Yrijdag 20 September 1895.
Tiende Jaargang No. 517.
Antirevolutionair
Orgaan
DWK li glITO»
IN HOC SIGN O VINCES
Deze Courant verschjnt eiken Yrijdag.
Abonnementsprijs per driemaanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
uitgever:
T. BOEKHOVEN.
Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en 3/2 maal.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en l/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Alle stukken voor de Redactie öestemd, Adverteniiëia ess verdere Administratie traisee toe te zenden aan «less üitsrcvcr.
Geloof est politiek.
Wij beleven een tijd, waarin vele
dingen op de spits gedreven wor
den. Dit komt ook van al de ver
deeldheid die er keerscht. De tegen
standers, die elkaar bekampen, stel
len ieder ééne zijde of soms een deel
der waarheid vóór tegenover het an
dere deel of de andere zijde; zij
trekken ieder aan een eind van het
koord, en al trekken zij het niet
geheel stuk, liet bruikbaar goed
heeft er soms geducht onder te
lijden.
Zoo is het ook met de quaestie
van geloof en politiek. Die twee
hebben weinig of niets met elkaar
te maken, zegt de een„Scherpzin
nige geleerden beweren wel, dat zij
hun stellingen gronden op Gods
Woord, maar in hun praktijk komt
het daar niet toe. In plaats van
hun lijnen uit het Evangelie te trek
ken, geven zij hun eigen voorstel
lingen ten beste, en kleuren die
hoogstens een weinig met bijbeltek
sten. Het Evangelie is ook zoo oud,
het is in zulk een geheel anderen
tijd geschreven dan wij thans bele-
het zegt aangaande onze
bitter
ven, en
vraagstukken
zoo
politieke
weinig."
En daartegenover slaan anderen
een toon aan, alsof do artikelen van
onsantirevolutionair program gereede-
lijk van letter tot letter waar gemaakt
kunnen worden met Gods Woord,
en also! zij, die op eenig stuk van de
antirevolutionaire politiek een ander
gevoelen voorstaan, onmogelijk bij de
zuivere belijders des Heeren kunnen
behooren. God geeft in Zijn Woord
licht over alles wat in het menschelijk
leven kan voorkomen, zeggen zij, Hij
laat degenen die Zijn Naam vreezen,
niet aan hun eigen lot en dwaling
over, maar verwekt gaven en krachten
genoeg om voortdurend te kunnen
weten in welke richting en met welke
middelen er moet gewerkt worden.
Gebrek aan volgzaamheid is slechts
gebrek aan geloof.
Wij zullen onzen lezers wel niet
behoeven te zeggen, dat er naar ons
inzien in de redeneering der laatst
genoemden veel meer waarheid zit
dan in die van de voorstanders van
het maken van scheiding tusschen
geloofs- en politieke zaken. Het is
juist de heerl jkheid van den gerefor
meerden, calvinistischen godsdienst,
dat men dien dienst opvat, niet
als een gelegenheidsdierst voor be
paalde dagen en uren, maar voor
geheel het menschelijk leven, en dat
men de Heilige Schrift beschouwt,
niet als een heol mooi, zelfs het
allermooiste boek, waaruit de ver
moeide wereldburger vertroostende ge
dachten kan putten, maar als een
lamp en een richtsnoer, en een hoogste
wet, die den mensch nergens in den
steek laat, d<e hem draagt, leidt,
beschut en voedt. Geloof en politiek
zijn evenmin te scheiden als geloof en
huiskamer, geloot en school, geloof
en wetenschap, geloof en winkelzaak,
geloof en ambacht, of welke trekken
van het leven men naast het geloof
ook zou willen noemen.
Ook is er zeer zeker een voort
gaande leiding des H. Geestes, wat
betreft de verklaring van Zijn Woord
en deszelfs toepassing in de onder
scheidene eeuwen en de verschillende
lands- en plaatselijke toestanden. God
de Ileere laat het effect van
Zijn Woord niet aan het goedvinden
der mensehen over. Ware dat het
geval, (dan ware het menschdom
vanwege zijn eigen dwaasheid en
verkeerdheid diep ongelukkig. Maar
Hij Zelf komt er als het ware ach
teraan, en doet het ontkiemen in de
wereld, en opgroeien in Zijne kerk,
en wortel schieten op allerlei terrei
nen, en Hij maakt het voorspoedig
tot al wat Hem behaagt.
Daarom is het ook een veeg tee-
ken, als de mensch en, die den Ileere
belijden, zoo afkeerig zijn van orga
nisatie en leiding. Men tracht wel
vaak dien afkeer te vergoelijken met
een beroep op de door den Apostel
Paulus aanbevolen „christelijke vrij
heid" alsook door veel af te geven
op blinde partijzucht. Maar dat is
slechts een vijgenblad. Want dezelfde
Apostel, die zoo hoogelijk de vrijheid
in Christus aanbeveelt, vermaant ook
om allen hetzelfde te spreken en in
alle opzichten de eensgezindheid te
betrachten. Hij zegt niet „dwarrel
rond" in de vrijheid, maar: „staat'
dan in de vrijheid, met welke Christus
u heeft vrijgemaakt. Nooit mag de
vrijheid de orde te niet doen, en de
vrijheid behoeft nooit een beletsel te
zijn om de meerderheid en den voor
rang te erkennen van hen, die God
met wijsheid voor het leiderschap
heeft toegerust.
Maar dat alles neemt niet weg,
dat men ook aan de andere zijde zich
wachten moet voor overdrijving.
Want vele politieke quaestiën kun
nen langs verschillende wegen op
bevredigende wijze opgelost worden.
En evenzeer als onze gereformeerde
voorvaderen bij al het goede dat zij
verricht hebben, groote fouten maak
ten, zoo is het ook thans, en de
rijkstbegaafden zijn daarvan niet uit
gezonderd. Daarom heeft ook de
critiek in eigen kring grootelijks haai
nut. Als zij met bescheidenheid, in
broederlijken geest wordt toegediend,
dan hebben wij ze te waardeeren.
Want dit is óok een draad der ver
binding van geloof en politiek, dat
men niet enkel ziet op het dadelijk
succès, maar veel meer op de zui
verheid der ontworpen plannen, dat
men vertrouwen heeft in zijn begin-
len en geduld om anderen te ver
dragen en op kalinen toon terecht te
wijzen.
Zooals het in den laatsten tijd in
onze bladen er op los stormt, merkt
men zelfs weinig van geloof bij de
politiek, en wij bebben noodig geloof
bij en in de politiek.
SPe nieuwe kieswet.
Na een pauze van ongeveer ander
half jaar is de kieswet-discussie weer
in gang gekomen, thans naar aanlei
ding van het ontwerp-van Houten.
Wij zullen onze lezers op het oogen-
blilj" nog niet vermoeien met allerlei
bijzonderheden van dat ontwerp,
maar alleen opmerken, dat het een
vrij groote uitbreiding van bet aantal
kiezers beoogt en tal van gegevens
aanbiedt, waaraan de lieden hun kies
recht kunnen vastknoopen niet alleen
belasling-gegevens, maar ook andere,
als b.v. het hebben van eene som van
minstens vijftig gulden op een spaar
bankboekje gedurende een jaar lang.
Natuurlijk beginnen vele bladen
al bun voorspellingen te doen omtrent
net lot van dit wetsontwerp. Over
het algemeen vindt men het ver van
een mooi ontwerp, maar gelet op den
drang der tijdsomstandigheden achten
de meesten de aanneming, behoudens
eenige verbeteringen in den vorm,
wenschelijk en lang niet onwaarschijn-
lijk.
In het September-nummer van de
te Parijs verschijnende Revue politique
et 'parlementaire schreef de hoofdre
dacteur van het Vaderland (Mr.
Macalester Loup), dat naar zijn gevoe
len de ovorheerschende gewaarwor
ding waarmede de nieuwe ontwerpen
der kieswet ontvangen zijn bij de
vooruitstrevende partij die van „be
rusting" kan genoemd worden. In
het vernieuwen van den strijd van
het vorig jaar ziet men geen heil.
Men accepteert liever toat dan niets.
De conservatieven en de gematigd
liberalen zijn evenzeer tot berusten
geneigd, al mopperen zij nu en dan.
Alleen bij de „ultra-conservatieven
onder de Katholieken en bij de Dag-
&/a<Apartij is er nog wat verzot.
De gedragslijn der geavanceerden
zal dan ook geen andere kunnen zijn
acht de hoofdredacteur van het
Vaderland dan deze het stelsel
van Houten aanvaarden, iedere be
perking, die de conservatieven willen
aanbrengen, bestrijden, en het ont
werp zoo mogelijk in een milden geest
verbeteren. Voorts zal de praktische
zin bij de overgroote meerderheid de
overhand behouden, en zal men veel
willekeurigs en veel dat te ingewik
keld is, slikken, om maar een eind
verder op te schuiven naar liet eind
station.
De Katholieken zouden liefst kies-
dwangen een meervoudig stemrecht
zien ingevoerd. Maar ook zonder die
bij voegingen zullen zij, denkt men, de
wet wel helpen aannemen, althans de
meesten hunner.
En wat de antirevolutionairen be
treft, de fractie-Lohman ziet in eenige
uitbreiding van
weinig goeds,
het kiezerscorps wel
maar toch ook niet
veel kwaads, en acht het daarom
geraden het reeds zoo lang cn vaak
met heftigheid afgedwongen „recht"
maar uit te deelen. Terwijl de fractie-
Kuyper als wij haar voor een
oogenblik eene fractie mogen noemen
liever een half ei dan een leegen
dop aanvaardt, en evenals vroeger
bij andere halve ontwerpen, zich voor
stelt om van uit de nu geboden uit
breiding wel tot die finale te komen,
om dan voor goed van het zooveel
ander werk belemmerend kiesrecht-
vraagstuk af te zijn,
1M3IS A4BDE.
mmm
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewackt tot Donderdagmiddag 12 uur.
cc
Een ielegram aan de Spaarische Libera.
ineldfc uit Havanna, dat een sterke bende
opstandelingen do provincie Slatesa-
asas is binnengedrongen.
Matanzas is de noord-westelijke provin
cie van Guba, gelegen in do nabijheid
van de hoofdstad. De opstandelingen schij
nen derhalve ook al veld te winnen in
dit gedeelte der kolonie. Tot dusver bleven
de zuid-oostelijke provinciën Puerte-Prin-
cipe en Santiago de centra van den op
stand. Nu echter het jaargetijde weer
gunstiger wordt voor do krijgsverrich
tingen, schijnen de Cubanen ook een
aanval tegen Havana in den zin te hebben.
Zij tellen, naar van zekere zijde wordt
gemeld, nu een 24000 gewapende man
nen.
Het bericht van de Lileral klinkt te
waarschijnlijker, omdat pas nog een cor
respondent van de Timesdie een reis
door Matanzas ondernomen had, seinde
dat ook daar do grond voor een opstand
was toebereid. Hij bevond dat het. volk
allerwege partij trekt voor de opstande
lingen, en dat er geen spoor te bekennen
viel van de verdeeldheid onder de aan
voerders der insurgenten, waarvan Cam
pos in ziju jongste redevoering heeft ge
waagd.
De maarschalk heeft Havanna verlaten,
men west niet waarheen, na eerst naar
Madrid te hebben geseind dat verdere
zending onnoodig is. Hj is ongerust dat
h j geen voorschotten zal kunnen bekomen
tegen den nieuwen oogst, wat hem nood
zaakt, daglooners weg te zenden. Dezen
vinden daarin aanleiding om zich aan
te sluiten bj de opstandelingen, die over
vloedig van voedsel zijn voorzien.
De correspondent had ook een gesprek
met een suikerplanter, een ontwikkelden
Spanjaard, die voorheen in staatsdienst
is geweest. Deze planter verklaarde dat
er, naar zijn meening, slechts één middel
bestaat om Cuba voor Spanje te behou
den, en dit eenige middel i&het verlee-
nen van een zoodanige mate van zelf
standigheid aan de Cubanen, als door
hen wordt verlangd.
Edoch, de Spaansche regeering wil
van dergelijke concessies niets weten en
ook Campos hoeft verklaard dat hj aan
geen onderhandelingen denkt. De opstan
delingen moeten de wapens neerleggen
die eisch gaat vóór alles, en dan kan men
verder zien wat voor Cuba gedaan moet
worden.
Van een ministerieële crisis in Spanje
hoort men niets meer. Het kleine geschil,
dat ontstaan was, heet te zjnbjgelegd,
Do heer Canovas, de premieris naar
San Sebastiaan vertrokken, om daar ee 1
paar weken rustig door te brengen. Op
politiek gebied hoeft hij, van zjn politieke
tegenstanders althans, vooreerst geen
moeite te vreezen.
Sagasta, de leider der liberale oppositie,
verklaarde dezer dagen, dat hj zich
buiten elk staatkundig geschil zou hou
den zoolang de Cubaansehe quaestie niet
ia opgelost. Hij wil door zjn optreden
het toch alzoo moeieljke leven der conser
vatieve regeering niet onmogeljk maken,
maar trachten de oppositie tot een mini
mum te beperken, ten einde de regeering
meer kracht te geven. Hj hoopt, dat
daarvan hot gevolg moge zjn, dat het
kabinet-Canovas niet de Kamer behoeft
te ontbinden on nieuwe verkiezingen uit
te schrjven. Dit toch zou haar in deze
benarde dagen zeer ongelegen komen.
De manoeuvres in Pommeren zjn
Donderdag afgeloopen, en denzelfden dag
nog is de Oostenrjksche monarch naar
zjn Staten teruggekeerd, 's Middags om
één uur aanvaardde Wilhelm mot zjn
gasten de 'eragreis naar Stettin, waar om
3 uur in het Slot een groot afscheidsmaal
werd gegeven,
en toen gingen de hooge
personnages huns weegs. Over een keiser-
ljke toespraak wordt niets gemeld, maar
wel bracht de Rcichsanzeiger een officieel
afscheidswoord aan den Oostenrjkschen
monarch.
„Z. M. keizer Frans Jozef, zoo heette
het, keert heden, na afloop der Keizer-
manoeuvres, naar zjn staten terug. Be
halve de afdeelingen van ons leger, wien
do eer is te beurt gevallen onder de
oogen van den hoogen bondgenoot onzes
Keizers getuigenis af te loggen van hun
militaire vaardigheid, hebben in de laatste
dagen duizenden Duitsche mannen en
vrouwen de gelegenheid gehad de ridder
lijke gestalte van den Oosterjkschen
monarch aan de zjde van onzen Keizer
te aanschouwen, als een belichaming van
het trouwe bondgenootschap, waarin
Oostennjk-Hongarje zich met hot Duit
sche Rijk tot een bolwerk van den Euro»
peeschen vrede heeft aaneengesloten.
„Moge de hooge gast uit de geestdrift,
waarmede hj op Duitschen bodem werd
ontvangen, de overtuiging met zich nemen,
dat de toegenegenheid tot het bevriende
naburige land in de harten van alle goede
Duitschers onwrikbaar is vastgeworteld,
en dat do Duitschers in het Rijk zich
met hun broederen in Oostenrijk-Hon-
gar je één weten in de liefde en vereering,
die zj voor do zeldzame vorstendeugden
van Frans Jozef koesteren."
De Indép. heeft een lang telegram uit
EAoiBSt&niïnopel ontvangen, waar
in breedvoerig melding wordt gemaakt
van de daden van wreedheid, onlangs
door Bulgaarsehe benden in Mahome-
daansche dorpen op de grenzen begaan.
Vooral het dorp Yanikli, in het district
Dospat was het tooneel van gruwelen,
die, zegt de correspondent, ongelooflijk
zouden zjn, indien ze niet in officiëelo
rapporten van den gouverneur werden
geconstateerd.
Vrouwen noch kinderen werden ge
spaard. Alle dorpen waar de woestelin
gen doortrokken, waren geplunderd en
verbrand. Met dynamietbommen werd de
verwoesting voltooid. Van de 300 huizen
staan er nog maar 10. Het aantal slacht
offers is niet gering; ook is het bekend,
dat verscheidene vrouwen vermoord zjn,
na eerst te zjn mishandeld.
De enquête, door den gouverneur van
Andrianopel ingesteld, toonde aan dat de
gewonden, die nu in een militair hospi
taal worden verpleegd, getroffen waren
door Bulgaarsehe kogels, net schijnt
trouwens, dat Bulgaarsehe soldaten een
voorname rol speelden bj den overval van
Yanikli. In het officieels Turkscherapport
wordt gezegd, dat er heel wat Bulgaarsehe
uniformen werden gezien. De Porte zal
nu de regeering van het Vorstendom wei
over de zaak interpelleeren.