Vrijdag 16 Maart 1960.
Vijftiende5Jaarg. No. 752,
Antirevolutionair 't"'''1 Orgaan
f®or it® Kufdhollandsclie en Kernw§ehe Eilanden.
(EsrsteBlad.
IN HOC SIGNO VINCES
FE ÜILLETO N.
T. BOEKHOVEN.
uitgever:
sojfiMffiSjSMJii
Alle M uk Ei en voor de Kedactie betfemd. Advertentie» onverdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever»
Dit numm«r bestaat
uit two Blad©».
Leerplicht.
Zal leerplicht er door gaan in de
Tweede Kamer, ziedaar de vraag van
den dag.
De algemeene beraadslaging is, ter
wijl wij deze regelen schrijven, reeds
llang ten einde, en met de artikelen
gaat het nogal vlug.
Merkwaardig is het om te lezen
hoe ministeriëele bladen als de N.
Rotterdamsche Crthet wetsvoorstel
in het zonnetje zetten, en dikke scha
duwen werpen op hen die bedenkin
gen inbrengen.
Men stelt het van de overzijde voor
alsof slechts bemantelde onwil den
leerplicht poogt tegen te houden, en
alsof niemand tegen de zaak als zoo
danig eenig redelijk bezwaar kan heb-
tben.
Met aanhilingen uit geschriften
der tegenstanders, destijds in een an
der verband gesteld wil men aan dit
gevoelen sterkte bijzetten.
Over het groote beginsel van het
recht der ouders om de opvoeding
hunner kinderen te regelen bekommert
men zich w einig.
Met de opmerking, dat de overheid
toch reeht van toezicht heeft en altijd
we.l-ergens mag ingrijpen, maakt m<n
zich van dit beginsel gemakkelijk af.
Hoe staan de kansen nu Niet on»
waarschijnlijk stemmen de 44 antirev.
vrij-antirev. en roomsch katholieken
met Dr, de Visser Mr. Pijnappel en
Basterd te,'jen, en gaat de wet er dus
alleen door wanneer de drie tolken
der socialistische arbeiderspartij en
de heer van der Zwaag er aan meê-
hel pen. Doch dit laatste hangt nog af
van de meerdere of mindere tegemoet
koming bij hun amendementen.
Verkeerd voorgesteld.
Van liberale zijde schijnt men
telkens den indruk te willen geven,
dat in '89 bij het tot stand komen
van de Schoolwet-Mackay, van anti
revolutionaire zijde beloofd is om nu
voortaan den schoolstrijd te laten
rusten.
Alleen onnadenkende lieden kun
nen zich door zulk eene bewering
laten verschalken.
Hoe kunnen eenige Kamerleden
of partijleiders voor de toekomst
eene belofte doen omtrent de houding
van hunne geestverwanten en volge-
lingelingen in eene half opgeloste
quaestieWie hadden nu ooit de
Kamerleden der toekomst of de kiezers
zoo onder hun bedwang Hoe kon
den zij meer geven dan hoogstens
eene voorspelling
Nu ja, die voorspelling is gedaan,
vooral door Jhr. A. F. de Savornin
Lobman in zijn brochure „de Paci
ficatie". Maar er kwam een „mits''
bij, nl. dat de gemeentebesturen de
wet van '89 zouden uitvoeren in den
geest en naar de bedoeling van den
ontwerper, dat zij dus op de openbare
scholen van de ouders die het betalen
kunnen een flink schoolgeld zouden
heffen. Daardoor zou in tweeerlei
zin de concurrentie voor de vrije
school vergemakkelijkt worden, naar
dien de voorstanders van het vrije
onderwijs dan minder zouden behoe
ven te helpen bijpassen voor het
openbare, en het door hen te heffen
schoolgeld dan niet langer zoo ongun
stig zoude afsteken bij de onbedui
dende heffing voor het „neutrale"
onderwijs.
Er is evenwel van die schoolgeld»
verhooging op de openbare school
niet veel gekomen. En daarbij hebben
de liberalen door hun aandringen
op leerplicht met het herhalingson-
derwijs en de daardoor geeischte meer
dere kosten, zeiven de schoolzaak
weer op het tapijt gebracht.
Bovendien is de zoogenaamde „pa
cificatie" in'89 lang niet onverdeeld
goedgekeurd door de antirevolutio
nairen, omdat zij het beginsel van
rechtsgelijkheid te weinig doorvoerde
in het financiëele em verder moet nog
in aanmerking genomen worden, dat
de volksbeweging óp schoolgebied se
dert '89 een eenigszins ander karakter
kreeg. Terwijl toch vroeger de libera-
ralen van alle gading bet volste ver
trouwen hadden op de openbare school
en de strijd alleen liep over de vraag
of men het neodig achtte, dat het on»
derwijs in een godsdienstigen geest
werd gegeven, erkennen thans vele
liberalen van naam, dat de openbare
school niet heeft voldaan aan de ver
wachtingen, en boezemen de socialis
tisch gezinde onderwijzers ook aan li
berale ouders vrees in voor de opvoe
ding hunner kinderen. Want wel is
die socialistische gezindheid moeielijk
te bewijzen, maai uit schoolbladen en
openbare redenen weet men toch zeker,
dat zij bestaat, en ook onder de on-
godsdienstigen zijn er velen, die daar
een afkeer van hebben.
Doch ook al ware dit anders, eene
voorloopige oplossing is geen finale,
en de Nederlander heeft dan ook
groot gelijk, als hij zegtwillen de
liberalen de zaak voor goed afdoen,
welnu, laten zij dan zoo spoedig
mogelijk financieele gelijkstelling ge
ven van de bijzondere school met de
openbare.
De vrije "school, ingericht naar
de overtuiging der ouders, moet
bereikbaar worden voor geheel de
aatie.
Tuin- en Landbouw.
Het
94^kind
van
pSeej
Voddenraper.
den
B&e Oorlog.
i'"*!
Deze Courant verschijnt eiken "Vrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f t,ï0 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 cent per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en V3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing.
Groote letter» en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die af beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
GRONDVERBETERING TE OUDDORP.
II.
In zeker opzicht zou mijn opstel van de vo
rige week hot theoretisch gedeelte van eene
beschouwing over de grondverbetering te Oud
dorp kunnen heeten. Van de eigenlijke werk
zaamheden aan die verbetering verbonden sprak
ik nog met geen enkel woord. Daarom willen we
nu daarover nog een en ander mededeelen.
Voor en aleer men met het omzetten een
aanvang maakt, tracht men natuurlijk eenige
zekerheid te verkrijgen omtrent de dikt» van
de kleilaagdie gezocht wordt en omtrent de
diepte waarop die zich bevindt.
Tot dat einde groef men vroeger op verechillende
plaatsen van het om te zetten etuk grond gaten
die van boven ongeveer 4 M; groot waren cn
naar onderen toe nauwer werden. Al naar mate
de drijfzandlaag meer of minder dik was moest
de gemaakte kuil ook van anderen een grootire
of geringere wijdte behouden.
Want was er veel drijfzand, zoo had men
groote kans, dat dit even spoedig weer „toevloei
de" alt het uitgeschept werd, vooral wanneer
de kuil daar ter plaatse wat nauw was.
Het laat zich gemakkelijk bigrijp»n, dat het
graven van eenige zulke kuilen tamelijk tijd-
roovend kan worden. En geen wonder dus dat
het streven van den Landbouwoonsulent, om het
doel er van gemakkelijker te bereiken, op prijs
gesteld werd. Een gevolg daarvan was, dat de
zen winter op vele plaatien geen kuilen gegra
ven doch boringen verricht werden. Met een
grondboor, door de Nederlandsohe Heidemaat
schappij welwillend in bruikleen afgestaan, was
men in staat telkens twee d.M. naar boven te
halen en zoodoende dikwijls na 5 of 6 boringen
de gewenschte laag te bereiken. Zelfs, al zat
deze ruim 2'/i M. diep, kon men er met de
gebruikte boor nog bij, want deze was er op
ingericht tot 2 M. 8 d.M. te kunnen boren.
De proeven met dit werktuig genomenwant
in den beginne waren het sleohts proeven ge
lakten zoo goed, dat er, toen de Ned. Heide
maatschappij haar instrument terug moest hebben
voor rekening der Vereeniging Landbouwonder
wijs een exemplaar is nagemaakt, dat sedert
dienit doet.
Het mag echter met onvermeld blij van, hoe
men bij het gebru ken der boor ook eene scha
duwzijde ontdokte.
Het drijfzand speelde nl. ook hier parten. Niet
alleen ondervond men, dat het vaak uiterst moei
lijk ging, om uit de drijfzandlaag 3 d.M. naar
boven te halen, dooh bovendien ontdokte men
heel dikwijls dat de pas gemaakte opening al
weer geheel of bijna geheel gevuld was. En in
dat geval kwam het niet zelden voor, dat een
onderzoek met behulp van een boor niet enkel
buitengewoon veel tijd koste, dooh ook veel
Werkvolk noodzakelijk maakte.
Doch genoeg hierover.
(4)
Met de haar aangeboren nieuwsgierigheid
ihad ze getracht een gesprek aan te knoopen
jnet de keukenmeid, een nejanrd mensch reeds,
maar toen dit niet gelukte en zij evenwijs
bleef in haar weten vanwaar de familie kwam
em wie ze was, had ze zich achtereenvolgens
bij de binnenmeid en de kamenier en ten
slotte bij den huisknecht vervofigd, maar geen
hunner die zich een duidelijk .antwoord aan
laar had verwaardigd.
Daardoor nu teleurgesteld, gaf zij hare ver
o mtwaardiging lucht on meermalen hoorde men
v an haar «men heeft an die gekke menschen
n iks niemendal, en ik zeg maar, de zon
m ot altijd in je huis kunnen schijnen.//
"Voor de lezers, die niet mochten weten, wat
het beteek ent//de zon moet altijd in huis
kunnen schijuen,// zij gezegd, dat zij hiermede
bedoelde, dat iedereen volkomen op de hoogte
moet kunnen worden gebracht met de in
wendige aangelegenheden des huizes, iets,
wat zij ijverig in vervulling bracht, door aan
de groentevrouw een volkomen tabel van
hare werkzaamheden te ge^en, die nu en
dan de goedgeloovige vrouw de woorden af
perste vwel kind hoe doe je het allemaa 1,"
waardoor ons buurmeisje dan weer geprikkeld,
nog meerdere werkzaanheden ging opsommen
vervolgens deed zij den slager een getrouw
verhaal van de onderhandelingen tusschen
mevrouw en haar, terwijl de bakker ais scheids
rechter werd ingeroepen over alle mogelijke
verschillen tusscben haar en haar kameraads,
dat altijd ten gevolge had, dat de bakker ge
woonlijk haar gelijk gaf, terwijl de huisknecht
nooit zou ophouden haar van ongelijk te
beschuldigen, iets wat zij volkomen be
greep daar zij de verstandhouding tusschen
Jan en de keukenmeid volkomen kende, maar
die zij toch aan niemand volgens haar zeg
gen, ooitj mededeelgn zou, hoewel de geheele
kring van vrienden er voikomen mee op de
hoogte was. Hare praatziekte haalde haar meer
dan eens het ongenoegen der huisgenooten
op den hals, iets, dat zij altijd als //fitterij"
en met eeu //da 's maar gekheid" bestempel
de. Geen wonder dus, dat ze verbazend ge
prikkeld was, nu ze niet eens kon te weten
komen, wie en wat hare buren waren.
Deze familie nu had hier al twee jaren
gewoond en zij, die met de tamilie van doen
hadden door leverantiën en dergelijke, noem
den, om hun aan te duiden, enkel de gracht
en het huisnommer.
Op den morgen, dat we Geert het be
wuste kistje zagen vinden, zien we, ongeveer
half acht de man die nauwkeurig Geert ge
volgd was, en het huis van Geert zorgvuldig
had aangeteekend, bij de tuindeur staan en
gaat hij, nadat hij dien met den sleutel heeft
ontsloten, binnen. Met snellen pas loopt hij
de tuin door en bevindt zich weldra op de
partèrre onder eene warande. Behoedzaam
doet hij de achterdeur open en «luit hem
weder achter zich, gaat nu, na zich van hoed,
jas en mantel te hebben ontdaan en de
laarzen te hebben uitgetrokken, de gang
door en begeeft zich naar een middelkamer,
die alleen een raam heeft in meergemelde
zijstraat. Eene gaskroon met vijf pitten is
ontstoken overigens, het verblijf, waarin
hij zich bevindt, ziet er keurig, weelderig
uit 't Is een slaapkamer, zeer rijk gemeu
bileerd, want behalve een lit d' ange, waar
over groene damasten gordijnen, bevond er
zich een canapé en een chaise logue. Op
den zwart marmeren schoorsteen, waarvoor
een prachtige groote Graetsted's vulkachel,
stond een pendule van Carsaris marmer,
aan welke zij en een paar vazen van den
zelfden steensoort, alles keurig met zilver
gemonteerdverder bevonden er zich een
piyché, een waschtafel van notenhout, voor
zien met tot de kleinste benoodigdheden voor
het toilet.
De man had zich op een stoel geworpen
en mompelde in zijn hart//ziezoo, die
zaak is tenminste goed iffgeloopennu maa,r
gezorgd, dat Nelly voorloopig niet gewaar
wordt, waar Dolf zich bevindt, opdat zij
niet de dwaasheid bega, hem terug te roe
pen en alzoo haar en mijn ongeluk te be
werken. Maar,// vervolgde hij, //ik heb mij
ook zooveel inspnaning getroost en 't zou
den hemel geklaagd zijn zoo mijn plan mis
lukte.// Zoo sprekende had hij zich ontkleed
en na den kamer gesloten te hebüén ging
hij op 't bed liggen. Niemand in huis, dacht
hij, had geweten, dat hij buitenshuis geweest
was, maar zijn meening bleek niet goed,
Wanneer het onderzoek ia afgeloopen en de
blauwe kleilaag de moeite van het bovenbrengen
waard blijkt te zijn, dan kan met hot eigenlijke
omzetton een begin gemaakt worde». Indien
bet aantal werklieden zulks toelaat, graait men
over de geheole breedte van het om te zetten
stuk land eene sloot van plm. i M. wijd en
zoo diep dat de kleilaag bereikt wordt. De aarde,
welke daardoor wordt uitgegraven dient soms
om oen sloot aan het einde te dempen. Soms
ook wordt ze naar het andere einde van den
akker gekruidt om do laatste „bank" zoo noemt
men de telkens te graven slooten dioht te
maken. Is men met de eerste gereed, dan be
gint men aan nommer 2. Met de uitgegraven
aarde maakt men sloot nommer 1 dicht en de
kleilaag uit nommer 2 komt er bovenop. Dan
nommer 3 enz. Telkeni neomt men zoo I Meter
onderhanden. Dat er op die wijze heel wat ku
bieke meters grond verplaatst moeten worden
ii gemakkelijk te berekenen. En wanneer men
wil, dat het werk vlug vordert, zjjn er heei wat
werklieden uoodig. Dooh ook om een andere
redon is het zeer wensohelijk niet te weinig
mensahen aan het werk te zetten. Is men na
melijk mot hot uitgraven van een «loot tot op
de klei gevorderd, dan is hot zaak, dezo zoo
vlug mogelijk boven te brengen. "Want indien
zulks niet gebeurt, zal men deze heel .spoedig
onder water zien staan.
Vroeger vooral had men bij het omzetten veel
last van 't water, doch sedert de uitwatering van
het Oudeland verbeterd werd, is dit veel min
der «rg. Toch heeft men ondervonden dat het
ook nu nog hoogst wensohelijk is, met het bo
venbrengen vlug op te schieten en bijgevolg veel
werklui te hebben.
Dat de grondverbetering te Ouddorp ook den
minderen man een niet te versmaden verdienste
versohaft blijkt wel hieruit, dat er dezen winter
160 arbeiders geregeld werk hebben gehad.
Hoeveel de onkosten per gemet beloopen kan
ik niet juist opgeven. Welweet ik, dat, wanneer
gopaobte gronden worden omgezet, de onkosten
betaald worden door dèn eigenaar, doch dat ds
huurder dan 5 pCt. van vroegere pachtsom meer
moet betalen.
Zou 'tniet mogelijk zijn, zoo dacht ik bij't
vernemen van 't pasgenoemde feit, dat ook in
de meer vruohtbare gedeo ten van ons eiland
door de eigenaars op dezelfde voorwaarden en
kele meer kostbare verbeteringen werden aan
gebracht
Ik geloof stellig, dat het grog der pachters
ook wel 5 pCt. huur meer zou willen geven
wanneer b v. het door hen gepachte land ge
draineerd weid.
M.
want had hij goed toegezien, dan zou hij be
merkt hebben, dat zijn binnenmeid hem kad
zien binnenkomen, en dat het bovendien de
aandacht had getrokken van de nieuwsgierige
buurmeid, 't Wordt echter hoog tijd, dat
we opzen lezers even mededeelen, wie die
mijnheer was, wat hij had gedaan en waar
om hij dat gedaan had
De heer van Driemen -- zco heette hij
was de achtentwintigjarigen zoon van een
heel rijk koopman. Zijn vader was reeds op
kinderleeftijd naar de goudvelden van Suri
name gegaan en de Heere had hem dermate
gezegend, dat hij zijn guldens niet bij
honderden en duizenden, maar bij tonnen
gouds berekende. Toen hij op meer gevor-
derdin leeftijd kwim, werd de trek naar zijn
vaderland zoo groot, dat hij, mede ook op
aandringen van zijne echtgenoote, waar va»
hij twee lieve kinderen had, terugkeerde, en
zoo was de oude heer van Driemen met zijn ge
zin voor ongeveer vijf jaren teruggekeerd.
Zijn broeder had nu dat huis op de Heere
gracht voor hem gekoeht, maar de heer van
Driemen had eerst nog vele reizen te doen,
om zijn kenni*sen en familiën te bezoeken,
die in 't geheele land verspreid waren. Hier
mede was wel een goed jaar weggegaan en
eindelijk was men toch zcover gekomen, dat
men zijn eigen huis liet in orde maken. En
de man nu, die wij in den vroegen morgen
hebben bespied, was zijn zoon, de heer Karei
van Driemen.
De oude heer van Driemen had eene
zuster gehad, die echter gestorven was en
nu was de dochter, die zij had nagelaten,
Het valt niet meer te betwijfelen,
dat van uit de Republieken in Zuid-
Afrika een voorstel om vrede te sluiten
is gedaan aan bet Engelsche gouver
nement (al weet men nog niet, in welke
termen) en dat ook aan de groote en
bij den heer v*n Driemen in huis komen
wonen. Anna van Cleman was op twee-en-
twintigjarigen leeftijd 'oij hem in huis ge
komen, om, zoo 't heette, zijn eehtgenoote
een weinig voor 't huishouden bij te staan
en door de vriendschap zijner dochter, Jacoba
van Driemen, meer fijnere vormen aan te
neme».
Anna van Cieman was arm maar schoon.
Een golTende haardosch sierde haar lief rond
hoofd, een paar donkere wenkbrauwen krulde
zich om de zwarte oogen, terwijl een fijn
gesneden neus eeu weinig optrok, wanneer zij
door een gullen laeh twee rijen schoone witte
tanden vertoonde. Zij had weinig omgang in
de wereld gehad, want haar vader, die ge
storven was eer zij hem kende, had haar
moeder haar in zorgelijke omstandigheden
achtergelaten. Wel had oom van Driemen
zich hun lot aangetrokken en had hij door
geldelijke ondersteuning hen krachtig bijge
siaan, maar Anna's moeder scheen bizonder,
zwak, waut men had hijna altijd met den
dokter te doen. Anna had dus het groote
bezwaar, om behalve het doen van haar
huishouden, ook nog op haar moeder te
passen en dit was dus de oorzaak dat 't kind
volstrekt geen kennis droeg van iets, dat in
de wereld omging. Toen nu haar moeder
gestorven was en haar oom van Driemen in
Holland gekomen was, werd zij door dezen
in huis genomen. Hare schoonheid bekoor
de het ganiclie hart van zijn zoon Karei van
Driemen en deze, een hartstochtelijk jong
man, hield niet op, haar zijn liefdesbetui
gingen te betoonen. (Wordt verv.)
