..mmm iiimiii ia iiiiiiii mmm Vrijdag 22 Januari 1897. Elf de Jaargang No. 588. An tirevo l ui ion a ir IN HOC SIGN O VINCES T. BOEKHOVEN. Abonnementsprijs per drie maanden franco per poet 50 Cent. Amerika by vooruitbetaling f 3,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. SOMMmjSEMJH. Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en 3/2 maal. Boekaankondiging 5 Cent per regel en */3 maal. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent pei plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmorgen 10 uur. AlBe stufeken voor de BSotlacfie bestemd, Ad vereen tl ëai en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever. Patrimonium. Nu bij de uitbreiding van het kiesrecht de werklieden-stand meer invloed begint te krijgen op de be handeling der Staatszaken, en nu sedert iang de sociale belangen op de voorgrond treden, in de politiek, nu is het ook zeer gewenscht, dat eene vereeniging als Patrimonium zijnde een Bond van werkliedenver- eenigingen op christelijken grondslag, beter gekend wordt, want deze Bond kan in de toekomst eene steeds groo- tere beteekenis verkrijgen. Maar al te veel landgenooten maken zich omtrent het doel van Patrimonium een veel te beperkte, öf eene zeer onjuiste en ongunstige voorstelling. Zij denken, dat deze Bond slechts beoogt, de arbeiders te helpen in het zoeken naar werk en brood. Of wel, zij meenen, dat Patrimonium tegenover de rijken en aanzienlijken in den lande veel te hooge eischen stelt, en hall en half gemeene zaak maakt met de socia listen. Toch is geen van beide het geval. Dit zal onzen lezers ook uit het vervolg van dit artikel wel blijken, als wij eenige punten noemen van zijn Sociaal Program. Reeds van verschillende zijden is dit Program toegelicht. De wakkere voorzitter van den Bond, de heer Kater heelt er artikelen over gescnreven in het door hem geredigeerde blad. Daarna gal de heer T. de Vries een beknopte toelichting in een klein boekje dat voor slechts eenige centen verkrijg baar is. En nu laatstelijk gal Ds. P. N. Krijswijk te Kollum er een uitvoerig opstel over in het licht, dat wij een paar weken geleden in ons blad ter lezing aanbevolen. Dat het woord Patrimonium betee- kent „Vaderlijk Erfdeel'', werd van vrij algemeene bekendheid, en reeds uit die beteekenis van het woord is op te maken, dat de christelijke werklieden bond in Nederland de za ken breeder en dieper opvat dan zij die alleen zinnen en peinzen op uitwendige middelen voor stoffelijken welstand. Want waarlijk onze vade ren hebben wel wat meer en wat beters nagelaten dan wat werk voor den arbeider en brood voor den behoeftige. Niet, dat dit geen kos telijke dingen zijn, of dat Patrimonium ook daarvoor niet zou willen ijveren. Neen, maar onze voorvaderen, die tachtig jaren goed en bloed opofferden om het vrije gebruik van Gods Woord, toonden daardoor te beseffen, dat een mensch bij stoffelijk goed alleen niet leven kan, dat er het nauwste verband bestaat tusschen de gesteld heid der geesten en den toestand van het uitwendige leven, en dat voor een bestendige welvaart op stoffel yk gebied in de allereerste plaats noodig is, dat het huiselijk en maatschappelijk leven wordt inge richt overeenkomstig de ordannantiën Gods, geopenbaard in de Heilige Sehriltuur. En zie van dat besef is ook Patrimonium onder ons uitgegaan. Die Bond wil den arbeider beveiligen voor nijpend broodsgebrek, en hem beschermen tegenover onbillijke be jegening van den werkgeverzeer zekerMaar dit een en ander niet zoozeer als doel dan wel als middel om een ieder op den weg van ge hoorzaamheid aan Gods bevelen te ondersteunen. Patrimonium wil dit een en ander den arbeider niet slechts tijdelijk, voorkorte maanden of jaren bezorgen maar duurzaamook voor zijne kinderen en kindskinderen. Maar daarom heeft die Bond dan ook een secuur fundament gelegd. Men kan dus met evenveel succès beweren, dat Patrimonium een gods dienstige vereeniging is, als volhouden, dat die Bond een maatschappelijke of sociale vereeniging moetheeten. Want wel verre van den godsdienst en het maatschappelijk leven te willen schei den, streeft de Bond er naar om het verband tusschen deze twee naar waarheid op te vatten en grondig te doen inzien. Oorspronkelijk bestond Patrimo nium alleen te Amsterdam. In 1877, dus nu 20 jaar geleden, werden zijne statuten bij Kon. besluit erkend. Drie jaren later werd de lands-Bond van dien naam gestichtaanvankelijk met vijf afdeelingen Amsterdam, Rotter dam, 's Gravenhage, Arnhem en IJselmonde. Maar hoe kwam men er zoo toe, om Patrimonium op te richten, vraagt mogelijk deze of geene. Eén der voor naamste aanleidingen daartoe was het besluit van het „Algemeen Ned. Werkliedenverbond, op de Kerstda gen van 1874 genomen, om bij de Regeering en de Volksvertegenwoor diging aan te dringen op algemeen verplicht kosteloos neutraal Staatson derwijs Deze wereldsche werkliedenbond. tros dus, nog wel op het hoogheerlijk Kerstfeest, openlijk partij tegen den Christus. Dit was sommigen christen-werk lieden le veelen gaf mede den stoot om (aanvankelijk in een kleinen beslo ten kring van slechts negen mannen) de vraag te overwegen „moeten wij de ontkerstening van ons volk lijdelijk aanzien, öf moet daartegen in den naam én de kracht des Heeren de strijd aangebonden worden Van dit negental behoorden er vier tot de klasse der werklieden, en vijf waren hooger geplaatsten. Van deze vijf trokken zich twee terug, en de overige drie gingen met de vier werklieden verder. Aan de werklieden werd over gelaten statuten te ontwerpen, en zoo breidde zich dit mosterdzaadje allengs uit. In de statuten, zooals die thans geldig zijn, lezen wij „Er bestaat in Nederland een Werkliedenverbond onder den naam Patrimonium (Vader lijk Erfdeel) hetwelk, in de overtui ging dat Gods Woord en de traditiën onzes volks de vertrouwbare'grondsla- gen eener christelijke maatschappij uitmaken, zich ten doel stelt, allerwe gen de kennis daarvan te verbreiden, om de liefde daartoe op te wekken, ten einde op deze grondslagen de belan gen der maatschappij in haar geheel, die der werklieden in het bijzonder, door alle geoorloofde middelen te bevorderen." Volgens art. 2 wil Patrimonium dit doel bevorderen door verbreiding van het beginsel des Verbonds bij monde en geschriftevergaderingen, zoo mogelijk overal in het land, ter bespreking van godsdienstige, zedelij ke, staathuishoudkundige en maat schappelijke onderwerpen bevorde ring en oprichting van zuiver christe lijke volksbibliotheken bevordering van zondagsrustbevordering van het bijzonder christelijk onderwijs, en voorts al wat met onderwerping aan Gods Woord in het belang van den Bond kan op touw gezet worden. Dezelfde breede opvatting werd ook voorgestaan op het in 1891 te Amsterdam op uitnoodiging van Pa trimonium gehouden Sociaal Congres. Dat Congres strekte niet slechts om te spreken over de werkloonen en arbei derspensioenen, het grondbezit en de protectie van onzen nationalen arbeid maar het opende de gelegenheid om op eenigszins geregelde wijze van ge dachten te wisselen over de vraag „welke onze houding als christenen moet zijn tegenover de sociale nooden van onzen tijd." En daar men hierom trent niet op eens tot ge volgzame helderheid kon komen, werden ook meerdere congressen in het verschiet gesteld. Wat eindelijk het Sociaal Program betreft, daarin spreekt dezelfde geest. Het bestaat uit 17 artikelen en vraagt daarin vrijmaking van het onderwijs op al zijn trappen, ten einde in alle scholen, hoogere, middelbare en lage re, het licht van Gods Woord ten bate van alle standen te doen door dringen voorts vrijmaking der kerk van Overheidsinmenging, ter bevorde ring van den vrijen loop van het Evangelieal verderophefiing van allen slaafschen arbeid op den dag des Heeren verbod van het houden van huizen van ontuchttoelating van het onderzoek naar het vaderschap we ring van loterijen bestrijding van drank- en opium-misbruik wederin voering van de doodstrafverbetering van het kazerne- en scheepsleven bestrijding van het vloeken in het leger en op de vlootafschaffing der plaatsvervanging betere regeling van de geneeskundige bediening, waardoor ook een gewoon werkman en zijn gezin voldoende geneeskuudige ver zorging vinden kunnenafschaffing van den vaccinedwang regeling van het arbeidspensioen bij ouderdom, verminking of ziekte, liefst door het verplicht verklaren van de voorwaar den voor het arbeidspensioen in het arbeidscontractverzekering van die rechten voor den arbeid welke tot zijn welgedijen onmisbaar zijn dat wil zeggen, dat de gehuwde vrouw en d9 kinderen beneden 14 jaar van het arbeidscontract worden buitengeslo ten dat een voor elk vak en elke streek onderscheiden maximum ar beidsduur en minimum-loon worden aangegeven dat alle gedwongen winkelnering worde verbodendat geen uitbetaling van loon in herbergen wordt toegelaten, enz. al verder oprichting van Kamers van arbeid, met gelegenheid van patroons en werklieden om ook afzonderlijk te vergaderen, en met adviseerenden invloed bij de Overheid in zake het arbeidscontractinvoering van een goed leerlingen-stelsel en bevordering van theoretisch en practisch ambachls- onderwijs beleidvolle regeling van openbare werken, ter ^bestrijding der werkeloosheidafkeuring van de Overheid van alle voor de gezondheid of zedelijkheid schadelijke woningen vermindering van den belastingdruk beperking van het erfrecht tot minder graden, en aanwending van de daar door vrijkomende kapitalen voor de oprichting van het pensioenfonds ten bate der arbeiders betere regeling van het pachtcontract, zóó dat de pachters eerst als zij werkelijke winst op het gehuurde land konden behalen, tot betaling van pacht verplicht zijn betere regeling van het grondbezit, waardoor het gebruik van den grond meer algemeen kan wordenen eindelijkbescherming van den arbeid door heffing van inkomende rechten, enz. Dit alles wil nu Patrimonium. Niet om te heerschen over andere standen, en slechts zooveel mogelijk naar ééne partij toe te trekken, maar om daar door het in zoo menig opzicht ontre geld maatschappelijk leven weer terug te leiden in de van God gegeven bed ding, opdat mede door d&t leven Gods eere worde gezocht en verbreid. Binnen kort hopen wij de hier slechts aangestipte artikelen van het Sociaal Program achtereenvolgens te bespreken. Het thans aangevoerde zal echter voldoende zijn om voelbaar te maken, dat niet alle sfanden en par tijen maar dadelijk zonder zorg in Patrimonium1 s boot meezeilen, en dat voor de rechte beoordeeling der zaak noodig is eene christelijke overtui ging, en een gezond doorzicht. YOMfclHUBIV OER AARDE. Deze Courant verschijnt eiken Yrijdag. UITGEVER: Patrimonium is een arbeiders veree niging, ongetwijfeld. Maar deze Bond is niet zoo oppervlakkig, dat hy zich aanstelt, ais waren er in onze dagen geen andere sociale belangen te behar tigen dan speciaal die van de dagloon trekkende werklieden. Patrimonium is zich bewust, dat de arbeidersstand niet los naast de andere standen zich beweegt, en dat het hem onmogelijk goed kan gaan, als niet de geheele maatschappij op een houdbaren voet is ingericht. En daarom legt hij het er op toe om zoowel den weg der plichtshe- trachting als dien der rechtsverkrij ging voor de arbeiders wereld te ef fenen. 250-j&rlg foestaai* van WiSdervaaik. De herinnering nan het 250 jarig bestaan dier gemeente, welke volgèns de plannen der Feestcommissie gevierd zal worden op 16 Juni, als de juiste herinneringsdag, daar toen met den bouw vau hot eerste woonhuis van Adriaan Geerts Wildervanek te midden zijner stichting een begin werd gemaakt, is zeker eene van niet geringe beteekenis. Voorloopig zjn reeds van een twintigtal belangrjke punten uit het dorp, belangrjk door de geschiedenis of op zich zelf, door 't Atelier De Graaf te Groningen photografische opnamen gedaan, welke photografiën in een album zullen worden vereenigd en wellicht afzonderijk in den har del zullen worden gebracht. Wat de hulde aan A. G. Wildervanok betreft, die maar eenigszins op de hoogto is van dergel jke herinneringen zal begrjpen, hoe hier de onver- mjdel jke geldkwestie do beslissende is. Wat eene aansporing moge zijn voor vele belangstellenden om daarvan nu ook klinkende bow jzen te gaven. Yersohillende plannen en voorstellen omtrent volksfeesten en misschien eenige tentoonstelling, zjn in overweging. Doch één ding is zeker, welke plannen ook worden vastgesteld, de belangstellende vreemdelingen zullen die feestdagen recht feeste Ijk en gastvrj worden ontvangen, on kunnen genieten van veel schoons en veel eigonaardigs. Want vele betuigingen van instemming kwamen in bij de Commissie, daaronder van verschillende zjden vanwaar die sympathie ten zeerste wordt gewaardeerd, en waardoor de Commissie alvaBt voldoenden steun heeft, om met het ontwerpen on vaststellen van het feestprogramma voort te gaan. Binnenkort zullen wj zeker hieromtrent meer vernemencveDgoed als binnenkort verschillende oud ingezetenen en anderen van de feestcommissie eene bijzondere oproeping zullen ontvangen. Want in zooverre is deze herdenking er eene voor geheel ons land, dat het werk van Adriaan Gserts Wildervanok den stoot heeft gegeven en den grondslag heeft gelegd voor de wording van een der belangr jkste njverheidsdistrioten van ons land, de Groninger Veenkoloniën. De Bulgaar Nischkow, die heeft aan geboden alsnog getuigenis te komen afleggen in zake den moord op &tam- hoeloff, was desti) ds gevangen-directeur te Sofia, welk ambt bij verklaart vrij willig te hebben neergelegd, ongeveer anderhalve maand aa de misdaad. Hij schijnt met de moordenaars in nauwe betrekking te hebben gestaan en zelfs door Toefektcbieff tot deelneming aan den moord te zijn uitgenoodigd, maar dat geweigerd te hebben. Niettemin kende hij het plan van den moord geheel, en daar om was er voor de moordenaars veel aan gelegen, zijn getuigenis te voorkomen zelfs werd hij met een gelijk lot als Stamboeloff bedreigd, wanneer hij mocht spreken. Den 3den December verliet hij Sofia en kreeg toen, op aanbeveling der Buigaarscho regeering, een betrekking in een fabriek van verduurzaamde levens middelen te Brussel,

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1897 | | pagina 1