I
ippij
nUtli,
I
RK
Vrijdag 8 Juli 1898.
Antirevolutionair
Dertiende Jaargang No. 664.
Orgaan
voor «le 25iit«MIoIlan«ls©lie en Heenwselie Hllanden.
'1
in
IN HOC SIGNO VINCES
FEUILLETON.
EL.
LEN,
i
T BOEKHOVEN.
De verkiezing te Beekhorst.
Y
raat 38§,
ardstraat 56
)riek Fransche
;er 17.
Kipstraat 97.
rER, verg-uld
^ER
aar bij
DAN.
«f.
SOMMELSDIJH.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
De herstemmingen.
In de Prov. Staten van Zuid-
Holland zitten thans, nadat er van
de elf herstemmingen vijl zetels
aan de anti-liberalen toevielen,
nog 46 liberalen tegen 36 anti
liberalen. Met het winnen van nog
zes zetels meer waren dus de Sta
ten „om" geweest. Doch al is nu
nog niet dadelijk dat volle resultaat
verkregen, toch is er reeds eene
belangrijke schrede gedaan om daar
toe te geraken.
De uitslag van 28 Juni was wel
niet zoo moedgevend als die van 17
Juni, doch stelde ook niet teleur. Met
name in Middelharnis hebben onze
kiezers zich flink gehouden. Zij heb
ben den heer Kuijpers eene groote
meerderheid van stemmen bezorgd.
Dat de heer Goekoop daardoor uitviel
was onvermijdelijk. Maar dat mag
niet als ondankbaarheid" gekwalifi
ceerd worden, gelijk „OnzeEilanden"
scheen te willen. Werkkracht en toe
wijding zijn schoone dingen, en gaar
ne ondersiellen wij die bij Mr.
Goekoop. In die meening is het ook
van de liberalen te prijzen dat zij nu
in Brielle hem een zetel zullen pogen
te geven. Maar van zijn politieke
tegenstanders is zoo iets niet te vergen.
De Prov. Staten zijn nu eenmaal niet
enkel voor gewestelijke of stoffelijke
belangen. Zij beheerschen mede den
politieken toestand, omdat zij de
Eerste Kamer samenstellen. En dit
gaat zoo langzaam, dat al zijn de Prov.
Staten eens een keer „om", het dan
nog verscheidene jaren duurt, eer dat
ook de geheele Eerste Kamer van
richting veranderd is. Nu spreekt het
vanzeli, dat elk ministerie terdege met
den toestand in die Eerste Kamer
moet rekenen. Zal er dus ooit een
krachtig anti-liberaal Kabinet optre
den, dan is omzetting der Eerste
Kamer noodzakelijk. Maar daarom
zou het dan ook dwaas zijn, ter wille
van persoonlijke talenten deze hoofd
zaak uit het oog te verliezen. Omge
keerd doen de liberalen dat evenmin.
Verstoord.
Duchtig heelt de Maasbode aan
de antir. partij de les gelezen, omdat
het bij Prov. stemmingen bleek, dat
de antirevolutionairen niet zoo een
parig op de roomschen wilden stem
men als omgekeerd. De redactie, die
meermalen lei en scherp voor den
dag komt, als de loop van zaken
haar niet naar den zin is, sprak zelfs
van oneerlijkheid en schending van
dreigde
met ont-
goede trouw, en
houding, in het vervolg, van alle hulp
aan de antirev. candidaten.
De aanleiding voor deze strafre
de was et. Het feit van ongelijke
bejegening is niet te ontkennen. In
's Gravenhage b.v, werd de antirev.
candidaat de Mos gekozen, maar ble
ven de roomsche candidaten van
Berckel en Kolkman beneden het
vereisehte aantal stemmen. Zoo ook
in Gouda. In Dordt scheelde het 250
stemmen tusschen de antirev. en den
roomschen candidaat.
De liberale pers,, die wel weet,
dat zij er bij kar nfofiteeren als de
andere partijen vatf elkaar afkeerig
worden heeft met nadruk op deze
ongelijkheid van hulpvaardigheid
gewezen. Ook is het verklaarbaar
dat de roomschen er door ontstemd
zijn.
Maar de Maasbode ging veel te
ver in haar beoordeeling, en zaaide
daardoor nog meer kwaad zaad.
Door Standaard en Nederlander is
hiertegen dan ook ernstig getuigd.
De roomschen moeten toch begrijpen,
dat geen kiezer op dit punt door
de besturen der kiesvereenigingen
te dwingen is, en de roomschen van
hun kant steunen onze mannen toch
waarlijk ook niet omdat zij hun
zulk eene onvermengde genegenheid
toedragen, maar wel omdat zij ver
wachten, dat onze mannen beter voor
hun inzichten zullen pleiten en stem
men. Zoodra nu aan de andere zijde
de antirev. kiezers maar denzelfden
dunk hebben van de roomsche can
didaten, zal er meer gelijkheid in de
cijfers komen. Hierbij is, dit weten
wij, veel vooroordeel te overwinnen,
en ons historisch verleden maant
tot groote voorzichtigheid. Maar daar
is met dwang of dreiging niets aan
te verbeteren. Alleen door zedelijke
middelen, door onbevangen houding
en hartelijke toepassing der algemee-
ne christelijke geloofsbeginselen, en
door betrachting van echte liberali
teit jegens de lieden van andere
kerken kan dit verinderen.
Heeft men hiervoor geen geduld,
en gaat men uit wraakzucht candi
daten steunen, die in de beginselen
verder af staan, ja dan pijnigt men
ten slotte zichzelf, men zet de poli
tiek op losse schroeven, en vernietigd
de eerst met moeite gekweekte
vrucht.
Lijdzaamheid en geduld is dus
in dezen weg voor de roomschen
noodig. En de antir, leiders zullen
wel doen met telkens weer aan on
ze kiezers duidelijk te maken, waar
om zij met een vrij geweten, ja uit
plichtsbesef de principiële roomsche
candidaten, althans bij herstemming,
hebben te kiezen boven hen. die in
de politiek allen godsdienst verloo
chenen of terzijde stellen.
Staatsonderwijs bevoor
recht.
Alhoewel er door de wet-Mackay
van '89 eenige verlichting van druk
is gekomen voor de bijzondere la
gere scholen, zit het z.g. „vrije" on
derwijs nog op verschillende manieren
in moeite, en wordt het achtergesteld
bij het officiëele Staatsonderwijs.
Dit geldt vooral ook het middel
baar en hooger onderwijs. Aan het
bezoeken van overheidsscholen wordt
nl. het een en ander verbonden, dat
den overigen Staatsburgers onthouden
wordt.
Zoo b.v. moest de heer van Asch
van Wijck dezer dagen in de Eerste
Kamer protesteeren tegen het streven
om, als voorwaarde voor toelating
tot het examen van adspirant-admi-
nistrateur bij de Marine, te bepalen,
dat het eindexamen van eene hoo-
gere burgerschool met vijfjarigen cur
sus zal zijnafgelegd, Eene daarover in
gediende motie van afkeuring zal
nader worden behandeld-
Een ander voorbeeld trad in het
licht, toen de jeugdige rechtsgeleerde
Mr. fl. W, Hovy aan den Hoogen
Raad het verzoek deed om als Ad
vocaat te worden toegelaten in zijne
hoedanigheid van Doctor in de rechts
geleerdheid bij de Vrije Universiteit.
De Hooge Raad weigerde dit ver
zoek op grond van zekere beschouwing
van de wet op het Hooger Onder
wijs, die even goed anders had kun
nen zijn.
Of het volk dus zulk een Advo
caat al vertrouwt en te hulp roept
om te pleiten, dat geeft niets de
Overheid vordert akte van haar scho
len.
Dit is nu voor den heer Hovy
niet erg, omdat deze ook eene Rijks
akte bezit. Maar de indirecte dwang
komt er toch in uit.
Het bijzonder Hooger Onderwijs
heet vrij, volgens de wet van 1876,
maar het is dit niet.
Uit de pers.
hilbrandt s. boschma.
4
■/■■is,
r"/
innenrotte 178
CD
icaat. Uitsluitend
ÏEBAART'S
-4->
Vrijdag en
gn harte-
WEIJS-„
ijn verder
in moeite,
ÏS," Ponderdag,
nm. 2,45 uur.
DIENSTEN,
iga 's avonds 6,30 uur.
L 3 avonds 8 uur.
en en Maasnymph.
,1, Nieuwesluis, Hellevoetsluis
■dam, Rotterdam v. v.
tgevangen 3 April 1898.
Force Majeure voorbehouden
wesluis naar Rotterdam.
!,15 en 6 uur. Maandag vm.
uur. Dinsdag vm. 5,7,45
rerige dagen vm. 6,30, 8,30°
diensten van Nieuwesluis on-
lieuwesluis naar Brielle.
nm. 1,45 en 6 uur.
•sdienst.
aet 's Rijks "Veerboot,
hristelijke Feestdagen als op
uwesluis naar Hellevoetsluis
,45 en 6 uur. Overige dagen
,45 (2,30) en 6 uur.
Nieuwesluis naar Rot erdam
ïm. 2 en 5,45 uur. Maandag,
5,45 uur. Dinsdag vm. (4.45)
uur. Overige dagen vm. 6,15
uur.
uwesluis ongev. 45 m. later,
m te Nieuwesluis.
eu Helievoetsluis naar Rot-
met den trein te Vlaardingen:
,15 met trein 8,10 vm.
30 9,28
,15 10,08
30 3,45 nm.
jrdam naar Brielle en Helle-
trein 9,28 vm. en van 1,45
de eerste reis van Brielle,
Huis geen karren of ander®
t 31 Juli des Zondags avonds
plaatsen één uur later,
j Retourbiljctten afgegeven
'te, terwijl deze met Pinksteren
's Zaterdags te voren, geldig
indag.
Hellevoetsluis.
loinboot Maatschappy.
n Vlaardingen naar Helle
nliggende plaatsen, vice
>ten „Vlaardingen 3 en 4,"
g-en 1 Juli 1898.
ire voorbehouden.
Van Hellevoetsluis.
Greenw. tijd. Localetijd.
1 vm. 6.15. nm. 3.15 uur
7.25. 6.30
nm. 12.30. 8.50
Inaansluiting op de trei-
t nen van 7.50, 9.08,2.C4,
5.04,8.04 en 11.11 uur.
wesluis ongeveer 30 min, na
igen en 45 min. na het vertes
[ES voor Schiedam, Rotterdam,
iiden, Amsterdam, Den Helder,
Holland zijn bij de Conducteurs
Voor Militairen {alleen voor
?e, Amsterdam en Den Helder,
doorloopend geldig,
billijk mogelijk. Geen aantee
ngelden.
even de AgentenH. P. v. d
Lensveld, Nieuwesluis; B
n de Directie to Vlaardingen
>ekhoven Sommelsdijk,
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abtnnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f B,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER:
Advertentiën 10 cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 cent per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/j maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur.
Het komt ons gewenscht voor, thans,
na finalen afloop-der herstemmingen, de
balans op te maken, zegt de „Standaard."
En dan blijkt, dat de Liberalen totaal
verloren zevenentwintig zetels, zijnde 3
in Friesland, 2 inGroningen, 2 in Gel
derland, 6 in Noord-Holland, 13 in Zuid-
Holland, en 2 in Zeeland, in de vijf
overige provinciën bleef de verhouding
in de Staten onveranderd.
In Friesland kwamen hiervan ten goede
aan de Antirevolutionairen 2 en aan de
Cbristelijk-Historischen 1 zetel. In Gro
ningen 2 aan de Sociaal-Democraten.
In Gelderland 2 aan de Antirevolutio
nairen. In Noord-Holland 3 aan de An
tirevolutionairen, 4 aan de Roomsohen
en 2 aan de Radicalen. In Zuid-Holland
11 aan de Antirevolutionairen en 2 aan
de Roomschen. En in Zeeland 2 aan de
Antirevolutionairen
De verhouding in deze verschillende
Staten was en is nu als volgt
In Friesland was het 32 Liberalen
tegenover 18 Antirevolutionairen en
Roomschen. Thans is het 29 tegenover 21.
In Groningen was het 44 Liberalen
en 1 Antirevolutionair. En werd het 42
Liberalen, 1 Antirevolutionair en 2 Soci
aal-Democraten.
In Gelderland stond het 34 Antirevo
lutionairen en Roomschen tegenover 28
Liberalen. Thans is het 36 tegenover 26.
In Noord-Holland was het 66 Libera
len, 10 Antirevolutionairen en Roomschen
en 1 Radicaal. En het werd 60 Libe
ralen, 14 Antirevolutionairen en Room
schen, en 3 Radicalen.
EEN VERHAAL DOOR
(Auteursrecht rerzekerd.)
HOOFDSTUK III.
Yeel is er sinds die dagen in ons goede
vaderland verandert, maar te platte lande
zijn de toestanden hier boven beschre
ven dezelfde gebleven. Liberaal te zijn
geldt daar steeds nog voor iets deftigs
en is een soort waarmerk van ontwik
keling en beschaving.
Het Beekhorster stadsbestuur dan was
liberaal. De spoorweg werd aangelegd en
tal van ambtenaren met een goed inko
men, van netten stand en van fijnere
beschaving, zetten zich hier neer en
Drachten heel wat vertier en verkeer
,j aan. De ambtenaarswereld in Nederland
is echter liberaal. Liberaal waren even-
jfeens de groote fabiikanten, die zich
hier neerzetten. En zoodoende werd de
heele stad in die richting geleid, en wer
den al de instellingen en heel de volks
geest van den liberalen zuurdesem door
trokken.
Wat in de nievwe stad het meest op
valt. is het groot aantal Openbare Scho
len. Yan meet af heeft men in Beekhorst
groote zorg besteed aan het onderwjjs.
De schoolgebouwen zijn ingericht op een
voet, „als of 't geen geld kostte", of
schoon de belastingbetalende burgerij
dat nu wel beter heeft ondervonden.
Kunst zit er niet in't zijn leelijke
breede steenklompen. Maar alles is er
op kwestige wijze ingericht, met de over
dreven, wansmakelijke weelde van een
parvenu. Van de zelfde weelde getuigden
ook de reeds geneemde Kappeyne-school
der meisjesHoogere Burgerschool en
alle openbare instellingen. Eigenaardig
is voorts om op te merken, hoe goor
alles aan die weelderige gebouwen er
uitziet. Ook in dit opzicht blijft de te
genstelling met het kraakzindelijk Oud-
Beekhorst niet uit. Waar het Rembrant-
sche vrouwje zorg draagt voor haar hel
der mutsje, daar heeft de nieuwmodische
courtisane vlekken op haar kleed.1)
Breed zijn er de straten, breed en
recht in groote eentoonigheid. Geen en
kele straat, die een eigen karakter draagt
ze dragen alle hetzelfde, n.l. dat van ka
rakterloosheid. Indien men het niet wist
van de bordjes, zou men onmogelijk de
Voltaire-straat van de Minister van Hou
ten-straat, de Minister van Houten-straat
van de Marat-straat kunnen onderschei
den. Overal vertoonen zich de nette hui
zen met hun popperige versieringen in
al hun onbeteekenendheid. In de fabrieks-
wijken is het zoo mogelijk nog erger.
Ook daar zijn de straten breed, gewel
dig breed, eentonig en naargeestig lan-
')Zie over het onder ona heersehende gebrek aan
openbare Zindelijkheid «ok Dr. A. Kuh'per „Ona Pro
gram", 199.
ge kazernewoningen, een heele straat
lang alle gelijk, als soldaten in een ge
lid, alle wel ruim en hoog maar juist
daardoor pronkend met hun armoede in
drieste ombeschaamdheid. Ü9 huizen
eener zelfde straat zijn hier alleen van
elkaar te onderscheiden, doordat het eene
een graadtje vuiler en verveloozer is
dan het andere. Wie in de Lasalle-straat
loopt zou evengoed kunnen wanen, in
de Proudhon-straat of in de Karl Marx-
straat te zijn. De Caserio-straat gelijkt
volkomen op de Domela Nieuwenhuis-
straat. De arbeiders die in deze straten
wonen, vinden 's avonds als zij van hun
werk komen, hun huis dan ook niet an
ders dan op den tel. De eene bewoont
het achtste huis, de andere heeft te let
ten op de twaalfde deur, deze op de
twintigste, en zoo voort. De beste weg
wijzers in deze doolhoven van gelijke
en .gelijkvormige straten zijn de fabrie
ken, die hier en daar in het midden van
een groep straten en straatjes staan, als
een spin in haar web. Kerken treft men
in nienw-Beekhorst niet aan. Dat behoort
tot den ouden tijd. Geen spitse toren, die
er ernstig maar vriendelijk naar den
hemel wijst. Slechts fabriekssehoorsteenen
steken hunne magere leden, zwart en af
zichtelijk als de duivel, omhoog, en bla
zen hunne rookwolken uit, naar de blau
we lucht, als wilden zij het azuur daar
boven even onrein maken als zij zelf
zijn. Geen hunner kan echter zijn gif-
tigen adem tot zóóver doen reikende
vuile rook komt weer hopeloos omlaag
en dwarrelt neer tusschen de huizen der
arbeiders, waar alles wijd en zijd met neer
slag van roet is bevuild.
Het schoonste gebouw uit de stad is
een stichting voor burgers, die om hun
minder „net" gedrag tijdelijk ait de sa
menleving moeten worden verwijderd.
Het doel, waartoe zulke burgers in deze
inrichting worden opgenomen is enkel
hunne verbetering. Het gebouw draagt
dan ook geheel eu al den stempel van
het Humaniteits-begrip. Het heeft den
naam wel van Gevangenis, maar in der
waarheid is het een paleis, waar ieder
zich het eene eer zou achten eenige da
gen te vertoeven. Het kolossale gebouw
is dan altijd ook geheel bevolkt, ja, zoo
aantrekkelijk is deze inrichting, dat me
nigmaal tal van gasten wegens gebrek
aan ruimte eenige maanden hunne „ver-
beteringskuur" moeten uitstellen. Overi
gens is dit misdadigers-hotêl voor het
liberale stadsbestuur eene grove misre
kening geweest. Men had namelijk ge
meend, dat de oprichting van Openbare
Scholen en de daarmede gepaard gaande
volksontwikkeling. Herstellingsoorden
voor Zedelijk-Kranken, met andere woor
den Gevangenissen overbodig zouden
maken. In de uitkomst echter is deze
berekening juist omgekeerd uitgekomen.
Het aantal misdadigers (om nu dien
ouderwetschen naam maar te gebruiken,)
nam toe gelijk met de verhooging van
het budget voor Onderwijsen de eerste
burger, die aan de Gevangenis ter „ver-
beteiing" werd toevertrouwd was toeval
lig ook juist de eerst ingeschreven leer
ling van de Kappeijne van Coppello-sehool
Naast dit Gevangen-paleis zijn de
jeneverpaleizen en jeneverbuizen de eeni
ge gebouwen des openbaren levens van
Beekhorst, die „kenteekenen van welstand
vertoonen. Waar ook malaise heerscht,
niet in het kroegwezen. Toen het nieuwe
Beekhorst pas in het begin van zijn
groei was, hadden sommige ouderwetsche
mensehen „uit de oude stad het voorstel
durven doen, om geen „vergunningen"
in de nieuwe stad te verleenen. „Drank
te verkoopen, waardoor de menschen die
ze kochten de kans hadden diep onge
lukkig te worden", zeiden ze, „was iets
slechts". En de Overheid mocht niemand
„vergunning" geven om iets slechts te
doen. Gelukkig echter had de Overheid
voor dit voorstel geen ooren. Wat zou
het leven waard zijn zonder drank En
mocht men dit „geoorloofde genotmiddel"
den arbeiders onthouden Neen immers.
De liberale Beekhorsterregeering ge
dachtig aan haar zinvol Thorbecke-mo-
nument, dat het water naar alle kanten
liet uitstroomen, stortte de zegeningen
van net kroegwezen ook over de geheele
stad uit en het meest nog wel over de
arbeiderswijken. Dat heette nu eens libe
raal zijn 1
Wordt( vervolgd).
;t
5
jt
s,
i-
d
n
n
5.
in
ii
er
,9.
ik
da
ke
Oa
k.
1
en
ke
en,
ten
len
»®ie
ren
•en,
•en,
30,^
iha-
:ens
'ko.
irö-
■r.
i «- 1
