augustus 1900.
An tirevolu tionair
Vijftiende Jaarg. No. 776.
Orgaan
wmw fie ÜKuifflhollaiiflsclie en Zeenwsclie Eilanden,
K
BNIS.
IN HOC SIGN O VINCES
BIJVOEGSEL.
T. BOEKHOVEN.
s.
en
Alle stukken voor cle ISedactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie traisco toe te zenden aan den Uitgever
Bij dit nummer behoort
een
Verschil van opvatting-
{Bedenkelijke uitval.
Tuin- en Ijandlsoiiw.
Volkeren «Ier Aarde.
De Oorlog1.
a
X
5?
71»
3!
'41
e berichten
VART EN
g, eit Beste
in gelegen-
et hoofd te
Goedereede
adememing.
nr. Dinsdag ym.
f on Vrijdag m.
lag en Zaterdag
r. Dinsdag vm.
rijdag vm. 8,30
3,uur.
Tramweg
EIERLAND.
T.
rdamsohe tjjd
2.55 5.50
0 3.4 5.59
0 3.13 6.9
3.21 6.16
7 3.25 6.20
1 3.29 6.26
6 3.33 6.30
9 3.36 6.33
0 3.44 6.42
3.46 6.44
3.52 6.50
3.55 6.54
3.50 6.50
4.7 7.7
4.15 7.15
47 4.21 7.22
54 4.26 7.29
1 4.31 7.33
4.39 7.42
16 4.45 7.49
6 5.00 8.7
8.50
8.59
9.8
9.15
9.18
9.22
9.26
9.29
9.37
9.39
9.45
9.48
9.40
10.—
10.8
10.14
10.19
10.22
10.29
10.35
10.50
OTTERDAM.
5 3.00 5.53
20 3.16 6.8
26 3.23 6.16
32 3.32 6.26
35 3.37 6.31
39 3.44 6.38
46 3.51 6.48
4.7 7.7
41 3.50 6.50
7 4.12 7.14
10 4.15 7.19
16 4.21 7.25
19 4.24 7.32
26 4.31 7.39
.29 4.34 7.43
33 4.38 7.47
.37 4.42 7.51
.41 4.46 7.55
.49 4.53 8.1
.58 5.1 8.9
.7 5.10 8.19
9.00
9.15
9.21
9.27
9.30
9.34
9.41
9.55
9.40
10.—
10.3
10.9
10.12
10.19
10.22
10.26
10.30
10.36
10.41
10.50
11.—
4,-
4,7
4,13
4,21
4,31
4,42
4,52
5,5
5,14
TEENBERGEN.
r
AM.
S T.
sterdamsolie tijd.
9,47 1,47 4,7 7,33
9,57 1,57 4,17 7,43
0,5 2,5 4,25 7,51
0,17 2,17 4,37 8,3
0,33 2,33 4,53 8,18
0,38 2,38 4,58 8,23
0,40 2,40 5,— 8,25
0,45 2,45 5,5 8,30
0,56 2,56 5,16 8.<H
0,58 2,58 5,i 0,43"
1,3 3,3 5,23 8,48
1.6 3,6 5,26 8,51
1,16 3,16 5,36 9,1
1,20 3,20 5,40 9,5
ten 7,20 uur, die
riveerd.
6,7
6,15
6,29
6,38
6,49
6,59
7.7
7,13
7,20
UWEilSHAVEK.
7,50
7,57
8.3
8,11
8,21
8,32
8,42
8,55
9.4
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs per driemaanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER:
SOMMELGOSJH
Advertentiën 10 cent per regel en s/2 maal,
Reclames 20 cent per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
boot ten 3,20 uur,
veerd.
1,15 5,40 7,30 9,30
1,18 5,43 7,33 9,33
1,28 5,53 7,43 9,43
1,31 5,56 7,46 9,46
1,36 6,1 7,51 9,51
1,38 6,3 7,53 9,53
1,49 6,14 8,4 10,4
1,55 6,20 8,10 10,10
1,57 6,22 8,12 10,12
2,6 6,31 8,21 10,21
2,18 6,42 8,32 10,32
2,30 6,54 8,44 10,44
2,38 7,2 8,52 10,52
2,48 7,12 9,2 11,2
r bjj afzonderlijke
Als de „Nederlander" het opmer
kelijk verschijnsel bespreekt, dat het
tegenwoordig ministerie ongeveer op
alle punten het omgekeerde doet van
hetgeen bij den verkiezingsstrijd in
1897 bij de liberalen als oorlogs
kreet heelt gegolden dat het aan
„clericale" bezwaren poogde tegemoet
te komen, in plaats van de „cleri-
calen" te dwarsboomen dat het geen
antipapisme vertoond!, en dat het een
tariefsherziening voordroeg, die door
protectionisten als de Tijd wordt toe
gejuicht en door ministerieel-gezinde
vrijhandelaars als het Vadertand ge-
- waarlijk-wordt g««eht, dan verblijdt
zich die redactie daarin en put er
meed en vertrouwen uit voor de toe
komst; ja dan trekt zij er de con
clusie uit, dat het minister-zijn den
mensch nogal boven het partijwezen,
verheit, doch dan vraagt de antirev.
Stichtsche Courant met reden ot de
zelfde toeschietelijkheid wel aan de
oppositie zou zijn betoond wanneer
er eene beduidende meerderheid had
bestaan en herinnert aan het feit, dat
een leeuw een leeuw blijft, ook al
ligt hij in den kerker.
Ziehier dan twee uiteenloopende
opvattingen De een vindt de libe
ralen nog zoo kwaad niet, en de an
dere zegt, dat zij u geweld aandoen
naardat zij kans en gelegenheid heb
ben.
Men moet hier menschen en be
ginselen onderscheiden. Goede, hu
mane, meêgaandetoeschietelijke
menschen zijn er wel terdege onder
de liberale partij, en ook in regee-
ringspersonen komt dat uit; terwijl
bovendien het hooge ambt zelf me
nigeen tot gematigdheid brengt. Doch
daarom mag nooit de diepe tegen
stelling der beginsêlen verkleind
worden. Anders toch komt men er
licht toe om het eene vrij onver
schillige zaak te achten welke de
partijkleur is van de heerschende
meerderheid. Op die manier maakt
men de handelingen ook los van de
principes en wordt men stuitend op
pervlakkig. Het doel moet juist zijn,
zoowel bijlibera]en", als bij aöders-
gezinden om in hunne wetsvoorstellen
hunne beginselen uit te werken. Doen
zij dat niet, dan heelt hun werk
weinig waarde omdat het ondoor
dacht isen doen zij het wèl, dan
is de klove ook telkens zichtbaar.
Hoeveel hulde dus de tegenwoor
dige ministers verdienen wegens hun
"werkijver en vriendelijkheid jegens
andere partijen, voor de toekomstige
wetgeving is daar geen troost of
blijvende winst uit ie halen.
Met te meer nadruk moet dit
gezegd, nu het blijkt dat ook een
groepje roomsch-katholieken bterk
onder den invloed is van de voorko
mendheid van het zittend ministerie,
en dat eenige hunner er zelfs sterk
over denken om voortaan meer steun
bij de liberalen dan bij de antire
volutionairen te zoeken.
Gaat het dien weg van verwatering
en bonte vermenging op valt er zoo
wel onder de roomschen als onder de
antirev. een deel van de vroegere me
destrijdèrs geheel uit, dan is de zaak
voor de stembus van 1901 verloren,
en krijgt het liberalisme thans onder
aandrijven dergeavanceerdenen socia
listen, weer de overhand en wordt
feitelijk de arbeid der antiliberalen
van vele jaren «/"gebroken.
Wil men dat nu, men moet het
weten. Ongewaarschuwd zal hetechter
niet geschieden.
Er zijn in de naaste toekomst ook
slechts twee hoofdrichtingen de weg
der revolutie in den vorm van het
socialisme of de handhaving der anti
revolutie op de basis van Gods eeuwig-
blijvende wet. Ieder moet weten
waar hij staat, betzij rechts 5f links
In den „Bode", een bekend socia
listisch getint onderwijzersblad
schreef men kortelings
„Een waarschuwend voorbeeld
van 12 of 13 candidaten, afgeleverd
door de particuliere normaalschool te
Stadskanaal slaagde dit jaar dén,
zegge één. Moet het particulier initia
tief niet 'n beetje gemuilband worden,
of als staatsgevaarlijk gedood."
Met zulk een uitval geven de hee-
ren zich leelijk bloot. Men kan er uit
zien hoeveel particuliere vrijheid zij
den burger in zake opvoeding en
onderwijs zouden gunnen. Want na
tuurlijk verdedigen wij niet speciaal
het onderwijs op de normaalschool
te Stadskanaal, Doch de „Bode"
weet heel goed, dat één zulk een
voorbeeld weinig zegt. Ook zou het
nog de vraag zijn, in hoeverre
hier de schuld te zoeken is bij de op
leiding als zoodanig en niet bij de wijze
van examineeren. Doch in elk geval
werd in de laatste jaren, met rappor
ten van schoolopzieners en andere
deskundige beoordeelaars te vaak een
gunstig getuigenis gegeven omtrent
de vruchten van het bijzonder onder
wijs dan dat de critiek van den
„Bode" anders kan verklaard worden
dan uit de zucht om den Staat weer
tot alleenwerkend schoolmeester te
maken, een echtliberalistischeneiging.
LANDBOUWBRIEVEN OVER BEMESTING
I
Onder al de verschillende onderwerpen uit
de landbouwwetensehap is er geen, dat zoo
zeer de volle belangstelling heeft van den
practischen boer, geen, dat zoozeer de aandacht
verdient van een ieder, die zich met landbouw
bezig houdt, dan de leer der bemesting. De
leer der bemesting is een bij uitstek practisch
onderwerp, omdat de gevolgen van een deug
delijke of verkeerde bemesting aanstonds in 't
oog springen zij is echter ook een van de
moeilijkste gedeelten van de landbouwweten
schap omdat tot een helder begrip der be
mestingsleer heel wat andere kennis vereischt
wordt, eenige bekendheid met scheikunde niet
gemist, een helder inzicht in de bestanddeelen
en de eigenschappen van den bodem evenmin
ontbeerd kan worden en men tevens iets dient
te weten van den bouw en het leven der plan
ten. Ik heb gemeend den lezers van dit
blad geen ondienst te doen, door hun 't een
en ander uit deze practische en nuttige leer
der bemesting mede te deelen. Hoe moeilijk
het onderwerp ook is, ik zal trachten de zaken
zoo eenvoudig en gemakkelijk mogelijk voor te
stellen.
"Wanneer wij nagaan, dat de kleine zaden
of knollen, die wij aan den grond toevertrou
wen, langzamerhand groote planten worden en
deze zaden of knollen en later de jonge plant
jes, die er uit voortkomen, alleen in aanraking
komen met den grond en de lucht, dan be
grijpen wij aanstonds, dat alles, wat noodig
is, om de planten te doen groeien, en bloeien
en vruchten en zaden te doen dragen nood
zakelijk ook uit den bodem en de lucht moet
voortkomen. Het is een waarheid, die ieder
inziet, waaraan niet te twijfelen valt, dat alle
stoffen, waaruit de planten bestaanin de lucht
of in den bouwgrond moeten voorkomen. Alle
bestanddeelen van suikerbieten, tarwe, aard
appelen, gras, vlas, koolzaad enz. moeten voor
komen in den bodem, in den bouwgrond dus
of in de lucht. Aangezien door de meeste plan
ten uit de lucht slechts koolzuur ter voeding
wordt opgenomen; dat wil zeggen een gas, dat
uit koolstof en zuurstof bestaat, zoo moeten
dus alle andere stoffen uit den grond worden
genomen. Nu gaat het echter moeilijk ergens
ie s uit te halen, als het er niet in is. Het is
dan ook duidelijk, dat de landbouwer moet
zorgen, dat de stoffen, die aan den bodem
ontbreken, zoo spoedig mogelijk er aan toe
moeten gevoegd worden. Het is een reeds lang
bekende zaak, dat er onder de verschillende
stoffen, waaruit de planten bestaan, drie zijn,
die niet meer in genoegzame hoeveelheid in
den bodem voorkomen, die door de verschil
lende oogsten in zoo groote massa verbruikt
worden, dat er aanhoudend een nieuwe voor
raad moet aangebracht worden. Deze drie stof
fen zijn stikstof, phosphorus en kali. Het zijn
dan ook deze drie stoffen, die door den land
bouwer in den vorm van chilisalpeter, super-
phosphaat of thomasslakkenmeel en het eene
of andere kalizout (Stassfurter Kalizouten)
moeten worden teruggegeven, wil hij kunnen
verwachten, dat zijn oogsten ioonend zijn.
Het is mijn plan om langzamerhand de
verschillende voorname landbouwgewassen,
zooals tarwe, rogge, bieten, aardappelen enz.
in verband met hunne bemesting te bespreken.
Alvorens echter daartoe over te gaan, is het
noodzakelijk eenige algemeene beginselen te
behandelen. Wij zeiden vroeger, dat de planten
dus ook onze landbouwgewassen, om tot rijp
heid te komen, de meeste stoffen waaruit ze
bestaan uit den bodem moeten halen. Uit
datgene wat ze uit den bodem halen, wordt
het plantenlichaam opgebouwd. De verschil
lende deelen der plant behoeven dus tot hun
ne vorming verschillende stoffen, die alle aan
wezig moeten zijn. Al ontbreekt er in den
bodem slechts ééne stof en al zijn alle anderen
in genoegzame hoeveelheid aanwezig, dan nog
kan geen plantenlichaam gevormd worden en
dus geen oogst verkregen worden. Veronder
stel, dat wij een bodem hebben, waarin geen
greintje Kali te vinden is, doch die volop
stikstof en phosporus bevat, doordat hij een
genoegzame hoeveelheid Chilisalpeter en Tho
masslakkenmeel gekregen heeft, en dat die
zelfde bodem aan alle andere voorwaarden
voldoet, dan zou die grond nog geen enkelen
voldoenden oogst kunnen opleveren.
En nemen we nu eens aan dat een zeke
re oogst 4000 K G. Kaïniet, 8000 K.G. Chili
salpeter en 6000 K. G. Thomasslakkenmeel
noodig heeft en er ia den bodem slechts 1000
K. G. Kaïniet in anderen vorm in den grond
is, maar dat de noodige 8000 K. G. Chilisal
peter en 6000 K. G. Thomasslakkenmeel zijn
aangewend. Wat zal nu het gevolg zijn van
den toestand des bodems, die met een derge
lijke bemesting gepaard gaat Er zullen 1000
K, G. Kaïniet. zoot^ K. G. Chilisalpeter en
1500 K. G. Thomasslakkenmeel verbruikt wor
den..; namelijk van alles het vierde deel, door
dat ook van de Kaïniet slechts 1000 K. G.
aanwezig was. De oogst schikt zich dus naar
die stof, waarvan de minste hoeveelheid in den
bodem aanwezig is. En de andere stoffen die
misschien in overgroote kwantiteit in den grond
voorkomen, worden niet gebruikt, en gaan
voor en na verloren. Deze zoogenaamde mi-
nimumwet in de bemestingsleer moet de boer
goed in het oog houden. Hij moet zorgen, dat
ten allen tijde alle bestanddeelen, die voor de
vorming van den oogst noodig zijn, in den
bodem gevonden worden, dat dus na eiken
oogst overwogen worde, welke der drie voor
naamste stoffen stikstof, kali of phosphorus
weer moeten aangevuld worden? Hij moet be
denken, dat vaak door het gemis van één
dier stoffen, door b. v. te geringe phosphor-
bemesting, ook tevens andere stoffen, in dit
geval stikstof en kali, aldus Chilisalpeter en
Kaïniet (of een andere kalizout) verloren gaat.
Natuurlijk is zulks niet altijd in bijzonderheden
te bepalen, maar wanneer geregeld rekening
gehouden wordt met de verschillende voor
vruchten en wat deze 't meest uit den grond
halen dan is toch wel ongeveer na te gaan,
wat er in den bodem ontbreekt.
In verband met de vele klachten over de
geringe opbrengsten van tal van boomgaarden
is het wellicht niet ongepast, het volgende be
richt, hetwelk de «Nieuwe Rotterdamsche Cou
rant" uit Wageningen ontving, hier gedeelte
lijk over te nemen.
»Onder de vele proefvelden bij de Rijks
landbouwschool alhier, verdient] speciaal een
vruchtenproefveld van den leeraar, den heer
A. C. Ide, de aandaeht.
Men vindt er een groot getal zaailingper
ziken, 5 jaar oud, gekweekt op struik, voor
een gedeelte bemest met kunstmest en stal
mest, voor een ander deel met stalmest alleen.
Het verschil in vruchtbaarheid tusschen deze
twee groepen is zeer groot, en was dadelijk
reeds na den bloei te constateeren. De planten,
die een dubbele bemesting hobben gekregen,
droegen een overvloed van prachtige vruchten,
terwijl die, enkel met stalmest bemest, veel
minder ruimen oogst belovens.
Ons dunkt, dat uit dit korte berichtje voor
velen wel iets te leeren valt. Wij zijn name
lijk van meening, dat menigen boomgaard
zoo al niet verwaaarloosd, dan toch in 't ge
heel niet voldoende onderhouden wordt. Een
ieder die over de opbrengst niet tevreden is,
vrage zich afzou de grond wel voldoende
bemest worden en staan er niet te veel hoo
rnen bij elkaar Want zoowel het eerste als
het laatste is heel vele malen oorzaak van
een te geringe oogst.
DE CRISIS IN CHINA.
I)e Keizerlijke stad in Peking moet nu
geheel «gezuiverd" zijn van vijanden. Aan
de poorten zijn Japanache wachten ge-
plaatat, om plundering te voorkomen.
Het is nog steeds niet bekend waar de
Keizerin-weduwe zich bevindt. Keizer
Kwang Soe moet, volgens een Chineescb
officieele bericht uit Hsinanfoe, gevonden
en door de Japanneezen bevrijd zijn.
Aan de noordzijde van Peking ligt de
Peitang kathedraal, waar een garnizoen van
30 Fransehe en 10 Italiaansche matro
zen twee maanden lang door de Chinee-
zen ingesloten zijn geweest. Zij zijn den
16en Augustus door de Japansohe, Brit-
sche en Fransehe troepen ontzet.
Telegrammen hierachter doen zien, dat
het overigens nog een wanordelijke boel
Het is in China nog een wonordelijke
boelGeen regeering, geen gezag,
en overal plunderende benden, die dooi
de verbondenen niet kunnen bedwongen
worden. Vlak in de buurt van Tientsin
roeren de Langstaarten zich ook geducht.
En dan dreigt er in 't verschiet weer een
hongersnood
Waldersee kan nog genoeg te doen
krijgen, als hij over vier" weken voet aan
wal heeft gezet
Voor het herstel van mst en orde in
China is het nu maar te hopen, dat de
mogendheden eensgezind blijven. Het zou
echter lang niet onmogelijk zijn, dat er
weer een kink in den kabel kwam, als
deze of gene de gezamenlijke taak al te
„breed" opvatte. De Amerik. Unie, wier
optreden van den beginne af niet van
harte ging, heeft al besloten onmiddellijk
haar troepen uit China terug te roepen,
zoodra een der mogendheden het „Ifemel-
sohe rijk„den oorlog verklaart. Zij wenscht
zich voortaan buiten alle verdere moeite
te houden.
De ministerraad, waarin de Amerikaan-
sche regeering tot dit besluit kwam, moet
ook zeer pessimistisch gestemd zijn geweest
ten aanzien der houding van Rusland en
Duitschland, die „groote plannenbeeten
te hebben in 'tHemelscheRijk: bestraffing
der schuldigen, schadeloosstelling, en paci.
ficatie des lands ^tegen zóóveel in land
of klinkende munt, zonder da,t er nog
rechtstreeks van een verdeeliug sprake
zal zijn. Enfin, als het werkelijk tot een
botsing van meeningen en inzichten komt,
zullen we er wel meer van hooren. De
Berlijnsche Lokal Anzeiger weet thans te
melden, dat daags na bet innemen der
stad door de vorbondenen, een Chinees aan
een Duitscher de plaats heeft verraden,
waar de vermoorde Duitsche gezant, vrij
heer Von Kettpler, begraven kg. Het
was! een Chineesche grafheuvel in de na
bijheid van de plek waar de moord ge
schied isen toen de soldaten den heu
vel afgroeven, stootten zij al spoedig op
een Chineesche lijkkist, die werkelijk
het lijk van den heer Von Ketteler be
vatte. -:-.y
Het lijk zou 'Zaterdag. 2 Aug. vol
gens Christelijk gebnik worden begra
ven.
Men heeft hot don heer Von Ketteler
na zijn dood meermalen verweten, dat hij
onvoorzichtig --heeft gehandeld, door te-
paard naar het Tsung !i-Yameu te gaan
In het telegram echter, waarin het boven
gemelde staat medegedeeld, dat de gezant
zich, zooals gewoonte was, in een draag
koets naar het Tsung-li-Yamen heeft la
ten dragen en bij die gelegenheid door
politiedienaren op hooger bevel door een
schot in het achterhoofd gedood is.
Eindelijk zal dan Roberts een begin
maken met de uitvoering der zoo lang
voorbereide krijgsoperatiën tegen Botha.
French en Pole Carew hebben weken ach
tereen geschermutseld of ook werkloos ge
legen in het gezicht des vijands, wach
tende op de Khaki's onder Buller, die
van den anderen kant kwamen aanrukken.
Langzaam ging de opraarsch in zijn
werk. Maar goed, eindelijk kwam Buller
dan toch waar hij wezen wilde en kon hij
zijn collega's de hand reiken. En nu aldus
de concentratie der Britsche troepen ten
oosten van Pretoria heeft plaats gehad, nu
wordt de tocht voortgezet in oostelijke
richting. Machadodorp te nemen is aller
eerst het doel der operatien, die geleid
worden door niemand minder dan Lord
Roberts in eigen persoon.
De maarschalk is met zijn gelieele macht
opgerukt om, gesteund door Buller, de
Boeren uit hun stellingen om Machado
dorp te verdrijven. Hij schijnt het voor
nemen te hebben, te beproeven den vijand
in een hoek te dringen. Van Pretoria ging
Roberts eerst mar Wonderfontein, en nu
zit hij in Belfast, dat vooraf door de troe
pen van Pole Carew in bezit was genomen
In zijn eerste telegram uit Wonderfon
tein van den 24sten, seinde Roberts, dat
generaal Pole Carew Belfast lieeft bezet
zonder tegenstand te ontmoetende Boe
ren staan echter nog in zijn front achter
de heuvelruggen tusschen Belfast en Dal-
manutha. Generaal Buller rukte Vrijdag
tot Leeuwkloof op, zes mijlen ten Zuid
westen van Dalmanutha en French trok
met vier brigades cavalerie naar een punt
ten oosten van Machadodorp, klaarblij
kelijk dus met cle bedoeling, de Boeren-
stelling om te trekken en den vijand den
terugtocht in de richting Waterval-Boven
af tfe snijden.
De maarschalk voegt nog aan zijn be
richt toe, dat er nu een welkom groen
waas over het veld ligt. Hij hoopt nu
maar, dat zijn rijpaarden en transport-
dieren binnenkort wat te grazen zullen
hebben want zij zijn er in den laatsten tijd
slecht aan toe geweest.
Dat telegram was van 6.10 11m. Om 8 55
nm. seinde Roberts wsei uit Wonderfon
tein //Buller meldt, dat hij gisteren oj>
aanzienlijken tegenstand stuitte. De vijand
V
Cr4*»<;W'--y-.-Li.-
y
