VDDjI II IllMitMIMI 181 rnrnw
Vrijdag ljMaart 1895.
Tiende Jaargang No. 488.
Antirevolutionair
IN HOC SIGNO VINCES
T.BOEKHOVEN.
De Magazijnen van J, Hc
Devenaars van Lith Rot
terdam Hoofdadrfes Bir
men rotte 137 Schoenmagaajn'
'jks .V" <*-
uitgever:
Alle stukken voor de Hedaclfe bestemd,
Advertentiën en verdere Administratie franco ioe te eenden aan den Uitgever.
Landbouwzaken.
Ter uitvorsching ^n hetgeen de
landbouw in Nederland noodig heeft
zien onze economen öoral ook op
Denemarken, waar de andbouiv nog
niet klaagt en waar och ook nog
geen invoerrecht op d>\ landbouw
producten wordt gehevin. Behalve
aan dezen vrijen handel schrijft de
heer Peschcke-Koedt kopman en
industrieel te Kopenhagin, in een
belangrijk rapport (verscheen tijdens
de Antwerpsche tentoontelling in
'94) den vooruitgang van len Deen-
schen landbouw toe aan de erdeeling
van den grond in kleine tigendom-
men, aan de ontwikkeling van het
grondcrediet en aan het landbouw
onderwijs in de hoogere volkscholen.
Na toelichting van dezr punten
schrijft de heer Koedt:
„De agrarische bewegingikjn in De
nemarken geen worth isckieten.
Terwijl de Deensche njferheid, die
op beschermende wettei steunt, niet
vooruitgaat, en alleen dit industrieën
die vrij zijn, zooals de gmdstnederij,
de steenbakkerij, de ^heepsbouw,
bloeien, neemt de lanjbouw onder
het regime van den volfomen vrijen
invoer van alle landboiw-prodacten
een groote vlucht.
Op het schrijven - ia deu heer
Koedt wordt in d économist heel
wat afgedoag den heer Ro-
chussen. In 1 zijn, zegt hij, voor
de groote win n in plaats gekomen
achteruitgang, kwijuing, aanzienlijke
toeneming van den schuldenlast. Ook
heeft hij van vertrouwd man uit
Denemarken vernomen, dat de agra
rische partij aldaar, circa 80,000
kiezers telt, die allen uitsluitend van
den landbouw leven. En wat het
vragen om den dubbelen standaard
betreft, kent de heer Rochussen een
groot aantal mannen in Denemarken,
die ten stelligste overtuigd zijn, dat
de zilverontmunting voor de ontwik
keling van 's lands productieve krach
ten en bepaaldelijk voor den landbouw,
allernadeeligst is geweest en nog is.
Maar de heer R. geeft toe, dat
de Deensche landbouw met bewon
derenswaardige energie en bekwaam
heid -vooral door ruime en over hot
geheel verstandige toepassing van
het coöperatieve beginsel, met veel-
zins goeden uitslag aan de ongnnst
der tijden weerstand heeft weten te
bieden. De Deensche belanghebbenden
zochten niét de oorzaak van het
kwaad in het ontbreken van bescher
mende rechten.
Nochtans acht de heer R. een
nadere overweging van dit ingrijpend
vraagstuk voor ons land hoog noodig.
En wie zou hierin niet met hem
medegaan De toestanden zijn overal
niet gelijk. Onder dezelfde belem
mering kan het eene volk veel beter
het hoofd boven water houden dan
het andere, en elk land heeft ook
zijn eigen handelsbetrekkingen. Deze
kunnen voor Nederland (de invoering
van protectie wel dringender ge-
wenscht maken dan voor Denemar
ken. Wij blijven dus uitzien naar
meer licht in deze quaestie, en zoo
mogelijk naar een finale oplossing
want het leven in onzekerheid en
spanning geeft slechts aanleiding tot
tijdverlies in allerlei zwervende èn
deels ongegronde redeneeringen.
He vrije schooi regel.
Zóó was het doel en bleef do
leuze sedert de belangrijke wets
wijziging, die Minister Mackay er
in 1889 door kreeg. De antirevolu
tionairen en alle voorstanders van
recht waren daar aanvankelijk zeer
mede ingenomen. Maar het des
tijds in de wet gelegde beginsel van
erkenning der vrije school is nog
slechts voor een klein deel in toe
passing gebracht. Want immers,
doordien de vrije schoolvereenigingen
alleen bij het ontvangen der vaste-
rijksbijdragen voor het onderhoud
der lagere scholen met de gemeen
tebesturen gelijk staan, en deze
gemeentebesturen met een zeer laag
schoolgeld kunnen volstaan, om voorts
het ontbrekende geld uit de gemeen
tekas te nemen, betalen nog altijd
vele voorstanders der „bijzondere"
school ongeveer dubbel eerst voor
de openbare, en dan voor hun eigen
school. Dit is en blijft hard, en
daarom kan, na de aanvankelijke
pacificatie het nieuwe beginsel van
rechtsgelijkheid niet rusten, eer het
een betere doorvoering erlangt.
Nu heeft eene daartoe aangewe
zen commissie van de Unie „Eene
schooi met den Bijbel" een zeer aan-
trekkelijk, moedig plan opgesteld, en
dat plan zal op de aanstaande
Unie-vergadering wel breeder be
sproken worden. De heer De Savor-
nin Lohman gewaagde ook reeds
van den inhoud bij het behandelen
der Staat'sbegrooting op het laatst
van het vorige jaar.
De Tijd van ouds het hoofdor
gaan der katholieken, vraagt wel
waar moet al het geld vandaan
komen, als de Rijksoverheid in hoofd
zaak alles betalen zal. Ongeveer
700,000 kinderen bezoeken de la
gere school in ons land. Gesteld
nu, dat het Rijk na aftrek van het
door de ouders en vrienden ge
kweten schoolgeld f 20 per hoofd
betaalt, dan maakt dat eene som van
p. m. 15 millioen, of ruim 10
millioen meer dan thans van Rijks
wege wordt verstrekt. Maar ondanks
dit bezwaar juicht de redactie van
„De Tijd" het plan toch toe. Zij
meent, dat er noch oorspronkelijk
heid noch gewicht aan mag ontzegt
worden, en neemt aan, dat het reeds
terstond invloed kan maken op de
algemeene politiek.
Dit laatste wordt ook bevestigd
door de heftigheid, waarmede het
Handelsblad zich dadelijk tegen het
voorstel verweert. Het deuntje van
„zooveel mogelijk gesplitste partij- en
sectescholen" en van het kweeken
van verdeeldheid tnsschen de burgers
van één land, wordt nog eens weer
opgehaald. En voorts een beroep ge
daan op het antwoord van minister van
Houten in de Tweede Kamer op 14
Dec. den heer Lohman gegeven t.
w. dat men hier te doen heeft „met
eeu oude bekende, de Staatsgeziudte-
school, alleen met dit onderscheid,
dat vroeger die school zou berusten op
de indeeling van gezindten door den
Staat, terwijl hier de Staat met zijn
beurs alle variation en evolution, alle
groepeeringen, splitsingen en her-
eenigingen zou moeten volgen van al
le richtingen in de maatschappij".
Hoe pikantAlsof de Staatsuitga
ven niet te beperken zouden zijn
door voor elke school en elke klasse
een voldoend aantal kinderen te
eischen. En alsof er ook in verplich
te schoolgeld heffing geen waarborg
tegen te veel splitsing (die noodzake
lijk het schoolgeld moet omhoog
voeren) gelegen ware.
Doch laat ons, eer wij verder gaan,
kortelijk zoeken aan te geven, -wat het
rapport der Unie-commissie behelst.
Drie groote grieven worden aange
voerd tegen de thans bestaande
regeling
a. betaling van de meeste kosten
voor het openbaar ouderwijs uit de
gemeentekas, gevolg van te lage
schoolgeld heffing, in strijd met den
geest der schoolwet, bestendigt de
rechtsongelijkheid
b. Zoolang de rijksbijdrage niet
wordt verhoogd voor alle scholen is
lotsverbetering voor de openbare on
derwijzers niet mogelijk zonder de
reeds te zwaar gedrukte gemeenten
nog meer te belasten
c. het blijkt dat vele op de openbare
school gaande kinderen een onderwijs
krijgen, doortrokken met beginselen,
die door hunne ouders worden afge
keurd, zonder dat iemand bij machte
is de ongewenschte onderwijzers te
weren.
Tegen dezéFfeezwaren concludeeren
de rapporteurs nu als volgt
„De gemeenten worden niet langer
belast mei de bekostiging van de la
gere school.
„Door het Rijk worde voor elke
lagere school een vaste bijdrage uit
gekeerd, te berekenen naar regelen bij
de wet vast te stellen, waarby de
tegenwoordige wet tot leiddraad kan
worden genomen, en naar zoodanigen
maatstaf, dat de kosten van eene ge
wone, eenvoudig ingerichte lagere
school worden gedekt, en rekening
gehouden Vordt met uitbreiding van
leerstof en vermeerdering van het
onderwijzend personeel.
„Die uitkeering van die bijdrage
worde, evenals thans, verbonden aan
voorwaarden, die de inrichting van
het onderwijs vrij laten en alleen
strekken om de besteding der rijks-
gelden voor het beoogde doel te verze
keren.
„Voor zoover de ingezetenen niet
zeiven in hun onderwijs voorzien,
treden in hunne plaats de gemeente
besturen op. Hun worde de vrijheid
verleend het beheer hunner scholen
over te dragen aan plaatselijke school
commissies, en voorts die scholen zöö
in te richten, als het meest strookt met
den geest van de ouders der school
gaande kinderen".
De strekking van deze conclusies
is 5verduidelijk. Men wil de vrije
school ontslaan van de banden va i
geldelijke armoede en gemeentelijke
onderdrukking. En waar de noodige
ijver tot het oprichten van scholen
nog ontbreekt, wil men aan de ge
meentebesturen de gelegenheid ver
schaffen om in plaats van „neutrale"
scholen, zulke scholen op te richten,
dat de ouders in godsdienstigen zin er
vrede meê kunnen nemen. In plaats
van onderwijzers met socialistische
neigingen en die zijn er thans, naar
veler bewering, nog al eenige
kunnen er dan leermeesters met gods
dienstige neigingen aangesteld wor
den.
De opstellers betoogen, dat de te
eischen controle op het besteden
der Rijksgelden- zij kan grooten-
deels dezelfde blijven als thans
niet belemmerend is voor de vrijheid
van opvoeding en onderwijs. De
wetgever kan, wat de uitwendige
inrichting betreft, de bijzondere
school zoo voortreffelijk maken als
hij wil. Hieraan behoeft niemand
zich te ergeren, als de geest van het
onderwijs maar vrij gelaten wordt
voor de ouders.
Bij de regeling van het bedrag
der bijdrage zou ook rekening kun
nen worden gehouden met de plaats
der vestiging van de school, omdat
de scholen, ook by gelijke inrichting,
niet overal hetzelfde kosten. De re
gelenby de vaststelling van het be
drag in acht te nemen, en de voor
waarden, aan de uitkeering der bij
drage verbonden, konden evenals
thans in de wet worden opgenomen.
Het juiste bedrag, waarop de bij
dragen moeten worden vastgesteld,
zou öf in de wet zelve of telken
jare bij Koninklijk Besluit kunnen
worden bepaald.
Yoor de vaststelling van die bijdra
ge zou in aanmerking moeten komen
Veï\^phuis Binnenrotte 48.
Voor het publiek geopend, die dagen tot uitverkoop geregeld.
Alleen Maandags en Dinsdag.
A
A
Dez® Couramt verchijnt eiken Yrijdag.
Ab®MH®Bi«üt«prijs per dri® maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij Toorutbetaliag f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke Bum&rs 5 Cent.
Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en 3/2 maal.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dirnstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmiddag 12 uur.
„Er zijn wel agrariërs, naar dat zijn
geen landbouwers, mairprofesoren,
ambtenaren en politici
„Eene algemeene vergadering van
landbouwers uit het .eheele land,
in Mei 1.1. gehouden, iam met al
gemeene stemmen het beginsel van
geheel vrijen handel an.
„Ten slotte zij hieraan totgevoegd, dat
Denemarken den goudm standaard
heeft, en dat men er nfet aan denkt
te vragen om bimetalllsme, als de
onmisbare voorwaarde im den land
bouw van den ondergang te-redden.
Denemarken heeft bewezen, dat
noch protectie noch bimêtallisme
noodig is, om de productieve krach
ten van een volk tot ontwikkeling
te doen komen."
Het „Berlijnsche Dagblad'' voegt
hierbij
„Met door zich achter hare waien terug
te trekken is de veeteelt in Dene
marken in zoo'n bloeiendeii toestand
gekomen. Slechts aan een uitstekend
landbouwonderwijs, dat in zeventig
over het geheele land Verspreide
scholen gegeven wordt, heeft Dene
marken deze ontwikkeling te danken.
In die scholen, welke slechts weinig
door den staat ondersteund worden
leert de Deensche boer de nieuwe
vindingen der landbouwtechniek ken
nen en wordt zijn blik verruimd.
Juist ook aan die scholen. heeft
Denemarken het te danken, dat toen
in 1884 de korenprijzen sterk be
gonnen te dalen, de Deensche land
bouwer in staat was zich onmidde-
lijk op de veeteelt toe te leggen.
Binnenrotte 48, 2c Lombardstraat 43.
Schoenmagazijn. En gros Export.
Hoogstraat 390.
SCHOENMAGAZIJN.
Raamstraat 54.
SCHOENMAGAZIJN.
Schiedamscliedijk 86 hoek Brandstecg.
SCHOENMAGAZIJN.
Oppert 146.
Amsterdam. Daniels 8tainperstraat 66.
SCHOENMAGAZJJN.
Gouda Wljdstraat 173.
SCHOENMAGAZIJN.
Êllemeét (Schouwen.)
SCHOENMAGAZIJN.
ir'T"